Πέμπτη 30 Ιουνίου 2016

Ο νέος ρυθμιστής του ευρωσκεπτικισμού



Η έννοια του ευρωσκεπτικισμού γεννήθηκε από την πρώτη στιγμή που κάποιες χώρες της Ευρώπης αποφάσισαν να δημιουργήσουν μία κοινότητα, η οποία εξελίχθηκε σε ένωση.
Αρχικά, ο ευρωσκεπτικισμός είχε μία ήπια μορφή κι εκφραζόταν κυρίως από το χώρο της Αριστεράς. Με την κυριαρχία όμως του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος πάτησε πάνω στη γνωστή φράση «δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση», η Αριστερά χαρακτηρίστηκε αναχρονισμένη κι οπισθοδρομική, ανάξια να ανέβει στο ευρωπαϊκό τραίνο της προόδου. Με αποδυναμωμένη την Αριστερά και σιωπηλή στον ευρωσκεπτικιστικό της ρόλο, η ευρωπαϊκή ελίτ πήρε μία τελείως διαφορετική ρότα, μ’ αποτέλεσμα, οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απομακρυνθούν από τον πρωταρχικό τους στόχο, την δημιουργία της Ευρώπης των Λαών.
Φτάνοντας λοιπόν στο σημερινό αδιέξοδο, το οποίο γίνεται όλο και πιο ασφυκτικό με τις πολιτικές λιτότητας και το προσφυγικό, τα «ορφανά» κοινωνικά δικαιώματα πέρασαν κάτω από την προστασία άλλου κηδεμόνα, της Ακροδεξιάς. Μαζί με αυτά κι ο ευρωσκεπτικισμός, ο οποίος σήμερα έχει γίνει νεοφιλελεύθερος, εθνικιστικός κι απειλητικός για το μέλλον μας.
Κι ενώ το Brexit θα μπορούσε να ήταν μία ισχυρή κραυγή διεκδίκησης μιας καλύτερης ζωής, με ισχυρότερη κοινωνική δικαιοσύνη και μία πιο δημοκρατική επαναθεμελίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τελικά φαίνεται πως δίνει μία νέα πνοή στον ανταγωνισμό του Κεφαλαίου και στο ύψωμα νέων τειχών.
Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος θα μπορούσε να σταθεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση μία αφορμή για να σταθεί μπροστά από έναν καθρέφτη και να αναθεωρήσει αρκετά από τα λάθη της. Αντ’ αυτού, η Ευρώπη κλείστηκε κι άλλο στον εαυτό της κι έγινε πιο «γερμανική», με μία υπολογίσιμη ακροδεξιά, η οποία έχει πλέον όλο το χρόνο με το μέρος της.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2016

Interesting times…



του Γιάννου Κατσουρίδη

Πριν μερικά χρόνια ο κορυφαίος μαρξιστής ιστορικός Eric Hobsbawm έγραψε την αυτοβιογραφία του υπό τον τίτλο Interesting Times, αποτυπώνοντας, ουσιαστικά, από μια προσωπική οπτική ολόκληρη την ιστορία του 20ου αιώνα.
Η ΕΕ αποτέλεσε μέρος αυτής της ιστορίας αρχικά ως πρόγραμμα ενάντια στον υπαρκτό σοσιαλισμό και μετέπειτα ως πρόγραμμα «εκδημοκρατισμού». Η ετυμηγορία του Βρετανικού λαού στο θέμα της εξόδου από τη ΕΕ έρχεται να δέσει πλήρως με τον τίτλο του βιβλίου και να θέσει κεφαλαιώδη ερωτήματα που δεν επιδέχονται μονοσήμαντων απαντήσεων.
Με αφορμή, λοιπόν, το Brexit θα καταθέσω ορισμένες παρατηρήσεις που αγγίζουν σημαντικά ζητήματα δομής, λειτουργίας και στόχων που εξυπηρετεί η ΕΕ. Ο φακός αντίκρυσης του θέματος είναι διαφορετικός και θέτει ερωτήματα από μια συγκεκριμένη σκοπιά. Τα θέματα που θίγονται προφανώς δεν είναι τα μοναδικά, η συζήτηση δεν τα εξαντλεί και σίγουρα υπάρχουν και άλλες οπτικές.
Παρατήρηση πρώτη. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η ΕΕ ξεκίνησε αλλιώς, που προσωπικά δεν συμμερίζομαι, η υπαρκτή ΕΕ δεν ανταποκρίνεται πλέον στις λαϊκές προσδοκίες. Μπορεί μια πολιτική και οικονομική ελίτ, η οποία συμπληρώνεται από μια αντίστοιχη ελίτ δημοσιογράφων, αναλυτών/πανεπιστημιακών και γνωμηγήτορων (opinion leaders) να προωθεί και να καλλιεργεί μια συγκεκριμένη, ωραιοποιημένη και εν πολλοίς παραπλανητική άποψη περί ΕΕ ως χώρο δημοκρατίας και ελευθερίας, αλλά αυτή η άποψη προφανώς δεν ανταποκρίνεται πλέον στα βιώματα πολλών ανθρώπων της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Η διαχρονική παθητικότητα των λαών της Ευρώπης επέτρεψε στις ελίτ να προωθήσουν την ατζέντα της ολοκλήρωσης χωρίς να συναντήσουν λαϊκή αντίσταση. Σε αυτό συνέτεινε και το γεγονός ότι οι θεμελιώδεις αποφάσεις για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε πολύ λίγες περιπτώσεις τέθηκαν υπό τη βάσανο της λαϊκής έγκρισης/νομιμοποίησης. Ωστόσο, η δημόσια στήριξη για τη συμμετοχή μιας χώρας σε επί μέρους πολιτικές και θεσμούς ήταν συχνά λιγότερο ισχυρή από ότι η γενική υποστήριξη για την ενοποίηση της Ευρώπης. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι όσο περισσότερο η ΕΕ συγκεκριμενοποιείται, και όσο περισσότερο αποκτά συγκεκριμένο πλαίσιο και απομακρύνεται από αφηρημένες δηλώσεις, τόσο λιγότερο υποστηρίζεται από το κοινό. Αυτό βέβαια δεν άλλαξε την προσέγγιση των ευρωπαϊκών ελίτ.
Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και χωρίς αντίπαλο δέος, η ΕΕ κινήθηκε προς ένα αχαλίνωτο μοντέλο καπιταλισμού με πολύ αρνητικές συνέπειες στο εργασιακό και βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η εναντίωση προς την ΕΕ ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης, δεδομένου ότι άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι οι πολιτικές της ΕΕ δεν αντιμετωπίζουν δίκαια τις αυξημένες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες και τα αυξημένα επίπεδα ανεργίας, ιδιαίτερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Η ΕΕ θεωρείται πλέον όλο και περισσότερο ως μέρος του προβλήματος και όχι ως μέρος της λύσης. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού η ΕΕ πρώτιστα και πάνω από όλα εξυπηρετεί μεγάλα επιχειρηματικά/εργοδοτικά συμφέροντα. 
Παρατήρηση δεύτερη. Από τα προαναφερθέντα είναι σαφές ότι προκύπτει πρόβλημα δημοκρατίας. Αποτελεί επαναλαμβανόμενη κριτική προς την ΕΕ (και υπαρκτή πραγματικότητα ακόμα και για τους πιο φιλοευρωπαίους) ότι υποφέρει από «δημοκρατικό έλλειμμα»: ότι, δηλαδή, οι λήπτες των αποφάσεων δεν είναι υπόλογοι στους πολίτες με τρόπο που θα αναμενόταν να γίνεται σε μια δημοκρατία και πως η ΕΕ και τα όργανα της υποφέρουν από κρίση νομιμοποίησης. Η ΕΕ είναι ένα όργανο το οποίο κυβερνά για τον λαό παρά να κυβερνιέται από αυτόν.
Το δημοκρατικό πρόβλημα οξύνεται ολοένα και περισσότερο με τις πρακτικές και τις αποφάσεις της ΕΕ και της «Ευρωκρατίας», οι οποίες διαπνέονται από ένα αυταρχικό πατερναλισμό: εμείς ξέρουμε καλύτερα από εσάς ποιο είναι το συμφέρον σας. Το επιχείρημα αυτό συμπληρώνεται συνήθως και από το άλλο εφεύρημα της δήθεν «σιωπηρής πλειοψηφίας» που υποστηρίζει αυτές της ελίτ στις επιλογές τους. Το ένα ευρωβαρόμετρο μετά το άλλο, όμως, αποτυπώνει την άποψη της πλειοψηφίας των λαών ότι η γνώμη τους δεν λαμβάνεται υπόψη και ότι αντιτίθενται σε πολλές πτυχές αυτού του εγχειρήματος.
Μέρος του προβλήματος προκύπτει από τη συνεχή εκχώρηση κυριαρχίας σε υπερεθνικούς θεσμούς που λειτουργούν επί της ουσίας χωρίς διαφάνεια και δημοκρατικό, λαϊκό έλεγχο: π.χ. η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Επιπλέον, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι πέραν του 80% των αποφάσεων των κρατών έρχονται/διαμορφώνονται ουσιαστικά από τις Βρυξέλλες με τα κράτη-μέλη να μην έχουν επιλογή έστω και αν θεωρητικά και μόνο συμμετέχουν στη διαμόρφωση τους κατά τρόπο ισότιμο. Στο όνομα της περισσότερης Ευρώπης μειώνεται η δημοκρατία, καταργούνται λαϊκές κατακτήσεις και ο νεοφιλελευθερισμός ως ακραία μορφή καπιταλισμού θεσμοθετείται συνταγματικά χωρίς να αφήνεται κανένα περιθώριο στις χώρες, στους λαούς, για εναλλακτική πορεία. Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι λαοί τολμούν να πάρουν αντίθετες αποφάσεις (π.χ. δημοψηφίσματα για την συνταγματική συνθήκη) τους βάζουν να ξαναψηφίζουν μέχρι να συμμορφωθούν (βλ. Ιρλανδία)!
Τα παραπάνω καταδεικνύουν την αποτυχία της ΕΕ ακόμα και στα ζητήματα για τα οποία υπερηφανεύεται ότι πρεσβεύει και που θέλει να εξάγει και σε άλλες περιοχές του πλανήτη: ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η αρχή της ανταποκρισιμότητας (responsiveness) που θεωρείται καθοριστική στην αξιοπιστία των πολιτικών συστημάτων και καλή πρακτική διακυβέρνησης. Η ίδια όμως ΕΕ αποδεικνύεται παράδειγμα προς αποφυγή, αφού παρά τις πολλές και επαναλαμβανόμενες λαϊκές αντιδράσεις ενάντια στις περικοπές, ενάντια στον περιορισμό του κράτους πρόνοιας, ενάντια στον περιορισμό των εργασιακών δικαιωμάτων, κωφεύει. Τελευταίο παράδειγμα η Γαλλία που σείεται εδώ και 2 μήνες από τις καθημερινές διαδηλώσεις εκατομμυρίων ανθρώπων ενάντια στην αυταρχική επιμονή της κυβέρνησης τους να περάσει αντιδημοκρατικά, αντεργατική νομοθεσία. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Παρατήρηση τρίτη. Το ζήτημα της εξόδου της Βρετανίας ντύθηκε ένα εθνικιστικό μανδύα επειδή το εγκολπώθηκαν εθνικιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις (πράγμα υπαρκτό). Αυτό από μόνο του οδηγεί σε αφελείς αναλύσεις και απόψεις ότι το ανάποδο, δηλαδή το «μένουμε Ευρώπη», είναι εξ’ ορισμού το σωστό, το «ορθολογικό», το «αριστερό». Διατυπώσεις του τύπου υποστηρίζουν το Brexit ο Φάρατζ, ο Μέρντοχ, η Λε Πεν κτλ., άρα όσοι το υποστηρίζουν είναι εθνικιστές είναι τουλάχιστον αφελείς και έμπλεες σκοπιμότητας. Δηλαδή ο κάθε Κάμερον που υποστήριζε το Bremain είναι πολύ καλύτερος; Ή μήπως αριστερός; Άλλωστε, αρκετά τμήματα της κομμουνιστικής και ριζοσπαστικής αριστεράς στην Βρετανία υποστήριξαν το Brexit από μια εντελώς διαφορετική σκοπιά.
Το κάθε αίτημα παίρνει χρώμα και περιεχόμενο από τις δυνάμεις που μπαίνουν στην μάχη και το οδηγούν, το διαμορφώνουν. Από μόνο του ένα αίτημα δεν είναι αυτόματα προοδευτικό ή συντηρητικό. Μπορεί στο δημόσιο λόγο να κυριάρχησαν οι εθνικιστές, αλλά το Brexit ήταν, και είναι, αίτημα πολλών αριστερών δυνάμεων, συνόλων και πολιτών. Εκτός αν θεωρούμε ότι το 52% που ψήφισε έξοδο είναι ακροδεξιοί και ξενοφοβικοί. Άλλωστε, οποιαδήποτε αριστερά που σέβεται τον εαυτό της δεν μπορεί να θεωρεί αριστερό εγχείρημα την ΕΕ, έστω και αν τακτικιστικά δεν θέτει το αίτημα. Αυτό φάνηκε και από τη ψήφο που έδωσαν παραδοσιακές εργατικές περιοχές στο Brexit. Μήπως έγιναν και αυτοί όλοι ακροδεξιοί; Όπως το έθεσε πολύ ορθά ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Cambridge, Chris Bickerton, στον Guardian: «το γεγονός ότι οι πιο ισχυρές φωνές ενάντια στην ΕΕ προέρχονταν από τους δεξιούς και ακροδεξιούς πολιτικούς μας λέει πολύ περισσότερα για το δρόμο που ακολούθησε η βρετανική αριστερά όλα αυτά τα χρόνια και όχι για το αίτημα ως τέτοιο». 
Επιπλέον. Είναι τουλάχιστον αντιφατικό να θεωρεί κάποιος την ΕΕ ως το αντίπαλο δέος της ακροδεξιάς και ότι τάχα η ψήφος υπέρ της παραμονής μιας χώρας στην ΕΕ, της Βρετανίας εν προκειμένω, είναι αριστερή στάση. Πρώτο, διότι μια από τις βασικές συνθήκες παραγωγής και αναπαραγωγής της ακροδεξιάς στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι οι ίδιες οι πολιτικές λιτότητας και περιορισμού της δημοκρατίας που εκπορεύονται από την ΕΕ. Δεύτερο, επειδή η ίδια η ΕΕ έχει συνεργαστεί με ακραιότατους ακροδεξιούς και δεν είχε κανένα πρόβλημα να το κάνει (βλ. Ουκρανία), ενώ δεν έχει κανένα πρόβλημα να χρηματοδοτήσει προγράμματα και συναντήσεις ακροδεξιών κομμάτων και οργανώσεων.
Παρατήρηση τέταρτη. Το Brexit αποτελεί ακόμα μια ένδειξη των ενδογενών αντιθέσεων και αντιφάσεων του καπιταλισμού και βασικών του οικοδομημάτων, όπως η ΕΕ. Αυτό αποτυπώθηκε ανάγλυφα στις εσωτερικές αντιθέσεις του δεξιού Συντηρητικού Κόμματος με υποστηρικτές ένθεν κακείθεν. Φυσιολογικά, όμως, το συγκεκριμένο αποτέλεσμα ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση τόσο εντός της ΕΕ όσο και εντός της Βρετανίας με τις αποσχιστικές λογικές εντός του Ηνωμένου Βασιλείου να επανέρχονται πιο έντονα από ποτέ. Σε σχέση με την ΕΕ και οτιδήποτε την αφορά, η συζήτηση φαινόταν ταμπού μέχρι τώρα με τις μονοδρομικές λογικές να κυριαρχούν. Το Brexit φαίνεται να απελευθερώνει φυγόκεντρες δυναμικές σε πολλαπλά επίπεδα, κάτι που ενδεχομένως -και όχι απαραιτήτως- να ωθήσει σε ένα ξεμπλοκάρισμα (όπως το έθεσε ένας καλός φίλος) των εξελικτικών δυναμικών. Σε αυτές τις διεργασίες οι δυνάμεις της αριστεράς οφείλουν να πρωταγωνιστήσουν.
Παρατήρηση πέμπτη. Η απόφαση των Βρετανών ψηφοφόρων, όποια οπτική και αν υιοθετεί ο καθένας από εμάς, είναι σίγουρο ότι προκαλεί ενδιαφέροντα ερωτήματα με αβέβαιες προοπτικές. Ζούμε σε μια εποχή ρευστότητας όπου τα ερωτήματα είναι πολύ περισσότερα από τις απαντήσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν η αντιμετώπιση του ζητήματος κυριαρχηθεί από αντιλήψεις του είδους φταίει ο λαός που δεν κατάλαβε καλά, ή το κυνήγι μαγισσών και η «κατασκευή» εχθρών, κάτι που συνήθως γίνεται όχι μόνο από τις ευρωπαϊκές αλλά και τις εγχώριες ελίτ σε περιόδους πολιτικών κρίσεων, η κατάρρευση θα είναι πολύ πιο ηχηρή και ενδεχομένως να επέλθει πολύ πιο σύντομα.

Τρίτη 28 Ιουνίου 2016

Από το Brexit στην άλλη Ευρώπη



του Κώστα Δουζίνα

Όπως η τηλεόραση του BBC παρουσίαζε τον χάρτη της Βρετανίας με τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος σήμερα το πρωί, έγινε φανερό ότι η βόρεια αποβιομηχανισμένη Αγγλία και η Ουαλλία ψήφισαν Brexit, ενώ η πλούσια νοτιοανατολική Αγγλία και η Σκωτία Remain.
Brexit το Σάντερλαντ και το Τσίνγκφορντ, Remain η Οξφόρδη και το Μπρίστολ. Οι ψηφοφόροι του Brexit είναι τα θύματα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης: οι άνεργοι, τα εκατομμύρια που εργάζονται με κατώτατο μισθό ή με συμβάσεις “μηδέν ωρών” (δουλεύουν μόνο όσες ώρες τους έχει ανάγκη ο εργοδότης), αυτοί που έχασαν τα προνοιακά επιδόματα και πληρώνουν ώς και το 60% του πενιχρού εισοδήματος στο νοίκι. Είναι η εξέγερση των από κάτω κατά των ελίτ, του λαού κατά του “κατεστημένου”.
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ του περσινού ελληνικού Όχι και του Brexit. Το πολιτικό, βιομηχανικό και συνδικαλιστικό κατεστημένο, οι οικονομολόγοι, οι «εξπέρ» και το ευρωπαϊκό διευθυντήριο προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν Έλληνες και Άγγλους με λιμό, σεισμό και καταποντισμό αν ψηφίσουν κατά των υποδείξεων. Στη Βρετανία όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, ο ΣΕΒ και τα συνδικάτα, η Εκκλησία και οι τράπεζες, ο Ομπάμα και ο Σόιμπλε, το ΝΑΤΟ και το ΔΝΤ είπαν στους πολίτες ότι, αν φύγουν, θα καταστραφούν.
Η «Bild» και οι γερμανικοί «Financial Times» γράφονται στα ελληνικά λίγες ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, το «Spiegel» δημοσιεύεται στα αγγλικά με τον τίτλο «Please Don't Go». Η πολιτική “κάστα”, όπως πετυχημένα την ονομάζουν οι Podemos, δοκίμασε τη δύναμη της πειθούς και του εκφοβισμού στην Ελλάδα πρώτα, στη Βρετανία μετά.
Οι πολίτες όμως και εδώ, και εκεί, τους είπαν καθαρά και δυνατά “Ώς εδώ και μη παρέκει” “Enough is enough”. Και όσο περισσότερο πανικοβάλλονταν οι ελίτ τόσο περισσότερους ειδήμονες και πρώην πρωθυπουργούς, βιομηχάνους και εργατοπατέρες παρουσίαζαν. Και τόσο περισσότερο οι “άνθρωποι που πάντα υπακούουν τους ανωτέρους τους” πήγαιναν πεισμωμένοι στην άλλη πλευρά. Αλλά, επειδή η δύναμη και η εκδικητικότητα των από πάνω είναι μεγάλη, δεν το παραδέχονταν στους δημοσκόπους. Θα τους λέγαμε «ντροπαλούς ψηφοφόρους» του Όχι και του Brexit. Κόστισαν μια ακόμη μεγαλοπρεπή αποτυχία στις εταιρείες δημοσκοπήσεων.

Μεταδημοκρατία και Brexit

Αυτή η σιωπηρή εξέγερση δεν είναι κάτι καινούργιο. Κάθε φορά που “επιτράπηκε” στους λαούς να ψηφίσουν για ευρωπαϊκά θέματα στη Γαλλία, την Ολλανδία, την Πολωνία, την Ιρλανδία, κάθε φορά που δίνεται στους πολίτες η σπάνια ευκαιρία να πουν τι σκέφτονται για τους κυβερνήτες τους, λένε καθαρά και δυνατά “Ώς εδώ και μη παρέκει”, “Enough is enough”, “Δεν θέλουμε να μας κυβερνούν έτσι”. Απορρίπτουν συνολικά τον τρόπο άσκησης της εξουσίας και όχι μόνο την απομακρυσμένη και τρομακτική Ευρώπη. Αυτό το «εξεγερσιακό» κομμάτι της Δημοκρατίας, κατά Balibar, που αναδύεται σε κρίσιμες στιγμές και κρατάει την πολιτεία ζωντανή, με έκανε να προβλέψω εδώ και μήνες ότι το Brexit θα νικήσει.
Αυτή η αντίδραση των λαών είναι ακατανόητη στους σχολιαστές που διαβάζουν μόνο τον «Economist», τους «Financial Times» και τη «Wall Street Journal». Είναι οι ιεραπόστολοι της “μεταδημοκρατικής” εποχής, αυτοί που υποστηρίζουν την παντοδυναμία των τεχνοκρατών και τη σύγκληση Κεντροαριστεράς και Κεντροδεξιάς στο ακραίο νεοφιλελεύθερο κέντρο.
Η άποψή τους στηρίζεται στον ισχυρισμό ότι πολύπλοκα κοινωνικά προβλήματα έχουν επιστημονικά σωστές λύσεις που δεν πρέπει να μπαίνουν σε δημόσια διαβούλευση ή, χειρότερα, σε εκλογές. Ο λαός δεν καταλαβαίνει, κάνει λάθη, καλύτερα λοιπόν να μην ανακατεύεται. Η πολιτική πρέπει να απωθεί και να παθητικοποιεί τους πολίτες και να προωθεί μεγάλες συμμαχίες, κυβερνήσεις τεχνοκρατών, οικουμενικές. Αυτή η υποτιμητική αντιμετώπιση των “πληβείων” βρίσκεται πίσω από το Brexit.
Αλλά υπάρχει και μια άλλη ομοιότητα με την Ελλάδα. Και οι δύο εκστρατείες στη Βρετανία είχαν κοινά σημεία με τους «Μένουμε Ευρώπη». Χρησιμοποίησαν την τρομοκράτηση, τη στοχοποίηση των αντιπάλων, τις προσωπικές επιθέσεις. Για τους ακροδεξιούς του Brexit, 80 εκατομμύρια Τούρκοι θα “μπουν” στην Ε.Ε. και θα κατακλύσουν τη Βρετανία με ισλαμιστές τρομοκράτες, το σύστημα υγείας θα καταρρεύσει λόγω των μεταναστών, δεν θα έχουμε δουλειές.
Για τους άλλους, αν φύγει η Βρετανία, θα κοπούν δισεκατομμύρια από τις κοινωνικές δαπάνες (που τις έχει πετσοκόψει ήδη η κυβέρνηση), το σύστημα υγείας θα καταρρεύσει λόγω της ύφεσης του Brexit, θα χάνουν συνεχώς στο ποδόσφαιρο και το κρίκετ.
Μετά τον εκφοβισμό ακολουθούν οι ακραίες ύβρεις, οι έξαλλες κατηγορίες για εξαπάτηση, προδοσία, ψέματα. Αυτή είναι η άλλη πλευρά της μεταδημοκρατίας. Την καλλιεργούν οι πολιτικοί για κομματικό όφελος, αλλά στρέφεται εναντίον του συναφιού καθώς η απαξίωση και συκοφάντηση των αντιπάλων οδηγεί στην απονομιμοποίηση του συνολικού πολιτικού συστήματος. Έτσι οι επιθέσεις και οι προπηλακισμοί, η διακοπή συγκεντρώσεων και ομιλιών, ακόμη και η δολοφονία, πατούν στο υπόστρωμα “όλοι ίδιοι είναι”, δεν αξίζουν σεβασμό.
Θα μου πείτε ότι οι ηγέτες του Brexit, ο Μπόρις Τζόνσον και ο Νάιτζελ Φάρατζ του ακροδεξιού Κόμματος Ανεξαρτησίας χρησιμοποίησαν ξενοφοβικά επιχειρήματα κατά των μεταναστών, τα οποία τελικά έγιναν ανοιχτά ρατσιστικά. Ναι, αλλά η προβολή του πολιτικού ρατσισμού είναι το -προσωρινό, ελπίζω- αποτέλεσμα της απουσίας της Αριστεράς. Υπάρχουν βεβαίως ρατσιστές ανάμεσα στους εργαζόμενους. Αλλά όποιος έχει ζήσει στη Βρετανία ξέρει ότι η μεγάλη πλειονότητα είναι ευγενής, ανεκτική, φιλόξενη.
Η λιτότητα έχει κάνει εκατομμύρια εργαζομένων να αγωνιούν για τη δουλειά τους, για το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους. Το απρογραμμάτιστο «ξεφόρτωμα» μεταναστών σε περιοχές με κοινωνικές υπηρεσίες κατεστραμμένες από την ιδιωτικοποίηση βάζει τα θεμέλια της ξενοφοβίας. Αλλά, για να γίνει η εύλογη ανησυχία ρατσισμός, χρειάζεται πολιτική και ιδεολογική παρέμβαση. Αυτό ακριβώς έκαναν οι πολιτικοί - κλόουν του Brexit στη Βρετανία, αυτό κάνει και σ' εμάς η Ακροδεξιά. Και εδώ χρειάζεται συνεχής και ισχυρός αντιρατσιστικός αγώνας, που δεν περιφρονεί τα προβλήματα και δεν εγκαταλείπει τους καταφρονεμένους στα χέρια εκείνων των οποίων οι πολιτικές οδήγησαν στην απελπισία.

Δημιουργικός ευρωσκεπτικισμός

Υπάρχει βέβαια και ένας θετικός ευρωσκεπτικισμός. Γι' αυτόν το δίλημμα δεν είναι Ναι ή Όχι στην Ευρώπη, αλλά Ναι σε μια άλλη Ευρώπη. Δυστυχώς δεν έχει διαμορφωθεί ικανοποιητικά και σίγουρα δεν ακούγεται αρκετά. Για τον αριστερό ευρωσκεπτικισμό η Ευρώπη έχει μπει σε μακρά περίοδο θεσμικής, οικονομικής και πολιτικής παρακμής. Άρχισε με την οικονομική κρίση, επιταχύνθηκε με το αντιδημοκρατικό πραξικόπημα κατά της Ελλάδας και των άλλων λαών και γιγαντώθηκε με τη σοκαριστική αδιαφορία της Ε.Ε. για τις προσφυγικές ροές.
Η πολιτική ήττα της κυρίαρχης ιδεολογίας που σηματοδοτεί το Brexit δημιουργεί μια ιστορική ευκαιρία για επαναθεμελίωση της Ευρώπης, με έμφαση στο βάθεμα της Δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, τον σεβασμό της πολιτισμικής διαφορετικότητας και της τοπικότητας, μιας συνομοσπονδίας λαών, παρά μιας συγκεντρωτικής, γραφειοκρατικής και αντιδημοκρατικής ολοκλήρωσης.
Για να επιζήσει, λοιπόν, η Ευρώπη, πρέπει να αλλάξει. Μόνη ελπίδα είναι να ηγεμονεύσει η Αριστερά τον κατανοητό ευρωσκεπτικισμό των Ευρωπαίων εργαζομένων και να τον οδηγήσει σε δημοκρατική κατεύθυνση. Εδώ η ελληνική Αριστερά, με τη θεσμική νεότητα και την αναμενόμενη «αυθάδεια», έχει κεντρικό ρόλο. Πρέπει να προετοιμάσουμε μια νέα συντακτική συνέλευση για την επανεκκίνηση της Αριστεράς και της Ευρώπης.
Τα προτάγματά της πρέπει να είναι η επαναπολιτικοποίηση της πολιτικής, η άμεση δημοκρατία σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την εργασία που αναγνωρίζει την πολιτισμική διαφορετικότητα και την κοινωνική εντοπιότητα. Όπως η Ευρώπη των συγκεντρικών απόμακρων γραφειοκρατιών βρίσκεται σε υποχώρηση, πρέπει να φανταστούμε στη θέση της μια συνομοσπονδία των ευρωπαϊκών πατρίδων. Η Ελλάδα, μαζί με τους άλλους μεσογειακούς λαούς και τις κυβερνήσεις, έχουν μεγάλη ιστορική ευθύνη. Η λέξη και η ιδέα της Ευρώπης ξεκίνησε στη Μεσόγειο. Ίσως μόνο οι Μεσόγειοι μπορούν να τη σώσουν.

Πηγή: Αυγή

Δευτέρα 27 Ιουνίου 2016

Ένα δημοκρατικό όπλο στα χέρια των ακροδεξιών



«Δημοκρατία είναι όταν ελεύθεροι και πτωχοί πλειοψηφούν και είναι κυρίαρχοι της εξουσίας, τουναντίον δε ολιγαρχία όταν οι πλούσιοι και ευγενούς καταγωγής κυριαρχούν αν και ολιγότεροι κατ’ αριθμόν».
Αυτός ήταν ο ορισμός της δημοκρατίας από τον Αριστοτέλη. Κατά μία έννοια αυτό εφαρμόστηκε στην Μεγάλη Βρετανία, την περασμένη Πέμπτη. Ένα κομμάτι φτωχών Βρετανών είπε ένα ηχηρό όχι στην ολιγαρχία των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης. Στην περίπτωση όμως της Βρετανίας, ένα υπολογίσιμο ποσοστό των ψήφων για το Brexit, προήλθε από ακροδεξιούς οι οποίοι ψήφισαν με βασικό παράγοντα το μεταναστευτικό και δυστυχώς σ’ αυτούς χρεώθηκε και το τελικό αποτέλεσμα. 
Λίγοι είναι αυτοί που ερμήνευσαν το Brexit ως ένα χαστούκι απέναντι στον αυταρχισμό της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της Φρανκφούρτης και στην ακύρωση της δημοκρατίας των χωρών-μελών από τις Βρυξέλλες. Ελάχιστοι άκουσαν το δυνατό όχι που ακούστηκε από την Γηραιά Αλβιόνα (και την Ελλάδα πέρσι) απέναντι στην ανισότητα, στην ανεργία, στην περιφρόνηση των εργαζομένων και στην κατατρομοκράτηση των λαών από τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους υπηρέτες των τραπεζών (πολιτικούς και δημοσιογράφους).
Δυστυχώς η αγανάκτηση των Ευρωπαίων πολιτών απέναντι στην απάνθρωπη πολιτική των Βρυξελλών, έμεινε ορφανή, μιας και η Αριστερά φάνηκε ανάξια να αδράξει την ευκαιρία (όπως συνέβη και στην Ελλάδα), παραχωρώντας τη σκυτάλη στην Άκρα Δεξιά, η οποία είναι δημιούργημα της λιτότητας κι ενισχύθηκε με το προσφυγικό.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να επωμιστεί ο ακροδεξιός πολιτικός Νάιτζελ Φάρατζ την επιτυχία του Brexit κι αντίστοιχοι ακροδεξιοί πολιτικοί να ζητούν πλέον αντίστοιχα δημοψηφίσματα στις χώρες τους, όπως για παράδειγμα η Μαρίν Λε Πεν. Να λοιπόν που ένα δημοκρατικό εργαλείο πέρασε στα χέρια των τεράτων που γέννησε ο νεοφιλελευθερισμός.
Μπορεί το απάνθρωπο καθεστώς της λιτότητας να λαβώθηκε θανάσιμα με το Brexit αλλά είναι πολύ πιθανό η Ευρώπη να οδηγηθεί σε ακόμη πιο επικίνδυνα και σκοτεινά μονοπάτια.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Κυριακή 26 Ιουνίου 2016

Περιοχές για καρατόμηση



του Περικλή Κοροβέση

Υπάρχουν πολλών ειδών φυλακές. Αλλες ορατές και άλλες αόρατες. Μια κανονική φυλακή ή ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε αμέσως. Τοίχοι ή συρματοπλέγματα περιορίζουν τον κόσμο των εγκλείστων σ’ αυτό που μπορούν να δουν.
Ο έξω κόσμος είναι μη προσβάσιμος. Δηλαδή η ύψιστη τιμωρία, μετά την κατάργηση της θανατικής ποινής -όπου καταργήθηκε βέβαια- είναι η αποκοπή του ανθρώπου από τον κόσμο.
Αλλά υπάρχουν και οι αόρατες φυλακές, που θεωρούνται φυσιολογικές. Η φτώχεια είναι μία από αυτές. Δεν έχεις πρόσβαση πουθενά και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να ψάχνεις για προσφορές στα βασικά είδη στα σούπερ μάρκετ. Η άλλη είναι να είσαι άστεγος και άνεργος. Εκεί μπορεί να εγκληματήσεις αν κάποιος άλλος σού έχει πάρει το παγκάκι. (Αυτό έχει συμβεί.)
Και υπάρχει και μια άλλη φυλακή για λίγο πιο εύπορα κοινωνικά στρώματα. Αυτά που έχουν ακόμα το προνόμιο να διαθέτουν στέγη και τηλεόραση. Αυτοί οι άνθρωποι επέλεξαν τον δεσμοφύλακά τους που τους καθοδηγεί και διαμορφώνει τις αντιλήψεις τους. Σκέψεις βέβαια δεν μπορούν να κάνουν. Απλά σκοτώνουν την ώρα τους.
Εσχάτως έχουν μπει στον χορό και τα ηλεκτρονικά μέσα που συμπληρώνουν το κακό. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν πολύτιμα πράγματα και στα δύο αυτά μέσα. Αλλά αυτά δεν είναι τα πλέον δημοφιλή.
Η πλειονότητα των ανθρώπων προτιμά ένα ζωτικό ψέμα παρά μια επώδυνη αλήθεια. Και έτσι λειτουργεί και το πολιτικό μας σύστημα. Γι’ αυτό όλοι μας, ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από μας, πέφτουμε τόσο συχνά από τα σύννεφα που τα προτιμήσαμε ως μόνιμη κατοικία, εγκαταλείποντας την επίγεια.
Με τον καύσωνα ανέφερα σε μια παρέα πως πρέπει να τον δούμε σαν ένα φαινόμενο υπερθέρμανσης του πλανήτη. Για να γίνω πιο πειστικός ανέφερα τα νησιά του Ειρηνικού, Φίτζι, Τουβαλού και το πλέγμα των Νήσων Μάρσαλ που βυθίζονται επειδή ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας.
Και η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Δεν αποκλείεται σε λίγα χρόνια να έχουμε πρόσφυγες από τον Ειρηνικό.
«Δεν θα έρθουν εδώ. Θα πάνε στην Αυστραλία που είναι δίπλα», με αποστόμωσε κάποιος. Αγνοούσε πως η Αυστραλία δεν δέχεται κανέναν πρόσφυγα. Τους εξορίζει στα απόμακρα νησιά Νάουρου και Μάνους. Οι συνθήκες είναι τόσο άθλιες που ήδη έχουν αυτοπυρποληθεί δύο πολιτικοί πρόσφυγες. Ο ένας από το Ιράν και η άλλη από τη Σομαλία. Αλλά κανείς δεν έδωσε σημασία στο γεγονός. Και απ’ ό,τι ξέρω δεν έχει γίνει καμιά διαμαρτυρία σε κάποια πρεσβεία της Αυστραλίας. Αλλά ούτε στην παρέα μου έκανε εντύπωση αυτή η πληροφορία κι έτσι προτίμησε να αλλάξει συζήτηση.
Ο Τζέιμς Χάνσεν, ίσως ο εγκυρότερος κλιματολόγος του πλανήτη, μας έχει από καιρό προειδοποιήσει, μαζί με πολλούς άλλους έγκριτους επιστήμονες, πως με τον σημερινό ρυθμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα η υπερθέρμανση του πλανήτη θα ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας και όλες οι παράκτιες πόλεις θα καταποντιστούν, ανάμεσά τους και οι μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου, μαζί με την Ιστορία τους και τον πολιτισμό τους.
Να μη μιλήσουμε βέβαια για ολόκληρες χώρες που κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν και να χάσουν τα γόνιμα εδάφη τους. Και αυτό σημαίνει εκατομμύρια πρόσφυγες. Μέχρι τώρα είχαμε οικονομικούς και πολιτικούς πρόσφυγες. Τώρα θα προστεθούν και οι οικολογικοί.
Και πιθανότατα θα είναι το πιο μεγάλο προσφυγικό κύμα που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.
Μερικές φορές σκέφτομαι αν οι ηγέτες αυτού του κόσμου είναι τυφλοί και κουφοί. Αλλά τους βλέπω στην τηλεόραση και δείχνουν να βλέπουν και να ακούν. Τώρα το τι καταλαβαίνουν είναι άλλο κεφάλαιο. Πρέπει αλλού να ψάξουμε την αιτία, στο κεφάλαιο και το κέρδος, και ίσως βρούμε εδώ έναν νέο ορισμό της παράνοιας.
Η ίδια η έννοια της ανάπτυξης με τον τρόπο που γίνεται προϋποθέτει την καταστροφή του περιβάλλοντος. Και υπάρχει η θεωρία της «θυσιασθείσης περιοχής». Οπου υπάρχει πετρέλαιο ή ορυκτός πλούτος, αλίμονο στην περιοχή και τους κατοίκους της.
Και αν μια χώρα έχει δικό της πετρέλαιο δεν δικαιούται να το διαχειριστεί. Είναι η περίπτωση του Μοσαντέκ στο Ιράν, δημοκρατικά εκλεγμένου, που όταν εθνικοποίησε τα πετρέλαια της χώρας του το 1953 ανατράπηκε με πραξικόπημα. Η εταιρεία που εθνικοποίησε σήμερα λέγεται ΒΡ.
Και πίσω από το πραξικόπημα είναι η Βρετανία και οι ΗΠΑ. Οι θυσιασθείσες περιοχές είναι πολλές στον κόσμο. Θα αναφερθούμε στο επόμενο σημείωμά μας. Αλλά προς το παρόν ας συγκεντρωθούμε στη δική μας απειλούμενη περιοχή, τις Σκουριές, αν δεν θέλουμε όλη η περιοχή να καταστραφεί και να ερημώσει. Αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί σε άλλες χώρες. Αν μείνουμε αδρανείς, θα παιχτεί και εδώ.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Σάββατο 25 Ιουνίου 2016

Από την μία κάλπη στην άλλη...



Ξημερώματα Παρασκευής, ξυπνάω από μια αναπάντεχη ασφυξία που με τίναξε από το κρεβάτι. Ο πρησμένος μου λαιμός δεν άφηνε τον αέρα να κατέβει στα πνευμόνια μου. Πανικόβλητος στεκόμουν στη μέση του δωματίου και προσπαθούσα να πάρω μία ανάσα. Αφού συνήλθα, κοίταξα καταϊδρωμένος το ρολόι στο κινητό μου. Πέντε και δέκα. Μία ώρα πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι.
Ο ύπνος όμως είχε φύγει. Ευτυχώς διότι εκείνη τη στιγμή σήμανε στο μυαλό μου ένας συναγερμός. Τρεις λέξεις κατάφεραν να γλιστρήσουν από τα χείλη μου, "κάτι σημαντικό συμβαίνει".
Έτρεξα στο καθιστικό κι άνοιξα την τηλεόραση. Το Bremain υπερείχε με 20.000 ψήφους. Μεγάλο ντέρμπι, σκέφτηκα κι αμέσως ξάπλωσα στον καναπέ κι άρχισα να παρακολουθώ τις εξελίξεις. Μέσα σε λίγα λεπτά, η πλάστιγγα έγειρε υπέρ του Brexit. Στην αρχή με 40.000 ψήφους. Κατά τις έξι, η διαφορά ανέβηκε στους 300.000 ενώ στις 7 που αναχώρησα για τη δουλειά, είχε εκτοξευθεί στους 900.000.
Πριν βγουν τα τελικά αποτελέσματα, άρχισαν οι πρώτες δηλώσεις για νέο δημοψήφισμα στην Σκωτία, για επανένωση της Ιρλανδίας, για ενσωμάτωση του Γιβραλτάρ στην Ισπανία ενώ την ίδια στιγμή η Γερμανία προσπαθούσε να σώσει τα ομόλογά της...
Όμορφη η Ευρώπη, όμορφα διαλύεται, σκέφτηκα.
Φυσικά δεν υπήρξαν πανηγυρισμοί για το αποτέλεσμα, αλλά μία χαρά την είχα. Πρώτα απ' όλα διότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική λιτότητας έφαγε ένα ισχυρό χαστούκι. Δεν είναι τυχαίο που η Ευρώπη από τη πρώτη στιγμή αντιμετώπισε σαν μία απατημένη σύντροφο το Brexit. Από την άλλη όμως, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ήρθε ως ένα αναγκαίο "ατυχηματάκι" για να κλονιστεί η στασιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από την Παρασκευή λοιπόν επικράτησε μία ξεκάθαρη απαίτηση. Ή θα αλλάξει ριζικά η Ευρώπη ή θα διαλυθεί.
Κι αυτό πρέπει να γίνει άμεσα.
Αρχής γενομένης από τις αυριανές εκλογές στην Ισπανία. 

Παρασκευή 24 Ιουνίου 2016

Το άμεσο μέλλον μετά το Brexit




Η Βρετανία ψήφισε για το πιο σημαντικό θέμα που αντιμετώπισε το εκλογικό σώμα εδώ και μια γενιά. Βαριά η νίκη του Βrexit και άγνωστες ακόμα πολλές παράμετροι της επόμενης ημέρας.

Η θέση του πρωθυπουργού

Ο Ντέιβιντ Κάμερον θα πρέπει να καθορίσει τις επόμενες κινήσεις και τις προθέσεις του. Εχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί ακόμα κι εάν επικρατήσει το Brexit. Οι πιέσεις όμως θα ενταθούν και εκτός των άλλων θα πρέπει να παρουσιάσει κι ένα σχέδιο στη Βουλή η οποία είναι πιθανόν να συγκληθεί εκτάκτως μέσα στο Σαββατοκύριακο ή το αργότερο την Δευτέρα.

Η αντίδραση των αγορών

Ηδη ήταν κάθετα αρνητική, δεδομένης της κατακόρυφης πτώσης της στερλίνας στην Ασία και δεν αναμένεται και τίποτα καλύτερο σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Ακόμα και το στρατόπεδο του Brexit έκανε λόγο για πιθανή αναταραχή, αν και υποστήριζε ότι θα είναι σύντομη. Κεντρική φιγούρα στην καρδιά αυτής της κρίσης σίγουρα θα είναι ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας, Μάρκ Κάρνε"ι και φυσικά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που θα πρέπει να αντιδράσει άμεσα δεδομένων των μεγάλων αλλαγών που θα ακολουθήσουν.

Η πολιτική κατάσταση

Τα πολιτικά και συνταγματικά ζητήματα που θα ανακύψουν θα ανοίξουν μια περίοδο αβεβαιότητας στη χώρα αλλά και στους υπόλοιπους 27 της Ε.Ε. Ακολουθούν άλλωστε και οι εκλογές στην Ισπανία, την Κυριακή.

Η υπόλοιπη Ευρώπη

Ο εφιάλτης τώρα έγινε πραγματικότητα παρά τις άοκνες«προσπάθειες» των υπόλοιπων Ευρωπαίων, που δεν κουράστηκαν να προειδοποιούν με τα χειρότερα σενάρια τους Βρετανούς ψηφοφόρους. Τώρα, η Ανγκελα Μέρκελ, o Φρανσουά Ολάντ, ο Ντόναλντ Τουσκ, ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και οι υπόλοιποι ισχυροί της Ευρώπης αναμένεται να αρχίσουν με γρήγορες διαδικασίες τις διαπραγματεύσεις για τις αλλαγές στις σχέσεις με την Βρετανία, με μεγάλη δόση φυσικά οργής και θυμού. Ορισμένοι εκτιμούν ότι μπορεί να γίνει έκτακτη σύνοδος κορυφής ακόμα και μέσα στο Σαββατοκύριακο, αν και «εμπόδιο» σε αυτό το σενάριο στέκονται οι Ισπανικές εκλογές.
Το πως θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση (αναλόγως και ποιος θα την αναλάβει εκ μέρους της Βρετανίας) είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί. Ηδη πολλοί ηγέτες έχουν αποκλείσει προκαταβολικά το ενδεχόμενο παραχωρήσεων. «Η ατμόσφαιρα μπορεί γρήγορα να γίνει "τοξική» σχολιάζει το BBC.
Το πιθανότερο είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, με τον φόβο της αύξησης των ποσοστών των ακραίων κομμάτων και στις δικές τους χώρες, θα κάνουν μια κοινή διακήρυξη δηλώνοντας την αποφασιστικότητα τους να συνεχίσουν, απαιτώντας από την Βρετανία να ξεκαθαρίσει γρήγορα τη θέση της για να καθησυχάσει και τα 2,9 εκατομμύρια των Ευρωπαίων πολιτών που ζουν στην Βρετανία ότι δεν πρόκειται να απελαθούν.

Η ενεργοποίηση του άρθρου 50

Αυτό είναι το άρθρο της Συνθήκης της Λισαβόνας για την έξοδο μιας χώρας από την Ενωση. Ο Ντ. Κάμερον είχε υποστηρίξει στο παρελθόν ότι θα το κάνει χωρίς καθυστέρηση και ο υπουργός των Οικονομικών του, Τζορτζ Οσμπορν έχει αφήσει να εννοηθεί, ότι η ενεργοποίηση του άρθρου μπορεί να γίνει μέσα στις επόμενες δυο εβδομάδες.
Μόλις γίνει αυτό δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής, εκτός και εάν σε αυτό συμφωνήσουν όλες οι χώρες μέλη.
Η έξοδος βέβαια δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία- πρέπει να ακολουθήσει διαπραγμάτευση που θα ολοκληρωθούν σε μια διετία, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να έχει δικαίωμα βέτο στην οποιαδήποτε συμφωνία που θα επισημοποιεί το καθεστώς μεταξύ των δυο μερών.
Από την άλλη το στρατόπεδο του Βrexit υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει ανάγκη να ενεργοποιηθεί αμέσως το άρθρο 50 με τη σκέψη ότι θα πρέπει να δοθεί χρόνος στους υπόλοιπους Ευρωπαίους να αντιληφθούν ότι χρειάζονται μια «φιλική» εμπορική σχέση με την Βρετανία προκειμένου να συνεχίσουν να εξάγουν τα προϊόντα τους στη βρετανική αγορά χωρίς δασμούς.

Ο δρόμος για την έξοδο

Ανάλογα με το εάν ο πρωθυπουργός ενεργοποιήσει το άρθρο 50 στα τέλη καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου, θα αρχίσουν και οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Εκτός των άλλων πρέπει να καταργηθούν τα πρωτεία που έχει η ευρωπαϊκή νομοθεσία έναντι της Βρετανικής, αλλά και η επανεξέταση περίπου 80.000 σελίδων των συμφωνιών με την Ε.Ε. που έχουν υπογραφεί σε διάστημα πέντε δεκαετιών, προκειμένου να αποφασισθεί ποιες θα καταργηθούν, θα τροποποιηθούν ή θα διατηρηθούν- μια διαδικασία την οποία θα θέλει να επιβλέψει το βρετανικό Κοινοβούλιο.
Μετά την πάροδο των δυο χρόνων, η βρετανία δεν θα δεσμεύεται πλέον από τις υπάρχουν Ευρωπαϊκές Συνθήκες, εκτός εάν τόσο η Βρετανία όσο και οι υπόλοιποι 27 συμφωνήσουν ομόφωνα να παρατείνουν τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων.

Η θέση του Κοινοβουλίου

Η πλειοψηφία των 650 Βρετανών βουλευτών είχε ταχθεί υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ε.Ε. και παρότι θα πρέπει να σεβαστούν την βούληση των ψηφοφόρων, θα προβλέπεται να παραμείνουν απλοί θεατές. Εχουν ήδη γίνει κινήσεις από περίπου 450 βουλευτές από διάφορα κόμματα να κρατήσουν την χώρα στην κοινή αγορά.
Αυτό σημαίνει ότι η Βρετανία πρέπει να έχει τα σύνορα της ανοιχτά για τους Ευρωπαίους εργαζόμενους και να συνεχίσει βεβαίως να συνεισφέρει στα ευρωπαϊκά ταμεία. Υποστηρίζουν δε ότι είναι νόμιμο εκ μέρους τους να το κάνουν δεδομένου ότι η εκστρατεία υπέρ του Brexit δεν έχει έχει παραθέσει με σαφήνεια τις θέσεις της για τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις που επιθυμεί να έχει η χώρα με την Ε.Ε.

Το καυτό καλοκαίρι του 2018

Οσο θα πλησιάζει η διορία της διετίας, ο τότε πρωθυπουργός θα βρεθεί υπό καθεστώς μεγάλης πίεσης να διευκρινίσει τους όρους της Βρετανικής εξόδου και της νέας εμπορικής συμφωνίας με την Ε.Ε. πριν η χώρα διαγραφεί πλέον από μέλος.
Οποιαδήποτε συμφωνία επιτευχθεί θα πρέπει αν γίνει αποδεκτή από μια ειδική πλειοψηφία σε υπουργικό επίπεδο και στη συνέχεια να επικυρωθεί από τις χώρες μέλη. θα πρέπει επίσης να την συνυπογράψουν τόσο το Ευρωκοινοβούλιο, όσο και το Κοινοβούλιο της Βρετανίας. Μέχρι τώρα το στρατόπεδο του Brexit έχει απορρίψει απορρίπτει το διετές χρονοδιάγραμμα για την έξοδο, εκτιμώντας ότι η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να έχει στόχο να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις μέχρι το 2020.

Επτά άμεσες συνέπειες του Brexit για τους βρετανούς πολίτες

Είτε διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο είτε σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η καθημερινή ζωή για τους βρετανούς πολίτες θα υποστεί γρήγορα τις συγκεκριμένες συνέπειες της εξόδου της χώρας από την ΕΕ.

Για τους Βρετανούς που ζουν στο ηνωμένο βασίλειο

ΒΙΖΑ: Η πιο άμεση και ορατή συνέπεια θα γίνει αισθητή στην ελευθερία μετακίνησης των βρετανών πολιτών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αν μέχρι σήμερα αρκούσε ένα δελτίο ταυτότητας για την κυκλοφορία στη ζώνη Σένγκεν, ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι μέλος της, η έξοδος από την Ενωση θα συνοδευθεί πλέον από την ανάγκη για τους βρετανούς πολίτες να είναι εφοδιασμένοι με βίζα στα ταξίδια τους στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Αυτή τη στιγμή, μόνο 44 από τις 219 χώρες επιβάλλουν τη βίζα στους βρετανούς πολίτες.
ΤΑΞΙΔΙΑ: Τα βρετανικά νοικοκυριά θα πρέπει να προβλέπουν στο εξής την εκταμίευση μεγαλύτερων ποσών για να περάσουν διακοπές στην ηπειρωτική Ευρώπη. Οχι μόνο διότι η πτώση της λίρας έναντι του ευρώ θα περιορίσει την αγοραστική τους δύναμη, αλλά επίσης και εξαιτίας της άρσης ισχύος κοινοτικών συμφωνιών που επιτρέπουν σε κάθε ευρωπαϊκή εταιρεία να λειτουργεί χωρίς περιορισμούς στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο.
«Η ενιαία αγορά επέτρεψε στη Ryanair να εισαγάγει την επανάσταση στα φτηνά ταξίδια στην Ευρώπη», υπενθίμιζε στα μέσα Μαΐου ο Μάικλ Ο΄Λίρι, γενικός διευθυντής της αεροπορικής εταιρείας.
Αμεσες συνέπειες θα υπάρξουν επίσης στα τέλη περιαγωγής των κινητών, που έχουν επίσης εναρμονισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ή στην υπαγωγή των βρετανών πολιτών στις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις περί αποζημιώσεων σε περίπτωση καθυστέρησης ή ματαίωσης μίας πτήσης.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: Εάν οι υποστηρικτές του Brexit έφεραν το θέμα της απασχόλησης των Βρετανών στο επίκεντρο της εκστρατείας τους, είναι πιθανόν ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ενωση θα συνοδευθεί από την μετεγκατάσταση πολλών θέσεων εργασίας, κυρίως των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων με έδρα το City του Λονδίνου.
Ηδη η JPMorgan έχει κάνει γνωστό ότιο είναι πιθανόν να καταργήσει 1.000 έως 4.000 από τις 16.000 θέσεις εργασίας στη Βρετανία, η Morgan Stanley 1.000 από τις 6.000 και η Goldman Sachs τουλάχιστον 1.600.

Για τους βρετανούς πολίτες που ζουν στην Ευρώπη

Το Brexit θα είναι όμως μεγαλύτερη σπαζοκεφαλιά για το 1,3 εκατομμύριο βρετανούς πολίτες που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές, κυρίως στην Ισπανία (319.000), την Ιρλανδία (249.000), τη Γαλλία (171.000) ή τη Γερμανία(100.000).

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ: Αυτοί μπορεί να δουν τα εισοδήματά τους να καταρρέουν εξαιτίας της ισχυρής υποτίμησης της στερλίνας, γεγονός που είναι πιθανόν να κλονίσει τις εεπενδύσεις τους σε ακί9νηυτα στις χώρες διαμονής τους.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ: Αλλο πρόβλημα αφορά την ιατρική περίθαλψη των βρετανών πολιτών στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα, είχαν κάλυψη από το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας διαμονής τους, στην Γαλλία για παράδειγμα, με την κάλυψη του βρετανικού συστήματος βάσει διμερούς συμφωνίας. Είναι πιθανόν ότι στο εξής θα απαιτείται άδεια εργασίας για τους ενεργούς βρετανούς πολίτες. 
ΕΥΡΩΚΡΑΤΕΣ: Το επαγγελματικό μέλλον των εκατοντάδων εργαζομένων στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, κυρίως στις Βρυξέλλες, βρίσκεται πλέον στον άερα. Ορισμένοι έχουν φροντίσει να λάβουν και δεύτερη υπηκοότητα, την βελγική στις περισσότερες περιπτώσεις. 

Προς νέα σύνορα;

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: Η πιο απροσδόκητη συνέπεια είναι ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενμωση είναι πιθανόν να καταστήσει προβληματική τη σχέση της χώρας με ορισμένους γείτονές της. Είναι, για παράδειγμα, πιθανόν η Ισπανία να αποφασίσει να κλείσει τα σύνορά της με το Γιβραλτάρ, όπου ζουν 33.000 Βρετανοί.
Βορειότερα, το Brexit μπορεί να δημιουργήσει νέο σύνορο ανάμεσα στην Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία θέτοντας περιορισμούς στην καθημερινή κυκλοφορία χιλιάδων ατόμων.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Ένα σταυροδρόμι γεμάτο αδιέξοδα



Η σημερινή μέρα είναι σημαντική όχι μόνο για την Γηραιά Αλβιώνα αλλά και για την εναπομείνασα ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μπορεί μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μεγάλη Βρετανία να πρόσφερε τα ηνία της παγκόσμιας κυριαρχίας στις Η.Π.Α. αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην δημιουργία της ευρωζώνης.
Η Μεγάλη Βρετανία ανέκαθεν είχε ένα σημαντικό ρόλο στην αγορά της Ευρώπης, αν και δε δέχτηκε ποτέ να γίνει μέλος της ευρωζώνης. Γι’ αυτό κι αρκετοί συνδυάζουν ένα ενδεχόμενο Brexit με έναν βέβαιο κλονισμό στις οικονομίες χωρών που είναι εξαρτημένες απ’ αυτήν, όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η Πολωνία και κυρίως η Γερμανία.
Υπάρχουν όμως ορισμένοι προβληματισμοί πολύ πιο σημαντικοί, τους οποίους η κοινή γνώμη αγνοεί και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπερνούν εσκεμμένα ή μη.
Μία βασική συνέπεια του δημοψηφίσματος, ανεξαρτήτου αποτελέσματος, είναι πως θα αφήσει πίσω του έναν ακόμη διχασμένο λαό (όπως συνέβη πέρσι στην Ελλάδα). Αυτοί οι διχασμοί, που αρχίζουν να γίνονται έντονοι στα ευρωπαϊκά κράτη, αποδεικνύουν ένα σημαντικό γεγονός που κανείς δεν θέλει να αποδεχτεί. Την αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ακόμα και να μείνει η Βρετανία στο ευρωπαϊκό άρμα, τέσσερις στους δέκα πολίτες της θα είναι ευρωσκεπτικιστές, κι ο αριθμός τους θα διογκώνεται όσο η Ευρώπη θα επιμένει στην πολιτική λιτότητας, η οποία είναι το κύριο αίτιο της Ακροδεξιά ανόδου και της αύξησης των νεοναζί.
Από την άλλη, αν το δημοψήφισμα βγάλει απόσχιση, και η κυβέρνηση Κάμερον σεβαστεί κι εφαρμόσει την απόφαση του βρετανικού λαού, τότε η Μεγάλη Βρετανία θα επιδιώξει να δημιουργήσει συμμαχίες μέσα στην Ευρώπη. Αυτό θα φέρει έναν νέο ευρωπαϊκό διχασμό, ο οποίος δυστυχώς θα μας γυρίσει σε γνώριμους σκοτεινούς καιρούς.
Και τα δύο αποτελέσματα του δημοψηφίσματος κρύβουν ένα σημαντικό βαθμό επικινδυνότητας.
Πέρα από την Βρετανία, η Ευρώπη πρέπει να ταρακουνηθεί. Ίσως έτσι να αλλάξει επιτέλους ρότα, ή να διαλυθεί…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 22 Ιουνίου 2016

Ζάγκρεμπ, οι δύο πόλεις που έγιναν μία




Στα μεσαιωνικά χρόνια, η περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Ζάγκρεμπ, φιλοξενούσε δυο πόλεις, με τη καθεμία να στέκει σε έναν από τους δυο γειτονικούς λόφους, τον Gradec και τον Kaptol. Οι σχέσεις των δυο πόλεων ήταν ανταγωνιστικές κι ενίοτε εχθρικές. Όταν όμως έκανε την εμφάνισή της, η οθωμανική απειλή, οι δύο πόλεις έγιναν μία. Ένωσαν τις δυνάμεις τους και σώθηκαν. Το όνομα της νέας πόλης που δημιουργήθηκε απ' αυτήν την ένωση, ήταν Ζάγκρεμπ.
Κατά τον 18ο αι. η πόλη μεγάλωσε κι άκμασε πνευματικά και οικονομικά κάτω από την σκέπη της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, μέχρι που εντάχθηκε στο βασίλειο της Σερβίας το 1918. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, επικράτησε στη πόλη ένα καθεστώς το οποίο συνεργάστηκε με τους ναζί. Μετά τον πόλεμο, η πόλη συνέχισε να ακμάζει αλλά παρέμενε δεύτερη πίσω από το Βελιγράδι, το οποίο κρατούσε τα ηνία της μεταπολεμικής Γιουγκοσλαβίας. Μετά τη διάλυση της μεγάλης αυτής χώρας, το Ζάγκρεμπ έγινε η πρωτεύουσα της Κροατίας.
Η μικρή σε διάρκεια ιστορία του Ζάγκρεμπ, το καθιστά ως μία πόλη φτωχή σε μνημεία αλλά πλούσια σε μεγάλα πάρκα και κομψά κτίρια. Κάποια απ' αυτά που άξιζαν την προσοχή μας ήταν ο Σιδηροδρομικός Σταθμός, το ξενοδοχείο Esplanade που εξυπηρετούσε τους επιβάτες του Oriental Express, το κτίριο της Ακαδημίας Τεχνών κι Επιστημών (01:00-01:23) και φυσικά ο καθεδρικός ναός με τους πανύψηλους πύργους του (108 μέτρα ύψος).
Ο καθεδρικός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (01:40-02:00). Την τελική του μορφή την πήρε στα τέλη του 19ου αι. Τα πρώτα θεμέλια μπήκαν στις αρχές του 13ου αι. και ήταν ρωμανικού ρυθμού. Μετά όμως από την επιδρομή των Τατάρων, ο ναός ξαναχτίστηκε, προσθέτοντας γοτθικά στοιχεία. Την εποχή της οθωμανικής απειλής, το κτίριο οχυρώθηκε πίσω από τείχη με στρογγυλούς πύργους. Οι τρεις πλευρές των οχυρωματικών έργων έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.
Εκεί βρίσκονται και οι δυο λόφοι που φιλοξενούσαν τις παλιές πόλεις πριν ενωθούν. Στο σημείο που κάποτε σκοτώνονταν οι κάτοικοι μεταξύ τους, απλώνεται ο συμπαθητικός πεζόδρομος Tkalciceva, γεμάτος καφετέριες κι εστιατόρια. Ο περίπατος ξεκινάει από την κεντρική πλατεία του Ζάγκρεμπ κι ολοκληρώνεται λίγο πριν βγούμε έξω από τη πόλη. Περπατώντας λίγο πιο πέρα από εκεί που σταματάει ο πεζόδρομος, φτάνουμε στο φημισμένο νεκροταφείο Mirogoj (02:08-02:40), δημιούργημα του αρχιτέκτονα και σχεδιαστή πόλεων, Χέρμαν Μπολέ. Δύο μεγάλες σε μήκος στοές, πλούσιες σε κιονοστοιχίες, αναθηματικά ανάγλυφα κι αγάλματα, δίνουν μία ξεχωριστή αίγλη στους ανθρώπους που ενταφιάστηκαν εκεί. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου νεκροταφείου είναι πως "φιλοξενεί" ορθόδοξους, καθολικούς και μουσουλμάνους, δείχνοντας με τον πιο τρανό τρόπο, την ποικιλομορφία των λαών των Βαλκανίων.
Το Ζάγκρεμπ είναι μία πόλη μουντή και σιωπηλή. Δύο χαρακτηριστικά που φάνηκαν έντονα κάτω από τη συνεχόμενη βροχή, η οποία δυσκόλεψε τις βόλτες μας. Παρ' όλα αυτά πολύ ζεστή κι όμορφη ήταν η συμπεριφορά που δεχτήκαμε από τους κατοίκους του, όπως ο ιδιοκτήτης μιας ταβέρνας που εξυπηρετούσε τους εργάτες των γύρω εργοστασίων. Μας φρόντισε και μας πρόσφερε γευστικότατα και ζεστά γεύματα με ένα ειλικρινές χαμόγελο στα χείλη.
Ευχάριστη συμπεριφορά δεχτήκαμε κι από τους θαμώνες του Jiggy bar (http://www.jiggybar.hr/hr) που ήταν δίπλα στο διαμέρισμά μας. Γιορτάσαμε μαζί τους την πρωτομαγιά με μπύρα και ζεστή σούπα με φασόλια και κρέας.
Με καλή λοιπόν διάθεση αποχαιρετήσαμε το Ζάγκρεμπ και την Κροατία...

Τρίτη 21 Ιουνίου 2016

Η χαρτοκοπτική του κ. Γιούνκερ



του Περικλή Κοροβέση

Η αντίστοιχη «Χρυσή Αυγή» της Αυστρίας έχασε την προεδρία της χώρας επειδή πήρε τριάντα χιλιάδες ψήφους λιγότερες από τους αντιπάλους της. Η Δεξιά και οι Σοσιαλιστές κυβερνούσαν τη χώρα για τριάντα εννιά ολόκληρα χρόνια.
Το τι πολιτική πρέσβευε ο καθένας το έδειξαν στην πράξη. Και τα δύο κόμματα, προσανατολισμένα σε έναν βαθύ ευρωπαϊσμό, έχασαν τις όποιες ιδεολογικές ή πολιτικές αναφορές τους και εντάχθηκαν στον κοινό ευρωπαϊκό σχεδιασμό όπως τον έχει προγραμματίσει η Γερμανία.
Η Αυστρία έχει το ίδιο ναζιστικό παρελθόν με τη Γερμανία. Και η Βιέννη βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τις συμμαχικές δυνάμεις. Αλλά αυτό δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Και αν δεν μετέχει η Αυστρία στο ΝΑΤΟ, είναι γιατί δεν έχει στρατό. Οι σύμμαχοι την αφόπλισαν.
Αυτό δεν ταρακούνησε ιδιαίτερα την Ευρώπη. Η προσοχή της είναι στο δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν «όχι». Αλλά και αν επικρατήσει το «ναι», αυτό θα είναι οριακό. Και αυτό σημαίνει πως οι Βρετανοί θα είναι διχασμένοι.
Αν βάλουμε τώρα και το δικό μας δημοψήφισμα, που ήταν «όχι» από τον λαό αλλά για την κυβέρνηση ήταν «ναι», και αν αυτό το συνδυάσουμε με τα κινήματα εναντίον της υπαρκτής Ε.Ε., τότε θα δούμε πως τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος δεν είναι και τόσο στέρεα.
Η επερχόμενη διατλαντική συμφωνία (TTIP) θα καταργήσει το εθνικό δίκαιο και κουμάντο θα κάνουν οι πολυεθνικές (το κάνουν ήδη). Τότε, τι τους χρειάζεται μια Ε.Ε. με τους όποιους κανονισμούς και νόμους, όταν νόμος είναι το δίκαιο του κεφαλαίου;
Και σε αυτήν την περίπτωση ο κερδισμένος θα είναι η Ακρα Δεξιά, δηλαδή ο φασισμός σε όλες τις εκδοχές του. Σπόνσορα θα έχει το ίδιο το πολιτικό σύστημα που απέτυχε σε όλες τις εκδοχές του. Από τη Δεξιά του ώς την Αριστερά του. Τα σοσιαλιστικά και τα κομμουνιστικά κινήματα του 19ου και του 20ού αιώνα ήταν τραγικές αποτυχίες του επαναστατικού κινήματος.
Αν και είχαν πολλές επιτυχίες και είχαν δώσει ελπίδα και όραμα για μια άλλη κοινωνία στους πολλούς αυτού του πλανήτη, δεν μπόρεσαν να αλλάξουν την κοινωνία. Απλά ανανέωσαν τον καπιταλισμό μέσα από την κρατική εξουσία. Το γνωστό σύνθημα «Να πάρουμε την εξουσία για να αλλάξουμε την κοινωνία» είναι μια καθαρή απάτη.
Η εξουσία σε όλες της τις εκφάνσεις είναι ενιαία. Καμιά εξουσία δεν καταργεί εξουσία. Απλά αλλάζει χέρια για να παραμείνει ίδια και να εξυπηρετεί πάντοτε το κεφάλαιο, είτε ως κρατικός καπιταλισμός είτε ως ελεύθερη αγορά. Το φαινόμενο αυτό το ζήσαμε καλά στην Ελλάδα με την κυβέρνηση Τσίπρα. Να υποθέσουμε πως το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ήταν ειλικρινές.
Τότε σήμαινε πως ο κ. Τσίπρας δεν είχε καταλάβει σε τι Ευρώπη ζούμε. Ή θα έπρεπε να ακολουθήσει μια τελείως άλλη πολιτική που θα έπαιζε με τα όρια και τις αντοχές της εύθραυστης Ε.Ε., αρχής γενομένης από το χρέος. Παύουμε να πληρώνουμε τοκοχρεολύσια, μέχρι να δούμε ποιο είναι το πραγματικό χρέος.
Εγγυημένος κατώτατος μισθός για όλους ώστε να κινηθεί η αγορά. Επαναπροσανατολισμός της αγροτικής πολιτικής για να υπάρξει αυτάρκεια στη διατροφή και για να μη φέρνουμε σκόρδα από την Κίνα.
Οποιο εργοστάσιο κλείνει, αυτομάτως περνάει στα χέρια των εργαζομένων, με την προϋπόθεση πως θα το θέλουν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.
Και ο δημόσιος πλούτος, που δεν είναι ιδιοκτησία καμιάς κυβέρνησης, να παραμείνει στα χέρια του λαού και να αποδίδει, με μια χρηστή διαχείριση, στον νόμιμο ιδιοκτήτη του. Αυτά και πολλά άλλα, αν βέβαια συναινούσε μια μεγάλη πλειοψηφία αυτού του λαού.
Αντ’ αυτού είχαμε τη χαρτοκοπτική του κ. Γιούνκερ και των λοιπών επιφανών μόδιστρων, που κόψανε και ράψανε την Ελλάδα στα μέτρα τους.
Ο άνθρωπος που είχε κάνει τη χώρα του, το Λουξεμβούργο, φορολογικό παράδεισο, αναφερόμενος στην κατάργηση όλων των εργατικών δικαιωμάτων στη Γαλλία από την κυβέρνηση Βαλς, είπε πως ήταν το λιγότερο που είχε να κάνει.
Και έκανε σύγκριση με την Ελλάδα: «Οπου εκεί επιβάλαμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις». Ούτε συζητήσαμε ούτε διαπραγματευτήκαμε. Απλά αποφασίζομεν και διατάσσομεν. Και η πρώτη φορά Αριστερά έγινε Ανανεωτική Δεξιά.
Αλλά έχει πλάκα και η αντιπολίτευση του λεγόμενου ευρωπαϊκού τόξου. Ενώ βλέπει την πολιτική της να εφαρμόζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χωρίς η ίδια να φθείρεται, τρέφεται από τη φθορά του αντιπάλου για να κάνει την ίδια πολιτική.
Και αυτό σημαίνει αποσύνθεση του πολιτικού συστήματος προς όφελος της Ακρας Δεξιάς. Εκεί πια είναι το ψωμί. Γι’ αυτό και έχουμε τέτοια κινητικότητα. Στις επόμενες εκλογές ρυθμιστικό ρόλο θα παίξει η Ακρα Δεξιά, όποιο κι αν είναι το σχήμα της. Επιτέλους Ευρωπαίοι, αλλά από την ανάποδη.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Παρασκευή 17 Ιουνίου 2016

Γιώργος Χατζελένης: «Ο φόβος της ανασφάλειας είναι ακόμα ισχυρός»



Συγγραφέας των βιβλίων Καθημερανοητότητα (2012), Βαλκανεύοντας (2014) και Εντεύθεν (2016) από τις Eκδόσεις Γαβριηλίδη, ο Γιώργος Χατζελένης πιστεύει πως το παλιό έχει ήδη πεθάνει, όμως «εξακολουθεί να υπάρχει πατώντας πάνω στην κοινή αδιαφορία κι ανοχή». Μίλησε στον Δρόμο για το κίνημα των πλατειών, για τη νέα γενιά, αλλά και για το απαξιωμένο πολιτικό σύστημα. Ο Γ. Χατζελένης εργάζεται ως συντηρητής αρχαιοτήτων στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης.

Συνέντευξη στη Σοφία Παπασπυρίδωνος

Στο έργο σου ασχολείσαι με τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα της εποχής μας και τους νέους. Ο ήρωας του προηγούμενου βιβλίου σου Βαλκανεύοντας ξεκινάει από τις πλατείες. Φέτος που κλείνουν 5 χρόνια από το κίνημα των πλατειών, τι θα έλεγες στη νέα αυτή γενιά με τη ματιά ενός συγγραφέα; 

Τα γεγονότα στην Πλατεία του Συντάγματος, το καλοκαίρι του 2011, στερούνταν από αυθορμητισμό και στέρεες βάσεις. Γι’ αυτό και ξεφούσκωσαν αμέσως μετά την πρωτοφανή αστυνομική βία (Ιούνιος ’11). Πέντε χρόνια μετά, έχω διαπιστώσει πως η δύναμη βρίσκεται στη γνώση και στο διάλογο. Μελετώντας την Ιστορία, μπορούμε να αντικρίσουμε την πραγματική εικόνα του έθνους μας, τα λάθη και τις αδυναμίες μας. Ίσως έτσι μπορέσουμε να βρούμε ευκολότερα προτάσεις και λύσεις για τα αδιέξοδα στα οποία έχουμε βρεθεί. Με ορθά επιχειρήματα, βάσιμες απόψεις και σφαιρικές γνώσεις, θα μπορέσουμε να υψώσουμε ανάστημα για να ατενίσουμε με αισιοδοξία το μέλλον. 

Την ελπίδα που μας έταξαν πρέπει να την εγκαταλείψουμε, αν δεν το έχουμε ήδη κάνει. Ποια όμως πρέπει να είναι η αντίδραση των νέων ανθρώπων; Η παράλυση και η οδύνη ή κάτι πιο ενεργητικό και καταφατικό; 

Δεν είναι τυχαίο που η μυθολογία μας είχε τοποθετήσει την ελπίδα, σε μορφή περιστεριού, μέσα στο Κουτί της Πανδώρας. Δεν πιστεύω στην ελπίδα που μου τάζει ο καθένας. Ήρθε ο καιρός να σταματήσουμε να περιμένουμε λύσεις και πρωτοβουλίες από άλλους. Η ευθυνοφοβία είναι ένα από τα βασικά αίτια που μας έχουν οδηγήσει σ’ αυτή τη στασιμότητα. Καλό είναι, λοιπόν, να αρχίσουμε να κάνουμε μερικά βήματα μπροστά. Ας γίνουμε οι ίδιοι το παράδειγμα σε δικά μας πρόσωπα και σε ανθρώπους με τους οποίους συνυπάρχουμε σε καθημερινή βάση. 

Λέγονται πολλά για τους σημερινούς νέους. Για τον ατομισμό, τη φιλαρέσκεια, τις υπερκαταναλωτικές τους συνήθειες κ.λπ. Είναι αυτά τα χαρακτηριστικά τους ή μήπως οι παλιότεροι δεν μπορούν να διαβάσουν τις βαθύτερες ανησυχίες τους; 

Δυστυχώς, η δικιά μου γενιά πήρε λάθος δρόμο. Η διαπαιδαγώγηση τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια, μας μετέτρεψε σε άβουλα όντα, δέσμια σε έναν κόσμο υλιστικό όπου σημασία δίνουμε μόνο στο φαίνεσθαι. Ίσως η νέα γενιά που θα ξεπηδήσει μέσα από την οικονομική κρίση να έχει πιο ελεύθερο πνεύμα, διότι μεγαλώνει αποκομμένη από πολλά υλικά αγαθά που έχουν μετατραπεί σε προϊόντα πολυτελείας, για πολλούς απρόσιτα. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχω διακρίνει ουσιώδεις ανησυχίες από νέους που βγαίνουν τώρα στον κοινωνικό στίβο. Ο φόβος της ανασφάλειας είναι ακόμα ισχυρός, και δυστυχώς κρατάει αρκετούς σε απάθεια. 

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι το παλιό αποχωρεί και το νέο δεν έχει εμφανιστεί ακόμα. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη; 

Όχι. Το παλιό αν κι έχει πεθάνει, χρόνια τώρα, εξακολουθεί να υπάρχει πατώντας πάνω στην κοινή αδιαφορία κι ανοχή. Όσο για το νέο, εδώ πρέπει να μπει το ερώτημα «τι θεωρούμε νέο σήμερα». Το σύστημα μας πλασάρει τον σκληρό νεοφιλελευθερισμό ως κάτι νέο. Είμαι βέβαιος πως κάθε συνειδητοποιημένος άνθρωπος έχει μία έντονη αποστροφή σ’ αυτό το μοντέλο. Κανείς όμως δεν προτείνει κάτι άλλο. Είναι χρέος μας (ίσως το μοναδικό χρέος που έχουμε) να θέσουμε τις βάσεις για ένα δικό μας σύστημα πιο δίκαιο κι ανθρώπινο. Για να το πετύχουμε όμως αυτό χρειάζεται σκληρή δουλειά και μελέτη. Καιρός, λοιπόν, να ξεκολλήσουμε από τις θεωρίες και να αρχίσουμε τις πράξεις. 

Οι νέοι, παρ’ ότι έχουν απαξιώσει το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, δεν ασχολούνται μαζί του. Μοιάζουν να αδιαφορούν. Μια τέτοια συμπεριφορά, όμως, δεν διευκολύνει το «παλιό» να διαιωνίζεται και να βασιλεύει; 

Σαφώς και βοηθάει να διαιωνίζεται και να βασιλεύει το σημερινό καθεστώς. Οι άνθρωποι σήμερα οφείλουν να αποκτήσουν πολιτικό χαρακτήρα, μακριά από κόμματα και συνδικάτα. Πρέπει ο καθένας μας να χτίσει μία προσωπικότητα και να αρχίσει να σκέφτεται ως κοινωνικό ον κι όχι να βασίζεται στο ατομικό συμφέρον. Με λίγα λόγια πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τη λανθασμένη μας νοοτροπία και ύστερα να κυνηγήσουμε μία πιο δίκαιη κοινωνία. Είναι στο χέρι μας να κατευθύνουμε τη ρότα του πολιτικού συστήματος, κι από τα συμφέροντα του Κεφαλαίου να αρχίσει να υποστηρίζει το καλό του λαού. Κι αυτό δεν θα συμβεί από τα πρόσωπα που βρίσκονται εδώ και χρόνια στον πολιτικό στίβο, αλλά από εμάς, αρκεί να το πιστέψουμε και να το υποστηρίξουμε. Δυστυχώς όμως, μέχρι σήμερα, εξακολουθεί και κυριαρχεί μία αδιαφορία, η οποία μόνο κακό κάνει.

Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς

Πέμπτη 16 Ιουνίου 2016

Οδεύει η Τουρκία σε διαζύγιο με την Ευρώπη;



Πριν από δύο βδομάδες κλονίστηκε η πολιτική σκηνή της Τουρκίας με την απομάκρυνση του Αχμέτ Νταβούτογλου. Η είδηση αυτή προκάλεσε έντονο προβληματισμό στην Ευρώπη. Ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας, πέρα του ότι ήταν ένας εκ των αρχιτεκτόνων της άχαρης συμφωνίας του προσφυγικού, ήταν κι ο μοναδικός που προσπαθούσε να γεφυρώσει της σχέσης της χώρας του με την Ευρώπη.
Πλέον, ο Ερντογάν μόνος ηγέτης στην Τουρκία, γνωρίζει πολύ καλά πως τα προαπαιτούμενα που ζητάει η Ευρώπη στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας του, έχουν κύριο στόχο την πολιτική του και τις επικίνδυνες αποφάσεις του, όπως για παράδειγμα την ψήφιση του νόμου για την άρση βουλευτικής ασυλίας, κυρίως Κούρδων πολιτικών.
Ο Ερντογάν δεν έχει δυσαρεστήσει μόνο τους Ευρωπαίους αλλά και τους Αμερικανούς, κυρίως για τη στάση του απέναντι στην συριακή κρίση. Την ίδια στιγμή οι σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα παραμένουν εχθρικές.
Η Τουρκία έχει οδηγηθεί σε έναν επικίνδυνο απομονωτισμό. Πριν όμως αρχίσουν οι πανηγυρισμοί για το αδιέξοδο της, καλό είναι να αναλογιστούμε πρώτα τις εκρήξεις που πιθανότατα μπορεί να προκληθούν από ένα καθεστώς που ισχυροποιείται δίπλα μας…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 15 Ιουνίου 2016

Ένα εκατομμύριο διαδηλωτές στους δρόμους του Παρισιού



Παρά το γεγονός ότι στα γήπεδα της Γαλλίας διεξάγεται εδώ και μερικές ημέρες το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, οι εργαζόμενοι αποφάσισαν να πλημμυρίσουν το Παρίσι για ακόμη μία φορά και να διαμαρτυρηθούν κατά της προωθούμενης εργασιακής μεταρρύθμισης.
Υπολογίζεται ότι περίπου 1,3 εκατ. άνθρωποι κατέβηκαν στις διαμαρτυρίες σε όλη τη Γαλλία. 
Χιλιάδες Γάλλοι συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας σε μια ακόμη μαζική διαδήλωση, παρά τις… παραινέσεις της κυβέρνησης να μην πραγματοποιηθούν κινητοποιήσεις κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής «γιορτής».
Στην απεργία και τη διαδήλωση κάλεσε η CGT (Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας), το συνδικάτο που έχει την πλειοψηφία στους κόλπους της SETE, και η FO (Force Ouvriere, Εργατική Δύναμη). 
«Η απεργία ψηφίστηκε ομόφωνα», ανέφερε ο Ντενί Βαβασορί, συνδικαλιστικός εκπρόσωπος της CGT, του μεγαλύτερου συνδικάτου στη Γαλλία.
Οι συνδικαλιστικές ενώσεις έκαναν λόγο για 1,3 εκατομμύρια διαδηλωτές που βγήκαν στους δρόμους σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ η αστυνομία εκτιμά ότι ο αριθμός τους ανήλθε σε 125.000, εκ των οποίων οι 75.000 με 80.000 στο Παρίσι.
«Θέλω απλά και μόνο την απόσυρση (του νομοσχεδίου). Αυτό θα σταματήσει μονάχα όταν θα αποσυρθεί» δήλωσε ο Ορελιέν Μπουκελμούν, 26 ετών, τεχνικός στον τομέα της ενέργειας.
Κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης δεν έλειψαν και οι βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία, ενώ οι αρχές προχώρησαν σε 15 συλλήψεις. Η αστυνομία, ανακοίνωσε, ακόμη, ότι υπάρχουν και 11 τραυματίες.
Το αστυνομικό τμήμα του Παρισιού προχώρησε σε 13 προσαγωγές κατά την έναρξη των αψιμαχιών, με τους δρόμους να γεμίζουν δακρυγόνα και συντρίμμια. Οι τραυματίες έφθασαν τους σαράντα.
Στο Παρίσι έχουν συρρεύσει εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες (λόγω και του Euro 2016), ωστόσο χθες ο Πύργος του Άιφελ παρέμεινε κλειστός εξαιτίας των προγραμματισμένων διαδηλώσεων.
Εκτός από τη γαλλική πρωτεύουσα, διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε 50 πόλεις της επαρχίας. 
Νέες απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις έχουν προκηρυχθεί σε ολόκληρη την χώρα την 23η και 28η Ιουνίου.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Τρίτη 14 Ιουνίου 2016

Εκστασιασμένοι στη βροχή


Είναι κάποιες στιγμές που νιώθεις πως τελικά η μαγεία υπάρχει γύρω μας. Σπάνιες στιγμές και τυχεροί όσοι τις βιώνουν. Μία απ' αυτές ήταν η χθεσινή συναυλία των Sigur Ros στην Πλατεία Νερού. 
Σε μία από τις σπάνιες (για τα ελληνικά δεδομένα) περιπτώσεις όπου μία συναυλιακή εκδήλωση ήταν άψογη, με καλό ήχο, άρτια οργάνωση κι εξαιρετικά συγκροτήματα. συμβαίνει κάτι που όλα τα καλά μπαίνουν στην άκρη, κι αρχίζεις να εκθειάζεις αυτό που μέχρι να αρχίσει η συναυλία φοβόσουν, τη βροχή...
Βρέθηκα στην Πλατεία Νερού από τις έξι το απόγευμα λίγο πριν αποχωρήσει από την σκηνή ο Theodore. Ακολούθησαν οι πιτσιρικάδες DIIV, οι οποίοι θα μπορούσαν να αφήσουν καλύτερες εντυπώσεις αν δεν κούραζαν με κλισέ ατάκες για τα ναρκωτικά κι εφηβικά αστεία κατά του... viagra. Λίγο πριν πέσει ο ήλιος βγήκαν οι Black Angels. Η αλήθεια είναι πως δεν τους γνώριζα κι εντυπωσιάστηκα από την ψυχεδέλεια που ξεχείλιζε τόσο στη μουσική τους όσο και στα εφέ της σκηνής. Κι όμως όλα αυτά αμέσως ξεχάστηκαν όταν ανέβηκαν οι Sigur Ros στη σκηνή. Μαζί μ' αυτούς ήρθε και η μαγεία που ανέφερα στην αρχή.
Στα δυο πρώτα τραγούδια, έκαναν την εμφάνισή τους τα σύννεφα. Η απορία απλώθηκε σαν ψίθυρος πάνω από τα κεφάλια όλων μας. "Λες να βρέξει;". Ακολούθησε το Glosoli. Οι πρώτες νότες συνοδεύτηκαν με τις πρώτες ψιχάλες. Τις νιώθαμε να σκάνε δειλά πάνω στο πρόσωπό μας. Στην αρχή επικράτησε ένα μούδιασμα. "Δες που τελικά η βροχή θα μας χαλάσει τη συναυλία".
Οι Sigur Ros όμως δεν πτοήθηκαν κι έκαναν τα πάντα για να μας παρασύρουν στα υπέροχα βουνά και τις απότομες παραλίες της Ισλανδίας. Η βροχή δυνάμωνε. Ο κόσμος άρχισε να λικνίζεται και με τα χέρια ανοιχτά προς τον ουρανό, υποδεχόταν με χαρά τις σταγόνες πάνω του. Το τραγούδι έφτανε στην κορύφωσή του, τη στιγμή που η βροχή γινόταν νεροποντή, κι εμείς εκστασιασμένοι χοροπηδούσαμε, φωνάζαμε και χειροκροτούσαμε στους ρυθμούς της μελωδίας. Πρώτη φορά που ένιωσα τόσο έντονα συναισθήματα, με κυριότερα απ' όλα την απόλυτη ελευθερία και τη χαρά που την μοιραζόμουν με τόσο κόσμο γύρω μου. Προς στιγμή δε μπορούσα να ξεχωρίσω τα δάκρυα από τις σταγόνες της βροχής πάνω στο πρόσωπό μου.
Η συναυλία συνεχίστηκε με συνοδεία αστραπών. Ήταν τόσο όμορφα συγχρονισμένοι οι κεραυνοί με τα φώτα της σκηνής, που μας δυσκόλευαν να προσδιορίσουμε τη πηγή των απότομων λάμψεων που συνέβαιναν μπροστά μας. Αυτό έδινε την εντύπωση πως οι Sigur Ros κατάφεραν να ξεπεράσουν τα όρια του συναυλιακού χώρου. Η Πλατεία Νερού, με την μουσική σκηνή και τον ουρανό είχαν γίνει ένα, κι όλα αυτά συνδέονταν όμορφα με τη βροχή.
Η εκτίναξη των Sigur Ros στα ουράνια, μ' έκανε να συνειδητοποιήσω πως εκείνες τις ώρες βίωσα ένα σπάνιο γεγονός. Την αποθέωση της δημιουργίας.


Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016

Μία ταινία για την ανδρική φιλία



Απ' το τρέιλερ και το περιεχόμενο της ταινίας που διάβασα πριν την προβολή, είχα προετοιμαστεί για ένα έργο που θα επικεντρωνόταν κυρίως στο θάνατο. Καθώς όμως η ιστορία εξελισσόταν στην οθόνη, διαπίστωσα πως η κεντρική ουσία τελικά ήταν άλλη. Για μένα μέσα από το Truman, μνημονεύτηκε η ανιδιοτέλεια και η πραγματική αγάπη που υπάρχει στην ανδρική φιλία.
Η ιστορία είναι η εξής, δύο κολλητοί φίλοι που ζουν πλέον σε διαφορετικές χώρες (Ισπανία και Καναδάς), συναντιούνται για τελευταία φορά, μιας κι ο ένας βρίσκεται σε τελικό στάδιο καρκίνου. Μέσα στο αδιέξοδο της ασθένειάς του, αποφασίζει να τερματίσει τις χημειοθεραπείες και να πεθάνει ήρεμα κι αξιοπρεπώς. Μοναδικό του μέλημα είναι η μοίρα του αγαπημένου του σκύλου. Η επίσκεψη του κολλητού του φίλου, δίνει την ελπίδα στους δικούς του, πως θα τον μεταπείσει στην θαρραλέα του απόφαση. Παρά τις πρώτες του προσπάθειες, ο φίλος του συνειδητοποιεί και υποστηρίζει σιωπηρά τη στάση του ασθενούς. Έτσι αποφασίζει να περάσει τις λίγες (και τελευταίες) μέρες μαζί του, βοηθώντας τον να καλύψει διάφορες εκκρεμότητες, όπως τα έξοδα της κηδεία και η υιοθεσία του σκύλου του αλλά και σε πράξεις όμορφες, όπως η αιφνιδιαστική επίσκεψη τους στην Ολλανδία, για να δει ο καρκινοπαθής τον γιο του που σπουδάζει εκεί.
Θα μπορούσε το σενάριο να ήταν δακρύβρεχτο αλλά ο σκηνοθέτης κατάφερε να αποφύγει τα συνηθισμένα κλισέ αυτών των ταινιών, δίνοντας μία άλλη αντιμετώπιση στον φόβο του θανάτου. Μέσα από τους διαλόγους των ηρώων, δείχνει πως έχει μελετήσει αρκετά την ψυχολογία του θανάτου και την επικούρεια φιλοσοφία, και προσπαθεί να την περάσει με έξυπνες ατάκες, οι οποίες δυστυχώς πάσχουν από αυθορμητισμό.
Πέρα από τον θάνατο, η ταινία επίσης αναφέρεται στις ανθρώπινες σχέσεις και στη διαφορετική αντιμετώπιση που έχει ο καθένας απέναντι στον ασθενή. Κάποιοι γυρνούν την πλάτη από αμηχανία κι άλλοι καταπατούν τον εγωισμό και φανερώνουν το ανθρώπινο πρόσωπό τους, δείχνοντας έτσι τη συμπόνοια απέναντι στην άνιση μάχη που δίνει ένας συνάνθρωπός τους. Μέσα από τις αντιδράσεις του καρκινοπαθή ήρωα, ζούμε την απογοήτευση από κάποιες συμπεριφορές αλλά και την ανάγκη να ακούσει μία "καλημέρα" για να ανέβει η διάθεσή του.
Ένα άλλο δυνατό χαρτί της ταινίας είναι οι υπέροχες ερμηνείες, ειδικά αυτή του αξιαγάπητου σκύλου. Εξαιρετική είναι και η σεναριακή ανάπτυξη του σκηνοθέτη, μιας και παίρνει ένα άσχημο θέμα και το παρουσιάζει με ειλικρίνεια και με μικρές γλυκόπικρες δόσεις χιούμορ. Δύσκολα όμως μπορεί κανείς να κρατήσει τα δάκρυά του σε δύο δυνατές στιγμές, η μία όπου ο ήρωας αποχωρίζεται προσωρινά τον σκύλο του και η δεύτερη στη συνάντηση που έχει με τον γιο του στο Άμστερνταμ. Τέλος το φινάλε κλείνει όμορφα και σιωπηλά με αξιοπρέπεια και ειλικρίνεια.
Πριν πάω στο θερινό κινηματογράφο της Δεξαμενής, σκεφτόμουν την ομορφιά που κρύβουν ταινίες που εισέρχονται αθόρυβα και ταπεινά στις κινηματογραφικές αίθουσες κάθε Πέμπτη. Μία απ' αυτές είναι και το Truman. Μία ταινία-ύμνος στην ανδρική φιλία αλλά και στην επιλογή ενός αξιοπρεπούς θανάτου.
Αξίζει να την απολαύσετε σε ένα από τα θερινά της Αθήνας.

Βαθμολογία: 8/10

Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Οι λευκοί μαύροι των ΗΠΑ



του Περικλή Κοροβέση

Το 1918, στις ΗΠΑ, απαγορεύεται αυστηρά να παίζεται η μουσική των Μπαχ, Μότσαρτ και Μπετόβεν. Θεωρείται επικίνδυνη και βάρβαρη μουσική. Οι μαέστροι που αποτόλμησαν να διαπράξουν αυτό το έγκλημα συλλαμβάνονται και φυλακίζονται. Τα βιβλία του Γκέτε, του Σίλερ και όλων των Γερμανών κλασικών αρπάζονται από τις βιβλιοθήκες και καίγονται στις πλατείες. 
Απαγορεύεται η διδασκαλία των γερμανικών στα σχολεία. Και όποιος Αμερικανός πολίτης είχε μητρική του γλώσσα τα γερμανικά, αν τη μιλούσε δημόσια κινδύνευε να λιντσαριστεί. Και κατά κανόνα οι θύτες αθωώνονταν γιατί είχαν ανακαλύψει κάποιον κατάσκοπο. Ολος ο γερμανόφωνος Τύπος απαγορεύτηκε. Το 1910 υπήρχαν πεντακόσιες εφημερίδες και περιοδικά. Το 1920 είχε επιζήσει μόνο το ένα τρίτο. Το άγαλμα του Σίλερ βανδαλίζεται και η Γερμανική Σχολή πυρπολείται. 
Οι ΗΠΑ είχαν μπει στον πόλεμο με την πλευρά της Γαλλίας και της Αγγλίας εναντίον της Γερμανίας. Παρά το γεγονός πως ένας στους δέκα Αμερικανούς πολίτες είχε γερμανική καταγωγή και ήταν αφομοιωμένος στη νέα του πατρίδα με υψηλότατες θέσεις παντού, θυμήθηκαν τους παππούδες τους που είχαν έρθει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού μετά την αποτυχία της επανάστασης του 1848 για μια σειρά από λόγους και όχι μόνο πολιτικούς.
Οι Γερμανοί μετανάστες ήταν καλά τοποθετημένοι για μια ένδοξη καριέρα στις ΗΠΑ. Και διέπρεψαν σε όλους τους τομείς. Ηταν λευκοί, μορφωμένοι, με υψηλό πολιτιστικό επίπεδο. Δημιούργησαν ισχυρότατες οργανώσεις και δεν ήταν στον αέρα. Εν τούτοις ο ρατσισμός, κατά κανόνα υποκινούμενος από κρατικές σκοπιμότητες, δεν γνωρίζει όρια. Ούτε καν αυτό του γελοίου. 
Ετσι το σουκρούτ (ξινολάχανο) μετονομάστηκε σε λάχανο της ελευθερίας. Το χάμπουργκερ σε σάντουιτς της ελευθερίας. Και να θυμηθούμε την περιπέτεια που είχαν έναν αιώνα αργότερα οι φρεντς τσιπς που βαφτίστηκαν πατάτες ελευθερίας για να τιμωρήσουν τη Γαλλία που αρνήθηκε να βομβαρδίσει το Ιράκ μαζί με τις ΗΠΑ.
Πέραν του γελοίου, που είναι ο αχώριστος σύντροφος του κάθε φασισμού, έχουμε και τις απηνείς διώξεις. Δύο χιλιάδες Αμερικανοί υπήκοοι με γερμανικά ονόματα κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό, ίσως εκατοντάδες χιλιάδες, άλλοι Αμερικανοί που είχαν την καταγωγή τους από την Ιαπωνία βρέθηκαν και αυτοί στα δικά τους «Μακρονήσια» για το τίποτα. Να φανταστούμε κάτι τέτοιο και για τους μουσουλμάνους της Ευρώπης και των ΗΠΑ σε κάποιο απώτερο μέλλον;
Δεν το βλέπω το πιο πιθανό. Είναι ήδη κλεισμένοι στο γκέτο τους και η Δύση αρνείται να δει αυτό το πρόβλημα. Βλέπει μόνο τρομοκράτες. Και εδώ έχουμε αδιέξοδο.
Και όταν υπάρχουν διωγμοί σε μια μερίδα του πληθυσμού με προσχήματα ρατσιστικά, είναι σφάλμα να πιστέψουμε πως αφορά μόνο μια συγκεκριμένη ομάδα. Στρέφεται εναντίον όλης της κοινωνίας και πιο ειδικά εναντίον της Αριστεράς.
Το πρωτοποριακό εργατικό συνδικάτο ΙWW (Ιndustrial Workers of the World) διαλύθηκε και έκτοτε δεν ξαναπήρε πάνω του. Κάθε κριτική στον πόλεμο ήταν απαγορευμένη.
Ακόμα και η έκφραση της επιθυμίας να τελειώσει αυτός ο πόλεμος ήταν ποινικό αδίκημα. Από αυτούς τους διωγμούς εξαιρέθηκαν οι πλούσιοι βιομήχανοι και οι τραπεζίτες γερμανικής καταγωγής, όπως οι Ροκφέλερ, Κράισλερ, Χέινζ κ.ά., όπως επίσης και οι παππούδες του τραγελαφικού υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών, Ντόναλντ Τραμπ.
Οι καταστάσεις εκτάκτης ανάγκης είναι μια μορφή δικτατορίας. Και συχνά οι νόμοι που ψηφίζονται παραμένουν και μετά το τέλος της κατάστασης πολιορκίας. Αυτό δίνει τη δυνατότητα σε δημοκρατικές κυβερνήσεις να εφαρμόζουν φασιστικούς νόμους. Πόσοι άραγε από τους νόμους του Μεταξά και του Παπαδόπουλου ισχύουν ακόμα;
Ας μας απαντήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης. Και εδώ αναγκαστικά μπαίνει ένα δύσκολο ερώτημα: Ποια είναι η σχέση αστικής δημοκρατίας και φασισμού; Ο φασισμός είναι μια απόλυτη εγγύηση του καπιταλισμού, χρησιμοποιώντας ακραία μέτρα. Η αστική δημοκρατία είναι και αυτή μια εγγυήτρια δύναμη του κεφαλαίου με την προϋπόθεση να δίνει ένα ξεροκόμματο στους εργαζομένους.
Είναι αυτό που είπε ο Ρούσβελτ μετά την κρίση του 1929: «Κύριοι καπιταλιστές, ή δίνετε το καπέλο σας ή χάνετε το κεφάλι σας». Προϋπόθεση λοιπόν για να λειτουργήσει η αστική δημοκρατία είναι η ύπαρξη μαζικού κινήματος που να την απειλεί. Δηλαδή για να λειτουργήσει το αστικό σύστημα χρειάζεται σαν καύσιμο ένα μαζικό κίνημα.
Στο σημείο που το λαϊκό κίνημα είναι αδρανές και απόν και δέχεται τη συγκυρία ως μοίρα, τότε προετοιμάζει τον αργό θάνατό του. Γιατί η καταστροφή που ζούμε έχει προοπτικές δεκαετιών. Διότι δεν είναι οι Μεσσίες που μας λείπουν. Μας λείπει ο ίδιος μας ο εαυτός.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Σάββατο 11 Ιουνίου 2016

Περιπλανώμενοι στην ακτογραμμή των Δυτικών Βαλκανίων




Ανηφορίζοντας στις Δαλματικές Ακτές, διαπιστώσαμε πως πραγματοποιούσαμε τις ίδιες στάσεις που έκαναν και οι ναυτικοί των αρχαίων χρόνων. Οι αποστάσεις των αρχαίων λιμανιών δεν ξεπερνούσαν τα 90 χιλιόμετρα. Έτσι μετά το Δυρράχιο (η αρχαία Επίδαμνος), την Μπούντβα στο Μαυροβούνιο και το Ντουμπρόβνικ, "προσαράξαμε" σε ένα ακόμη λιμάνι, στο Σπλίτ, ή αλλιώς Ασπάλαθο όπως ήταν η αρχαία ελληνική του ονομασία.
Το Σπλίτ (00:04-01:46), άλλοτε σημαντικό λιμάνι της Γιουγκοσλαβίας, είναι σήμερα μία πόλη των 189.000 κατοίκων, κι αποτελεί το δεύτερο σημαντικό λιμάνι της Κροατίας. Αν κι αρχαιοελληνική πόλη, η αρχή της ιστορίας της συνδέεται με το παλάτι του Διοκλητιανού. Στην αρχαιότητα, η πόλη ζούσε από το εμπόριο μεταξύ Ελλήνων με Ιλλυριών και Δαλματών που ζούσαν στη γειτονική μεγάλη πόλη Σαλώνα. Με την επικράτηση των Ρωμαίων στην περιοχή, η πόλη άλλαξε όνομα κι από Ασπάλαθος μετονομάστηκε σε Σπαλάτουμ. Τον τρίτο αιώνα, όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός, γλίτωσε από μία ασθένεια, αποφάσισε να αποσυρθεί από την πολιτική. Έτσι ζήτησε να χτιστεί το θερινό του ανάκτορο στην πόλη αυτή (00:43-00:56), όπου και θα ζούσε για το υπόλοιπο της ζωής του. Το παλάτι όμως είχε περισσότερο την μορφή φρουρίου. Με τείχη απ' όλες τις μεριές, τα οποία είχαν ύψος 15 με 20 μέτρα και μήκος 170 με 200 μέτρα. Η ολοκλήρωση του έργου συνδυάστηκε και με την απόσυρση του αυτοκράτορα. Λίγα χρόνια αργότερα, μία ομάδα Ρωμαίων Συγκλητικών, επισκέφθηκαν τον Διοκλητιανό, ζητώντας του να επιστρέψει στο αξίωμα για να ξεπεράσει η αυτοκρατορία κάποια πολιτικά προβλήματα. Ο πρώην αυτοκράτορας αρνήθηκε την πρότασή τους, δείχνοντας τον κήπο του και λέγοντας τους πως δεν μπορούσε να αφήσει τον τόσο όμορφο κήπο που έφτιαξε με τα δικά του χέρια. Μ' αυτήν την κίνηση έδειξε πως έμενε σταθερός στον πολιτικό του λόγο.
Στη συνέχεια η πόλη πέρασε στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά παρέμενε δορυφόρος του γειτονικού μεγάλου λιμανιού Σαλώνα. Οι δυο πόλεις ερήμωσαν μετά την ισοπεδωτική επίθεση των Αβάρων και των Σλάβων. Όταν οι κάτοικοι επέστρεψαν στην πόλη, αποφάσισαν να κατοικήσουν μέσα στο παλάτι λόγω των οχυρώσεών του, κι αυτό έχει κρατήσει μέχρι σήμερα. Το Παλάτι του Διοκλητιανού έχει παραμείνει ο πυρήνας της πόλης, με κατοικήσιμα σπίτια, καταστήματα, αγορές αλλά και ναούς. Όσον αφορά τους ναούς, ο Καθεδρικός του Αγίου Ντούγιε (00:04-00:32) ήταν το παλιό μαυσωλείο του Διοκλητιανού. Γι' αυτό και το σχήμα του είναι τελείως διαφορετικό από άλλους ναούς. Ωστόσο θεωρείται ο παλιότερος καθεδρικός ναός της Ευρώπης. Εκτός όμως από το μαυσωλείο που άλλαξε χαρακτήρα, υπάρχει επίσης κι ο ναός του Δία που μετατράπηκε σε βαπτιστήριον (00:33-00:42).
Μέσα στο παλάτι του Διοκλητιανού υπάρχουν στενά δρομάκια τα οποία οδηγούν στη θάλασσα, στις οχυρώσεις αλλά και στην κεντρική πλατεία της πόλης (00:57-01:16), όπου εκεί συναντάμε αρκετές αρχιτεκτονικές τάσεις, Εκεί βρίσκεται κι ο φημισμένος πύργος με το ρολόι (01:09-01:16), που καταλήγει σε γοτθικό καμπαναριό, κατασκευή του 15ου αι. Το παράδοξο αυτού του μνημείου είναι πως ο δίσκος του ρολογιού χωρίζεται σε 24 τμήματα αλλά αυτό δεν δυσκολεύει τον επισκέπτη να διακρίνει την ώρα. Στις βόρειες οχυρώσεις της πόλης (01:17-01:32) στέκουν ακόμα τα αρχαία τείχη. Είναι ιδιαίτερο το πως ξεπετάγονται παράθυρα και πόρτες πάνω στα τείχη των οχυρώσεων. Στην πλατεία που απλώνεται σ' εκείνη τη πλευρά βρίσκεται το άγαλμα του επισκόπου Grgur Ninski όπου η παράδοση λέει πως φέρει τύχη σε όποιον αγγίξει τα δάχτυλα του ποδιού του.
Η όψη της πόλης είναι υπέροχη κι από την πλευρά της θάλασσας (01:32-01:41), την οποία θα ήθελα πολύ να απολαύσω με τις εναλλαγές στις αποχρώσεις της κατά τη δύση του ήλιου. Δυστυχώς όμως μείναμε στο Σπλιτ μόνο λίγες ώρες κι έτσι δε ζήσαμε παραπάνω απ' όσο θέλαμε την πόλη, η οποία ανακηρύχθηκε το 1979 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την Unesco, λόγω των πολυάριθµων καλά διατηρηµένων έργων αρχιτεκτονικής από όλες τις περιόδους της ιστορίας του. Γι' αυτό κι έχω δώσει μία υπόσχεση πως θα επισκεφθώ την πόλη αυτή ξανά.
Ανεβαίνοντας πιο βόρια συναντήσαμε την Ζαντάρ (01:46-02:51). Η πόλη κατοικείται από τον 7ο αι. π.Χ. Το αρχαιοελληνικό της όνομα ήταν Ιδάσσα και οι Ρωμαίοι αργότερα την ονόμασαν Ζαντέρα. Ιστορικά, η πόλη έχει να θυμάται την επίθεση των Σταυροφόρων το 1202, μετά από αίτημα των Βενετών.
Σήμερα η παλιά πόλη της Ζαντάρ βρίσκεται πίσω από τα παλιά τείχη. Δεν υπάρχει πρόσβαση των αυτοκινήτων μέσα σ' αυτήν, προσφέροντας έτσι ηρεμία στις περιπλανήσεις των επισκεπτών αλλά και των κατοίκων της πόλης. Αν και τουριστική πόλη, έχει λιγότερα αξιοθέατα από το Σπλιτ. Μέσα σ' αυτά ξεχωρίζει η εκκλησία του Αγίου Δονάτου (02:00). Χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 8ου αι. ως εκκλησία της Αγίας Τριάδος αλλά μετονομάστηκε τον 15ο αι. για να τιμήσει τον Ιρλανδό επίσκοπο και διπλωμάτη της Ζαντάρ, Δονάτο. Στο περίβολο της εκκλησίας απλώνονται τα απομεινάρια της ρωμαϊκής αγοράς (01:53). Αυτό όμως που τραβάει την προσοχή στην πόλη είναι το υπαίθριο μουσικό όργανο στην βορειοδυτική προβλήτα (02:23), το οποίο αποτελείται από μεγάλα σε μήκος σκαλοπάτια, τα οποία φτάνουν μέχρι την θάλασσα. Σ' όλο το μήκος τους, υπάρχουν μικρές εσοχές, οι οποίες λειτουργούν ως φυσαρμόνικα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους ανέμους που φυσούν σ' αυτήν την περιοχή, να παίζουν την δικιά τους μελωδία. Τι πιο όμορφο να κάθεται κανείς σε ένα από τα γύρω παγκάκια και να ακούει την μουσική του αέρα. Φεύγοντας από την Ζαντάρ, σκέφτηκα πως είναι από τις πόλεις που δείχνουν πιο όμορφες τη νύχτα.
Ο δρόμος μας έβγαλε εκεί που τελειώνουν οι Δαλματικές Ακτές κι αρχίζει το Ακρωτήρι της Ίστρια. Σ' αυτόν τον κόλπο βρίσκεται η τρίτη πόλη της βόλτας μας, η Ριέκα (02:53-03:41). Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κροατίας, με 140.000 κατοίκους, η οποία ζει από τα ναυπηγεία και τις θαλάσσιες μεταφορές. Αν και κροατική πόλη, η Ριέκα πέρασε από αρκετές διεκδικήσεις, με μεγαλύτερη εκείνη μεταξύ των Ιταλών και του Βασιλείου των Σερβών. Παρ' όλες τις διαπραγματεύσεις, Ιταλοί εθνικιστές επιτέθηκαν και κατέλαβαν την πόλη το 1919, αλλά το 1920 οι δυο χώρες αποφάσισαν να την μετατρέψουν σε αυτόνομο κρατίδιο, για να περάσει το 1924 ξανά στην διοίκηση της Ιταλίας. Μετά όμως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη απελευθερώθηκε από τον γιουγκοσλαβικό στρατό (ο οποίος έφτασε μέχρι την Τεργέστη) κι έτσι έμεινε στην Γιουγκοσλαβία, και σήμερα να ανήκει στην Κροατία.
Η Ριέκα φημίζεται για το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, το οποίο χτίστηκε το 1765 (03:14) και για το πανεπιστήμιό της, το οποίο ιδρύθηκε το 1632. Κεντρικό σημείο της πόλης είναι ο πεζόδρομος Korzo, ο οποίος περιστοιχίζεται από καταστήματα, γκαλερί και καφετέριες. Εκεί βρίσκεται και το σύμβολο της πόλης, ο πύργος με το ρολόι (03:02). Περνώντας κάτω από τον πύργο, βγαίνουμε σε ένα στενό σοκάκι, το οποίο οδηγεί προς τον Καθεδρικό του St.Vitus (03:07). Όμως η μουντή εικόνα της πόλης μας κατέβασε προς τη θάλασσα. Απομεινάρια μιας ακμάζουσας κοινωνίας, στέκουν σήμερα άχρωμα στο λιμάνι. Περπατώντας δίπλα στη θάλασσα νιώθει κανείς πως η πόλη αυτή έχει πέσει σε ένα χρόνιο λήθαργο.
Την επόμενη μέρα κατηφορίσαμε προς την μύτη του ακρωτηρίου της Ίστριας. Εκεί βρίσκεται μία ιδιαίτερα όμορφη πόλη, την οποία δυστυχώς δεν απολαύσαμε όσο θα θέλαμε λόγω της νεροποντής που μας έπιασε. Αναφέρομαι στην Πούλα (03:45-04:22). Με 60.000 κατοίκους, βρίσκεται προστατευμένη σε έναν κλειστό κόλπο της χερσονήσου. Η πόλη φημίζεται για την "Αρένα" της (03:53-04:22), η οποία είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα αμφιθέατρα της αρχαιότητας και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η φασιστική ιταλική διοίκηση προσπάθησε να διαλύσει το μνημείο και να το μεταφέρει στην Ιταλία. Αν και μικρή σε έκταση πόλη, είναι πλούσια σε μνημεία κι αξιοθέατα, όπως είναι η Πύλη του Ηρακλή και οι Δίδυμες Πύλες, απομεινάρια των παλιών οχυρώσεων της πόλης αλλά και ο Ναός της Ρώμης και του Αυγούστου (03:47) που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία. Η Πούλα είναι κι αυτή μία από τις πόλεις που θα ήθελα να επισκεφθώ ξανά και να την απολαύσω με ηλιοφάνεια κι όχι με κατακλυσμό.
Τελευταίος σταθμός της βόλτας είναι το Ρόβινι (04:25-05:16). Η μικρή αυτή πόλη των 15.000 κατοίκων ήταν εκτός προγράμματος, αλλά δε μπορέσαμε να αντισταθούμε στην ομορφιά της. Χτισμένη πάνω σε ένα νησί, το οποίο έχει ενωθεί με τη στεριά, θεωρείται ένα από τα ομορφότερα σημεία της χερσονήσου της Ίστρια. Ιλλυρική πόλη, η οποία όταν πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων ονομάστηκε Μονς Ρουμπινέους. Η παλιά πόλη είναι γεμάτη σοκάκια και μικρές πλατείες. Δύσκολα όμως χάνεται κανείς διότι όλα τα καλντερίμια ανηφορίζουν προς την βασιλική της Αγίας Ευθυμίας (04:53-05:02). Ένας μεγάλος μπαρόκ ναός, με ένα πανύψηλο καμπαναριό 60 μέτρων. Μέσα εκεί φυλάσσεται η σαρκοφάγος της αγίας. Πίσω από τον ναό απλώνεται το βόρειο τμήμα της Αδριατικής θάλασσας. Η εικόνα του παλιού φάρου και των διερχόμενων πλοίων αποτυπώθηκε για τα καλά στη μνήμη μου αλλά και στον φωτογραφικό μου φακό (05:02).
Το Ρόβινι ήταν το κερασάκι στην τούρτα αυτής της μεγάλης διαδρομής, αποδεικνύοντας πως η ομορφιά ενός τόπου, μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή μακριά από τα φώτα του τουρισμού και της εμπορευματοποίησης. Ήρεμες περιπλανήσεις στους στενούς δρόμους, όπου οι μυρωδιές από τα λουλούδια στα μπαλκόνια, έδιναν μία αίσθηση οικειότητας και χαλάρωσης. Με αυτήν την όμορφη διάθεση αποχωριστήκαμε για λίγες μέρες την Κροατία.

Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Τα φώτα στραμμένα στη Χίο



Το Μουσείο Μαστίχας Χίου, κοντά στο Πυργί, το μεγαλύτερο έργο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) στο Αιγαίο ανοίγει επίσημα τις πύλες του προκειμένου να υποδεχτεί τους επισκέπτες του, αύριο Σάββατο 11 Ιουνίου.
Οι πολίτες της Χίου θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν την ιστορία του νησιού τους, μέσω της παραγωγής μαστίχας ανά τους αιώνες.
Το μουσείο εντάσσεται στο δίκτυο θεματικών μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και όπως είναι φυσικό έχει ως στόχο την προβολή της μαστίχας ως μοναδικού προϊόντος στον κόσμο. Το έργο που εγκαινιάζεται, κόστους 9.300.000 ευρώ, περιλαμβάνει τα κτίρια και την εγκατάσταση σε αυτά της μόνιμης έκθεσης, τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου καθώς και των συμπληρωματικών-βοηθητικών χώρων και υπηρεσιών.
Τα εγκαίνια του ξεχωριστού αυτού χώρου πολιτισμού με επίκεντρο το μοναδικό προϊόν της μαστίχας, θα πραγματοποιηθούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο στις 12 το μεσημέρι. Χαιρετισμό στα εγκαίνια θα απευθύνουν η πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, κυρία Σοφία Στάικου, ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, κύριος Γιώργος Τούμπος, ο Δήμαρχος Χίου, κύριος Μανώλης Βουρνούς και ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κύριος Ευάγγελος Αποστόλου. Στο νεόδμητο κτίριο του μουσείου θα δώσει το παρών, ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ιερώνυμος.

Ένα μουσείο πρότυπο

Στα τέλη Μαΐου, οι υπεύθυνοι του μουσείου άνοιξαν κατ' εξαίρεση τις πύλες τους σε μαθητές του νησιού, αλλά και μαστιχοπαραγωγούς που είχαν την ευκαιρία να πάρουν μια πρώτη γεύση του χώρου, ενώ ολοκληρώνονταν ακόμη οι τελευταίες εργασίες κυρίως στους χώρους γύρω από το κτίριο.
Πρωτοποριακή τηλεοπτική και ηχητική ξενάγηση στον κόσμο της μαστίχας, προσφέρει το νέο μουσείο.
Η πρωτοποριακή κατασκευή, ο σχεδιασμός, η τηλεοπτική και ηχητική ξενάγηση, καλύπτουν όλες τις πτυχές του ιδιαίτερου προϊόντος της ιστορίας της Χίου και ιδιαίτερα της περιοχής των Μαστιχοχωρίων, με τα πιο σύγχρονα μέσα παρουσίασης, ασφάλειας και προστασίας των αντικειμένων που εκτίθενται, των επισκεπτών και του προσωπικού.
Στο ισόγειο, ο επισκέπτης μπορεί να δει την ιστορία του μαστιχιού, της παραγωγής, των οικισμών, της Χίου, τα εργαλεία του «κεντήματος» παλιά μηχανήματα και αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στα διοικητικά πόστα της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών και τις φυτοτεχνικές δημιουργίες. Ανάμεσα στα εκθέματα περιλαμβάνονται στους εσωτερικούς και εξωτερικού χώρους φυτεύσεις μαστιχόδεντρων και άλλων φυτών που ευδοκιμούν στην περιοχή.
Ένα τεράστιο videowall προβάλει οτιδήποτε έχει σχέση με τον τόπο, την ιστορία, τον πολιτισμό του και τη μαστίχα, ενώ πολλά άλλα σε κάθε τμήμα προβάλλουν ξεχωριστά βίντεο ανάλογα με τα θέματα που παρουσιάζονται στα συγκεκριμένα σημεία. Μία από τις σημαντικότερες εκπλήξεις είναι ότι όλα τα παλιά μηχανήματα έχουν επισκευαστεί και λειτουργούν με σύγχρονες κατασκευές, που επεκτείνονται ακόμη και στις μεθόδους προστασίας τους με φωτοκύτταρα.

Η ξεχωριστή θέση του κτιρίου, προσφέρει υπέροχη θέα στον κάμπο του Πυργίου

Στο δεύτερο επίπεδο, στο υπόγειο οι επισκέπτες περιεργάζονται παλιά μηχανήματα που έχουν γράψει την ιστορία της Ένωσης και στο τρίτο, μετά το χώρο υποδοχής, βρίσκεται η αίθουσα διαλέξεων και εκδηλώσεων, ενώ στο δεύτερο υπερυψωμένο κτίριο πωλούνται τα προϊόντα Mastichasop της Μedittera. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και το αναψυκτήριο, όπου οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν τα τοπικά σνακ και τον καφές τους με θαυμάσια θέα τόσο προς τον κάμπο του Πυργιού, όσο και προς τη θάλασσα. Το σύνολο των κτιρίων ολοκληρώνεται με το διοικητικό τμήμα.

Πηγή: Πολίτης

Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016

Ευτυχώς που οι νέοι της Γαλλίας δεν ακούνε πια


Αρχές Μαρτίου κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο το παραπάνω σκίτσο. Δύο μεσήλικες, πιθανότατα γονείς, παρατηρούν απελπισμένοι την προθήκη ενός βιβλιοπωλείου. Ο άνδρας λέει με παράπονο πως «οι νέοι δεν ακούνε πια…» για να συμπληρώσει η γυναίκα τη φράση λέγοντας «… γράφουν». Λίγες βδομάδες αργότερα, οι δρόμοι του Παρισιού με επίκεντρο την πλατεία Ρεπουμπλίκ, κατακλείστηκαν από οργισμένους νέους.
Ο ξεσηκωμός του Παρισιού και της υπόλοιπης Γαλλίας, αν κι έχει πολλά κοινά με τις εξεγέρσεις των παριζιάνικων προαστίων του 2005, απέχει πολύ από τον ντετερμινισμό που επικρατούσε τότε. Αυτή τη φορά ο γαλλικός λαός βιώνει ένα κίνημα γνώμης κι ουσιώδους διαμαρτυρίας. Η νέα γενιά αποδεικνύει πως έχει γνώση κι άποψη, κάτι το οποίο απαξιούν οι μεγαλύτερες γενιές, διότι υστερούν από ανοιχτά αυτιά και διάθεση διαλόγου. Αυτό δεν απογοήτευσε τους νέους οι οποίοι όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούσαν να ακουστούν. Η φωνή τους αποτυπώθηκε αρκετές φορές μέσα από την τέχνη (όπως για παράδειγμα στη γραφή σύμφωνα με το παραπάνω σκίτσο). Δυστυχώς όμως δεν πέτυχαν κάτι διότι και σ’ αυτόν τον χώρο έχουν επικρατήσει οι δημόσιες σχέσεις και το μάρκετινγκ. «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω» για όσους το επιχείρησαν τελικά μέσα από εκεί. Η μόνη λύση λοιπόν ήταν ο δρόμος. Κι εκεί τα κατάφεραν.
Όμως πόσο λογική είναι η οργή και η επιμονή των νέων της Γαλλίας; Μελετώντας το νέο νομοσχέδιο που προσπαθεί να περάσει η γαλλική κυβέρνηση, είναι εύκολο να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε, πως για τις επόμενες γενιές χτίζεται ένα εργασιακό περιβάλλον απάνθρωπο και σκοτεινό. Το εργατικό δίκαιο σβήνεται από τον χάρτη και η εργασιακή ανασφάλεια θεσμοθετείται πια από το ίδιο το κράτος.
Τι είναι αυτό που έχει κρατήσει την εξέγερση της Γαλλίας αναμμένη και την έντασή της αμείωτη τους τελευταίους δύο μήνες; Η απάντηση είναι η νεολαία. Μαθητές, φοιτητές και νέοι άνεργοι ήταν οι πρώτοι που γέμισαν τους δρόμους. Το υγιές θράσος της νεότητάς τους, έδωσε νόημα σε κάθε εργαζόμενο που νιώθει μέρα με τη μέρα την θηλιά της λιτότητας να στενεύει όλο και περισσότερο γύρω από τον λαιμό του. Το πείσμα των νέων οδήγησε κι άλλα σωματεία να προσκολληθούν και να συμπορευτούν μαζί τους. Κι όλοι μαζί σαν μία γροθιά, να στέκονται με θάρρος απέναντι στην κρατική κι αστυνομική βία και με πείσμα ενάντια στον εργασιακό μεσαίωνα που προσπαθούν να τους εφαρμόσουν κάποιοι. Ένα κοινωνικό συναίσθημα, τελείως ξένο για τον μέσο Έλληνα.
Είναι φανερό πως η γαλλική νεολαία ήταν το φυτίλι της νέας εξέγερσης. Τι είναι όμως αυτό που κάνει την γαλλική νεολαία να διαφέρει από την ελληνική; Πρώτα απ’ όλα είναι ο πολιτικός χαρακτήρας του γαλλικού έθνους. Η πολιτική συνείδηση των Γάλλων φάνηκε από το 2005 όταν καταψήφισαν το ευρωσύνταγμα. Εμφανής όμως είναι και στις πόλεις τους, όπου σε κάθε δημόσιο κτίριο διακρίνεται το σύνθημα "Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη". Έπειτα είναι η αυτονομία των κοινωνικών κινημάτων, τα οποία έχουν μία αυθεντική πολιτικοποίηση, μακριά από ψηφοθηρικούς λόγους, κόμματα και συνδικάτα που διοργανώνουν ημερήσιες απεργίες. Επίσης είναι η διαρκής άνθηση της κριτικής σκέψης των νέων της Γαλλίας, η οποία δεν επηρεαζεται από τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και από απόψεις διανοούμενων των τηλεοπτικών πάνελ.
Το πείσμα και το πάθος των Γάλλων είναι μία σωτήρια όαση, στις άνυδρες ερήμους του νεοφιλελευθερισμού, οι οποίες επεκτείνονται όλο και περισσότερο μέσα από τις πολιτικές λιτότητας που ακολουθούν αρκετοί αρχηγοί κρατών. Και μιας και ξεκινάει αύριο το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, ας αφουγκραστούμε το σύνθημα που πλανάται μέρες τώρα στους δρόμους της Γαλλίας «αγαπάμε την μπάλα αλλά περισσότερο αγαπάμε τη ζωή!»

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Οκτώ άρθρα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα



της Αντιγόνης Καρατάσου

Διακόσια χρόνια πριν, στις 7 Ιουνίου 1816, το Βρετανικό Κοινοβούλιο ψήφισε θετικά και η κυβέρνηση αγόρασε τα Γλυπτά που είχε αρπάξει ο λόρδος Ελγιν από τον Παρθενώνα. Η αγορά έγινε με χρήματα της κυβέρνησης διά μέσου του Βρετανικού Μουσείο όπου η κυβέρνηση τα παραχώρησε και όπου μεταφέρθηκαν εξόδοις του λόρδου Ντυβέν. Ήταν μια εγκληματική πράξη, καθώς κατά τη διαδικασία έγινε φανερό πως επρόκειτο για κλεμμένες αρχαιότητες. Μια πράξη που καθόρισε το πλαίσιο στο θέμα μη επιστροφής των γλυπτών στην Ελλάδα. Όπως λέει ο κ. Δημήτρης Παντερμαλής, πρόεδρος του Δ.Σ. στο Μουσείο Ακρόπολης, ήταν αυτή που καθόρισε τα πάντα. Διότι είναι άλλο να συνδιαλέγεσαι με τους απογόνους κάποιου ευγενή και άλλο να έχεις να αντιμετωπίσεις το Βρετανικό Μουσείο και πίσω από αυτό, μια ολόκληρη κρατική οντότητα.
Ψηφίζοντας την αγορά των γλυπτών του Παρθενώνα το βρετανικό κοινοβούλιο ουσιαστικά νομιμοποίησε τη συλλογή του Έλγιν λέει ο κ. Παντερμαλής, ο οποίος θέτει πρωτίστως ηθικό θέμα. Διότι, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, υπήρξε αμφισβήτηση των μεθόδων με τις οποίες αποκτήθηκαν τα γλυπτά και της δικαιοδοσίας που είχε ο Έλγιν να τα μεταφέρει. Το Βρετανικό Κοινοβούλιο αποφάσισε κατά πλειοψηφία (82 υπέρ, 30 κατά) την αγορά. Ο διαπρεπής αρχαιολόγος επικεντρώνει το θέμα «στο γεγονός ότι όχι απλώς είχαν αρπάξει από το μνημείο αυτά τα έργα αλλά πολλά από αυτά τεμαχίστηκαν, έσπασαν, δηλαδή η διαχείριση έγινε με τρόπο, ο οποίος δεν είναι κολακευτικός ούτε για τη Βρετανία, ούτε για την ιστορία της δημιουργίας των μουσείων στην Ευρώπη».
Αλλά η μοιραία εκείνη απόφαση του Βρετανικού Κοινοβουλίου, κάθε άλλο παρά εξασφάλιζε την κυριότητα των παρθενώνειων γλυπτών. Έτσι, όπως πρόσφατα αποκαλύφθηκε σε πόρισμα των νομικών Τζέφρυ Ρόμπερτσον, Νόρμαν Πάλμερ και Αμάλ Κλούνεϊ, που είχε ζητηθεί από την τότε ελληνική κυβέρνηση το 2014 και δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα από την εφημερίδα Guardian, το κοινοβούλιο έκανε το 1963 νέα πράξη για αυτά. Με αυτήν «ξεπλένει» τα κλοπιμαία του Έλγιν, καθώς τα μέλη του έχουν αντιληφθεί πως δεν διαθέτουν καθαρά παραστατικά απόκτησης. Δίνουν de facto πιστοποιητικά στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτό μπορεί να καταπέσει σε οποιοδήποτε διεθνές δικαστήριο σύμφωνα με το πόρισμα. Κανένα κράτος δεν μπορεί να νομιμοποιήσει παράνομες πράξεις υπηκόου του σε ξένη χώρα με αναδρομική κάλυψη. Μετά και τα ναζιστικά εγκλήματα, οι διεθνείς νόμοι είναι υπεράνω των εθνικών που έχουν περάσει από κάποια κοινοβούλια.
Το Βρετανικό Κοινοβούλιο έδωσε το 1816 έγκριση να αγοραστούν τα γλυπτά αντί 35.000 στερλινών και ενώ ο Έλγιν ζητούσε τα διπλά, λέγοντας πως είχε κάνει έξοδα 68- 75 χιλιάδων λιρών Αγγλίας. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους πρέπει να πούμε ότι το 1800 ο μισθός μιας υπηρέτριας ήταν έως 40 στερλίνες τον χρόνο, ο μισθός ενός μηχανικού έως 110, ενώ ο Έλγιν πρόσφερε στον σπουδαίο βρετανό ζωγράφο Ουίλιαμ Τέρνερ 700 με 800 στερλίνες για να σχεδιάσει τα γλυπτά (αυτή ήταν η πρώτη άδεια που είχε) αλλά εκείνος δεν δέχτηκε και έτσι επελέγη ο Ιταλός Λουζιέρι.
Ο λόρδος Έλγιν στήριξε όλα του τα επιχειρήματα στο ότι είχε φιρμάνι του σουλτάνου, στο ότι έσωσε τα γλυπτά από καταστροφές που έκαναν οι Τούρκοι και στο ότι οι Έλληνες δεν αντέδρασαν. Τα επιχειρήματα καταρρίφθηκαν ένα προς ένα από την ομάδα νομικών που συνέταξε το πρόσφατο πόρισμα. Ειδικά το πρώτο επιχείρημα, για το φιρμάνι, καταρρίπτεται όπως θα δούμε πιο κάτω, και από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Βασίλη Δημητριάδη και από την γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού Ελενα Κόρκα.
Ως προς την «διάσωση», ο λόρδος Έλγιν και μαζί του το Βρετανικό Κοινοβούλιο που δέχτηκε το επιχείρημα, δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι τα γλυπτά προστατεύθηκαν, επειδή ο κλέφτης δεν έχει το δικαίωμα να προβάλει προς υπεράσπισή του πως τα φύλαξε καλύτερα από τον ιδιοκτήτη. Άλλωστε, η Ελλάδα μετά από λίγο ελευθερώθηκε από τον οθωμανικό ζυγό. Ακόμα και κατά τα έτη της Επανάστασης και παρά τις πολιορκίες της Ακρόπολης, δεν έπαθαν το παραμικρό όσα είχαν μείνει στο μνημείο. Επιπροσθέτως, υπάρχουν επιστολές που έχει αποκαλύψει η κα Κόρκα, σύμφωνα με τις οποίες οι οθωμανοί δεν είχαν επιτρέψει σε κανέναν ποτέ να αποσπάσει οτιδήποτε από τον «Ναό των ειδώλων» όπως τον αποκαλούσαν, επειδή τον σέβονταν ως μνημείο. Άλλωστε, η χώρα ήταν υπό κατοχή και ακόμα και αν είχαν δώσει την άδεια, παρανόμως δόθηκε. Επιπροσθέτως, το οθωμανικό δίκαιο προέβλεπε ότι όλες οι αρχαιότητες ανήκαν στον Σουλτάνο, άρα, όπως μας λέει διαπρεπής Έλληνας νομικός, η εξαγωγή τους απαγορευόταν. Ακόμη και αν ο Έλγιν είχε νόμιμη άδεια αφαίρεσης και εξαγωγής, που δεν είχε, εφόσον το δίκαιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το απαγόρευε, η άδεια δεν θα είχε καμιά ισχύ.
Επομένως, το επιχείρημα «No Elgin, no marbles» (αν δεν υπήρχε ο Έλγιν δεν θα υπήρχαν τα μάρμαρα) απλώς αποτελεί προπαγάνδα. Η αλήθεια είναι πως χωρίς τον Έλγιν, τα γλυπτά θα ήταν στον Παρθενώνα μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Ποτέ δεν αποδείχθηκε ότι ο άρπαγας λόρδος τα έσωσε υπό τον οθωμανικό νόμο ή ότι αυτό έγινε υπό συνθήκες έκτακτη ανάγκης. Ήταν ένα μεγάλο «φάουλ» από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Παρότι μάλιστα ο λόρδος Μέριτ δήλωσε πως υπήρξαν σθεναρές αντιθέσεις Ελλήνων, οι βουλευτές έκαναν σαν να μην άκουσαν τίποτα.
Η Μεγάλη Βρετανία είναι υπόλογη για τις πράξεις του Έλγιν, αφού σύμφωνα με τον διεθνή νόμο οι πράξεις ενός πρέσβη αντανακλούν στο κράτος του ακόμα και αν δεν έχουν σχέση με το ρόλο του ως πρέσβη. Η Ελλάδα ήταν τότε κατεχόμενο κράτος και τα μνημεία της, ιδίως τα θρησκευτικά, έπρεπε να τυγχάνουν σεβασμού. Ο Έλγιν δήλωσε επανειλημμένα πως ενήργησε αυτοβούλως ως ιδιώτης και όχι ως πρεσβευτής της χώρας του. Είναι όμως φανερό πως αν δεν κατείχε αυτή τη διπλωματική θέση δεν θα είχε καταφέρει το παραμικρό. Πρόκειται για μια υπόθεση διάτρητη που στερείται ηθικής.

Το φιρμάνι που μόνο φιρμάνι δεν ήταν

«Φιρμάνι ή Επίσημο Γράμμα του Καϊμακάν Πασά προς τον Καδή ή Προϊστάμενο Δικαστή και προς τον Βοεβόδα ή Διοικητή της Αθήνας το 1801.
Σε ειδοποιούμε ότι ο ειλικρινής Φίλος ή Εξοχότητα του Λόρδος Έλγιν Έκτατος Πρεσβευτής από την Αγγλική Αυλή στην Πύλη της Ευτυχίας, μας έχει βεβαιώσει ότι είναι γνωστό πως οι περισσότερες Φράγκικες [χριστιανικές] Αυλές επιθυμούν να διαβάσουν και να μελετήσουν τα βιβλία, γλυπτά και άλλα επιστημονικά έργα των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Και ότι ειδικότερα, οι υπουργοί, φιλόσοφοι, επίσκοποι και άλλοι σημαίνοντες Άγγλοι ενδιαφέρονται για τα γλυπτά που έχουν μείνει από την εποχή των προαναφερθέντων Ελλήνων και τα οποία βρίσκονται στις ακτές του Αρχιπελάγους και σε άλλες περιοχές. Και εξαιτίας αυτού του πράγματος έχουν στείλει από καιρού εις καιρόν ανθρώπους για να εξερευνήσουν και να εξετάσουν τα αρχαία κτίρια και γλυπτά.
Και πως επειδή ορισμένοι φιλότεχνοι της Αγγλικής Αυλής θέλουν να δουν τα αρχαία κτίρια και τα περίεργα γλυπτά στην Πόλη των Αθηνών και τα παλαιά τείχη που σώζονται από τον καιρό των Ελλήνων, που βρίσκονται τώρα στο εσωτερικό μέρος του προαναφερθέντος τόπου. Όθεν αυτός [δηλ. ο πρεσβευτής] έχει προσλάβει πέντε Άγγλους ζωγράφους που μένουν τώρα στην Αθήνα, για να παρατηρήσουν και να εξετάσουν και επίσης να αντιγράψουν τα γλυπτά που υπάρχουν εκεί από την αρχαιότητα.
Κι ακόμη μας έχει ζητήσει, ειδικά για αυτή τη φορά, να γραφεί και να διαταχθεί ότι για όσον καιρό οι προαναφερθέντες ζωγράφοι θα μπαίνουν και θα βγαίνουν στο φρούριο αυτής της πόλης, που είναι ο τόπος της μελέτης, και θα τοποθετούν ικριώματα γύρω από τον αρχαίο Ναό των Ειδώλων που υπάρχει εκεί. Και θα κατασκευάζουν εκμαγεία των προαναφερθέντων κοσμημάτων και γλυπτών σε κονίαμα ή γύψο. Και θα καταμετρούν τα λείψανα των άλλων ερειπωμένων οικοδομημάτων που βρίσκονται εκεί. Και θα σκάβουν, όταν το κρίνουν απαραίτητο, τα θεμέλια για να ανακαλύψουν επιγραφές που μπορεί να έχουν καλυφθεί από σκουπίδια. Να μην υπάρξει καμία διακοπή ούτε εμπόδιο στην εργασία τους από τον Δισδάρη ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο. Κανείς να μην αναμειχθεί με τα ικριώματα ή τα εργαλεία που μπορεί να χρειαστούν στις εργασίες τους. Και πως όταν θελήσουν να πάρουν μαζί τους θραύσματα πέτρας που φέρουν παλιές επιγραφές ή γλυπτά, να μην υπάρξει καμία αντίρρηση. (….)
Ειδικά, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος αν τα προαναφερθέντα γλυπτά και κτίρια παρατηρηθούν και σχεδιαστούν. (….)»
Ανεξαρτήτως από το πώς τιτλοφορείται, το κείμενο αυτό, που σώζεται σε ιταλική μετάφραση, μόνο φιρμάνι δεν είναι. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Βασίλης Δημητριάδης, είχε παρουσιάσει σε συνέδριο το 2000 στοιχεία, που καταρρίπτουν το επιχείρημα. Όπως πολύ χαρακτηριστικά είπε, «το έγγραφο του Έλγιν ισοδυναμεί, σήμερα, με μια συστατική επιστολή ενός αντιπροέδρου κυβέρνησης προς νομάρχη με την οποία ζητείται η εξυπηρέτηση ενός φίλου.» Και σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν ήταν φιρμάνι, δεν θα αποτελούσε έγγραφο με το οποίο αποκτά κανείς κυριότητα επάνω σε αντικείμενο.
Ο κ. Δημητριάδης απέδειξε, όμως, πως ο όρος χρησιμοποιείται εσφαλμένα. Δεν είχε τη δομή ενός φιρμανιού, τη γλώσσα που το πρωτόκολλο επέβαλε ούτε και κάποια υπογραφή από τον Σουλτάνο (τα φιρμάνια ξεκινούσαν με τη γενεαλογία του Σουλτάνου που τα υπέγραφε, συνέχιζαν με συγκεκριμένο τρόπο και έκλειναν με υπογραφή). Πρώτες έρευνες από το υπουργείο Πολιτισμού στα αρχεία της Κωνσταντινούπολης το 1999, δεν είχαν εντοπίσει φιρμάνι εκεί όπου θα έπρεπε να βρίσκεται αν υπήρχε.
Τη συνέχεια έδωσε η Έλενα Κόρκα με πολυετείς έρευνες σε αρχεία. Κατέληξε ότι ήταν μια «χαριστική» επιστολή ενός αξιωματούχου, του αναπληρωτή του Μεγάλου Βεζύρη και ότι ακόμα και αυτό το υπερέβη κατά πολύ. Πράγμα που συνιστά παρανομία.
Η κα Κόρκα μας είπε πως η ιταλική μετάφραση του λεγόμενου φιρμανιού περιήλθε στη Μεγάλη Βρετανία με την αγορά των γλυπτών. Τότε αποκτήθηκαν και όλα τα συνοδά έγγραφα, τουλάχιστον όσα είχαν διασωθεί. Η έρευνά της είναι λεπτομερής, και έχει στηρίξει τη διδακτορική της διατριβή στα Μάρμαρα του Παρθενώνα.
Η ίδια γράφει άρθρο για το φιρμάνι στο περιοδικό «Ανθέμιο» της Ένωσης Φίλων Ακροπόλεως (το τεύχος που είναι αφιερωμένο στα 200 χρόνια από την απόφαση του Βρετανικού Κοινοβουλίου, μόλις κυκλοφόρησε). Με την επιστολή, σημειώνει, ζητούνταν «η ευνοϊκή αντιμετώπιση του συνεργείου του Elgin από τους προεστούς της Αθήνας, προκειμένου να γίνει αποτύπωση, σχέδια και λήψη εκμαγείων από τα μνημεία της Ακρόπολης, καθώς και ανασκαφή και πιθανή απομάκρυνση από τα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα κάποιων τμημάτων ενεπίγραφων ή με γλυπτή διακόσμηση, με σαφή διευκρίνηση όμως ότι δεν θα επερχόταν καμία βλάβη ή φθορά στο κτήριο». Αυτή η… λεπτομέρεια παρασιωπάται, και όλοι στηρίζονται στη δυνατότητα που δίνεται στον Έλγιν να απομακρυνθούν τμήματα ενεπίγραφα ή με γλυπτή διακόσμηση. Ναι. Όμως χωρίς βλάβη ή φθορά στο κτήριο. Άρα, μόνο για όσα θα προέκυπταν από ανασκαφές.
Ενδιαφέρον είναι το εύρημα της αρχαιολόγου Τατιάνας Πούλου, στο ίδιο αφιερωματικό τεύχος του «Ανθεμίου». Αναφερόμενη στον ζωγράφο Τζοβάνι Λουζιέρι που είχε επιλεγεί από τον Έλγιν για να τον βοηθήσει στην «υψηλή» αποστολή του, σχολιάζει επιστολή του αιδεσιμότατου Φίλιπ Χαντ, δεξιού χεριού του Έλγιν στην επιχείρηση αρπαγής. Εντοπίσθηκε στο αρχείο Έλγιν και είναι, περίπου, ό,τι περιγράφεται στο λεγόμενο «φιρμάνι» με συμπληρώματα «γραφειοκρατικής» σύνταξης. Δηλαδή ο Έλγιν έδωσε συγκεκριμένο κείμενο γραμμένο από τον… άνθρωπο του Θεού στον Καϊμακάμη, προκειμένου εκείνος να το αντιγράψει.
Η χειραγώγηση των αξιωματούχων αποδεικνύεται και από την κα Κόρκα. Όπως προσθέτει, οι οθωμανικές αρχές στην Αθήνα ζήτησαν αναδρομική κάλυψή τους από την Υψηλή Πύλη (προφανώς επειδή γνώριζαν ότι είχαν παρανομήσει). Ο βεζύρης Γαζί Γιουσούφ Ζιγιά στέλνει επιστολή προς τον βοεβόδα- και μάλλον και στον δισδάρη της Αθήνας- με την οποία τους ευχαριστεί για την πρέπουσα υποδοχή και φιλοξενία προς τον Έλγιν το 1802. Συμπεραίνεται ευλόγως ότι η Υψηλή Πύλη δεν γνώριζε τι είχε κάνει ο Έλγιν στον Παρθενώνα, αλλά δι’ αυτής της πλαγίας οδού το νομιμοποίησε. Και η αρχαιολόγος τονίζει: «η αδυναμία όλων των κειμένων αυτών είναι η ασάφειά τους και η ρητορικότητα των οθωμανικών εκφράσεων».
Σε επιστολή του Σερ Ρίτσαρντ Αντερ, ο οποίος χρημάτισε, επίσης, πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη, αναφέρεται στον Έλγιν ότι οι οθωμανοί αξιωματούχοι της Πόλης αρνήθηκαν κατηγορηματικά πως είχε οποιοδήποτε δικαίωμα στα Μάρμαρα. Μεγάλο μέρος της συλλογής βρισκόταν ακόμα στην Αθήνα και ο βοεβόδας ζητούσε άδεια εξαγωγής. Ο Ουίλιαμ Σεν Κλαιρ αναφέρει στο βιβλίο του πως οι αξιωματούχοι του απάντησαν ότι ο Έλγιν «δεν είχε λάβει ποτέ άδεια να αφαιρέσει αρχαιότητες από την Ακρόπολη και δεν είχε καμία ιδιοκτησία επ’ αυτών.
Εντέλει η άδεια για να φύγει το δεύτερο μέρος της συλλογής δόθηκε το 1810 με έγγραφο του Καϊμακάμη Χουσεΐν Κιαμήλ προς τον βοεβόδα της Αθήνας. Ένα κείμενο που και πάλι έχει ασάφειες. Δεν αναφέρεται πουθενά «οθωμανική διοικητική αποδοχή αποξήλωσης γλυπτών από τα μνημεία της Ακρόπολης». Αναφέρονται σπασμένα μάρμαρα και αγγεία και δίνεται η άδεια μεταφοράς τους μετά από δώρα αξίας 1480 πιάστρων και 100 στερλινών στην Κωνσταντινούπολη και ένα ακόμη δώρο απροσδιόριστης αξίας στον Καϊμακάμη.
Όταν ο Έλγιν κλήθηκε να αποδείξει στο Βρετανικό Κοινοβούλιο πως οι ενέργειές του ήταν νόμιμες, ζήτησε από τον Ανταίρ νέα τροποποιημένη επιστολή, στην οποία να εμφαίνεται κάτι τέτοιο, απολύτως ψευδές όπως μας οδηγούν πλέον τα γεγονότα να πιστέψουμε. Μετά από πολλές τροποποιήσεις και διαγραφές σε σχέδια επιστολών, ο Έλγιν ικανοποιείται και στέλνει στον Ανταίρ το σχέδιο που του ζητά να καθαρογράψει και να αποστείλει στον ίδιον. Είναι η τελευταία παρανομία, σε μια σειρά παρανομιών και μόνο.

