Λίγα είναι τα κινηματογραφικά έργα που αξίζουν το όσκαρ καλύτερης ταινίας που χουν κερδίσει. Ένα υπέροχο διαμάντι της έβδομης τέχνης είναι το "Ουδέν νεότερον από το δυτικό μέτωπο". Την βραδιά των αδιάφορων φετινών βραβείων όσκαρ αποφάσισα να δω την ταινία αυτή, μιας και είχα διαβάσει πριν από λίγο καιρό το ομότιτλο βιβλίο του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ.
Η ταινία γυρίστηκε το 1930. Λίγο μετά το τέλος του Πρώτο Παγκοσμίου Πολέμου και λίγο πριν την αρχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.Η συναισθηματική φόρτιση για τα θύματα του πρώτου πολέμου καθώς και το άγχος για τον ερχομό ενός νέου, είναι εμφανή στο ύφος της ταινίας. Οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές. Ο φόβος στα βλέμματα των παιδιών που σφάζονται στα πεδία μάχης είναι μεταδοτικός και στον θεατή που παρακολουθεί τα δρώμενα. Η χαρά της μάνας που βλέπει τον γιο της για λίγο ζωντανό σου προσφέρει μία προσωρινή αγαλλίαση. Οι διάλογοι είναι διαχρονικότατοι!!!
Επίσης είναι από τις λίγες φορές που βλέπουμε τους πολέμους μέσα από την ματιά των Γερμανών (ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ πολέμησε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο από την πλευρά των Γερμανών και το βιβλίο είναι μία καταγραφή των όσων έζησε εκεί). Μετά από τον βομβαρδισμό χιλιάδων δυτικών πολεμικών ταινιών, πιστέψαμε πως οι Γερμανοί φαντάροι ήταν αιμοδιψείς τέρατα χωρίς σπίτι, μάνα, αδέλφια και φίλους. Μας πιπίλισαν το μυαλό όλα αυτά τα χρόνια πως μόνο οι δυτικοί είχαν θύματα και ήταν οι άγιοι της ανθρωπότητας, κρύβοντας κάτω από τις δάφνες νίκης τα έκτροπα που έκαναν κι εκείνοι.
Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Σε κάθε πόλεμο και οι δύο πλευρές έχουν θανάτους. Και στις δύο πλευρές κάποιες μανάδες κλαίνε πάνω σε μνήματα. Φυσικά υπεύθυνοι των δύο αυτών μεγάλων πολέμων ήταν οι Γερμανοί. Όμως οι περισσότεροι φαντάροι ήταν μικρά παιδιά που κάθε μέρα έβλεπαν τους φίλους τους να διαμελίζονται από οβίδες και σφαίρες. Κάθε πρωί πήγαιναν στο μέτωπο με τον φόβο ότι μπορεί να μην ξαναγυρίσουν πίσω.
Η τελευταία σκηνή της ταινίες δεν συμβαδίζει με το τελείωμα του βιβλίου. Μικρό το κακό. Ο σκηνοθέτης ήθελε να περάσει το μήνυμα. Στο πόλεμο δεν υπάρχει ευτυχισμένο τέλος. Η χαλαρή μουσική της φυσαρμόνικας που πλανάτε πάνω από το μέτωπο, σβήνει με την ριπή ενός γαλλικού σνάιπερ. Η σιωπή της τελευταίας εικόνας με τους φαντάρους που πάνε στο μέτωπο και με φόντο τους νεκρικούς σταυρούς, σου προκαλεί ποτάμια δακρύων λίγο πριν πέσει το κλασσικό πλέον "The end".
Τέτοιες ταινίες αξίζουν όχι μόνο όλα τα βραβεία αλλά και μία μόνιμη θέση στην καρδιά μας διότι έχουν πολλά να πουν. Ειδικά όταν προέρχονται από μία ταραχώδη μεσοπολεμική περίοδο.
Θα θελα πολύ να μοιραστώ μαζί σας μία από τις πιο αντιπολεμικές σκηνές που χω δει. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας ο Πωλ, εγκλωβίζεται σε μία λακκούβα του μετώπου. Κρύβεται όσο μπορεί μέσα στη λάσπη για να μην τον πάρουν χαμπάρι οι Γάλλοι στρατιώτες. Ένας όμως τον βλέπει και πέφτει μες στον λάκκο για να τον σκοτώσει. Ο Πωλ έχοντας έτοιμο το μαχαίρι στο χέρι, του το καρφώνει στο στήθος. Ο Γάλλος στρατιώτης μένει για ώρες δίπλα του αναστενάζοντας βαριά καθώς αργοπεθαίνει. Οι τύψεις του Πωλ τον κάνουν να τον φροντίζει μέχρι το τέλος της ζωής του. Όταν ο Γάλλος πεθαίνει στα χέρια του αρχίζει ένας σπαρακτικός μονόλογος:
- Σύντροφε δεν ήθελα να σε σκοτώσω. Αν ξαναβρισκόσουν εδώ μέσα, δεν θα το έκανα, αν ήξερες να φερθείς λογικά. Μα πριν από λίγο ήσουν μέσα στο μυαλό μου, μία σκέψη, ένας συνδυασμός που ζούσε εκεί μέσα και οδηγούσε την απόφασή μου. Αυτόν τον συνδυασμό μαχαίρωσα. Μα τώρα κατάλαβα πως είσαι κι εσύ άνθρωπος σαν κι εμένα. Δεν σκεφτόμουν παρά τις χειροβομβίδες σου, την μπαγιονέτα σου, τα όπλα σου. Τώρα βλέπω τη γυναίκα σου, το πρόσωπό σου, ότι κοινό έχουμε οι δυο μας. Συγχώρεσέ με σύντροφε! Πάντα το καταλαβαίνουμε σαν είναι πολύ αργά. Γιατί δεν μας λένε πριν πως είστε πλάσματα δυστυχισμένα σαν εμάς; Ότι και οι δικές σας μάνες αγωνιούν σαν τις δικές μας για το θάνατο, ότι ψυχομαχούμε με τον ίδιο τρόπο, ότι νιώθουμε τον ίδιο τρόπο; Συγχώρεσέ με σύντροφε. Πως έγινε να 'σαι εχθρός μου; Αν πετάγαμε αυτά τα όπλα και τούτη τη στολή, θα μπορούσες να γίνεις αδελφός μου σαν τον Κατ και τον Άλμπερτ. Πάρε είκοσι χρόνια από τη ζωή μου σύντροφε κι αναστήσου, γιατί δε ξέρω τι να τα κάνω αυτά τα χρόνια..."
Αξίζει να δείτε αυτήν την σκηνή εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=er2a5WhYU-4 κι εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=mw96cSYo9dU
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου