Μια διαφορετική ανάσταση

Μεγαλώνοντας σε έναν συντηρητικό τόπο όπως είναι η Χίος, συνειδητοποίησα πως η μεγαλύτερη γιορτή της ορθοδοξίας δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια επίδειξη πλουτισμού, καλής οικογενείας και δημοσίων σχέσεων. Μια γιορτή κουτσομπολιού, όλοι ντύνονται καλά για να μην έχει κάτι να πει ο κόσμος. Όλοι μαζεύονται στους ναούς για να μη δώσουν δικαιώματα στους γνωστούς και στους γείτονες, κι όλοι δίνουν ευχές έστω και τυπικές για να μη δημιουργήσουν ψυχρότητες.
Όλο αυτό το θέατρο αρχικώς με ξίνιζε κι ενίοτε με εξόργιζε. Όμως με τα χρόνια βρήκα πως η καλύτερη λύση είναι η αδιαφορία αλλά κι η αντικατάσταση της τόσης τοξικότητας με ταξίδια στο εξωτερικό. Σε δύο απ' αυτά τα ταξίδια έζησα δύο διαφορετικές αναστάσεις, μια ορθόδοξη στην Λουμπλιάνα την οποία θεωρώ ως την πιο ζεστή κι ειλικρινή ανάσταση που έχω βιώσει και μια καθολική στην Κατάνια όπου μαγεύτηκα με την ψαλμωδική μυσταγωγία αυτών των τελετών.
Φέτος έτυχε να ζήσω και την καραντινάτη ανάσταση. Η βραδιά ήταν γλυκιά οπότε στάθηκε αφορμή για την πρώτη (έστω και πρόωρη) θερινή προβολή στο μπαλκόνι μου. Λίγο πριν τις δώδεκα άφησα την ταινία στη μέση, σηκώθηκα και στάθηκα στα κάγκελα γεμάτος περιέργεια να ζήσω την πρώτη φορά Ανάσταση στην Αθήνα σε μια άκρως πρωτόγνωρη φάση.
Οι πρώτες φωτοβολίδες έκαναν την εμφάνισή τους στον Αττικό ουρανό καλώντας τους πιστούς στα μπαλκόνια ενώ σε κάποιες ταράτσες έκαναν την εμφάνισή τους διάφορες φιγούρες που κοιτούσαν προς το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου του Κυνοσάργους. Γύρω στις δώδεκα άρχισαν τα πυροτεχνήματα κι ο ουρανός γέμισε με καμπάνες που έστελναν σε όλες τις γειτονιές το χαρμόσυνο μήνυμα της ανάστασης.
Τέτοια ώρα σε άλλες χρονιές θα φεύγαμε βιαστικά από τις εκκλησίες καθώς μας περίμενε η μαγειρίτσα στο σπίτια. Θα φεύγαμε επίσης βιαστικά για να αποφύγουμε τις τυπικές χαιρετούρες με τους διάφορους γνωστούς. Ζούσαμε καταστάσεις τόσο ψεύτικες που ποτέ δεν είχαμε αντιληφθεί. Κι όμως, φέτος αυτό που διαπίστωσα ήταν η ανάγκη να συναντηθούμε με ανθρώπους αγαπημένους και να ανταλλάξουμε ειλικρινείς ευχές. Να πούμε το σ' αγαπώ σε πρόσωπα δικά μας και να φιλήσουμε τους πάντες. Αυτή η επιθυμία ήταν εμφανής στα πρόσωπα των ανθρώπων που συνάντησα χθες το βράδυ στα μπαλκόνια. Αρχικά επικρατούσε ένα μούδιασμα καθώς δε ξέραμε πως να συμπεριφερθούμε. Όλοι κοιτιόμασταν μεταξύ μας περιμένοντας την τυχαία συνάντηση των βλεμμάτων μας. Κι όταν αυτό έγινε, άρχισαν οι πρώτες ευχές. Και με μιας η γειτονιά που μέχρι χθες ήταν απρόσωπη κι αντικοινωνική, μετατράπηκε σε μια μεγάλη παρέα. Ευχές, χαμόγελα, συζητήσεις και προσφωνήσεις γειτόνων χρησιμοποιώντας το μικρό τους όνομα. Μια εικόνα ονειρική, πανανθρώπινη κι άκρως επαναστατική για τα δεδομένα της Αθήνας. Μια εικόνα που ευελπιστώ πως θα διατηρηθεί όταν επιστρέψουμε ξανά στην κανονικότητά.
Ίσως τελικά χθες να ζήσαμε την ανάσταση του ανθρώπου που χρόνια κρύβουμε μέσα μας ναρκωμένο κι αδρανή.... 

Πιο επίκαιρο από ποτέ...

Ωραία παιδιά,
με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια,
ωραία παιδιά,
δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,
αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια,
στον πέτρινο αέρα, έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι,
πώς μεγαλώνει το μπόι,
το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου; 

Γιάννης Ρίτσος 

Απο το "Ημερολόγιο μιας εβδομάδας"

Αθήνα 16 Νοεμβρίου 1973 

Oresteia Reversed

Μια πρωτοποριακή έκθεση θα φιλοξενηθεί από την Τρίτη 10 έως Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, καθώς θα συναντήσουμε τη μόνη αρχαία σωζόμενη τριλογία Ορέστεια του Αισχύλου σε μορφή κόμικς.
Στο Oresteia Reversed συμμετέχουν 22 σύγχρονοι καλλιτέχνες που δημιουργούν πρωτότυπες ιστορίες από την τριλογία με έμφαση στις Ευμενίδες. Καλλιτέχνες από τον χώρο των κόμικς και καλλιτέχνες με αφετηρία τις εικαστικές τέχνες, επανεξετάζουν έννοιες όπως Δίκαιο, Δικαιοσύνη, Πόλις, Πολίτης, Αυτοδικία, Νέμεσις, Ύβρις, Δημοκρατία, Ισονομία και Ισοτιμία, Προσωπική και Συλλογική Ευθύνη. 
Για τη συγκεκριμένη έκθεση, η ιστορικός τέχνης Νικόλ Λεβέντη αναφέρει: “Οι συμμετέχοντες δημιουργοί πειραματίζονται με χρώματα, έντονες φωτοσκιάσεις, ρεαλιστικό και υπερρεαλιστικό σχέδιο, αποδομούν την τραγωδία και εντοπίζουν σε αυτή διαχρονικά ζητήματα, τα οποία μεταφέρουν στο σήμερα και στο φανταστικό μέλλον μέσα από τις δικές τους ιστορίες. Οι νέες ιστορίες συχνά καθρεφτίζουν το σύγχρονο Ορέστη και υπενθυμίζουν ότι οι προβληματισμοί αυτοί είναι αέναοι μέσα στην κοινωνία και σε πολλές περιπτώσεις τη δομούν.”
Για τη συγκεκριμένη έκθεση είχα την τιμή να συνομιλήσω με τρεις από τους δημιουργούς που θα συμμετάσχουν.

Η Δέσποινα Μανώλαρου, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1988. Είναι τελειόφοιτη της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Κάποια άλλα ενδιαφέροντά της είναι η εικονογράφηση εντύπων και το comic, ενώ τελευταία πειραματίζεται με το animation. Οι επιρροές της πηγάζουν από το κόσμο της ποίησης, της ψυχολογίας, της βιολογίας και τη θρησκείας . Την ενδιαφέρει ιδιαίτερα η σύνθεση ποικίλων εικαστικών στοιχείων ώστε να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους που εξερευνούν τα όνειρα, το υποσυνείδητο και τις διαφορετικές εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.


1. Με ποια ιδέα της Ορέστειας εμπνευστήκατε για τη δημιουργία της ιστορία σας; 

Με απασχόλησε περισσότερο η έννοια της απόδοσης του δικαίου, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το συμβολισμό των χθόνιων θεοτήτων Ερηνύων και τη μετατροπή τους σε Ευμενίδες. Η ιστορία μου δεν είναι κάτι περισσότερο από τη σουρεαλιστική μεταφορά μιας περιπέτειας του υποσυνείδητου που προσεγγίζει το ζήτημα της ύπαρξης ή μη προσωπικής ηθικής, και πως βάση αυτής αποτιμώνται από εμάς τους ίδιους οι συνέπειες συμπεριφορών που έχουν θεσπιστεί κοινωνικά ως παραβατικές ή άνομες. 

2. Τι αποκομίσατε από τη μελέτη της τραγωδίας και πόσο επίκαιρη είναι σήμερα;

Μελετώντας κανείς την Ορέστεια μπορεί να ανακαλύψει πολιτικούς, κοινωνικούς και φιλοσοφικούς προβληματισμούς διαχρονικού χαρακτήρα, εκπληκτικά επίκαιρους. Σημαντική κρίνω από μέρους μου τη αίσθηση ύπαρξης κοινού πυρήνα ανάμεσα σε ανθρώπινες δομές που ανήκουν σε διαφορετικό χρονικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Έργα όπως η Ορέστεια, φαίνεται να καταργούν για λίγο το χώρο και το χρόνο, κρατώντας μόνο τον ανθρώπινο παράγοντα και ότι τον αφορά, θυμίζοντάς μας πως μόνο η τέχνη μπορεί να καταφέρει κάτι τέτοιο. 

3. Μέσα απ’ το έργο σας παρατηρούμε την μεταμόρφωση του εφιάλτη στη μορφή εντόμου. Ενώ έχει τη μορφή πεταλούδας που προϊδεάζει σε κάτι αθώο κι όμορφο ξεπετάγεται σαν ένα απροσδιόριστο αιμοβόρο τέρας. Εν μέρει δημιουργείται ένας κύκλος. Αυτός ο κύκλος έχει θετικό πρόσημο στο ότι όλα θα οδηγηθούν σε μια έκβαση της δικαιοσύνης είτε αυτή έρθει πρακτικά είτε ηθικά ή θα βιώνουμε ξανά την επανάληψη βίαιων κι άδικων πράξεων; 

Σκοπός μου ήταν να φωτίσω αυτό το ερώτημα, που με συνοδεύει και την ίδια από τη στιγμή που ξεκίνησα να δουλεύω πάνω στην Ορέστεια, αφήνοντας την απάντηση να τη δώσει ο καθένας όπως κρίνει καταλληλότερο. Τα ζητήματα ηθικής και δικαίου είναι εξάλλου σύνθετα και θα χρειαζόμασταν πολλές παραπάνω αφορμές για να προβληματιστούμε σχετικά, πόσο μάλλον για να τα απαντήσουμε. Ωστόσο, με μια δόση ρομαντισμού, θα ήθελα να επενδύσω στη διαδικασία της κάθαρσης. Μια πορεία από το σκοτάδι προς το φως, προωθούμενη περισσότερο από την αίσθηση ηθικού αυτοπεριοριορισμού, πάρα από την επιβολή βίαιου σωφρονισμού, που στη σύγχρονη μορφή του μάλλον τροφοδοτεί εντονότερα το κύκλο της βίας.

Η Αυγή Κανάκη γεννήθηκε το 1985, και σπούδασε φιλοσοφία της επιστήμης. Αρκετό καιρό μετά, αποφάσισε ότι προτιμάει να κάνει αυτό που πάντα ονειρευόταν: comics. Κάπως έτσι συμμετείχε ως inker στο WOMANTHOLOGY: HEROIC της IDW και ξεκίνησε την περιπέτειά της στον χώρο. Από τότε, λαμβάνει μέρος σε εκθέσεις όσο συχνά μπορεί και εργάζεται ως εικονογράφος και δημιουργός comics, σε συνεργασία με εκδοτικές, μουσικές και διαφημιστικές εταιρίες, από την Ελλάδα, την Ευρώπη και την Αμερική. Το 2017, σχεδίασε το πρώτο της graphic novel, το ΓΡΙΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΓΚΡΕΤΑ, ΒΙΒΛΙΟ 1: ΜΥΗΣΗ, το οποίο εκδόθηκε από την Jemma Press.



1. Με ποια ιδέα της Ορέστειας εμπνευστήκατε για τη δημιουργία της ιστορία σας; Τι αποκομίσατε από τη μελέτη της τραγωδίας και πόσο επίκαιρη είναι σήμερα;

Ποια ιδέα της Ορέστειας ενέπνευσε την δική μου ιστορία; Δικαιοσύνη, σωστά; Νομίζω περί αυτής της ιδέας πρόκειται. Διαβάζοντας την Ορέστεια ξανά τώρα για την έκθεση, είδα πράγματα που δεν έβλεπα μικρότερο. Η δικαιοσύνη είναι η εφαρμογή κάποιων διυποκειμενικα και μέσα από κάποιες διαδικασίες συμφωνημένων νόμων. Αλλά πάντα εφαρμόζεται υπό όρους οι οποίοι δεν έχουν αναγκαστικά να κάνουν με τους όποιους νόμους. Οι νόμοι δεν ισχύουν το ίδιο για όλους στην Ορέστεια. Και δεν ισχύουν το ίδιο για όλους και σήμερα. Από αυτή την άποψη είναι εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα, μάλλον περισσότερο από ποτέ. Και μάλλον ήδη απέτυχα στο να απαντήσω ξεχωριστά τις πρώτες δυο ερωτήσεις.

2. Στο έργο σας οι Ερινύες ξεπετάγονται από τη θάλασσα με γυναικείες μορφές. Με έναν εύστοχο τρόπο συνδυάζεται την οικολογική καταστροφή με τις αμέτρητες άγριες επιθέσεις και δολοφονίες γυναικών κι ομοφυλόφιλων. Πιστεύετε πως η δικαιοσύνη θα μπορούσε να επικρατήσει μόνο μέσα από ριζικές δράσεις συνειδητοποιημένων γυναικών;

Τείνω να είμαι από αυτούς που νιώθουν ότι οι αλλαγές χρειάζονται μακρόχρονη προετοιμασία και όλων των ειδών τις δράσεις, των ριζικών συμπεριλαμβανομένων, πριν εδραιωθούν με νόμους η μπουν στο κοινωνικό συμβόλαιο. Όπως και να έχει όμως, όχι, δεν πιστεύω ότι η δικαιοσύνη θα μπορούσε να επικρατήσει μόνο στα χέρια γυναικών. Αν θέλουμε δικαιοσύνη, σε αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας, απαιτείται βαθύς συλλογισμός από όλους σχετικά με τον ρόλο μας ως άτομα. Αυτόν που νιώθουμε ότι έχουμε αναλάβει επειδή έτσι έλεγε το σενάριο, σε αντιδιαστολή με αυτόν που επιθυμούμε. Στην προσωπική μας ζωή, στην κοινωνία μας και στον κόσμο ως φυσικό τόπο μέσα στον οποίο υπάρχουμε. Και μετά από αυτό, την αντιπαραβολή με την φυσική πραγματικότητα ενός πλανήτη και μιας ανθρωπότητας που είναι και οι δυο γεμάτοι ποικιλία και μυστήριο, και τους οποίους στην προσπάθεια μας να ελέγξουμε και να εκμεταλλευτούμε, τους καταστρέφουμε, αφού πρώτα τους έχουμε κατηγοριοποιήσει ως Άλλους στην συνείδηση μας. Χρειάζεται την κατανόηση των συνεπειών των πράξεων μας και την ανάληψη της ευθύνης για το τι μας συμβαίνει ως άνθρωποι, πολίτες, είδος. Είναι μεγάλο το θέμα και είναι πολύ γενική η απάντηση μου αλλά δεν θέλω να κουράσω περαιτέρω. Σε μια προσπάθεια να είμαι λιγότερο ασαφής, τονίζω το «ως άτομα». Γυναίκες, άντρες και όλοι όσοι βρισκόμαστε στο ενδιάμεσο, είμαστε χρήσιμες και αναντικατάστατες φωνές αν είναι να γίνει αυτή η δύσκολη κι επίπονη διεργασία. Δεν αρκεί μόνο αυτή βέβαια, αλλά νομίζω ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση.

Ο Γιώργος Μικάλεφ γεννήθηκε στην Κέρκυρα Δεκέμβρη του 1985. Οι ρίζες του κρατάνε από το Γκόζο της Μάλτας. Μεγάλωσε στη Γαρίτσα, δίπλα στο κλειστό εργοστάσιο «Καννάβεως, Λίνου και Ιούτης». Το 2003 μετακόμισε στην Πάτρα για σπουδές. Το 2004 παράτησε  τις σπουδές και τα δημοσιοϋπαλληλικά όνειρα της γενιάς του μετά από ένα άσχημο ατύχημα κι επέστρεψε στο “νησί του Πάσχα”. Ολικός αρνητής ενηλικίωσης, καθόταν στο δωμάτιο του και μουτζούρωνε σκηνές απ' την αυριανή ευτυχία του κόσμου. Ήρθε η ανάγκη για οπτικοακουστική έκφραση και με μια φτηνή βιντεοκάμερα στο χέρι «έκαιγε» φιλμ για δυο χρόνια. Αργότερα γεννήθηκαν λέξεις και οι underground εκδόσεις «Το Κόλο» αποκλειστικά σε ψηφιακό χαρτί. Από το 2010 άρχισε να ζωγραφίζει εντατικά και σύντομα ήρθα σε επαφή με την Εικαστική Κερκυραϊκή Ένωση η οποία τον αγκάλιασε. Απ’ τους ζωγράφους του νησιού δεν θα μπορούσε να μην αναφέρει τον Σπύρο Φρόνιμο που μας άφησε νωρίς και τον καλό του φίλο Ps Mavro που τον στήριξε και τον βοήθησε απ’ την αρχή. Αυτά τα χρόνια εργάστηκε λίγο ή πολύ ως τεχνικός τηλεοράσεων, ξενοδοχοϋπάλληλος, καφετζής, delivery και βοηθός τοπογράφου μέχρι τα 28 του χρόνια που η επιβαρυμένη υγεία του καθώς και η γυναίκα του, τον ώθησαν να τα παρατήσει και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη ζωγραφική. Το Καλοκαίρι του 2014 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και από τότε ζωγραφίζει ακατάπαυστα. Ως τώρα έχει λάβει μέρος σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις και έχει πραγματοποιήσει 6 ατομικές σε Κέρκυρα, Σπέτσες, Αθήνα και Πάτρα. Το Γενάρη του 2017 ξεκίνησε συνεργασία με τον Κώστα Εφήμερο και το The Press Project με αφορμή το “ημερολόγιο της Μυρτώς”. Kατά κάποιο τρόπο, έγινε σκιτσογράφος χωρίς να το καταλάβει. Απ’ το Γενάρη του 2018 συνεργάζεται με το μηνιαίο περιοδικό Πεζοδρόμιο Free Press με έδρα την Καρδίτσα, με δισέλιδη εικονογράφηση. Το 2018 κυκλοφόρησε και το πρώτο underground κόμικ του απ’ τις Εκδόσεις του Κάμπου με τίτλο “Ευγονική για Αρχάριους”.

1. Με ποια ιδέα της Ορέστειας εμπνευστήκατε για τη δημιουργία της ιστορία σας; 

Η γενικότερη ιδέα της κληρονομικής αράς που διαπνέει τους μυθολογικούς κύκλους απ’ όπου αντλεί η αρχαία τραγωδία το υλικό της, ήταν πάντα κάτι που μου κινούσε το ενδιαφέρον και «κούμπωσε» με την αληθινή ιστορία που διάλεξα να φέρω στο φως, καθώς πράγματι η «γενάρχης» εκστόμισε μια κατάρα κατά του απογόνου της λίγο πριν πεθάνει. Ειδικότερα όμως η έννοια της ενοχής που στην Ορέστεια αναπτύσσεται στο γιο εξαιτίας της μητέρας του και όσων αυτή τον ώθησε να κάνει ήταν αυτό που αναδύθηκε ως κυρίαρχη ιδέα και στη δική μου ιστορία όπου ο ήρωας εμφορείται από ενοχικά συμπλέγματα εξαιτίας των πράξεων της μητέρας του και καταδιώκεται από τις τύψεις - Ερινύες, όπως και ο Ορέστης. Ακόμα, η αντιφατική συνύπαρξη της αθωότητας και της ενοχής στον ίδιο άνθρωπο, όπως ο νεαρός που θέλει να απαλλάξει από τα δεινά τον ήρωα μου, σκοτώνοντας τον - «όσια πανουργών» παραφράζοντας τον στίχο της Αντιγόνης- και βρίσκεται αντιμέτωπος με τις δικές του Ερινύες. Η ιδέα, τέλος, της επερχόμενης θεϊκής δικαιοσύνης – η οποία ενσαρκώνεται με τρόπο άτεγκτο αλλά και με κάποια τρυφερότητα προς τον βασανιζόμενο γιο, με συγκίνησε βαθιά. Στη δική μου ιστορία ο θάνατος θα ήταν βέβαια μια σκληρή κατάληξη για τον ήρωα αλλά είναι παράλληλα και η μόνη λύτρωση, κι είναι κι αυτό μια ιδιόμορφη δικαιοσύνη, πέρα από τα ανθρώπινα. 

2. Τι αποκομίσατε από τη μελέτη της τραγωδίας και πόσο επίκαιρη είναι σήμερα; 

Η τριλογία υπενθυμίζει διαρκώς τη θνητότητα, τον περιορισμό του ανθρώπινου όντος κι αυτό είναι ένα δίδαγμα για τον σύγχρονο άνθρωπο που είτε θεωρεί τον εαυτό του αιώνιο και υπερδύναμο είτε αναλώνεται σε ένα κυνήγι επιβίωσης ή υλικών απολαύσεων ξεχνώντας να ζει. Παράλληλα όμως γοητεύει το γεγονός ότι ο Ορέστης που, ως τραγικός ήρωας, είναι τόσο ένοχος όσο και αθώος μαζί, στην πράξη δεν εκλέγει πώς θα ενεργήσει, η ίδια του η ύπαρξη –που είναι η μια μείξη του εγγενή χαρακτήρα του και των αξιών μέσα στις οποίες ανδρώθηκε- του υπαγορεύει τι θα κάνει : και το έγκλημα και την επιζήτηση της τιμωρίας του. Γι’ αυτόν και τα δύο είναι αναπόδραστα. Είναι ένα ζήτημα λοιπόν στη σύγχρονη κοινωνία των διαπρύσιων ηθικολόγων που ωστόσο συχνά αποδεικνύονται αήθεις, αυτή η ισχυρή πίστη στην ουσιαστική δικαιοσύνη που δεν υποδουλώνεται σε συμφέροντα και ωφελιμισμό. 

3. Στην απελπισία του ήρωα με την επικαιρότητα των ημερών του/μας παρατηρούμε και το ενοχικό σύμπλεγμα που κουβαλάει από τη μητέρα του. Μέσα από το έργο σας, παρουσιάζεται ένας επικίνδυνος δεσμός μάνας-γιου που δύσκολα σπάει στη χώρα μας. Κατά τη γνώμη σας πόσο και πως επηρεάζει ο ευνουχισμός που υφίσταντο τα παιδιά από τους γονείς τους με την κοινωνική και ηθική παρακμή των ημερών μας; 

Η Ελληνίδα μάνα στην παρούσα ιστορία αποδεικνύεται χειρότερη και από τον καρκίνο που τρώει τον πρωταγωνιστή καθώς η αρρώστια κράτησε μονάχα δυο χρόνια ενώ η τυραννική επιβολή της μητέρας πάνω στον γιο κράτησε σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αυτός ο ιδιότυπος -αλλά συνήθης στις σχέσεις των ανθρώπων- δεσμός όντως τον ευνούχισε, δεν μπόρεσε να προστατεύσει τον εαυτό του από την τυραννία της ούτε όταν ακόμα αυτή φεύγει από τη ζωή: δεν ελευθερώνεται, αντίθετα σκλαβώνεται με ακόμα πιο μαρτυρικό τρόπο. Κι ενώ ο ίδιος μάλιστα όλη του τη ζωή –αυτό, μόνο υπονοείται στο σκίτσο- αγωνίστηκε για την ελευθερία του συνόλου, αυτό ήταν και το παράδειγμα του πατέρα του, δεν πέτυχε την προσωπική ελευθερία. Αυτή η μαρτυρική ανελευθερία εντός των οικογενειακών τειχών δεν μπορεί παρά να έχει αντίκτυπο και στη σκέψη και στη δράση του ατόμου και εκτός αυτών. Οι δούλοι αυτού του τύπου, επειδή ακριβώς νοσούν στην ψυχή, συχνά σκέφτονται χαιρέκακα, εκδικητικά, πράττουν σπασμωδικά, συμφεροντολογικά, σιωπούν με εγκληματική αδιαφορία ή ανοχή και διαιωνίζουν την ιδέα της σκλαβιάς δηλητηριάζοντας με αυτή κάθε υγιή θεσμό που πάει να γεννηθεί. Ο ήρωάς μου ωστόσο διαφέρει ως προς αυτό, ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος που παρά την δουλεία του, διαπότισε την κοινωνική δράση του με ειλικρίνεια και άγιες προθέσεις.



Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Ρενέ Αγγελίδου (Fokshee), Δήμητρα Αδαμοπούλου, Δημήτρης Αναστασίου, Θωμάς Βαλιανάτος, BLEΣΣΕD, Γιάννης Γαλαίος, Γεωργία Ζάχαρη, Αυγή Κανάκη, Βάλια Καπάδαη, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Kristanz, Δέσποινα Μανώλαρου, Γιώργος Μικάλεφ, Mekl, Μάριος Μπόρας, No Budget Epics, Αλκυόνη Παπακωνσταντοπούλου (Poisoner), Μιχάλης Σιγάλας, Στέλλα Στεργίου, Νίκος Τσουκνίδας - Μαρία Καραζάνου, Ρομπέρτα Γιαϊτζόγλου Watkinson.

Επιμέλεια: Καλλιόπη Λιαδή, Εικαστικός, Καλλιτεχνική Σύμβουλος του Προγράμματος.

Εγκαίνια: Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου στις 20:00.

Ώρες λειτουργίας: καθημερινά και Σαββατοκύριακα 18:00-22:00.

Είσοδος Ελεύθερη

Η έκθεση αποτελεί μέρος των δράσεων του ερευνητικού και καλλιτεχνικού προγράμματος Μεγάλες Αφηγήσεις_ Η Επιστροφή το οποίο διερευνά τη συνάντηση της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας με τις Πολιτικές Επιστήμες.

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.ancientdrama.gr

Μιλώντας με το άγαλμα

της Πέπη Ρηγοπούλου

Καθόταν σε ένα παγκάκι στο λιλιπούτειο πάρκο μπροστά από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου της Αθήνας. Είχε στα πόδια του τα λιγοστά πράγματά του, δύο τσάντες και δύο σακούλες. Το βλέμμα του ήταν συγκεντρωμένο στο άγαλμα του Παλαμά. Ξαφνικά σηκώνεται, πλησιάζει το άγαλμα και σκύβει να διαβάσει την επιγραφή. Ξαναγυρίζει στο παγκάκι του, βγάζει από τη μια τσάντα ένα μικρό μπλοκάκι και κάτι γράφει. Ισως την επιγραφή, ίσως κάτι άλλο, σχετικό ή άσχετο με αυτήν.
Αν και με τους στεγασμένους ανθρώπους πολύ συχνά δεν έχεις τίποτα να πεις και ωστόσο συνεχίζεις να τους μιλάς, με τους άστεγους υπάρχει πάντα μια αμηχανία να τους πλησιάσεις. Αφήνεις την προσπάθεια αυτή στην εκκλησία, σε διάφορες υπηρεσίες δημόσιες και ιδιωτικές, σε παλιούς γνωστούς τους που τους αναγνωρίζουν στη νέα άστεγη κατοικία τους.
Οι άστεγοι είναι το όνειδος για την κοινωνία μας. Είναι μία από τις παράπλευρες απώλειες των μνημονίων, των αδίστακτων μέτρων λιτότητας, του ξεπουλήματος της δημόσιας και της ιδιωτικής περιουσίας που συνεχώς παίρνει νέες μορφές καθώς θέλει να οδηγήσει σε ασφυξία όσους κατοικούν αυτή τη χώρα.
Ελληνες, ανθέλληνες, και λοιπούς ομο- και αλλοδόξους. Μεγάλο το τίμημα που πληρώνει αυτή η αποικία των τιμωρημένων μας στους λογής λογής σωτήρες της.
Πόσοι είναι οι τιμωρημένοι που εξεγείρονται, που δεν νιώθουν ότι τους αξίζει η τιμωρία τους; Πόσο αντέχουν στην τρομοκρατία των απειλών και των υποσχέσεων τα αφηγήματα των πρώτων δίσεκτων χρόνων που μιλούσαν για το επαχθές χρέος, για τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, για τα κατασκευασμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκειμένου να υπαχθεί η χώρα στους μηχανισμούς που ανέλαβαν να της δώσουν μηχανική, δηλαδή απάνθρωπη, «στήριξη»;
Οταν εφιαλτικές μηχανές αναλαμβάνουν τα πάντα, από τον μύθο μέχρι τις ουτοπίες και τις πραγματικότητες των κοινωνιών, προωθείται η εκμηδένιση του ανθρώπινου, δηλαδή του ανυπότακτου, με το συνεχές ακόρεστο αίτημα της ελευθερίας.
Η μηχανική υποστήριξη έχει απαραίτητο συμπλήρωμά της τη συνεχή επιτήρηση, εγκαθιδρύοντας στο όνομα της ασφάλειας και της τάξης ένα συνεχές που πνίγει όλες τις δραστηριότητες της ζωής. 
Με άμεσο επακόλουθο τον φόβο που ανθεί σε αυτό το πρόσφορο έδαφος.
Ισως γι' αυτό θυμήθηκα τον άστεγο μπροστά στο άγαλμα του Παλαμά. Και ίσως γι' αυτό η μνήμη μου με γέλασε για μια στιγμή κάνοντάς με να πιστέψω πως η επιγραφή που αντέγραψε έλεγε: «Στοχάσου και αρκεί», τα λόγια της Ελληνικής Νομαρχίας.
Ενιωσα ότι αυτός, ο ανέστιος και πένης, διεκδικούσε το δικαίωμα στον στοχασμό και σε όσα, δύσκολα, ο στοχασμός μάς προτρέπει. Εμείς που ακόμα έχουμε τα σπίτια μας θα τολμήσουμε να τον μιμηθούμε;

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Το έγκλημα των νοικοκυραίων

Και να που το πόρισμα των ιατροδικαστών επιβεβαίωσε πως το περιστατικό της οδού Γλάδστωνος ήταν ξεκάθαρα δολοφονία. Μία δολοφονία για την οποία έγιναν προσπάθειες να καπελωθεί απ’ όσους συμμετείχαν στο λιντσάρισμα αλλά κι απ’ αυτούς που έκαναν την πρόστυχη προπαγάνδα τους πάνω στη σωρό του άτυχου νέου. Μία απάνθρωπη σκύλευση νεκρού που κράτησε δυο μήνες.
Πλέον οι δυο δολοφόνοι που χτυπούσαν με μανία τον νεαρό, θα λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη. Πολύ φοβάμαι πως η τιμωρία θα είναι λιγότερο αυστηρή από τα δέκα χρόνια που έριξαν στην καθαρίστρια του Βόλου επειδή είχε πλαστό απολυτήριο λυκείου.
Όμως στο λαό οφείλουν να λογοδοτήσουν όλοι οι ηθικοί αυτουργοί της συγκεκριμένης δολοφονίας. Οι τραμπούκοι που με τον κομπλεξισμό τους ξέσπασαν πάνω στον νεαρό, αναγκάζοντάς τον να μπει σε ένα κοσμηματοπωλείο για να κρυφτεί. Οι περαστικοί που στάθηκαν αμέτοχοι (εκτός από έναν που προσπάθησε να σταματήσει τους δολοφόνους) απέναντι στο αποτρόπαιο έγκλημα. Το μεγάλο κομμάτι της αστυνομίας που έχει μάθει να ασκεί βία και να πουλά μαγκιά στους αδύναμους και σε όσους μάχονται ενάντια στο φασισμό και στο άδικο. Οι δημοσιογράφοι των μέσων μαζικής προπαγάνδας κι οι παρουσιαστές των μεσημεριανών τηλεσκουπιδιών που αμέσως έβγαλαν το τελεσίδικο συμπέρασμα πως τα ‘θελε και τα ‘παθε ο νεαρός αφού ήταν ένα πρεζάκι που προσπάθησε να κλέψει τον κοσμηματοπώλη. Οι νοικοκυραίοι που αμέσως υποστήριξαν τη δολοφονία θεωρώντας υποδεέστερη την αξία της ζωής άλλων συνανθρώπων τους.
Οι παραπάνω αυτουργοί δεν είναι τίποτα παραπάνω από το πρόσωπο του σύγχρονου σκοταδισμού. Του φασισμού που εκκολάπτεται μέσα στην αστική τάξη και συντηρείται από τους κρατικούς μηχανισμούς.
Να όμως που έφερε αποτελέσματα το πείσμα κάποιων ανθρώπων για την ηθική δικαίωση του νεκρού. Ο νεαρός δε μπήκε στο κοσμηματοπωλείο να κλέψει καθώς δε πείραξε ούτε την ταμειακή ούτε το εμπόρευμα του κοσμηματοπώλη. Το μαχαίρι που τάχα κρατούσε δεν ήταν δικό του κι ούτε βρέθηκε γενετικό υλικό πάνω του. Πλέον γνωρίζουμε πως δεν ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Και με μιας οι αντιφατικές καταθέσεις των αστυνομικών διαψεύδονται, κάτι που μαρτυρά τον μη δημοκρατικό και μη σοβαρό χαρακτήρα της αστυνομίας ενώ τα ρεπορτάζ κι οι αναλύσεις των άριστων δημοσιογράφων πετάχτηκαν μεμιάς στο κάλαθο των αχρήστων μαζί μ’ αυτούς που τις ξεστόμισαν.
Αυτό όμως που φανερώνει την ηθική κατάπτωση της κοινωνίας μας, είναι πως κανείς απ’ αυτούς δεν έχει βγει μέχρι στιγμής να πει μια συγνώμη. Κι αυτό οφείλεται στ’ ότι όλοι αυτοί οι αυτουργοί είναι δέσμιοι της ανασφάλειας και του κομπλεξισμού τους, κάτι που τους κάνει επιθετικούς, κυκλοθυμικούς, αποβλακωμένους, νάρκισσους και ξερόλες. Αναλογιστείτε με πόσους απ’ αυτούς συνυπάρχετε στην καθημερινότητά σας.
Εν κατακλείδι, η δολοφονία της οδού Γλαδστώνος δεν ηρωοποιεί τον Ζακ. Ο θάνατός του όμως μπορεί να θεωρηθεί ως μια θυσία πάνω στην οποία θα πατήσουν οι αδύναμοι κι οι αδικημένοι της σύγχρονης κοινωνίας ώστε να βροντοφωνάξουν επιτέλους ένα «φτάνει πια!».

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Προμηθέας 2.0 – ομαδική έκθεση

Στις 2 Οκτωβρίου ανοίγει η Έκθεση Προμηθέας 2.0, η οποία εντάσσεται στο Καλλιτεχνικό και Ερευνητικό Πρόγραμμα Tragedy 2.0 Athens 2018 κι αποτελεί μέρος των δράσεων του Θεσμού «Αρχαίο Δράμα: Διεπιστημονικές και Δια-καλλιτεχνικές Προσεγγίσεις» που επιχειρεί «παράδοξες» συνέργειες τεχνών και επιστήμης, στοχεύοντας να ενδυναμώσει και να εμπλουτίσει την σύγχρονη πρόσληψη του Αρχαίου Δράματος, μέσα από τις εικαστικές και παραστατικές τέχνες στον 21ο αιώνα.
Η φετινή διοργάνωση, στο πλαίσιο της Πράξης «Καθιέρωση και Προβολή Διεθνών Θεσμών Σύγχρονου Πολιτισμού στην Αττική» που σχεδίασε και υλοποιεί το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, έχει ως τίτλο «Αρχαίο Δράμα και Ψηφιακή Εποχή».
Θα συμμετάσχουν 35 καλλιτέχνες, οι οποίοι προσπαθούν να προσεγγίσουν ερωτήματα και προβληματισμούς, όπως τι συμβαίνει όταν ο ποιητικός λόγος συναντιέται με τον ψηφιακό, αν θεωρείται απελευθέρωση ή περιορισμός η ανάπτυξη της τεχνο-επιστήμης, στο κατά πόσον η επιτάχυνση της διάχυσης της πληροφορίας συμβάλει στην καλύτερη επικοινωνία και την αλληλοκατανόηση αλλά και στο πώς προσφέρεται η γνώση και το φως.
Το κυριότερο όμως ερώτημα είναι αν υπάρχει ο Προμηθέας του σήμερα, αν είναι «Δεσμώτης» κι από ποιον.
Είχα την τιμή να συνομιλήσω με τους παρακάτω καλλιτέχνες που παίρνουν μέρος στην έκθεση. Ακολουθούν οι ενδιαφέρουσες απαντήσεις τους συνοδευόμενες με τα έργα τους που συμμετέχουν στην έκθεση.

Μάρκος Μπλάτσιος - Monster of Grace

Ο Μάρκος Μπλάτσιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981. Σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. Αθήνας από όπου και αποφοίτησε με «Άριστα» το 2008. Παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής με τίτλο “Key” τον Ιανουάριο του 2015 στη Gallery Genesis, όπου παρουσιάζει τον Ιανουάριο του 2018 τη δεύτερη ατομική του έκθεση με τίτλο “While”. Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σε gallery της Αθήνας. Ζει και εργάζεται στην Αρτέμιδα Αττικής.

1) Παρατηρώντας την ιστορία της ανθρωπότητας, διαπιστώνουμε πως συνήθως υπερισχύει η αυτοκαταστροφική φύση του ανθρώπου. Παρ’ όλο που βιώνει τις συνέπειες των πράξεών του, επαναλαμβάνει παρόμοια λάθη. Τι εξήγηση δίνεται πάνω σ’ αυτό το ζήτημα;

Αν το δούμε αρχικά και σε ατομικό επίπεδο θα διαπιστώσουμε ότι ο καθένας μας έπειτα από ένα προσωπικό επίτευγμα αισθάνεται την ανάγκη να επιβραβεύσει τον εαυτό του συχνά με κάτι μη ωφέλιμο για τον ίδιο ή ακόμα και τους γύρω του. Για κάποιο λόγο αντισταθμίζει τον κόπο και το χρόνο του με κάποια απόλαυση που δεν είναι πάντα αθώα. Παράλληλα πρέπει να παρατηρήσουμε την χρήση που κάνει ο άνθρωπος ατομικά αλλά και συλλογικά μιας επινόησης ή ενός εργαλείου μόλις διαπιστώσει την δύναμη που του δίνει. Αν συνδυάσουμε τα παραπάνω ίσως οδηγηθούμε σε μία εξήγηση του κύκλου ακμής και παρακμής. 

2) Μ τα σημερινά δεδομένα που έχετε για τη σύγχρονη κοινωνία, ποια πλευρά πιστεύετε πως θα νικήσει; Η χρυσή ή η σιδερένια;

Όπως προανέφερα, ο άνθρωπος θέτει τον εαυτό του σε έναν αέναο κύκλο ακμής και παρακμής. Σήμερα νομίζω βρισκόμαστε σε παρακμή που θυμίζει, αναλογικά προφανώς, τον Μεσαίωνα. Τότε ο ανθρώπινος πολιτισμός αναγεννήθηκε από μικρές εστίες φωτιάς, που επιβίωσαν στο μακρόχρονο σκοτάδι, σήμερα οι εστίες είναι πολύ περισσότερες χωρίς να σημαίνει, ότι όλες οδηγούν σε αναγέννηση. Η μάχη συνεχίζεται και προς το παρόν μοιάζει να κερδίζει η σιδερένια μας πλευρά. 

3) Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα; Ποιο πιστεύετε πως θα ήταν το νέο αγαθό που θα πρόσφερε στην ανθρωπότητα;

Είναι σίγουρα απαραίτητη η παρουσία ενός Προμηθέα σήμερα και νομίζω προτιμότερο θα ήταν να μην πρόσφερε κάποιο νέο αγαθό, αντίθετα να αφαιρούσε κάποια «αγαθά». Έτσι ίσως θα απαλλασσόμασταν από τον αποπροσανατολισμό από τον οποίο πάσχουμε. Αν οι επιλογές μας γίνονταν με υγιή κριτήρια και ο χρόνος μας, εργασιακός και μη, αξιοποιούνταν με όσα και όσους πραγματικά αγαπάμε, δεν θα δεχόμασταν να παραχωρούμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας για όποιο υλικό αντάλλαγμα. Και ίσως να μην είχαμε την «ανάγκη» της αυτοκαταστροφικής απόλαυσης σε αντιστάθμιση του κόπου μας.

Νατάσα Κοτσαμπάση - Aranî 

Η Νατάσσα Κοτσάμπαση γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. Σπούδασε ΓραφικέςΤέχνες και στη συνέχεια Φωτογραφία, στη Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του Τ.Ε.Ι. Αθηνών. Από το 1993 διδάσκει Γραφιστική και Φωτογραφία σε δημόσιες και ιδιωτικές σχολές. Δίδαξε στο τμήμα Φωτογραφίας του Τ.Ε.Ι. Αθηνών το 2002- 2005. Εργάστηκε στη Διεύθυνση Δημοσιευμάτων, του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, του Υπουργείου Πολιτισμού από το 2015-2018. Συνεργάζεται με το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας HCP, όπου πραγματοποιεί σεμινάρια φωτογραφίας για εφήβους και παιδιά. Οργανώνει ομαδικά και ατομικά μαθήματα αναλογικής φωτογραφίας και σκοτεινού θαλάμου. Φωτογραφίες και κείμενα της έχουν δημοσιευτεί σε βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες εκθεσιακούς καταλόγους και διαδικτυακές σελίδες. Εχει κάνει ατομικές εκθέσεις, στο Φωτογραφικό Κέντρο Αθηνών, στο Κέντρο Δημιουγικής Φωτογραφίας ΕΝΝΕΑ, στην Ενωση Πτυχιούχων της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, στο Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας, κ.α. Εχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις, στο Ιδρυμα Κακογιάννη /Αθήνα, LoosenArtGallery / Rome Italy, Φωτοσυγκυρία / Θεσσαλονίκη, Κέντρο Δημιουγικής Φωτογραφίας ΕΝΝΕΑ /Αθήνα, Διεθνής Μήνας Φωτογραφίας / Αθήνα, Μουσείο φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Kiyosato Museum of Photographic Arts, Japan κ.α. Φωτογραφίες της ανήκουν στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, του Kiyosato Museum of Photographic Arts, Japan. καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.

1) Στην μυθολογία ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και τη πρόσφερε στους ανθρώπους. Στη σύγχρονη εποχή ποιο αγαθό πιστεύετε πως θα έφερνε στην ανθρωπότητα; Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα;

Στη σύγχρονη εποχή ο άνθρωπος έχει εξασφαλίσει όλα όσα μπορούν να συμβάλουν στην ευημερία του. Οι τέχνες, η φιλοσοφία, η επιστήμη, η τεχνολογία, η ιατρική, έχουν κατακτηθεί σε βαθμό που ο πολιτισμός να θεωρείται πως βρίσκεται στο απόγειο της ιστορίας του (και δεδομένος). Εντούτοις οι αντιθέσεις και οι ανισότητες καλά κρατούν, ιδίως στην σύγκριση των ανθρώπων μεταξύ των ανεπτυγμένων και “αναπτυσσομένων” χωρών. Αυτό που υπολείπεται είναι η ενδοσκόπηση και η στροφή στα ανθρωπιστικά ιδεώδη, που και αυτά ως δεδομένα, έχουν παραγκωνιστεί τεχνηέντως. Αλίμονο αν έχουμε ανάγκη από έναν Προμηθέα…, το αναγκαίο αγαθό είναι η Φρόνηση και η Δικαιοσύνη και κανένας Προμηθέας δεν είναι ικανός να τα προσφέρει, αν ο άνθρωπος δεν τα επαναφέρει στο προσκήνιο των προτεραιοτήτων του. 

2) Στο έργο σας παρουσιάζετε τη θετική και την αρνητική όψη της φωτιάς. Περιγράψτε μου ένα παρόμοιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης το οποίο είναι θετικό κι αρνητικό ταυτόχρονα;

Το έργο μου έχει έναν συνδυαστικό, συνθετικό χαρακτήρα και όχι κατ’ ανάγκην αντιθετικό. Η φωτογραφία σχηματίζεται μοναδικά, από το φως αρνητική και μετασχηματίζεται απείρως, θετική. Μπορούμε να δούμε τις δύο όψεις ανεξάρτητα μα και μαζί, αλλά όχι μόνο στο έργο. Εν αρχή ην το χάος και ο λόγος, η γέννηση και το τέλος, η ψυχή και το σώμα, η ηδονή και η φρόνηση, η κίνηση και η ηρεμία, η ιδέα και η ύλη, ο χώρος και ο χρόνος, η μορφή και το περιεχόμενο, το φως και το σκοτάδι, το μηδέν και το ένα. Η το ένα ή το άλλο? και το ένα και το άλλο. Υπό αυτή την συνθήκη, το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης είναι ο Νους.

Αγγελική Ξηροκώστα -Ego, Fear and Isolation (video art) 

Η Αγγελική Ξηροκώστα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Αποφοίτησε από την Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Πλίμουθ της Αγγλίας και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων με ειδίκευση στις Ψηφιακές Τέχνες (Τεχνολογία και Πολιτισμός) των Πανεπιστημίων «University of the Arts London – Camberwell College of Arts» και «University of London – Goldsmiths College» του Λονδίνου. Έζησε και εργάστηκε ως εικαστικός στην Μεγάλη Βρετανία παίρνοντας μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης όπως Αγγλία, Ιταλία και Αυστρία. Έχει εργαστεί ως εκπαιδευτικός τέχνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση επίσης και σε καλλιτεχνικά εργαστήρια παραδίδοντας μαθήματα τέχνης σε παιδιά και ενήλικες. Έχει ασχοληθεί με την δημιουργία ψηφιακού σκηνικού στο θέατρο και έχει συνεργαστεί με χορογράφους, ενδυματολόγους, ηθοποιούς και σκηνοθέτες για την υλοποίηση διαφόρων έργων. Παράλληλα ασχολείται με την συγγραφή θεωρητικών κειμένων σε θέματα αισθητικής και έχει πάρει μέρος σε εκδηλώσεις που αφορούν την τέχνη. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

1) Ορθώς δηλώνετε πως ο Προμηθέας είναι η μορφή της αμφισβήτησης απέναντι στην εξουσία. Με αυτό το σκεπτικό, πιστεύετε πως σήμερα οι άνθρωποι αμφισβητούν με σοβαρό κι αποτελεσματικό τρόπο αλλά και με λογικά επιχειρήματα την κάθε μορφή εξουσίας;

Σε μία Δημοκρατική κοινωνία, όπου η αρχή θεμελίωσης είναι η ελεύθερη βούληση του κοινωνικού υποκειμένου, ο σύγχρονος άνθρωπος υποκινείται από ένα παραγωγικό πλέγμα γνώσεων, το οποίο αντί να τον οδηγεί να βασιστεί στον εαυτό του, καθοδηγεί την κρίση του και όλο του το Εγώ. 
Με άλλα λόγια ο σύγχρονος άνθρωπος νομίζει ότι τολμάει να αντιταχθεί ενάντια στην οποιαδήποτε μορφή εξουσίας. Βιώνει την αυταπάτη της ατομικότητας μέσα από μία ψευδαισθητική διαδικασία. 
Πιστεύω ότι στην σύγχρονη εποχή, η αμφισβήτηση παίρνει την μορφή του «κους κους», εγκλωβίζεται στον λόγο και παραμένει φυλακισμένη μέσα στην απραξία.

2) Πως μπορεί ο μέσος άνθρωπος να απελευθερωθεί από τον φόβο που τον κρατάει κλεισμένο στο καβούκι του και μακριά από την καθαρή γνώση;

Ο άνθρωπος πρέπει να αγαπήσει όχι μόνο την φύση του, αλλά και την φύση γύρω του. Η σκέψη και ο λόγος του να μην εξαρτώνται από την βαρύτητα των κοινωνικών προκαταλήψεων. Να αντιλαμβάνεται την πληρότητα και την απλότητα της εξωτερικής φύσης. Να μάθει να βλέπει και να ακούει την δική του εσωτερική φύση. Να αφουγκράζεται την μοναδικότητά του και τις εσωτερικές του ανάγκες. Μόνο έτσι μπορεί να απελευθερωθεί από τον φόβο και την ανασφάλεια που τον κρατούν δέσμιο του εαυτού του. 

3) Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα; Ποιο πιστεύετε πως θα ήταν το νέο αγαθό που θα πρόσφερε στην ανθρωπότητα;

Πιστεύω πως ο «νέος» Προμηθέας του σήμερα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, η εσωτερική δύναμη του ατόμου και η ανάγκη του για ελευθερία. 
Αν και η δική μου «δουλειά» σαν καλλιτέχνης είναι να παρατηρώ, δεν έχω να δώσω λύσεις. Θεωρώ πως υπάρχουν άλλοι ειδικοί που μπορούν να απαντήσουν σε ένα τέτοιο κοινωνικο – φιλοσοφικό ερώτημα. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω σε ένα σύμπλεγμα αγαθών, το οποίο εμπεριέχει την σκέψη, την βούληση, το συναίσθημα, την λογική, την παιδεία. Ένα σύμπλεγμα, το οποίο μπορεί να ωθήσει τον άνθρωπο έξω από την απομόνωση και την αδυναμία του, μέσα από κάποιες εσωτερικές διαδικασίες.

Μιχάλης Καλλιμόπουλος - Στεκούμενος σε κολώνα

Ο Μιχάλης Γ. Καλλιμόπουλος γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Accademia di Belle Arti, Βενετία, Ιταλία (1991–1995) και γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα (1997–2001). Το 2007 είχε την πρώτη του ατομική έκθεση «Εγώ Κατ’ Εμέ» στην γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα με έργα γλυπτικής. Το 2013 και το 2016 είχε στην γκαλερί a.antonopoulou.art την δεύτερη και τρίτη ατομική του έκθεση, «Η Εικόνα Προς τα Μέσα» και «Ένας, κανένας και χίλιοι εκατό» με έργα ζωγραφικής, σχεδίου, φωτογραφίας, αλλά κυρίως γλυπτικής. Παράλληλα με την έχνη έχει χρηματίσει ως ζωγράφος σκηνικών στο Shakespeare’s Globe Theatre στο Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο και έχει συνεργαστεί ως εικονογράφος με το Μουσείο Ακρόπολης και το Μουσείο Γουλανδρή Κυκλαδικής Τέχνης, μεταξύ άλλων. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, με προεξέχουσα την ομαδική «No Country for Young Men» στην Bozar, Βρυξέλλες, Βέλγιο που έγινε σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου. Το εικαστικό του έργο φιλοξενείται στην συλλογή του Δάκη Ιωάννου, του Σωτήρη Φέλιου και σε άλλες. Είναι εκπαιδευτικός της τέχνης σε ενήλικες και παιδιά από το 1998. Το 2014 δημιούργησε το πρώτο στο είδος του Εργαστήριο Οπτικού Γραμματισμού για το ευρύ κοινό με τον τίτλο "Μαθαίνω να Βλέπω".

1) Με έναν εύστοχο τρόπο συνδέσατε την τέχνη της κλασικής περιόδου με την τεχνοτροπία της ρομαντικής περιόδου. Τα αγάλματα που στέκονταν πάνω στις κολώνες είχαν σκοπό να προσφέρουν ευχαρίστηση στους θεούς (το άγαλμα προέρχεται από την λέξη αγάλλομαι). Όμως η όψη του σύγχρονου ανθρώπου που σκυμμένος βλέπει την οθόνη του κινητού του αντί να κοιτά ψηλά στα άστρα, είναι μια εικόνα που θα πρόσφερε ικανοποίηση στους θεούς;

Συμφωνώ. Κι επίσης ετυμολογικά: δοξάζω και δοξάζομαι. Όπως έκανε ο Auguste Rodin με το έργο του «Ο Βαδίζων, σε κολώνα» (1901), το οποίο θέλω να σχολιάσω φτίαχνοντας τον δικό μου στυλίτη. Δοξάζεται μια καθημερινή στιγμή. Σήμερα είναι πολύ συνηθισμένη εικόνα σε δημόσιο χώρο είναι αυτή που στέκεσαι και σκρολλάρεις στο κινητό. Επαναφέροντας την τυπολογία του αγάλματος πάνω σε κολόνα στο χριστιανικό πλαίσιο του σήμερα, κανείς δεν περιμένει να συναντήσει τους θεούς. Το θέμα θα ήταν να βρίσκαμε μιαν αναλογία του έργου, όπως σωστά το ερμηνεύετε, με το τι είναι σήμερα ο Θεός. Υπάρχει ο ορθόδοξος χριστιανικός Θεός σε μια ερημιά όπου δεν ζούνε ορθόδοξοι; Οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας, πάντως στοχεύουν στην «πληθυσμιακή κάλυψη» αντί της γεωγραφικής που έχει κόστος αλλά όχι ζήτηση. Η καθολικότητα, οικουμενικότητα και διαχρονικότητα στην θεολογία είναι ένα πράγμα άυλο και αναπόδεικτο. Κι όμως είναι ιδιότητες που επιτέλους βλέπουμε να έχει πραγματοποιήσει το ασύρματο διαδίκτυο 

2) Όσο πιο έξυπνη η τεχνολογία τόσο πιο αποχαυνωμένοι γίνονται οι άνθρωποι σήμερα έχοντας παράλληλα τη ψευδαίσθηση πως είναι παντοδύναμοι. Αν ερχόταν σήμερα ο Προμηθέας θα κατάφερνε να σηκώσει ξανά τα βλέμματα των ανθρώπων;

Αφήστε, το κινητό μου είναι πια πιο έξυπνο από εμένα. Μάλιστα έχει ήδη αρχίσει το δούλεμα. Όταν με αποκαλεί «χρήστη», νομίζω με λέει πρεζάκι. Ο ηλίθιος (η ηλίθια) χρωστάνε την παντοδυναμία τους στο ότι δεν γνωρίζουν την ηλιθιότητά τους. Είναι ένα είδος Σωκράτη απο την ανάποδη. Δεν οίδαν ότι ουδέν οίδαν. Μιλώντας για βλακεία δεν μιλάμε για νοητική υστέρηση φυσικά, αλλά για την κοινωνιοπάθεια, την πολιτική-πολιτισμική απραξία και αντιπνευματικότητα. Δεν πρέπει να τα χρεώνουμε στην τεχνολογία. Η τεχνολογία απλά επιτείνει την αποβλάκωση πού ήδη ανακύπτει στα καπιταλιστικά πλαίσια στα οποία εμείς οι ίδιοι επιδιώκουμε το κοντόθωρα χρήσιμο και το άμεσα κερδοφόρο. Και έτσι μεγαλώνουμε και τα παιδιά. 

3) Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα; Ποιο πιστεύετε πως θα ήταν το νέο αγαθό που θα πρόσφερε στην ανθρωπότητα; 

Το αγαθό που σήμερα θα βοηθούσε δεν είναι νέο. Πρέπει να ξαναμπεί ο άνθρωπος στο επίκεντρο της ιστορίας. Σε πολιτικό επίπεδο πρώτον, και παράλληλα να ξαναμάθουμε να διδάσκουμε τον εαυτό μας. Δεν βλέπουμε με τα μάτια αλλά με το μυαλό. Ένας οπτικά εγγράματος πολίτης είναι ένα ισχυρό ιστορικό υποκείμενο. Ελάτε στην έκθεση και παρατηρήστε ποιός και ποιά θα γελάσει με τον Στεκούμενο. 
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, τους συνεργάτες μου στην έκθεση «Προμηθέας 2.0» Καλλιόπη Λιαδή, Νικόλ Λεβέντη, και την γκαλερί A.Antonopoulou Art με την οποία συνεργάζομαι.

Μάρθα Τσιάρα - Έμπυρος Τέχνη

Η Μάρθα Τσιαρα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Εργαστήριο του Χ. Μπότσογλου. Το 1994 με υποτροφία του ΙΚΥ παρακολούθησε μαθήματα «Μνημειακής Τέχνης» στην σχολή Academie de Beaux Arts στο Βέλγιο. Το 1999 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στα Πολυμέσα στο Πανεπιστήμιο του Westminster στο Λονδίνο. Έχει πραγματοποιήσει έξι ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα την Κύπρο και την Αυστρία και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Η δουλειά της βρίσκετε σε πολλές ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές (Τράπεζα της Ελλάδος, Υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου κλ.) Από το 2000 εργάζεται στο ΤΕΙ Αθήνας στο τμήμα Γραφιστικής. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα επίσης ασχολείται με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων.

1) Αποδώσατε τη μορφή του δεσμώτη Προμηθέα με άυλη υπόσταση, μια επιλογή που του δίνει τη δυνατότητα να γίνεται ένα με το σύνολο. Με αυτό το σκεπτικό πιστεύετε πως όλοι κουβαλάμε μέσα μας έναν Προμηθέα ή είμαστε όλοι μαζί ως σύνολο ένας Προμηθέας;

Η άυλη μορφή του Προμηθέα στο έργο μου συμβολίζει περισσότερο την μόνιμη παρουσία του πόνου και της αγωνίας που βιώνει ο άνθρωπος που πήρε την ευθύνη. 
Με μια ευρεία έννοια όλοι κρύβουμε έναν Προμηθέα μέσα μας, απλά κάποιοι τον κρύβουμε πολύ καλά.

2) Μπορεί να υπάρξει ένας νέος Προμηθέας σε μία περίοδο όπου επικρατεί ο ατομικισμός κι η ιδιοτέλεια των ανθρωπίνων πράξεων;

Ο Προμηθέας είναι μια μορφή που θυσιάζεται για τους άλλους. Σε όλες τις εποχές υπήρχαν τέτοιες μορφές απο τον Χριστό μέχρι τον Τσε και παντα οι κοινωνίες αναδείκνυαν μια τέτοια μορφή που ένωνε το κοινό αίσθημα σε μια κατεύθυνση θυσίας, πίστης, δικαιοσυνης. Ακόμα κι όλοι οι ανώνυμοι άνθρωποι που λειτουργούν εθελοντικά και ανυστερόβουλα, ιδίως όσοι δεν επιδιώκουν την εξαργύρωση, αποτελούν μικρούς Προμηθείς. Οπότε Ναι πιστεύω πως παρά την ιδιοτέλεια που μας χαρακτηρίζει παντα υπάρχουν φωτεινοί φάροι αυτοθυσίας και μιλώντας προσωπικά τους έχω συναντήσει ανάμεσα σε ανώνυμους. 

3) Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα; Ποιο πιστεύετε πως θα ήταν το νέο αγαθό που θα πρόσφερε στην ανθρωπότητα;

Φαντάζομαι πως τα αιτήματα των ανθρώπων παντα είχαν τις βάσεις τους στην ειρήνη την υγεία και την ευτυχία. Σημερα πιό πολύ απο ποτέ, ζώντας μέσα σ’ ένα κόσμο που έχει πετύχει τεράστια επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, φαίνεται τραγικό το ότι υπάρχει γύρω μας τόση ανισότητα, αδικία, πόλεμοι, αρρώστιες, φτώχεια. Η συνεχής ενημέρωση επίσης του τη συμβαίνει στον κόσμο, δεν μπορεί να μην δημιουργεί αισθήματα φόβου για το αύριο. Πιστεύω όμως ότι κανένας Προμηθέας δεν θα μπορουσε να μας σώσει. Πρέπει να πιστέψουμε πως όλοι κρύβουμε μέσα μας ένα μικρό Προμηθέα που θα κλέψει την αλήθεια, και τη δικαιοσύνη για έναν καλύτερο κόσμο

Νίκος Γιαβρόπουλος - Προμηθέας (video art)

Ο Νίκος Γιαβρόπουλος είναι εικαστικός καλλιτέχνης με έδρα την πολύπαθη Αθηνά, στο ενεργητικό του μετράει 12 ατομικές εκθέσεις καθώς και πολλές συμμετοχές σε φεστιβάλ και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, Αυστρία, Η.Π.Α, Σουηδία, Δανία, Ιταλία, Η.Β, Γαλλία, Ινδία, Βραζιλία, Περού, Ολλανδία, Ρωσία, Βουλγαρία... Έχει επιμεληθεί 5 ομαδικές εκθέσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Απέσπασε 2 βραβεία για καλύτερο Video Art το ένα στην Αθήνα στο φεστιβάλ Mediaterra-Φούρνος 1999 και το άλλο στο Λονδίνο στο Greek film video Festival 2013.

1) Παρουσιάζετε τον σιδηροδέσμιο Προμηθέα με καλυμμένα τα μάτια. Για ποιο λόγο προέβησαν οι δεσμώτες του σ’ αυτήν την κίνηση;

Δεν το ξέρω, η ερμηνεία του έργου πάντα ανήκει στον θεατή, αν σας είχα μπροστά μου θα σας ρωτούσα το ίδιο πράγμα... ίσως να τα έδεσε ο ίδιος για να μη βλέπει τα τηλεοπτικά παράθυρα, ίσως και οι δεσμώτες του πριν τον εκτελέσουν επειδή ενδιαφερόταν, ήταν διαφορετικός, ήθελε να βοηθήσει... ο δικός μου Προμηθέας ανήκει στην εποχή του ηλεκτρισμού! 

2) Η μυθολογία έχει συσχετίσει τον Προμηθέα με τον αετό που του έτρωγε καθημερινά τα σπλάχνα. Στο έργο σας, ως πτηνό επιλέγετε ένα κολίμπρι που εισχωρεί το ράμφος του σε ένα λουλούδι. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τους λόγους και τον συμβολισμό αυτής της επιλογής;

Καταλαβαίνετε πόσο αστεία είναι η σύγκριση ενός μεγαλοπρεπούς αετού με ένα πτηνό σε μέγεθος εντόμου; Οι θεοί, δηλαδή η ανθρώπινη εξουσία, επιβάλουν τιμωρίες σε αυτούς που παρακούν τον "θεϊκό" νόμο, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο, σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας οι άξιοι για την αλλαγή, αυτοί που ξεχώριζαν, αυτοί που έφεραν με ένα τρόπο την αλήθεια, το φως, εξοντώθηκαν. Η Ελληνική ίσως μυθολογία να είναι η μόνη στον κόσμο που το είπε ανοιχτά αυτό και δίδαξε στο κοινό της τον φόβο της τιμωρίας, μια τιμωρία που εκτελούσε ο αετός του Δια! Στην εποχή μας η τιμωρία διδάσκετε από τους τηλεδικαστές της κακίας ώρας, αυτοί φέρουν το βάρος της εκτέλεσης της εξουσίας, από εκεί απορρέει και η αισθητική των πολλαπλών παραθύρων της σύνθεσης του βίντεο. 

3) Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός νέου Προμηθέα σήμερα; Ποιο πιστεύετε πως θα ήταν το νέο αγαθό που θα πρόσφερε στην ανθρωπότητα;

Ένας καλλιτέχνης τιτάνας που έφτιαξε τον άνθρωπο από πηλό είναι ο Προμηθέας, έδωσε στον άνθρωπο την γνώση και την φωτιά και τον βοήθησε να αναπτύξει πολιτισμό, στην εποχή της απομυθοποίησης, της πεποίθησης ως αξίωμα, της στρεβλής σκέψης, της άναρθρης βίας και του αποπολιτισμού που διανύουμε, η ανάγκη να γίνει ο κόσμος μας μαγικός είναι επιτακτική. Φαντασθείτε στο περιβάλλον όπου η αγριότητα, τα δολοφονικά ένστικτα και η αδιαφορία κυριαρχούν να ξεπηδήσει μια τάση να ξανά μαγέψει η ζωή μας να επιστρέψουμε στον κόσμο της φαντασίας. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο από καλλιτέχνες, επιστήμονες, φιλοσόφους και όχι από φανατισμένους ιερείς, πολιτικούς της πλάκας και αστρολόγους. Η εποχή δεν έχει ανάγκη από μια πεφωτισμένη μονάδα (όλα αυτά μας έχει δείξει η ιστορία που καταλήγουν) έχει ανάγκη να κάνει τον κόσμο μας μαγικό, πολιτισμένο, όπως του αξίζει.




Πληροφορίες 

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, (ύψος Χαμοστέρνας), Ταύρος, Τ.Κ. 177 78, Τηλ. 210 3418550 & 210 3418579
Facebook: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης – Michael Cacoyannis Foundation
Twitter: @MCF_MCacoyannis
Instagram: @mcf.gr | Hashtag: #MCF
Youtube: MCacoyannisF

Ημέρες και ώρες έκθεσης: 2-18 Οκτωβρίου 2018, καθημερινά (και Σαββατοκύριακα) 18:00-22:00. Η έκθεση πραγματοποιείται στα Φουαγιέ του 1ου και 2ου ορόφου και στο Viedeoroom
Εγκαίνια έκθεσης: Τρίτη 2 Οκτωβρίου, ώρα 19:30. Η έκθεση διαρκεί έως τις 18 Οκτωβρίου. 
Παρασκευή 5 Οκτωβρίου: Συμμετοχή στη Νύχτα Πολιτισμού του Athens Culture Net με δράσεις έως τις 02.00 της επομένης.

Είσοδος ελεύθερη.

Κάτι ναρκωμένο έχει αρχίσει να ξυπνάει…

Χρόνια κινηματογραφόφιλος, έχω περάσει άπειρες ώρες σε διάφορες σκοτεινές αίθουσες. Το μεγάλο μου παράπονο που έχει προκύψει απ’ αυτήν μου τη συνήθεια, είναι πως ο ελληνικός κινηματογράφος δεν έχει ποτέ εισχωρήσει με σοβαρότητα σε κομμάτια της ιστορίας μας αλλά και στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση της τελευταίας δεκαετίες, κάτι που χει δώσει την εντύπωση πως οι εγχώριοι κινηματογραφιστές απέχουν πολύ από τον παλμό της κοινωνίας.
Όμως τα τελευταία χρόνια σαν κάτι να άλλαξε κι η κοινωνική ανάγκη για ιστορική και πολιτική ανάλυση βρήκε έναν άλλο τρόπο έκφρασης. Το ντοκιμαντέρ μπήκε δυναμικά στους κινηματογράφους. Αν κι η αρχή έγινε το 2000 με την Αγέλαστος Πέτρα του Φίλιππου Κουτσαφτή, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια για να δούμε κι άλλες δημιουργίες. Από τα αφιερώματα για την οικονομική κρίση και τον φασισμό του Άρη Χατζηστεφάνου στην αγωνιστική επιβίωση των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ. κι από τους διεθνείς προβληματισμούς του Γιώργου Αυγερόπουλου στα ντοκουμέντα για τα ενδότερα της Χρυσής Αυγής. Η ποικιλία είναι μεγάλη κάτι που δίνει όλο και περισσότερη τροφή για σκέψη.
Υπάρχει όμως και μια τάση που προσπαθεί να προσδιορίσει ξανά την πρόσφατη ιστορία μας, καθώς ασχολείται με την Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο. Πέρσι είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε τις «Μνήμες» και φέτος τους «Παρτιζάνους των Αθηνών». Μπορεί η θεματολογία να είναι η ίδια αλλά οι προσωπικές μαρτυρίες των ηρώων είναι που προσθέτουν ένα επιπλέον λιθαράκι στις γνώσεις μας, εμπλουτίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την εικόνα που έχουμε για το πρόσφατο παρελθόν μας. Παρατηρώντας με περισσότερη προσοχή το παρελθόν, μπορούμε να ερμηνεύσουμε με μεγαλύτερη επιτυχία το παρόν, χτίζοντας καλύτερες βάσεις για το μέλλον.
Αυτό όμως που με γεμίζει αισιοδοξία είναι πως όλο και περισσότερος κόσμος επιλέγει αυτού του είδους τις προβολές. Έμεινα έκπληκτος από την ουρά που συνάντησα έξω από τον κινηματογράφο «Μικρόκοσμο» όταν πήγα να δω τους «Παρτιζάνους των Αθηνών». Και δεν ήταν μόνο αυτό. Το κλίμα μέσα στην αίθουσα είχε κάτι οικείο που συνήθως το συναντά κανείς σε αγαπημένα στέκια ενώ εντύπωση μου έκανε η φορτισμένη ατμόσφαιρα γεμάτη συναισθήματα συγκίνησης και περηφάνιας, που επικράτησε κατά τη διάρκεια της προβολής.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως όλο και πληθαίνουν τα ντοκιμαντέρ στις σκοτεινές αίθουσες, αποδεικνύοντας πως κάτι ναρκωμένο έχει αρχίσει να ξυπνάει στη κοινωνία μας. Ευτυχώς η νέα γενιά κινηματογραφιστών προσπαθεί να μας το αφυπνίσει αλλά κι εμείς οφείλουμε να στηρίξουμε αυτή τη προσπάθεια. Καλό είναι λοιπόν να επιδιώξουμε την προβολή αρκετών ντοκιμαντέρ στο νησί μας. Μ’ αυτόν τον τρόπο τους δίνουμε κουράγιο να συνεχίσουν το έργο τους, αποκτώντας παράλληλα περισσότερες γνώσεις και προβληματισμούς.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Καιρός να αφαιρεθεί το άγαλμα του Χάρι Τρούμαν

Ο ανδριάντας του Αμερικανού προέδρου Χάρι Τρούμαν είναι ένα από τα γνωστότερα αγάλματα της πρωτεύουσας κι έχει τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης πολλές φορές για αρνητικούς λόγους καθώς έχει δεχτεί τις περισσότερες επιθέσεις είτε με μπογιές, είτε με εκρήξεις, είτε με γκρέμισμα. Αυτή τη φορά χρησιμοποιήθηκε ανεπιτυχώς και το πριόνισμα.
Κάποτε η είδηση μιας ακόμη επίθεσης στο άγαλμα του Τρούμαν, περνούσε σε δεύτερη μοίρα. Στην εποχή όμως της νέας διχόνοιας, η επιχειρηματολογία όσων υποστηρίζουν την διατήρηση του αγάλματος στη θέση του, έχει περάσει σε επίπεδα γελοιότητας. Αρκετοί βιάστηκαν να συσχετίσουν τα μέλη του ΚΚΕ με τους τζιχαντιστές της Μέσης Ανατολής που γκρεμίζουν αρχαία γλυπτά κι ανατινάζουν μνημεία αλλά και με τους εγχώριους σκοταδιστές που έριξαν το αμφιβόλου αισθητικής “Phylax” του Παλαιού Φαλήρου.
Οι παραπάνω εκφραστές σφάλλουν και στις δυο περιπτώσεις. Το άγαλμα του Χάρι Τρούμαν δε μπορεί να θεωρηθεί αρχαίο γλυπτό ή ιστορικό μνημείο για ευνόητους λόγους. Επίσης ο ανδριάντας ενός πολιτικού προσώπου δε μπορεί να χαρακτηριστεί έργο τέχνης, ειδικά αν έχει στηθεί για προπαγανδιστικούς λόγους (στη συγκεκριμένη περίπτωση και για αποικιοκρατικούς). Οπότε τα μέλη του ΚΚΕ δεν έχουν ουδεμία σχέση τόσο με τους τζιχαντιστές της Μέσης Ανατολής όσο και με τους εγχώριους σκοταδιστές.
Το άγαλμα του Χάρι Τρούμαν στήθηκε το 1963 ενώ ο Αμερικανός πολιτικός βρισκόταν ακόμα στη ζωή. Για την απόφαση αυτή δε συναίνεσε η δημοτική αρχή, αλλά αυτό δεν είχε κι ιδιαίτερη σημασία για μία αποικία. Η πρωτοβουλία να στηθεί το άγαλμα ενός πολιτικού προσώπου που είναι ακόμα εν ζωή ήταν μοναδική για τα χρόνια εκείνα. Τη συναντάμε ξανά μισό αιώνα μετά όταν οι κάτοικοι του Κοσσυφοπεδίου έστησαν τον ανδριάντα του Μπιλ Κλίντον.
Για όσους τώρα, αντιδρούν με την προσπάθεια των μελών του ΚΚΕ να ρίξουν το άγαλμα, τους προτείνω να ανατρέξουν λίγο στην ελληνική αλλά και παγκόσμια Ιστορία. Εκεί θα διαπιστώσουν τα εξής εγκλήματα του συγκεκριμένου προέδρου. Ο Χάρι Τρούμαν έδωσε την εντολή να πέσουν οι δυο ατομικές βόμβες σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, ενώ παράλληλα απειλούσε και το Τόκιο για μία τρίτη ρήψη. Στην Ελλάδα αναμείχθηκε στον ελληνικό εμφύλιο δοκιμάζοντας τις βόμβες ναπάλμ. Με το «Δόγμα Τρούμαν» η υφήλιος πέρασε στον Ψυχρό Εμφύλιο, ο οποίος αναζωπυρώθηκε πάλι. Η Ιστορία είναι μία αβαθής δεξαμενή που οφείλουμε να βουτήξουμε με σκοπό να επιστρέψουμε στην επιφάνεια γεμάτοι ορθά συμπεράσματα κι ιστορική συνείδηση.
Εφόσον εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας στην Ιστορία, θα κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους το γκρέμισμα ή έστω η ήπια απομάκρυνση του συγκεκριμένου αγάλματος θα είναι μία κίνηση αξιοπρέπειας κι ένας συμβολισμός υπέρ της δημοκρατίας, της ελευθερίας αλλά και της ειρήνης.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Financial Times: «Ο λόρδος Μπάιρον είχε δίκιο - Τα γλυπτά του Παρθενώνα ανήκουν στην Αθήνα»

του Φίλιπ Στίβενς

«Είναι απολύτως προφανές ότι ο Λόρδος Μπάιρον είχε δίκιο και ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα ανήκουν στην Αθήνα, ανεξάρτητα από τη συμφωνία που έκανε ο Έλγιν με τις τότε οθωμανικές αρχές στην Ελλάδα» γράφει ο επικεφαλής πολιτικός αναλυτής των Financial Times, Φίλιπ Στίβενς σε άρθρο του με τίτλο «Τα μεγάλα μουσεία της Δύσης θα πρέπει να επιστρέψουν τους λεηλατημένους θησαυρούς τους».
Οι επιμελητές όλων των μεγάλων μουσείων του κόσμου βρίσκονται σε μια κατάσταση αναταραχής. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θέλει να επιστρέψει τους λεηλατημένους θησαυρούς στις πρώην αφρικανικές αποικίες της Γαλλίας. Οι τεράστιες συλλογές που συγκεντρώθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, το Λούβρο, το Μουσείο του Βερολίνου και, εκτός αυτού, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια πηγή διαμάχης και διεκδικήσεων.
Η ελληνική κυβέρνηση πολέμησε για δεκαετίες για την επιστροφή της ζωοφόρου του Παρθενώνα και η αιγυπτιακή κυβέρνηση για την προτομή του Νεφερτίτης... Η ιστορία, όπως φαίνεται, επιδέχεται διπλή ανάγνωση. Κανείς δεν θα μπορούσε να αντιταχθεί στην αποκατάσταση της κλοπής ιδιοκτησίας, για παράδειγμα, από το γερμανικό στρατό στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Αλλά τι ισχύει για τους θησαυρούς που κατασχέθηκαν στην Αφρική σχεδόν έναν αιώνα νωρίτερα; Το σχέδιο του Μακρόν φαίνεται ότι έχει διαβαθμίσεις για να αντιμετωπίσει τέτοιες περιπτώσεις.
Η αφρικανική κληρονομιά, υποστηρίζει, «δεν μπορεί να είναι φυλακισμένη στα ευρωπαϊκά μουσεία». Έχει επιλέξει δύο εμπειρογνώμονες για να καταλήξουν σε ένα σχέδιο. Τουλάχιστον, η πρωτοβουλία του θα ασκήσει ηθική πίεση στα εν λόγω μεγάλα μουσεία για να εξετάσουν προσεκτικότερα τις συλλογές τους. Τα επιχειρήματα των μεγάλων μουσείων είναι ισχυρά. Υπάρχει τεράστια αξία σε μεγάλα μουσεία όπου η κληρονομιά της ανθρωπότητας συναρμολογείται, μελετάται και θαυμάζεται διαχρονικά.
Οι πολιτισμοί βρίσκονται δίπλα-δίπλα, οι πολιτισμοί της Ινδίας και της Περσίας μαζί με αυτούς της αρχαίας Ελλάδας και τα βασίλεια της δυτικής Αφρικής. ..Σε πολλές περιπτώσεις, οι συλλογές των μεγάλων μουσείων μπορούν να θεωρηθούν ότι έχουν αποκτηθεί νόμιμα.
Ήταν συνηθισμένη πρακτική για τις αρχαιολογικές ανασκαφές να μοιράζονται τα «ευρήματα» με τις τοπικές αρχές... Κανείς, τουλάχιστον, ούτε ο κ. Mακρόν, δεν προτείνει οτι οι αίθουσες του Λούβρου και του Βρετανικού Μουσείου θα πρέπει να εκκενωθούν και κάθε αντικείμενο να επιστραφεί στον τόπο καταγωγής του. Ότι κάθε αρχαιότητα μπορεί να επιστραφεί στην πατρίδα της. Το σημαντικό είναι ότι οι ισχυρισμοί των μεγάλων μουσείων θα πρέπει να σταθμιστούν ενάντια στα δικαιώματα των λαών των οποίων η κληρονομιά έχει λεηλατηθεί...
Κατά τη γνώμη μου, φαίνεται επίσης απολύτως προφανές ότι ο Λόρδος Μπάιρον είχε δίκιο και ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα ανήκουν στην Αθήνα, ανεξάρτητα από τη συμφωνία που έκανε ο Λόρδος Ελγιν με τις τότε οθωμανικές αρχές στην Ελλάδα» καταλήγει το άρθρο του Φίλιπ Στίβενς στους Financial Times.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ονομα χωρίς περιεχόμενο

του Γιώργου Ν. Οικονόμου*

Ο εθνικισμός, ο λαϊκισμός και η έλλειψη σοβαρότητας δεν έχουν τέλος για ένα μεγάλο τμήμα του κομματικού συστήματος και της νεοελληνικής κοινωνίας. Μετά το 1992 επανέρχεται το φάντασμα του «Μακεδονικού» και εγκλωβίζει συνειδήσεις, πολιτικές και πρακτικές. Ολα ξεκίνησαν το 1992 με τα εθνικιστικά, πατριδοκάπηλα και λαϊκιστικά συλλαλητήρια εναντίον της σύνθετης ονομασίας της γείτονος χώρας.
Την ευθύνη έχουν οι πολιτικές εξουσίες, τα κόμματα πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, το βαθύ κράτος και ιδίως η Ορθόδοξη Εκκλησία και ένα μέρος των διανοουμένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των τελευταίων ήταν η περιβόητη «ανοικτή επιστολή» με τίτλο «Η ψυχή μας είναι το όνομά μας» των έξι προσωπικοτήτων (Ελύτης, Μερκούρη, Τσάτσος, Γεωργάκης, Μάνεσης, Αρβελέρ) προς την τότε ΕΟΚ τον Μάρτιο του 1992.
Η επιστολή αυτή ήταν έμπλεη εθνικισμού, μελλοντολογίας, συναισθηματικής φόρτισης και άλογης σκέψης. Η στοιχειώδης πολιτική σκέψη ήταν εντελώς απούσα, εξαφανισμένη από τον φορμαλισμό της ονομασίας. Το μόνο που κατάφερε η ενέργεια των έξι ήταν να τονώσει τον εθνικισμό και να συντελέσει στο παταγώδες αδιέξοδο στο ζήτημα της ονομασίας.
Οποιος είχε διαφορετική άποψη εξοβελιζόταν με τον χαρακτηρισμό «εθνοπροδότης». Δημιουργήθηκε έτσι ένα κλίμα μισαλλοδοξίας και διχασμού καθ’ όλη τη μετέπειτα δεκαετία, το οποίο τονίσθηκε επιπλέον με την υστερία υπέρ των σφαγιαστών των Βαλκανίων Μιλόσεβιτς, Κάρατζιτς και Μλάντιτς, και συνεχίσθηκε με τον εθνοθρησκευτικό φανατισμό για το θρήσκευμα στις ταυτότητες, πρωτοστατούσης της Εκκλησίας υπό την καθοδήγηση του τότε αρχιεπισκόπου. Αυτή η νοσηρή κατάσταση οδήγησε τόσο στην ενδυνάμωση των ακραίων εθνικιστών και ακροδεξιών με κορύφωση την άνοδο των νεοναζιστών της Χρυσής Αυγής όσο και στον αποπροσανατολισμό από την επικείμενη χρεοκοπία.
Η σημερινή κατάσταση πυροδοτήθηκε από τον κυβερνητικό εταίρο Π. Καμμένο, ο οποίος, πιστός στον εθνικισμό-λαϊκισμό του, δεν αποδέχεται τη σύνθετη ονομασία. Η διαφωνία αυτή ενίσχυσε τους παραδοσιακούς εθνικιστές, θρησκειοκάπηλους και ακραίους ελλαδέμπορους.
Είναι προφανές πως μια ενιαία κυβερνητική στάση στο θέμα και με τη στήριξη της αντιπολίτευσης, τη εξαιρέσει των νεοναζιστών και των ακροδεξιών της Ν.Δ., θα είχε λιγότερες εθνικιστικές και λαϊκιστικές αντιδράσεις. Δυστυχώς, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φάνηκε τόσο λίγος, τόσο ανίκανος και υπετάχθη στα ακραία εθνικιστικά στοιχεία της Ν.Δ., Γεωργιάδη και Βορίδη. Ομως με εθνικισμούς και ρητορείες δεν γίνεται πολιτική, απλώς δημιουργούνται μισαλλοδοξίες και διχασμοί – αυτή είναι η μάστιγα του νεοελληνικού κομματικού και κοινωνικού βίου.
Η πολιτική της κυβέρνησης υπονομεύθηκε αρχικώς εκ των ένδον. Ομως ο ΣΥΡΙΖΑ ήξερε το ποιόν του ψεκασμένου εθνικιστή και θρησκειοκάπηλου Π. Καμμένου, όπως και το ποιόν του ανεκδιήγητου νάρκισσου και κλασαυχενιζόμενου πρώην υφυπουργού Παιδείας. Τόσο ο πρώτος όσο και ο δεύτερος δεν έχουν κρυφτεί ποτέ. Εν τούτοις εν πλήρη συνειδήσει το κόμμα της Αριστεράς επέλεξε να συμβαδίσει μαζί τους, επιδεικνύοντας εμφανή κυνισμό, άμετρη φιλοδοξία για εξουσία, χωρίς αρχές, χωρίς πολιτική σύνεση και στοιχειώδη ιδεολογική ηθική. Ο ΣΥΡΙΖΑ πάσχει από ενσυνείδητο στρουθοκαμηλισμό και εφαρμόζει πλήρως την ιησουίτικη αρχή: ο σκοπός (η εξουσία) δικαιώνει τα μέσα.
Αποδεικνύεται λοιπόν πως οι επίδοξοι σωτήρες και μαθητευόμενοι μάγοι του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούν ακόμη μια φορά πυροδότες έκρυθμων καταστάσεων. Εχει αποδειχθεί, και θα φανεί σίγουρα και στο μέλλον, πως η μικροπολιτική και ιδιοτελής συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛΛ. είναι αιτία πολλών αδιεξόδων, τα οποία διευκολύνουν την άνοδο των ακροδεξιών. Ο αντίπαλος του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η Ν.Δ., είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ: η καταγωγική του αδυναμία να εκτιμήσει τις καταστάσεις, ο τακτικισμός, ο καιροσκοπισμός και η άνευ αρχών πορεία του.
Από την άλλη, στο τελευταίο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ακούσθηκαν πολλές εθνικιστικές λαϊκιστικές και ανιστόρητες ανακρίβειες, όπως «Η Μακεδονία είναι Ελλάδα», «Η Ελλάδα είναι Μακεδονία» και «Ελλάδα σημαίνει ορθοδοξία». Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική και η Ελλάδα δεν είναι Μακεδονία ούτε ορθοδοξία, αλλά πλήθος άλλων πραγμάτων. Αλλωστε αυτό που έχει ονομασθεί «ελληνοδυτικός πολιτισμός» έχει βασική συνιστώσα και απαρχή τη δημοκρατική Αθήνα και όχι τη Μακεδονία.
Την Αθήνα με τις δημιουργίες της ισότητας, της ελευθερίας, της ισονομίας, της παρρησίας, της ισηγορίας, της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας. Αντιθέτως, η Μακεδονία δεν προσέφερε τίποτε στον δημοκρατικό, πολιτικό, δικαιικό και πνευματικό πολιτισμό της ανθρωπότητας. Υπήρξε απολύτως μοναρχική με ανελεύθερο πολιτικό σύστημα και στρατιωτική κατακτητική «ιδεολογία». Επιπλέον υποδούλωσε τις ελληνικές πόλεις και διέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, με αποτέλεσμα την ολοσχερή επικράτηση ανελεύθερων και αντιδημοκρατικών καθεστώτων σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
Οι ανερμάτιστες εθνικιστικές αντιδράσεις αποδεικνύουν ότι ένα μέρος του πολιτικού συστήματος και της νεοελληνικής κοινωνίας παραμένει δέσμιο παρωχημένων ιδεολογημάτων, δεν μπορεί να γειωθεί στην ιστορική πραγματικότητα, ταυτιζόμενο φανταστικώς με ένα όνομα.
Δυστυχώς αυτό που έχει μείνει στη σημερινή νεοελληνική πραγματικότητα είναι μόνο το όνομα, χωρίς κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο, χωρίς αξίες δημοκρατικές, δημιουργικές και πολιτισμικές, χωρίς ανθρωποκεντρικά και κοινωνιοκεντρικά νοήματα. Μόνο εθνικιστικές, θρησκευτικές φαντασιώσεις, κομματικά, ατομικά συμφέροντα. Σε αντίθεση με το ιδεολόγημα των έξι πως «Η ψυχή μας είναι το όνομά μας», η πραγματικότητα είναι διαφορετική: αυτό που υπάρχει είναι μόνο ένα όνομα γυμνό, χωρίς ψυχή, χωρίς ουσία. Nomina nuda tenemus.

* διδάκτορ Φιλοσοφίας

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Ένας τραγικός επίλογος…

Όταν γινόταν το κάλεσμα για το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, οι περισσότεροι από μας δεν περίμεναν πως θα υπάρξει τόσο μεγάλη κοσμοσυρροή. Όμως το μεγάλο πλήθος που μαζεύτηκε, στάθηκε αφορμή να τρίβουν με ικανοποίηση τα χέρια τους αρκετά ακροδεξιά στοιχεία που οραματίζονται την ίδρυση μιας «σοβαρής Χρυσής Αυγής». Οι ακροδεξιές ομιλίες του απόστρατου αξιωματικού και των λοιπών διοργανωτών του συλλαλητηρίου όχι μόνο δεν ενόχλησαν αλλά ούτε καν αποσιωπήθηκαν όταν ανακοινώθηκε μία αντίστοιχη συγκέντρωση στην Αθήνα.
Όταν ανέβηκα Θεσσαλονίκη το περασμένο σαββατοκύριακο, συναντήθηκα με φίλους που παραβρέθηκαν στη συγκέντρωση. Στους λόγους που πήγαν, αναγνώρισα τον αγνό πατριωτισμό αλλά και την οργή τους που η δικιά τους αγάπη για την χώρα υιοθετήθηκε από την ακροδεξιά. Αυτό μου έδωσε ελπίδα πως ο κόσμος συνειδητοποίησε τα επικίνδυνα κίνητρα των συγκεκριμένων συγκεντρώσεων. Ερχόμενος όμως Αθήνα έβλεπα πως όλο και περισσότερος κόσμος δήλωνε πως θα κατέβει στο Σύνταγμα. Με αποστροφή δεχόμουν τις απόψεις τους κι έκοβα κάθε κουβέντα πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Εξάλλου η πίκρα μου πήγαζε από την επιθυμία του Μίκη Θεοδωράκη να μιλήσει στη συγκέντρωση.
Μέχρι τελευταία στιγμή ήλπιζα πως θα λογικευτεί και δε θα πάει. Όταν είδα το πρωί της Κυριακής τα πρώτα πλάνα της παρουσίας του, ευχόμουν ο λόγος του να είναι όσο το δυνατόν πιο ουσιώδης και βάσιμος. Από τα πρώτα του λόγια όμως, οι ελπίδες μου εξανεμίστηκαν.  "Καλοί μου Έλληνες, αδέλφια μου, φασίστες, ναζιστές, τρομοκράτες, ναζιστές (το φωνάζει για δεύτερη φορά)…». Τα πόδια μου κόπηκαν κι έμεινα αποσβολωμένος στην οθόνη να παρακολουθώ έναν λόγο που κι ο πιο φανατισμένος νεοφιλελεύθερος και νεοναζί θα ονειρευόταν να απαγγείλει. Από το στόμα του ξεπήδησε με νηφαλιότητα ολόκληρη η επιθετική γραμμή του ελληνικού εθνικισμού, της πλειονότητας της δεξιάς και όλης της ακροδεξιάς. Κερασάκι στον εξωφρενικό του λόγο ήταν η στιγμή που ζήτησε λίγο νερό, τονίζοντας αστειευόμενος πως ήθελε ελληνικό νερό. Εκεί συνειδητοποίησα πως τα λόγια του δεν βασίζονταν σε ξεμωράματα αλλά σε συνειδητοποιημένη θέση.
Είναι η πρώτη φορά που βίωνα σε απευθείας μετάδοση την ηθική κηδεία ενός σημαντικού προσώπου. Αμέσως ο νους μου έτρεξε σ’ εκείνη την ονειρική βραδιά στο Καλλιμάρμαρο και στη συγκίνηση που μας πλημμύριζε με τα τραγούδια του. Την προσπέρασα απογοητευμένος για να γυρίσω στον Φλεβάρη του ’12 όταν κάναμε αλυσίδα και τρώγαμε δακρυγόνα από την ανεξέλεγκτη αστυνομική βία, προσπαθώντας να κάνουμε διάδρομο για να περάσει μαζί με τον Μανώλη Γλέζο στη Βουλή. Όλα αυτά έγιναν στάχτη μέσα σε μια στιγμή κι ένα βασανιστικό «γιατί» πίεζε να ξεχυθεί από τα χείλη μου γεμάτο πίκρα κι οργή.
Συζητώντας με έναν φίλο που ήμασταν μαζί τον Φλεβάρη του ’12 στο Σύνταγμα, προσπάθησε να με παρηγορήσει λέγοντας πως «για τα κινήματα η απεξάρτηση από κάθε σωτήρα είναι ο απώτερος σκοπός και στόχος». Δε μπορούσα παρά να συμφωνήσω μαζί του. Αλλά όχι μ’ αυτόν τον τόσο εξευτελιστικό τρόπο. Το τέλος του Μίκη Θεοδωράκη δεν είναι μόνο θλιβερό αλλά κι επικίνδυνο καθώς αφέθηκε στην αγκαλιά των ακροδεξιών αυτού του τόπου.
Αγαπητέ κ. Μίκη Θεοδωράκη, μπορεί στο λυκόφως της ζωής σας να αποφασίσατε να κάνετε φίλους σας τους ακροδεξιούς. Η μουσική σας όμως που μας μεγάλωσε και μας γαλούχησε, θα την κρατήσουμε και θα την φυλάξουμε εμείς διότι πολύ φοβάμαι ότι με τους νέους σας «φίλους» θα μείνει σίγουρα ορφανή.
Δυστυχώς ο καιρός σκουλήκιασε κι εμείς ζούμε σε μια νέα βαρβαρότητα…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης δεν θα πάει στο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία

του Σαμσών Ρακά

Ο Έρμιππος βρίσκεται στο καράβι της επιστροφής απ’ την Ελλάδα στην Αίγυπτο και στέκει σιωπηλός εν μέσω ενός ρωμαϊκού χρόνου. Τέτοιο βάθος σιωπής δεν αποτυπώθηκε ξανά σε ελληνικό ποίημα. Ο Έρμιππος ατενίζει τα νερά της Κύπρου που ξανοίγουν την απέραντη Ανατολή και νιώθει αγαλλίαση. Μα δεν θέλει να νιώθει αγαλλίαση. Προσπαθεί να την αρνηθεί. Προσπαθεί να αντιστρέψει την έννοια της νόστου. Πιέζει τον εαυτό του να νιώσει θλίψη που αφήνει την Ελλάδα πίσω του μα δεν τα καταφέρνει. Κι αυτό του προκαλεί ακόμη βαθύτερη θλίψη. Τον σκιάζει μια υπαρξιακή αγωνία καθώς αναρωτιέται πώς γίνεται να νιώθει Έλληνας αλλά ταυτόχρονα να νιώθει λύτρωση που φεύγει από την Ελλάδα. Πώς γίνεται η Συρία και η Αίγυπτος να είναι οι πατρίδες του ελληνισμού του; Μπρος στον καταγωγικό του διχασμό στέκει άφωνος μες στην αιωνιότητα. Μα δίπλα του ο φίλος του, πιθανότατα ο Φίλωνας, όλα τα έχει καταλάβει. Προσπαθεί να τον λυτρώσει από τον εσωτερικό του διχασμό, παρακινώντας τον να παραδοθεί στα συναισθήματά του. «Αξίζει να γελιούμαστε;». Η δικιά μας Ελλάδα βαστάει από τις χώρες της Ασίας, του λέει. Τι κι αν ξενίζει τον Ελληνισμό; «Είμεθα Έλληνες κι εμείς –τι άλλο είμεθα;-» Ποιος θα μας κρίνει άλλωστε; Και με τον τρόπο αυτό διευρύνει τα όρια του ελληνισμού, ανάγοντάς τον σε ουσία άυλη και τοποθετώντας τον σε μια πνευματική και ειρηνική χωροχρονικότητα, σχεδόν φιλοσοφική («εμάς τους φιλοσόφους») που διόλου δεν εξαρτάται από σύνορα και αλυτρωτισμούς. Μην υποδύεσαι την Ελλάδα, Έρμιππε, περισσότερο από ό,τι είσαι, του τονίζει ο ποιητής με τον τρόπο του. Μάταια πασχίζεις. Γιατί η Ελλάδα δεν βγαίνει σε καλούπι. Θυμήσου κάτι μικροβασιλείς που ντυνόντουσαν ελληνοποιημένα και συμπεριφερόντουσαν επιδεικτικά ως Έλληνες, ή ακόμη («τι λόγος!») και ως Μακεδόνες, που γελούσαμε όταν τους βλέπαμε στα σπουδαστήριά μας. «A όχι δεν ταιριάζουνε σ’ εμάς αυτά».
Πρέπει να θυμηθείς, Έρμιππε, πρέπει να θυμηθείς τώρα που υψώνεται η σάρισα και έρχεται στη μόδα η περικεφαλαία ενός σημαιόπληκτου ελληνισμού που είναι έρμαιο τοπικών ηγεμονίσκων. Και να γελάς, Έρμιππε, να γελάς…

Επάνοδος από την Ελλάδα 

Ώστε κοντεύουμε να φθάσουμ’, Έρμιππε. 

Μεθαύριο, θαρρώ· έτσ’ είπε ο πλοίαρχος. 

Τουλάχιστον στην θάλασσά μας πλέουμε· 

νερά της Κύπρου, της Συρίας, και της Aιγύπτου, 

αγαπημένα των πατρίδων μας νερά. 

Γιατί έτσι σιωπηλός; Pώτησε την καρδιά σου, 

όσο που απ’ την Ελλάδα μακρυνόμεθαν 

δεν χαίροσουν και συ; Aξίζει να γελιούμαστε; — 

αυτό δεν θα ’ταν βέβαια ελληνοπρεπές. 

 Aς την παραδεχθούμε την αλήθεια πια· 

είμεθα Έλληνες κ’ εμείς — τι άλλο είμεθα; — 

αλλά με αγάπες και με συγκινήσεις της Aσίας, 

αλλά με αγάπες και με συγκινήσεις 

που κάποτε ξενίζουν τον Ελληνισμό. 

 Δεν μας ταιριάζει, Έρμιππε, εμάς τους φιλοσόφους 

να μοιάζουμε σαν κάτι μικροβασιλείς μας 

(θυμάσαι πώς γελούσαμε με δαύτους 

σαν επισκέπτονταν τα σπουδαστήριά μας) 

που κάτω απ’ το εξωτερικό τους το επιδεικτικά 

ελληνοποιημένο, και (τι λόγος!) μακεδονικό, 

καμιά Aραβία ξεμυτίζει κάθε τόσο 

καμιά Μηδία που δεν περιμαζεύεται, 

και με τι κωμικά τεχνάσματα οι καημένοι 

πασχίζουν να μη παρατηρηθεί. 

 A όχι δεν ταιριάζουνε σ’ εμάς αυτά. 

Σ’ Έλληνας σαν κ’ εμάς δεν κάνουν τέτοιες μικροπρέπειες. 

Το αίμα της Συρίας και της Aιγύπτου 

που ρέει μες στες φλέβες μας να μη ντραπούμε, 

να το τιμήσουμε και να το καυχηθούμε. 

 Από τα Κρυμμένα Ποιήματα, Ίκαρος 1993

Πηγή: Ασσόδυο

Οι αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας Γρηγορόπουλου θυμούνται...