Δεν υπάρχουν ελγίνεια μάρμαρα

«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα.
Όπως Υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo
Yπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci
Υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη
Υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner
Υπάρχει η Capella Sixtina
Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα».

Η Μελίνα Μερκούρη μιλά στην Oxford Union, στην Αγγλία, για ένα θέμα φλέγον, τόσο ελληνικό όσο και βρετανικό. Μιλά, όπως πάντα, με την καρδιά και με το μυαλό της. Μιλά με πάθος και συγκίνηση. Είναι μία από τις πρώτες ομιλίες της για την επιστροφή των παρθενώνειων γλυπτών στην Ελλάδα. Δεν έχει άλλωστε περάσει πολύς καιρός από τότε που το έθεσε στη διάσκεψη υπουργών Πολιτισμού της ΟΥΝΕΣΚΟ, στο Μεξικό, το καλοκαίρι του 1982 (ο λόγος εκφωνείται το 1986). Αφηγείται παραστατικά για το πώς ο Έλγιν τα έκλεψε.
«Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Ναπολέων σκέφτεται να αποπειραθεί να εισβάλει στην Αγγλία. Αποφασίζει να μην το πράξει. Αντί αυτού εισβάλει στην Αίγυπτο αποσπώντας την από την τουρκική κυριαρχία, γεγονός που δυσαρεστεί πολύ τους Τούρκους. Διακόπτουν τις διπλωματικές σχέσεις με τη Γαλλία και κηρύσσουν πόλεμο. Η Βρετανία βρίσκει ότι αυτή είναι μια πρώτης τάξεως στιγμή να διορίσει πρεσβευτή στην Τουρκία. Τα καθήκοντα αναλαμβάνει ο Λόρδος Έλγιν. Μόλις έχει παντρευτεί την όμορφη Mary Nisbett και τελειώνει το ωραίο εξοχικό του. Ο αρχιτέκτονάς του, του μιλάει για τα θαύματα της ελληνικής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής και του λέει πως θα ήταν μια θαυμάσια ιδέα να κάνει αντίγραφα από τα πραγματικά έργα στην Αθήνα. "Θαυμάσιο πράγματι" λέει ο Έλγιν. Αρχίζει να συγκροτεί μια ομάδα ανθρώπων που θα μπορούσαν να κάνουν αρχιτεκτονικά σχέδια με επικεφαλής έναν ικανό ζωγράφο που δεν ήταν άλλος από τον ιταλό Giovanni Lusieri. 
Εφημέριος της ομάδας του Έλγιν ήταν ο Αιδεσιμότατος Philip Hunt. Δεν θα μιλήσω με πολύ σεβασμό γι΄αυτόν. Αν είχα να εξαιρέσω του Λόρδο Έλγιν ο αρχιαπατεώνας στην υπόθεση όπως τη βλέπω ήταν ο Αιδεσιμότατος Hunt, αλλά γι’ αυτόν θα μιλήσω αργότερα. Οι Έλγινς γίνονται δεκτοί στην Κωνσταντινούπολη με μεγαλοπρέπεια. Ανταλλάσσονται πλούσια δώρα. Οι άνεμοι του πολέμου είναι ευνοϊκοί για τους Βρετανούς και ο Σουλτάνος είναι ικανοποιημένος. Ας στραφούμε τώρα στην Ελλάδα. Την Ελλάδα εκείνη που για 400 τόσα χρόνια βρίσκεται κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό.»
Η Μελίνα συνεχίζει τον λόγο της. Για την Ιστορία, να πούμε μόνο ότι ήταν προϊόν συγγραφής τριών ανθρώπων: της ίδιας βέβαια, του Κωνσταντίνου Αλαβάνου και του Ζυλ Ντασέν:
«Η ομάδα των καλλιτεχνών του Έλγιν φθάνει στην Αθήνα. Οι Τούρκοι έχουν ορίσει δύο κυβερνήσεις, μια πολιτική και μια στρατιωτική. Πολλά έχουν ειπωθεί και συνεχίζονται να λέγονται για το πόσο λίγο ενδιαφέρον εκδήλωναν οι Τούρκοι για τους θησαυρούς της Ακρόπολης. Εν τούτοις, χρειάστηκαν 6 μήνες για να επιτραπεί η είσοδος στην ομάδα του Έλγιν. Αλλά τα κατάφεραν με 5 λίρες , στο χέρι του στρατιωτικού κυβερνήτη, για κάθε επίσκεψη. Αυτό εγκαινίασε μια διαδικασία δωροδοκίας και διαφθοράς των αξιωματικών που δεν θα σταματούσε μέχρι να συσκευαστούν και να φορτωθούν τα μάρμαρα για την Αγγλία.
Όμως όταν στήθηκαν οι σκαλωσιές και τα αντίγραφα ήταν έτοιμα να γίνουν, ξαφνικά έφθασαν φήμες για προετοιμασία στρατιωτικής δράσης των Γάλλων. Ο Τούρκος κυβερνήτης διέταξε την ομάδα του Έλγιν να κατέβει από την Ακρόπολη. Με 5 λίρες την επίσκεψη ή όχι, η πρόσβαση στην Ακρόπολη ήταν απαγορευμένη. Μόνο ένας τρόπος υπήρχε για να τους επιτραπεί η είσοδος ξανά. Να χρησιμοποιήσει ο Έλγιν την επιρροή του πάνω στο Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη, ν’ αποσπάσει ένα έγγραφο το λεγόμενο φιρμάνι που θα διέταζε τις αρχές των Αθηνών να επιτρέψουν τη συνέχιση των εργασιών.
Ο Αιδεσιμώτατος Hunt πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη να συναντήσει τον Λόρδο Έλγιν. Ζητά στο έγγραφο να αναφέρεται ότι οι καλλιτέχνες -παρακαλώ προσέξτε το αυτό- είναι αποκλειστικά στην υπηρεσία του Βρετανού Πρεσβευτή. Ο Έλγιν επισκέπτεται το Σουλτάνο και αποσπά το φιρμάνι. Το κείμενο του εγγράφου είναι μάλλον ύπουλα συντεταγμένο. Επιτρέψτε μου να σας διαβάσω τις εντολές που δόθηκαν από το Σουλτάνο και που αφορούν τη συζήτηση μας. (σ.σ. το 1986 δεν είχε ακόμη αμφισβητηθεί το φιρμάνι, αυτό έγινε λίγα χρόνια μετά, χάρη τον τουρκολόγο Βασίλη Δημητριάδη και αρχαιολόγους.) Παραθέτω:
"Οι καλλιτέχνες να μη συναντήσουν αντίδραση στο να περπατήσουν, να επιθεωρήσουν, να μελετήσουν τις μορφές και τα κτίρια που επιθυμούν να σχεδιάσουν ή να αντιγράψουν , ή στο να τοποθετήσουν σκαλωσιές γύρω από τον αρχαίο ναό, ή στο να αντιγράψουν σε ασβεστόλιθο ή σε γύψο τα αναφερόμενα κοσμήματα και μορφές ή στο να σκάψουν, αν το βρίσκουν αναγκαίο, σε αναζήτηση επιγραφών ανάμεσα στα απορρίμματα. Ούτε να παρεμποδιστούν από το να πάρουν οποιαδήποτε κομμάτια από πέτρες με επιγραφές ή με μορφές " (η μετάφραση του Hunt που παρουσιάστηκε αργότερα στην Εξεταστική Επιτροπή λέει -Qualche pezzi di pietra- μερικά κομμάτια από πέτρα).
Οι εντολές αυτές δόθηκαν στους Κυβερνήτες και το σημείο αυτό τονίζεται στο φιρμάνι, "χάριν των λαμπρών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες" και παραθέτω ξανά:
"Ιδιαίτερα αφού δεν βλάπτουν τα αναφερόμενα κτίρια επιθεωρώντας τα, μελετώντας τα και σχεδιάζοντάς τα ".
Πριν καλά- καλά φθάσει το φιρμάνι στην Αθήνα, γίνεται μιά φοβερή επίθεση πάνω σ΄ ένα οικοδόμημα που μέχρι σήμερα θεωρείται από πολλούς, η ευγενέστερη και ωραιότερη από τις ανθρώπινες δημιουργίες.
Όταν έγινε η έφοδος στην πύλη των Καρυατίδων ο πυρετός ανέβηκε τόσο που ο Αιδεσιμώτατος Hunt έριξε την ιδέα να μετακινηθεί όλο το κτίριο αν από τη Βρετανική πολεμική μηχανή μπορούσε να αποσταλεί ένας άνθρωπος γι΄ αυτό. Ο Έλγιν ανατρίχιασε με την ιδέα και ζήτησε να σταλεί ένα καράβι. Το αίτημα δεν θεωρήθηκε εξωφρενικό, αλλά εκείνη τη στιγμή, δεν υπήρχε διαθέσιμο καράβι. (Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν υπήρχε).
Για να αφηγηθώ όλη την τερατωδία χρειάζεται αρκετός χρόνος και αρκετή ψυχραιμία. Οι λέξεις "λεηλασία", "ερήμωση", "αχαλίνωτη καταστροφή", "αξιοθρήνητη συντριβή και συμφορά" δεν είναι δικές μου για να χαρακτηριστεί το γεγονός. Ειπώθηκαν από τους σύγχρονους του Έλγιν. Ο Horace Smith αναφέρεται στον Έλγιν σαν τον "ληστή των μαρμάρων". Ο Lord Byron τον αποκάλεσε πλιατσικολόγο. Ο Thomas Hardy χαρακτήρισε αργότερα τα μάρμαρα σαν "αιχμάλωτους σ’ εξορία"».
Εδώ παραθέτουμε στοιχεία από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού. Όπως αναφέρεται στον φάκελο διεκδίκησης των μαρμάρων, που στάλθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, «από το 1801 έως το 1804 τα συνεργεία του Έλγιν δρούσαν στην Ακρόπολη, προκαλώντας σημαντικές ζημίες στα γλυπτά και το ίδιο το μνημείο, αποσπώντας και διαμελίζοντας ένα σημαντικό μέρος (περίπου το ήμισυ) από το σωζόμενο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, μαζί με ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως ένα κιονόκρανο και ένα σπόνδυλο από κίονα. Σήμερα μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου βρίσκονται διαμελισμένα πολλά τμήματα συχνά από το ίδιο γλυπτό.
Από τους 97 σωζόμενους λίθους της ζωφόρου του Παρθενώνα, οι 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 40 στην Αθήνα. Από τις 64 σωζόμενες μετόπες, οι 48 βρίσκονται στην Αθήνα και οι 15 στο Λονδίνο. Από τις 28 σωζόμενες μορφές των αετωμάτων, οι 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 9 στην Αθήνα. 
Η μεταφορά με πλοία αυτών των ανεκτίμητης αξίας αρχαιοτήτων στην Αγγλία αντιμετώπισε δυσκολίες, αφού γινόταν από λιμάνι σε λιμάνι. Ένα πλοίο βούλιαξε και τα γλυπτά, ύστερα από παρατεταμένη έκθεση στην υγρασία των διάφορων λιμανιών, έφτασαν τελικά στη Βρετανία. Στο Λονδίνο μεταφέρθηκαν σε διάφορες αποθήκες, αφού ο Λόρδος Έλγιν είχε χάσει την περιουσία του, εξαιτίας των τεράστιων ποσών που δαπάνησε για τα συνεργεία του, τη μεταφορά των γλυπτών και τις δωροδοκίες των Τούρκων αξιωματούχων, έτσι ώστε να του είναι αδύνατο να τα στεγάσει σε δικό του χώρο. Έτσι ύστερα από την υποθήκευση της συλλογής του από το Βρετανικό κράτος, αναγκάστηκε να πουλήσει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στη Βρετανική Κυβέρνηση, η οποία και τα μετέφερε το 1816 στο Βρετανικό Μουσείο».

Τα φτωχά επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου

Χωρίς καμιά απολύτως αναφορά στην ηθική διάσταση της κλοπής των μαρμάρων του Παρθενώνα, το βρετανικό μουσείο έχει τα δικά του επιχειρήματα για την παρακράτησή τους. Ανάμεσα σε αυτά: 
Τα παρθενώνεια γλυπτά αποτελούν ζωτικό στοιχεία στην διασυνδεδεμένη διεθνή συλλογή του. Είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς που διαμοιράζεται και ξεπερνά τα πολιτικά σύνορα.
Το Μουσείο Ακρόπολης επιτρέπει στα Γλυπτά του Παρθενώνα που είναι στην Αθήνα (κατ’ εκτίμηση τα μισά από όσα είχαν διασωθεί από την αρχαιότητα) να εκτιμηθούν σαν σκηνικό της αρχαίας ελληνικής και αθηναϊκής Ιστορίας. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Λονδίνο, που αντιπροσωπεύουν το 30% της αυθεντικής σύνθεσης, αποτελούν μια σημαντική αναπαράσταση του αρχαίου αθηναϊκού πολιτισμού στο πλαίσιο της παγκόσμιας Ιστορίας. Κάθε χρόνο εκατομμύρια επισκεπτών, δωρεάν, θαυμάζουν την καλλιτεχνία των γλυπτών και εμβαθύνουν στο πώς οι αρχαίοι Έλληνες επηρέασαν- και επηρεάστηκαν- από άλλους πολιτισμούς με τους οποίους ήρθαν σε επαφή. \
Οι Trustees (επίτροποι) είναι πεπεισμένοι ότι η τωρινή διαίρεση επιτρέπει να ειπωθούν διαφορετικές και συμπληρωματικές ιστορίες για τα σωζόμενα γλυπτά, να τονιστεί η σημασία τους για την παγκόσμια κουλτούρα και να επιβεβαιωθεί η θέση της αρχαίας Ελλάδας ανάμεσα στους μεγάλους πολιτισμούς του κόσμου.
(Ο αντίλογος: τα γλυπτά είναι μοναδικά μέρη ενός μοναδικού αρχιτεκτονήματος, του Παρθενώνα, και δεν είναι δυνατόν να είναι διαιρεμένα. Η έκθεσή τους στο Βρετανικό Μουσείο θυμίζει αυλή, ενώ στο Μουσείο Ακροπόλεως παρουσιάζονται σε αντιστοιχία με την αρχική τους θέση στο μνημείο, αλλά και σε οπτική επαφή με αυτό. Επιπλέον, τα λούζει το αττικό φως.
Όσο για τα εκατομμύρια που τα επισκέπτονται: πρώτον, ο Ζυλ Ντασέν είχε πει το εξαιρετικό: τότε, ας τα πάμε στην Κίνα.
Δεύτερον, από τους 6 εκατομμύρια επισκέπτες του Βρετανικού Μουσείου ετησίως, περίπου το ένα τέταρτο πηγαίνει στις αίθουσες της γκαλερί Ντιβέν με τα γλυπτά του Παρθενώνα. Πολύ κοντά στο 1,3 εκατ. επισκεπτών στο Μουσείο Ακρόπολης).
Άλλο επιχείρημα είναι ότι ο Έλγιν δεν τα έκλεψε, ενήργησε εν πλήρη γνώσει και με την άδεια των αρχών της χώρας εκείνη την περίοδο (εννοεί τις οθωμανικές δυνάμεις κατοχής, αλλά, ευνοήτως, δεν τις κατονομάζει). Οι ενέργειές του εξετάστηκαν λεπτομερώς από μια Ειδική Επιτροπή του Κοινοβουλίου και βρέθηκαν εντελώς νόμιμες. Με ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο, που ακολούθησε, η κυβέρνηση χρηματοδότησε την απόκτηση των Γλυπτών του Παρθενώνα στους Επιτρόπους του Βρετανικού Μουσείου για το καλό όλης της ανθρωπότητας.
(Όπως γνωρίζουμε, βεβαίως και τα έκλεψε και βεβαίως δεν είχε κανένα νομιμοποιητικό έγγραφο).
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ζητήσει ποτέ δανεισμό τους, ζητά μονάχα την μόνιμη μεταφορά των γλυπτών στην Αθήνα. Οι Επίτροποι θα εκτιμούσαν τη δυνατότητα προσωρινού δανεισμού μέρους της συλλογής, ανάλογα με την κατάσταση των έργων και τη δυνατότητα να ταξιδέψουν. Το μόνο προαπαιτούμενο είναι ο δανειζόμενος να συμφωνήσει για την ασφάλεια και την επιστροφή του αντικειμένου.
(Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός Πολιτισμού είχε απαντήσει το 2002 στον πρόεδρο των Επιτρόπων Sir John Boyd πως δεν αναγνωρίζει την κυριότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο. Τι δεν καταλαβαίνουν οι Επίτροποι και ζητούν νομιμοποίηση της κατοχής τους δια της πλαγίας οδού;)

