Soul

 

Η κινηματογραφική μου σχέση με τη Pixar ξεκινάει από τότε που άρχισα να εκτιμώ και να αναζητώ συνεχώς την μαγεία του καλού κινηματογράφου. Από το πολύ μακρινό πρώτο Toy Story, φτάνω στο σήμερα για να συνειδητοποιήσω πως η συγκεκριμένη παραγωγή animation έχει ωριμάσει τόσο πολύ που πλέον δεν περιορίζεται στις ιστορίες διασκέδασης αλλά προχωράει σε θεματολογίες υψηλής ψυχανάλυσης και συναισθηματικής νοημοσύνης. Την πρώτη φορά που παρατήρησα αυτήν την εντυπωσιακή μεταστροφή, ήταν με το αξεπέραστο διαμαντάκι "Inside Out" αλλά και με το συγκινητικό "Coco". Αυτή τη φορά η Pixar έρχεται με το "Soul" για να μας υπενθυμίσει πως μια ζωή την έχουμε κι οφείλουμε να απολαύσουμε τη κάθε μας στιγμή πριν είναι πια αργά διότι όσο πιο νωρίς συνειδητοποιήσουμε αυτό το θαύμα που βιώνουμε καθημερινά τόσο πιο κερδισμένοι και πλήρεις θα φτάσουμε στο τέλος της πορείας μας. 

Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ο Τζόι, ένας δάσκαλος μουσικής που έχει όνειρο να παίξει στα φημισμένα υπόγεια τζαζ μπαρ της Νέας Υόρκης. Το πάθος του για τη μουσική πέρα από δημιουργικό, λειτουργεί κι ως μια διακριτική παρωπίδα που τον αποκόπτει από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς είναι επικεντρωμένος σε νότες και μελωδίες χάνοντας τις υπόλοιπες στιγμές της ζωής. Από το λίγο που τον μαθαίνουμε, παρατηρούμε πως δεν έχει φίλους ή κάποια σύντροφο και πως παραμένει αγκιστρωμένος στις πρωτοβουλίες της μητέρας του. Κατά κάποιον τρόπο δεν έχει ωριμάσει.

Όλα όμως θα αλλάξουν μετά από ένα αναπάντεχο ατύχημα που θα οδηγήσει τη ψυχή του Τζόι στο μεταίχμιο μεταξύ Υπερπέραν και Γης. Φοβούμενος το επερχόμενο άγνωστο κι επιθυμώντας να επιστρέψει στη γη καθώς του 'χε δοθεί η ευκαιρία να παίξει σε ένα κονσέρτο που για κείνον ήταν όνειρο ζωής, θα περάσει στο μεταβατικό στάδιο όπου οι αγέννητες ψυχές συγκεντρώνουν τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να πάνε στη γη με τις κατάλληλες προδιαγραφές που θα ορίσουν τη νέα τους προσωπικότητα. Με ένα μπέρδεμα που θα ακολουθήσει, θα αναθέσουν στον Τζόι την πιο δύσκολη και πεισματάρα αγέννητη ψυχή, η οποία δε θέλει να επισκεφθεί τη γη. Σκοπός του είναι να κλέψει το "εισιτήριο" της και να επιστρέψει ο ίδιος πίσω για να επαναφέρει το σώμα του, το οποίο βρίσκεται σε κώμα. 

Η επιστροφή γίνεται αλλά με μια αναποδιά, η οποία θα κάνει τον Τζόι θεατή της ως τότε ζωής του. Από κείνη τη θέση θα παρατηρήσει ξεκάθαρα τους λάθος χειρισμούς και τις λάθος επιλογές που τον είχαν αιχμαλωτίσει σε ένα μανιακό πάθος για τη μουσική. Θα ανακαλύψει μικρές χαρές και απλές στιγμές που κρύβουν μια άγνωστη γι' αυτόν μαγεία και θα συγκινηθεί με εικόνες που μέχρι χθες τις προσπερνούσε αδιάφορα. Θα ενδιαφερθεί για τις ζωές άλλων ανθρώπων που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε ρωτήσει. Στιγμές ανθρώπινες και ζεστές που καταφέρνουν να συγκινήσουν και την πιο πεισματάρα αγέννητη ψυχή. 

Μετά απ' αυτό το ψυχεδελικό ταξίδι μεταξύ ζωής και υπερπέραν, ο Τζόι θα ωριμάσει, θα αναγνωρίσει τα λάθη του και με θα νιώσει έτοιμος στη δεύτερη ευκαιρία που θα του δοθεί, να ζήσει μια πιο ισορροπημένη καθημερινότητα, όπου το πάθος του για μουσική μπορεί να συνυπάρξει με τις ανθρώπινες ανάγκες σου.   

Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που καταφέρνει ένα animation να εισχωρήσει στη μεταφυσική θεωρία του υπαρξισμού, όπου οι ψυχές, αγέννητες και πεθαμένες, συναντιούνται για να προετοιμάσουν το μεγάλο θαύμα της ζωής. Το "Soul" είναι ένα πετυχημένο πάντρεμα του αξεπέραστου "Inside Out" με το συγκινητικό "Coco". Μ' αυτόν τον τρόπο, τα δυο προηγούμενα διαμαντάκια της Pixar γίνονται προπομποί του "Soul", κλείνοντας μ' αυτόν τον τρόπο μια πετυχημένη μεταφυσική τριλογία. 

Στη συγκεκριμένη ιστορία, βρήκα απίστευτα εύστοχη την παρουσίαση των γραφειοκρατικών συμβούλων που προετοιμάζουν τις ψυχές κι έχουν όλοι το όνομα Τζέρι, καθώς κανείς δεν μπορεί να καταλάβει το ρόλο τους σ' εκείνον τον λαμπερά ονειρικό κι απόκοσμα χρωματιστό μινιμαλιστικό χώρο που δρουν. 

Πέρα όμως από τον φουτουριστικό κόσμο των ψυχών, η ταινία ξεχωρίζει και με την εντυπωσιακή σκιαγράφηση της Νέας Υόρκης, όπου παρουσιάζει με γήινα φθινοπωρινά χρώματα (η πιο όμορφη εποχή του χρόνου) τις γειτονιές, τους ανθρώπους και τα σπίτια-καταφύγιά τους ενώ παράλληλα εκφράζει μια δριμύτατη κριτική στους απάνθρωπους ρυθμούς των μεγαλουπόλεων με ανθρώπους-ζόμπι να ζουν και να περιφέρονται ως ζωντανοί-νεκροί στα μετρό και στις επιχειρήσεις. 

Αυτό είναι ένα σημείο της ταινίας που αξίζει να επισημανθεί. Πέρα από τους ζωντανούς και τους πεθαμένους-αγέννητούς όπου περιφέρονται σε χώρους φωτεινούς και χρωματιστούς, υπάρχουν κι οι "νεκρές" ψυχές που βρίσκονται σε ένα ενδιάμεσο τοπίο, το οποίο είναι σκοτεινό και γκρίζο. Ψυχές που λειτουργούν αυτοματοποιημένα χωρίς να γνωρίζουν πως ο χρόνος κυλάει σαν σκόνη και πως η μετάβασή τους από τη ζωή στο θάνατο δε θα γίνει αντιληπτή ούτε από τους ίδιους. Προσωπικά, εντυπωσιάστηκα πολύ όχι μόνο με τη σύλληψη αλλά και με την αποτύπωση και παρουσίαση αυτής της αρρωστημένης κατάστασης. 

Τέλος, ομολογώ πως μαγεύτηκα με τη μουσική της ταινίας, η οποία δε σταματά να παίζει καθ'όλη τη διάρκειά τους. Τόσο το περιεχόμενο όσο και η εξέλιξη της ιστορίας, μας κάνει μουσικές βόλτες από το φυσικό στο μεταφυσικό κομμάτι, μεταφέροντάς μας παράλληλα από τις υπέροχες τζαζ μελωδίες του Jon Batiste στις ψυχεδελικές νότες των Trent Reznor και Atticus Ross. Μ' αυτόν τον τρόπο, η μετάβαση πέρα οπτικά πραγματοποιείται και μουσικά.

Το "Soul" είναι ένα αριστούργημα που μιλάει κατευθείαν στη ψυχή. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μια ωδή στη ψυχή του κάθε ανθρώπου. Κι επειδή η ψυχή του καθενός μας είναι άυλη, η ταινία επικεντρώνεται περισσότερο στα ερεθίσματά της, τα οποία μπορούν να ταλαντευτούν με χρώματα και μελωδίες. Από την άλλη, εισχωρεί σε απίστευτα απαιτητικά μονοπάτια που πολύ φοβάμαι πως δύσκολα γίνονται κατανοητά στους εμπορικούς κινηματογραφικούς χώρους που κινείται η εταιρία παραγωγής. Αυτό όμως δεν μειώνει καθόλου την αξία της συγκεκριμένης ταινίας. Εξάλλου η Pixar το χει επεξεργαστεί αυτό με τις προηγούμενες ταινίες της κι έχει στρώσει το έδαφος τόσο για το "Soul" όσο και για τα επόμενα αριστουργήματα που μας επιφυλάσσει στο μέλλον. 

Βαθμολογία: 8/10