Το επίσημο υπόμνημα του υπουργείου Πολιτισμού ανασκοπεί την κατάσταση

Το 1999 το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού υπέβαλε επίσημο υπόμνημα για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Ανάμεσα στα επιχειρήματά του ήταν:
-Η απογύμνωση του Παρθενώνα, µεταξύ 1801-1811, κατέστρεψε ανεπανόρθωτα την δομική ακεραιότητα του μνημείου. Η αφαίρεση των µετοπών είχε ως επακόλουθο τον ακρωτηριασμό ορισμένων παρακείμενων αρχιτεκτονικών και δομικών στοιχείων και την καταστροφή του κτιρίου. Τα γλυπτά της ζωφόρου αποκόπηκαν από τις υποστηρικτικές πλάκες για να διευκολυνθεί η μεταφορά τους. Ένα δωρικό κιονόκρανο κόπηκε στα δύο για τον ίδιο λόγο. Ουσιαστικά δομικά στοιχεία του ναού (γείσα και τρίγλυφα) καταστράφηκαν.Οι επεμβάσεις αυτές καταγράφηκαν από τους αντιπροσώπους του Λόρδου Έλγιν και επιβεβαιώθηκαν από ξένους επισκέπτες στην Αθήνα. Κατακρίθηκαν δε, ως ισοδύναμες µε λεηλασία, από διαπρεπή ομότιμα µέλη της Βουλής των Λόρδων, από Βρετανούς πολιτικούς και διανοούμενους, σύγχρονους του Έλγιν.
-Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, λίγο έλειψε, να χαθούν σε ένα ναυάγιο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στη Βρετανία (το πλοίο Μέντωρ, που μετέφερε τμήμα από αυτά ναυάγησε στα Κύθηρα). Μετά από επίπονες προσπάθειες, τα αρχαία ανελκύστηκαν, χάθηκαν όμως όλα τα σχέδια του Λουζιέρι, καθώς και άλλες αρχαιότητες. Οι έρευνες στον τόπο του ναυαγίου διεξάγονται σήμερα από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Με την άφιξη στο Λονδίνο, τα Μάρμαρα φυλάχτηκαν προσωρινά σε µια αποθήκη άνθρακα.
-Από ντοκουμέντα στα αρχεία του Βρετανικού Μουσείου, γνωρίζουμε ότι το 1937-38 καθαρίστηκαν µε μεταλλικές βούρτσες και λειαντικά, πράξη η οποία κατέστρεψε ανεπανόρθωτα την επιφάνεια ενός μεγάλου αριθμού γλυπτών. Οι επιβλαβείς αυτές επεμβάσεις έχουν επιβεβαιωθεί από την ειδική ομάδα των Ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι εξέτασαν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, τον Οκτώβριο του 1999. (Ο καταστροφικός καθαρισμός έγινε με εντολή του λόρδου Ντιβέν, διότι είχε την άποψη πως τα αρχαία γλυπτά ήταν ολόλευκα. Κάτι που έχει καταρριφθεί εντελώς με τις έρευνες στο Μουσείο Ακρόπολης).
-Έργα τέχνης από όλες τις περιόδους του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού εκτίθενται σε μουσεία και αίθουσες τέχνης σε όλο τον κόσμο, έτσι ώστε να προσφέρουν σε εκατομμύρια ανθρώπους την ευκαιρία να τα απολαύσουν, να τα εκτιμήσουν και να τα μελετήσουν. Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, όμως, αποτελούν µια μοναδική περίπτωση. Ο γλυπτικός διάκοσμος και τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του Παρθενώνα δεν δημιουργήθηκαν σαν αυτόνομα έργα τέχνης, εξ αρχής επινοήθηκαν και σχεδιάστηκαν σαν αναπόσπαστα μέρη του μνημείου. Το μνημείο αυτό, που κτίσθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ., στέκεται ακόμα στην Ακρόπολη των Αθηνών. Ο Παρθενώνας, σύμβολο της Αθηναϊκής δημοκρατίας, αντιπροσωπεύει την τέχνη του Κλασικού Ελληνικού πολιτισμού στο αποκορύφωμά της. Η Ακρόπολη, την οποία κοσμεί ο Παρθενώνας, ήταν το ιερό κέντρο της αρχαίας Αθήνας που μάζευε γύρω του όλες τις σημαντικές λειτουργίες της πόλης (την Αγορά, την Πνύκα, τα θέατρα, κλπ.). Ο Παρθενώνας παραμένει το έμβλημα της πόλης των Αθηνών και το σύμβολο της Ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας. Αποτελεί επίσης, μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, ένα από τα πρώτα μνημεία που η UNESCO συμπεριέλαβε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Πράγματι, είναι το σήμα κατατεθέν της UNESCO.
- Το µνημειώδες και καινοτόμο πρόγραμμα συντήρησης και αναστήλωσης που ξεκίνησε στην Ακρόπολη πριν 25 χρόνια, πραγματοποιείται βάσει των µελετών που είχαν αρχικά υποβληθεί για αξιολόγηση στην διεθνή επιστημονική κοινότητα, µέσω συνεδρίων και δημοσιεύσεων. Η σημερινή αποκατάσταση του Παρθενώνα αρχικά στοχεύει στην δομική του συντήρηση, στην συντήρηση των επιφανειών, την μέγιστα δυνατή προστασία των γλυπτών, την σωστή επανατοποθέτηση μερών ήδη αποκαταστημένων στο μνηµείο και την αποκατάσταση μερών του µνηµείου µε τα θραύσματα, από αυτά που βρίσκονται στο έδαφος, που μπορούν να ενωθούν μεταξύ τους. Κάθε επέμβαση είναι αναστρέψιμη δίχως να προκαλεί καμία φθορά στο μνηµείο.

Το Μουσείο Ακρόπολης είναι ένα ακαταμάχητο επιχείρημα για την επιστροφή

Το Mουσείο Ακρόπολης, το πρώτο σε επισκεψιμότητα μουσείο της Ελλάδας, με περίπου 1,3- 1,4 εκατ. επισκέπτες τον χρόνο, κτίστηκε για να στεγάσει κάθε αντικείμενο που έχει βρεθεί πάνω στον ιερό βράχο της Ακρόπολης και στους πρόποδές του καλύπτοντας μία ευρεία χρονική περίοδο από την Μυκηναϊκή περίοδο έως την Ρωμαϊκή και Παλαιοχριστιανική Αθήνα ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται πάνω στον αρχαιολογικό χώρο Μακρυγιάννη, κατάλοιπο των Ρωμαϊκών και πρώιμων βυζαντινών Αθηνών. Τα υπόγεια του Μουσείου στέγασαν τα ευρήματα της ανασκαφής και αναμένεται να γίνουν επισκέψιμα, εφόσον το κράτος διαθέσει τα ανάλογα κονδύλια.
Αποτελεί το καλύτερο επιχείρημα κατά των βρετανικών θέσεων, αφού ακύρωσε το επιχείρημα «και αν σας τα δώσουμε πού θα τα εκθέσετε». Η ζωφόρος του Παρθενώνα μαζί με τις μετόπες παρουσιάζονται με μοναδικό τρόπο στον τρίτο όροφο του κτηρίου και σε οπτική επαφή με τον Παρθενώνα.
Το νέο κτήριο του μουσείου θεμελιώθηκε το 2003 και άνοιξε για το κοινό στις 21 Ιουνίου 2009. Στις 20 Ιουνίου του 2009, πραγματοποιήθηκαν, μεγαλοπρεπώς, τα εγκαίνια του Μουσείου παρουσία του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πλήθους ξένων ηγετών. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού και κατόπιν πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αντώνης Σαμαράς, σε μια συμβολική κίνηση, που μεταδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, τοποθέτησε το γλυπτό κεφαλάκι της Ίριδας σε πλάκα της ανατολικής ζωφόρου. Από όλο τον λίθο, μόνο το κεφαλάκι είναι στην Αθήνα και όλος ο υπόλοιπος βρίσκεται στο Λονδίνο. Η κίνηση αυτή ήταν μια ακόμα έκκληση της Ελλάδας για την επιστροφή των διαμελισμένων γλυπτών.
Το πρώτο μουσείο για τα ευρήματα της Ακρόπολης θεμελιώθηκε στα νοτιοανατολικά του Παρθενώνα στις 30 Δεκεμβρίου 1865 και ολοκληρώθηκε το 1874 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Παναγή Κάλκου. Λίγα χρόνια αργότερα, στις ανασκαφές του 1885–1890, ανακαλύφθηκαν τα γλυπτά που είχαν καταστρέψει οι Πέρσες κατά την Δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα και το μικρό μουσείο χρειάστηκε περισσότερο χώρο. Γι' αυτόν τον λόγο κατασκευάστηκε στα 1888 ένα μικρότερο κτήριο στα ανατολικά του υπάρχοντος κτηρίου, στο οποίο τοποθετήθηκαν οι λιγότερο σημαντικές αρχαιότητες.
Στα 1953 άρχισαν οι εργασίες για την επέκταση του μουσείου σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού: Κατεδαφίστηκε το μικρότερο κτίριο, κτίστηκαν νέες αίθουσες και άλλαξε η διαρρύθμιση των παλιών. Οι πρώτες αίθουσες άνοιξαν το 1956 και η επανέκθεση ολοκληρώθηκε το 1964 με την επιμέλεια του αρχαιολόγου Γιάννη Μηλιάδη, μιας σπουδαίας μορφής της αρχαιολογίας. 
Παρά τις διαδοχικές επεκτάσεις το κτίριο δεν είχε τις δυνατότητες έκθεσης των ευρημάτων που σταδιακά ανακαλύφθηκαν στον βράχο. Ηδη από το 1974 εγέρθηκε το θέμα της οικοδόμηση ενός νέου κτιρίου. Η ανέγερση νέου μουσείου κρίθηκε επιτακτική καθώς η Ελλάδα άρχισε να προβάλει έντονα το ζήτημα της επιστροφής των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.
Προκηρύχθηκαν δύο πανελλήνιοι διαγωνισμοί (1976 και 1979) για το οικόπεδο Μακρυγιάννη, αλλά απέβησαν άκαρποι.
Το 1989 η Μελίνα Μερκούρη προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με δυνατότητα επιλογής από τον μελετητή μιας από τις τρεις θέσεις: οικόπεδο Μακρυγιάννη, Διόνυσος ή Κοίλη. Ο διαγωνισμός διεξήχθη υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων και συμμετείχαν σε αυτόν 438 γραφεία από 41 χώρες του κόσμου. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής ήταν ο καθηγητής Γεώργιος Κανδύλης και το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στους Μανφρέντι Νικολέτι και Λούτσιο Πασαρέλι από την Ιταλία. Το δεύτερο βραβείο πήραν οι Έλληνες Τάσος και Δημήτρης Μπίρης, Πάνος Κόκκορης και Ελένη Αμερικάνου. Το τρίτο βραβείο δόθηκε στον Ρέιμουντ Αμπραχαμ.
Μια προσφυγή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων κατά του διαγωνισμού στο Συμβούλιο της Επικρατείας ανέτρεψε τα πάντα, αφού οδήγησε σε ακύρωσή του. Τον Ιανουάριο του 1994 λύθηκε η σύμβαση με τους Ιταλούς. Η πολιτεία προσπάθησε να ξεπεράσει τον σκόπελο ιδρύοντας τον Οργανισμό για την Ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως και αναθέτοντάς του το έργο, σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη».
Μέχρι τότε όλοι πίστευαν ότι το οικόπεδο Μακρυγιάννη είναι ελεύθερο αρχαιοτήτων. Τα έργα του μετρό απέδειξαν το τραγικό λάθος. Η ανασκαφή στο οικόπεδο Μακρυγιάννη ξεκίνησε το 1997 και μέχρι το 1999 είχε φέρει στο φως μια συνοικία της μεσοβυζαντινής Αθήνας, με κατοίκηση, όμως, από τα γεωμετρικά χρόνια. Κατόπιν τούτου, το σχέδιο έπρεπε να αλλάξει. Οι Νικολέτι- Πασαρέλι έφυγαν και έγινε νέος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με το σύστημα εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Ο Σαντιάγο Καλατράβα, ο Καρλ Γκέρτις (διευθυντής του Ινστιτούτου για την Κατασκευή Οικολογικών Κτηρίων που εξοικονομούν ενέργεια) και ο διευθυντής των Μουσείων Αρχαιοτήτων του Βερολίνου Βολφ- Ντίτερ Χαϊλμάγιερ ήταν ανάμεσα στα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης του διαγωνισμού. Η επιτροπή έκρινε τις 14 προτάσεις που ξεχώρισαν από την πρώτη φάση του διαγωνισμού (καλοκαίρι 2001) και έδωσε το πρώτο βραβείο στον Μπερνάρ Τσουμί και τον Μιχάλη Φωτιάδη (Σεπτέμβριος του 2001).
Το δεύτερο βραβείο δόθηκε στους αρχιτέκτονες Ντάνιελ Λίμπεσκιντ, Δ. και Λ. Ποτηροπούλου και Συνεργάτες και το τρίτο στο Γραφείο Μελετών Α.Ν. Τομπάζη.
Στο ενδιάμεσο έγιναν δεκάδες προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια και στο Συμβούλιο της Επικρατείας, διακεκριμένοι αρχαιολόγοι βρέθηκαν πολλές φορές στο εδώλιο του κατηγορουμένου, έως ότι όλες οι δίκες τελεσιδίκησαν και το Μουσείο έγινε χωρίς να καταδικαστεί κανείς, αφού τα πάντα ήταν νόμιμα. Έμεινε μόνο η καθυστέρηση υλοποίησης του μεγάλου ονείρου και η πίκρα σε όσους σύρθηκαν τις δίκες αυτές.

Από εδώ και πέρα τι;

H επιστροφή των παρθενώνειων γλυπτών αποτελεί πάγιο, διαρκές και επαναλαμβανόμενο αίτημα των ελληνικών κυβερνήσεων ήδη από τα πρώτα χρόνια σχηματισμού του ελληνικού κράτους, μετά την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό. Η Ελλάδα, επισημαίνουν οι τρεις νομικοί, δεν έπαψε ποτέ να ζητά την επιστροφή τους. Η πρώτη επιστολή του Βασιλιά Όθωνα χρονολογείται το 1836, ελάχιστα χρόνια μετά την απελευθέρωση, και η δεύτερη, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, το 1844. 
Έκτοτε το θέμα ανακινείται τακτικά. Μεγάλη ώθηση πήρε κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, οπότε και η Μεγάλη Βρετανία σκέφτηκε να επιστρέψει τα γλυπτά στους ήρωες που πολέμησαν με αυτοθυσία (θυμίζουμε το γνωστό: δεν πολεμούν οι Έλληνες σαν ήρωες. ΟΙ ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες). Όμως, τελικά τίποτα δεν συνέβη.
Η Μελίνα Μερκούρη, τότε υπουργός Πολιτισμού, διεθνοποίησε το θέμα, καταθέτοντας πρόταση για επιστροφή στην Διεθνή Διάσκεψη υπουργών Πολιτισμού της UNESCO στο Μεξικό, τον Αύγουστο του 1982.
Διαβήματα, επαφές υπουργών Πολιτισμού της Ελλάδας, κατάθεση στο Βρετανικό Κοινοβούλιο από τον Ζυλ Νασέν, τον Γιώργο Παπανδρέου και τη Μελίνα Μερκούρη, διαμεσολάβηση της UNESCO αυτά και άλλα πολλά έγιναν και ζητήθηκαν χωρίς αποτέλεσμα. Πρόεδροι διεθνών οργανισμών και κρατών, υπουργοί και προσωπικότητες (Μπαν Κι Μουν, Ιρίνα Μπόκοβα, Φεντερίκο Μαγιόρ, Κλίντον Μπιλ και Χίλαρι, Σον Κόνερι, Βανέσα Ρεντγκρέιβ, Τζορτζ Κλούνεϊ και πολλοί άλλοι) έχουν ταχθεί υπέρ του δίκαιου αιτήματος της Ελλάδας.
Επίσης, η χώρα μας έχει στο πλευρό της πολλές και δραστήριες επιτροπές σε ξένες χώρες, με διακεκριμένα μέλη που υποστηρίζουν την επιστροφή. Πρόσφατα, στις 28 Μαΐου, χάσαμε έναν πολύτιμο σύμμαχο, τον Βρετανό ελληνιστή και κάποτε βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Εντι Ο’ Χάρα που πέθανε από αναπνευστικά προβλήματα.
Στον Εντι Ο΄Χάρα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η μεταστροφή της κοινής γνώμης της Βρετανίας υπέρ του ελληνικού αιτήματος. Ήταν πρόεδρος της βρετανικής επιτροπής για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα (British Committee for the Restitution of the Parthenon Marbles).
Η υπόθεση της διεκδίκησης των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο φαίνεται πλέον να έχει βραχυκυκλώσει. Αυτό λέει στην ουσία και το λονδρέζικο δικηγορικό γραφείο (πόρισμα των Ρόμπερτσον Πάλμερ Κλούνεϊ) που είχε αναλάβει τη μελέτη του σχετικού θέματος. Μόνη ελπίδα είναι η προσφυγή σε κάποιο διεθνές δικαστήριο. Στο Δικαστήριο της Χάγης ή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου. Αν προσφύγουμε στο πρώτο, όμως, καλό θα ήταν να το κάνουμε μέσω ενός διεθνούς οργανισμού, της ΟΥΝΕΣΚΟ ή των Ηνωμένων Εθνών.
Οι τρεις νομικοί εξηγούν πως η Ελλάδα έκανε όλα τα βήματα, δημόσια, σε διεθνείς οργανισμούς κλπ. για την επιστροφή των μαρμάρων αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Πρέπει τώρα να αναλάβει άλλου είδους δράση. Ο ΟΗΕ ή η ΟΥΝΕΣΚΟ μπορούν να ζητήσουν μια «συμβουλευτική» απόφαση από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλιώς τα μάρμαρα θα μείνουν για πάντα στη γκαλερί Ντιβέν, στο Βρετανικό Μουσείο.
Συμπληρώνουν πως επειδή παραβιάζονται τα άρθρα 1 και 8 της σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων (προστασία περιουσίας και δικαίωμα στην απόλαυση των πολιτιστικών θησαυρών) είναι δυνατή και η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο Στρασβούργο.
«Τώρα ή ποτέ» τονίζουν οι νομικοί. Αν υπάρξει ακόμα μια καθυστέρηση, μπορεί να χάσουμε τα πάντα. Ο υπουργός Αριστείδης Μπαλτάς δεν αποκλείει κάποια προσφυγή, μετά από συνεννόηση με τον ΟΗΕ, στον οποίο «ψάχνει συμμάχους».
Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο έχει προσφύγει και ο Σύλλογος των Αθηναίων (στο συγκεκριμένο δικαστήριο προσφεύγουν κυρίως ιδιώτες, αλλά αυτό δεν αποκλείει την προσφυγή και εκ μέρους κρατών, εφόσον και αυτά είναι οντότητες).
Η απόφαση αναμένεται.

Ο Παρθενώνας, τα αετώματα, οι μετόπες και η ζωφόρος
(από την ιστοσελίδα του Μουσείου Ακρόπολης)

Μετά την περσική καταστροφή, οι Αθηναίοι επιδιόρθωσαν πρόχειρα τον κατεστραμμένο ναό της Αθηνάς Πολιάδος και συνέχισαν εκεί τη λατρεία. Στην Ακρόπολη δεν χτίστηκε νέος ναός έως τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., όταν ξεκίνησε ένα χωρίς προηγούμενο οικοδομικό πρόγραμμα που συνδέεται με το όνομα και την προσωπικότητα του Περικλή. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το έτος 447 π.Χ. Τα σχέδια του ναού εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης, ενώ για τον γλυπτό διάκοσμο εργάστηκε ο γλύπτης Φειδίας, με τους μαθητές του Αγοράκριτο, Αλκαμένη και άλλους σπουδαίους γλύπτες. Με τη συνεργασία μεγάλου αριθμού αρχιτεκτόνων, ζωγράφων, χαλκουργών, λιθοξόων και άλλων τεχνιτών, κατασκευάστηκε μέσα σε 15 χρόνια το πρώτο οικοδόμημα, ο Παρθενώνας, ο ναός της Παρθένου Αθηνάς. Ο ίδιος ο Φειδίας φιλοτέχνησε και το χρυσελεφάντινο άγαλμα της πάνοπλης Αθηνάς Παρθένου που τοποθετήθηκε στο εσωτερικό του Ναού.
Τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα, οι μετόπες, η ζωφόρος και τα αετώματα, ήταν λαξευμένα σε μάρμαρο Πεντέλης και εμπλουτισμένα με μεταλλικά εξαρτήματα και χρώματα.
Οι 92 μετόπες ήταν τα πρώτα μέλη του θριγκού του ναού που δέχθηκαν διακόσμηση. Κάθε μια απέδιδε μια αυτοτελή σκηνή, συνήθως με δύο μορφές. Τα θέματα ήταν εμπνευσμένα από μυθικές μάχες και συμβόλιζαν τους νικηφόρους αγώνες των Αθηναίων εναντίον των Περσών. Στην ανατολική πλευρά παριστανόταν η μάχη των Ολυμπίων θεών με τους Γίγαντες που προσπαθούσαν να ανατρέψουν την τάξη του Ολύμπου (Γιγαντομαχία). Στη δυτική πλευρά εικονιζόταν ο αγώνας των νέων της Αθήνας ενάντια στις Αμαζόνες που απείλησαν την ίδια την Ακρόπολη (Αμαζονομαχία). Θέμα της νότιας πλευράς ήταν η πάλη των Θεσσαλών νέων (Λαπίθες) ενάντια στους Κενταύρους που προσπάθησαν να κλέψουν τις γυναίκες τους κατά τη διάρκεια γαμήλιας τελετής (Κενταυρομαχία). Στη βόρεια τέλος πλευρά παριστανόταν η Άλωση της Τροίας (Ιλίου Πέρσις).
Τα αετώματα, δηλαδή οι τριγωνικοί χώροι που σχηματίζονται από τα γείσα της στέγης στις στενές πλευρές του ναού, είναι τα τελευταία τμήματα που δέχθηκαν γλυπτική διακόσμηση με ολόγλυφα κολοσσικά αγάλματα (437-432 π.Χ.). Τα θέματα είναι παρμένα από την αττική μυθολογία.
Το ανατολικό αέτωμα, που ήταν πάνω από την είσοδο του ναού, παρίστανε τη γέννηση της θεάς Αθηνάς από το κεφάλι του πατέρα της Δία, με την παρουσία Ολύμπιων θεών. Στο δυτικό αέτωμα, εικονιζόταν η διαμάχη μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για τη διεκδίκηση της αττικής γης, που κατέληξε στη νίκη της Αθηνάς.
Σε αντίθεση με τα μυθολογικά θέματα των μετοπών και των αετωμάτων, για τη ζωφόρο του Παρθενώνα, ο Φειδίας επέλεξε ως θέμα τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης, τα Μεγάλα Παναθήναια, τη γιορτή προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Η γιορτή διοργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια, διαρκούσε 12 μέρες και περιελάμβανε τελετές, θυσίες, γυμνικούς και μουσικούς αγώνες. Η πιο επίσημη μέρα ήταν η τελευταία, η 28η του μηνός Εκατομβαιώνος (μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού), ημέρα των γενεθλίων της θεάς. Την ημέρα αυτή σχηματιζόταν πομπή που έφτανε στο ναό της Αθηνάς Πολιάδος (στον Αρχαίο Ναό, ο οποίος αντικαταστάθηκε αργότερα από το Ερέχθειο), για να παραδώσει στους ιερείς τον καινούργιο πέπλο για το ξόανο της θεάς. Αυτή ακριβώς η πομπή ξετυλίγεται στα 160 μέτρα της ζωφόρου του Παρθενώνα.
H ζωφόρος αποτελείτο από 115 λίθους. Είχε συνολικό μήκος 160 μέτρα, ύψος 1,02 μέτρα και πάχος 0,6 μέτρα. Στην πομπή εικονίζονταν περίπου 378 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές, καθώς και περισσότερα από 200 ζώα, κυρίως άλογα. Oμάδες ιππέων και αρμάτων καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωφόρου. Ακολουθεί η πομπή της θυσίας, με τα ζώα και τις ομάδες ανδρών και γυναικών που φέρουν ιερά τελετουργικά σκεύη και προσφορές. Στη μέση της ανατολικής πλευράς, πάνω από την είσοδο του ναού, εικονίζεται το τέλος της πομπής, το αποκορύφωμα του πολυήμερου εορτασμού των Παναθηναίων: η παράδοση του πέπλου, του δώρου των Αθηναίων στο λατρευτικό διιπετές ξόανο της θεάς. Αριστερά και δεξιά εικονίζονται καθιστοί οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου.
Από το σύνολο της ζωφόρου, σήμερα σώζονται 50 μέτρα στο Μουσείο της Ακρόπολης, 80 μέτρα στο Βρετανικό Μουσείο, ένας λίθος στο Μουσείο του Λούβρου, ενώ άλλα τμήματα είναι διασκορπισμένα σε μουσεία στο Παλέρμο, στο Βατικανό, στο Würzburg, στη Βιέννη, στο Μόναχο και στην Κοπεγχάγη.

Πηγή: liberal.gr