της Ελένη Μπέλλου

Το 2010, δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και με τις μνήμες ακόμα νωπές στην εκπομπή «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» είχαμε μιλήσει με τους πρωταγωνιστές της νύχτας εκείνης.
Ο Γιώργος Καρατέγος που ήταν στην ίδια παρέα με τον Αλέξη εκείνο το βράδυ, περιέγραψε τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε των πυροβολισμών του Κορκονέα. Η Λητώ Βαλλιάτζα που τράβηξε το βίντεο δολοφονίας μίλησε για όσα είδε και εκτίμησε πως αν δεν υπήρχε το ντοκουμέντο αυτό, η ιστορία της 6ης Δεκεμβρίου, θα είχε γραφτεί αλλιώς από ΜΜΕ κι αστυνομία. Η οικογένεια και οι φίλοι του Γρηγορόπουλου σκιαγράφησαν ένα παιδί που άκουγε Pink Floyd κι ονειρευόταν να σπουδάσει Nομική.
Οι συνήγοροι της οικογένειάς του Ζωή και Νίκος Κωνσταντόπουλος κατέρριψαν τη σκευωρία που πήγε να κατασκευαστεί για να συγκαλυφθεί το έγκλημα. Ο Προκόπης Παυλόπουλος αποκάλυψε ότι υπήρχε σχέδιο επέμβασης του στρατού στο συρτάρι, για να αντιμετωπιστεί η εξέγερση του Δεκέμβρη.
Οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες των ημερών εκείνων έκαναν τη δολοφονία να μοιάζει σαν να είχε προαναγγελθεί...

Γιώργος Καρατέγος: Είχε στο ύψος της καρδιάς μια τρύπα

Ο Γιώργος Καρατέγος, 15χρονος κι εκείνος τότε, ήταν με την παρέα του σε μία καφετέρια στα Εξάρχεια. Όταν σταμάτησε η βροχή πήγαν να κάτσουν στη συμβολή των οδών Μεσολογγίου και Τζαβέλλα, όπου συνάντησαν μία φιλική τους παρέα που ήταν ήδη εκεί. Ανάμεσά τους και ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Είχε μία υποχρέωση κι έτσι μετά από λίγη ώρα χαιρέτησε τα παιδιά και ξεκίνησε να φύγει. Δεν είχε απομακρυνθεί πολύ, όταν άκουσε φασαρία και μια χειροβομβίδα κρότου λάμψης να σκάει. Ακολούθησαν οι πυροβολισμοί. Όταν επέστρεψε στο σημείο, το κακό είχε συμβεί…
«Έκανα τον κύκλο του τετραγώνου και ξανα-κατευθύνθηκα στη Μεσολογγίου. Τα παιδιά της παρέας μου είχαν μαζευτεί πάνω από τον Αλέξανδρο. Θυμάμαι κάποια παιδιά τον τραβάγανε προς τα πίσω και λέγανε ότι τον πυροβόλησαν. Δεν ήμασταν και τόσο σίγουροι μέχρι που - το θυμάμαι χαρακτηριστικά - του σήκωσε την μπλούζα κάποιο παιδί και είχε στο ύψος της καρδιάς μια τρύπα, από όπου έβγαινε αίμα», είχε πει στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα.
«Άρχισε να μαζεύεται κόσμος, μεταξύ αυτών κι ένας γιατρός απ’ ότι θυμάμαι, που προσπαθούσε να κάνει κάτι, αλλά….», συμπλήρωνε.

Λητώ Βαλλιάτζα: Ε, και τότε πάτησα το REC…

«Ήμουνα στο σπίτι μου, ένα κανονικό απόγευμα, ήσυχο… Με τη συνηθισμένη μάλλον φασαρία των Εξαρχείων. Άκουσα ένα δυνατό κρότο και δεν ξέρω για ποιό λόγο, σηκώθηκα κατευθείαν, πήρα την κάμερα που είχα πάνω στο τραπέζι μου και βγήκα στο μπαλκόνι. Αλλά δεν ξέρω γιατί το έκανα αυτό. Ήταν δυνατός ο κρότος, αλλά γενικά τέτοιοι ήχοι δεν είναι πολύ ασυνήθιστοι στα Εξάρχεια. Αργότερα έμαθα ότι ήτανε κρότου λάμψης».
Η Λητώ Βαλλιάτζα είναι η κοπέλα που κατέγραψε με την κάμερα της τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Το 2010 μίλησε στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα για τα όσα είδε να διαδραματίζονται στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου.
«Βλέπω, λοιπόν, τους δύο αστυνομικούς να… να έρχονται πεζοί… Ξαφνιάστηκα… Ε, και τότε πάτησα το REC».
Ευτυχώς, το γεγονός ότι πάτησε ενστικτωδώς το REC εγκαίρως, δεν άφησε κανένα περιθώριο συγκάλυψης του εγκλήματος που συντελέστηκε το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου του 2008, κάτω από το τότε σπίτι της.
«Πλησιάσανε τον πεζόδρομο, προκαλέσανε όποιον ήταν από την άλλη μεριά, έντονα, βγάλανε και οι δύο τα όπλα τους, πήρανε θέση βολής και πυροβολήσανε».
Λίγο αργότερα θα έβλεπε το πειστήριο μίας δολοφονίας που είχε στα χέρια της να παίζει παραποιημένο στο MEGA. Ο τηλεοπτικός σταθμός είχε προσθέσει ήχους επεισοδίων στο βίντεο για να δώσει την αίσθηση ότι το συμβάν έγινε εν ώρα ταραχών. Όταν το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε, επέρριψε την παραποίηση της αλήθειας στην «δημιουργική αδεία» του μοντέρ…

Δάφνη Κεσίσογλου: Αυτό ήταν! Ένα παιδί…

«Αυτό ήτανε, ένα παιδί ήταν… Τον είδα το Σάββατο το πρωί και μου είπε ότι το βράδυ θα πάω στους φίλους μου που γιορτάζουνε. Ήξερε ότι θα είναι στα Εξάρχεια, επειδή γιόρταζε ένας φίλος του και μετά θα πήγαιναν στο Ψυχικό σ’ ένα πάρτι, επειδή γιόρταζε ένας ακόμα φίλος του. Αυτή ήταν η τελευταία μας συνάντηση», θα πει στον φακό της εκπομπής η συμμαθήτρια του Δάφνη Κεσίσογλου. 
«Τον Αλέξανδρο τον γνώρισα στο νηπιαγωγείο. Ήμασταν από το νηπιαγωγείο μαζί μέχρι το τέλος δημοτικού και ξαναβρεθήκαμε και πάλι 1η Λυκείου γιατί ήρθε κι εκείνος στην Ώθηση. Τον θυμάμαι που καθόταν στο θρανίο του ήσυχα, δεν δημιούργησε ποτέ φασαρία στο μάθημα, στο διάλειμμα με τη μουσική του.. κοινωνικός, να μιλήσει, ούτε φασαρίες να δημιουργήσει, τίποτα», θα πει. 
Αγαπημένο του συγκρότημα ήταν οι Pink Floyd κι αγαπημένο του τραγούδι το «Wish you were here». Όνειρο του να σπουδάσει Νομική.
Εκείνο το απόγευμα είχε αγοράσει ένα κολιέ με μια καρδούλα για να το δώσει στην αγαπημένη του. Το βρήκαν πάνω του…

Ανδρέας Κωνσταντίνου: Πέθανε με την απορία…

«Ο Αλέξανδρος ήταν πραγματικά αθώος. Πολύ πιο αθώος από άλλα παιδιά της ηλικίας του. Και λόγω αυτής της αθωότητάς του έχασε και τη ζωή του. Διότι δεν περίμενε, δεν πίστευε ποτέ ότι ήτανε δυνατόν, χωρίς να έχει κάνει οτιδήποτε, να χάσει τη ζωή του. Ο Αλέξανδρος δεν έμαθε γιατί πέθανε. Ο Αλέξανδρος πέθανε με την απορία του τι έγινε. Για αυτό και τα τελευταία του λόγια ήταν όλο έκπληξη και απορία “ρε σεις, με χτυπήσανε”», είχε πει στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα ο πατριός του, Ανδρέας Κωνσταντίνου.
«Η μητέρα του Αλέξανδρου βρισκόταν στο κατάστημά της. Όταν χτύπησε το τηλέφωνο, είδε στο κινητό της ότι τηλεφωνάει ο Αλέξανδρος, και όλο χαρά του λέει “αγόρι μου, ελάτε, τελείωσα, να σας πάρω κ.λπ. κ.λπ."» και από την άλλη μεριά του ακουστικού βγαίνει μια φωνή γυναικεία, και της λέει “είστε η μητέρα του Αλέξανδρου;” Λέει, ναι. “Ε, ξέρετε ο Αλέξανδρος έχει τραυματιστεί σοβαρά και πρέπει να έρθετε στον Ευαγγελισμό”. Αμέσως τη ρώτησε “σας παρακαλώ πολύ πείτε μου, το παιδί μου ζει;”. Και η άλλη φωνή της είπε “δεν μπορώ να σας πω, αλλά μην έρθετε μόνη σας, ελάτε με μια φίλη σας”», μας είχε διηγηθεί.

Ζωή Κωνσταντοπούλου: Προσπάθησαν να το συγκαλύψουν

Όταν οι δύο δράστες, οι ειδικοί φρουροί Επαμεινώνδας Κορκονέας και Βασίλης Σαραλιώτης έφυγαν από τον τόπο του εγκλήματος, πληροφόρησαν το κέντρο της αστυνομίας ότι είχαν δεχθεί επίθεση. Δεν ανέφεραν τίποτα για τους πυροβολισμούς.
«Η άμεση και αντανακλαστική αντίδρασή τους ήταν να δημιουργήσουν ψευδείς εγγραφές στον ασύρματο για να δικαιολογήσουν εκ των υστέρων την πράξη τους, και το πρώτο που από την πρώτη στιγμή είχαν στο μυαλό τους, όπως πάλι οι ίδιοι ομολόγησαν, ήταν η ένορκη διοικητική εξέταση που θα ακολουθούσε. Διότι μέχρι εκεί έφτανε βέβαια η προσδοκία τους. Μέχρι μιαν ένορκη διοικητική εξέταση. Για μια δολοφονία», έλεγε στην εκπομπή η συνήγορος της οικογένειας Γρηγορόπουλου, Ζωή Κωνσταντοπούλου.
Χαρακτηριστικό είναι ότι, όπως είχε γίνει γνωστό, ο Επαμεινώνδας Κορκονέας, λίγο μετά τη δολοφονία ενός 15χρονου παιδιού που διέπραξε είχε τηλεφωνήσει στη σύζυγό του λέγοντας της «Μαράκι φάτε, θα αργήσω λίγο γιατί κάτι έγινε στη δουλειά». «Το πίστευα. Δεν το είπα για να την καθησυχάσω, το πίστευα», είπε στο δικαστήριο που ακολούθησε.
«Μέχρι κι εκείνη την ώρα, από την πλευρά του τμήματος ανθρωποκτονιών της αστυνομίας, εφαρμόζεται και ακολουθείται το γνωστό σενάριο της συμπλοκής και του τυχαίου περιστατικού. Μέχρις αργά τη νύχτα επί ώρες περιφέρονται και δεν έχουν συλληφθεί. Ενώ είναι γνωστό ότι έχει γίνει χρήση πιστολιού κι έχει σκοτωθεί πολίτης, δεν καλούν για να δώσουν άμεσες εξηγήσεις, δε τους αφαιρούνται τα πιστόλια, δεν τους γίνεται αλκοτέστ και επίσης όταν τους γίνεται έλεγχος για ίχνη πυρίτιδας στα χέρια, έχουν πάει προηγουμένως εις την τουαλέτα», συμπλήρωνε ο επίσης συνήγορος της οικογένειας, Νίκος Κωνσταντόπουλος.
«Ένας αστυνομικός βρέθηκε στην κατάσταση να κάνει χρήση του πιστολιού του και από τυχαία εκπυρσοκρότηση, δολοφονήθηκε ένας πολίτης. Αυτό το σενάριο είναι που κατέρρευσε. Όλα αυτά, θα ήταν στο σκοτάδι εάν δεν υπήρχε το βίντεο της κυρίας Βαλιάντζα», σημείωνε.

Ένα ποτάμι οργής

Η δολοφονία ενός 15χρονου παιδιού στην καρδιά της Αθήνας ξεχείλισε την κοινωνική οργή που ξέσπασε σαν χείμαρος απ’ άκρη σε άκρη στην Ελλάδα. Με το σύνθημα «αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη» χιλιάδες νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τη δολοφονία αλλά και για τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που καταπίεζαν και υπονόμευαν το μέλλον τους.
Παράπλευρη απώλεια τα σοβαρά επεισόδια που σημειώθηκαν σε όλη τη χώρα, δίνοντας τροφή για πολιτική εκμετάλλευση της κατάστασης και στοχοποίηση ολόκληρων πολιτικών χώρων και τα οποία έθεσαν στο τραπέζι ακόμη και το ενδεχόμενο κήρυξης στρατιωτικού νόμου…
Ακραίοι κύκλοι της τότε κυβέρνησης είχαν κάνει την πρόταση. Υπουργός Δημοσίας Τάξης τότε, ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος (ο οποίος φέρεται να έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο να μην υιοθετηθεί το μέτρο) είχε επιβεβαιώσει στον Στέλιο Κούλογλου ότι η πρόταση για κήρυξη στρατιωτικού νόμου είχε ακουστεί στο Μέγαρο Μαξίμου. «Εξετάστηκε το ενδεχόμενο. Αλλά και οι ίδιοι που το πρότειναν, κατέληξαν ότι αυτό δεν θα ήταν δυνατόν. Γιατί μπορούσε να έχει πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. Και κυρίως, να κλονίσει την εικόνα ενός δημοκρατικού κράτους», είχε πει στον φακό του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα.
Χρειάστηκε αρκετός καιρός για να σβήσουν οι φλόγες που άναψαν την 6η Δεκεμβρίου. Η εξέγερση του 2008 έγινε ορόσημο πολιτικής ζύμωσης μιας ολόκληρης γενιάς, που τότε σπούδαζε και σήμερα είναι στην πλειοψηφία της άνεργη, έχοντας να αντιμετωπίσει, πιο ώριμη πια, τις νέες προκλήσεις των ημερών της.
Το δικαστήριο έκρινε τον Επαμεινώνδα Κορκονέα ένοχο για ανθρωποκτονία από πρόθεση, με άμεσο δόλο και τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη. Ο Βασίλης Σαραλιώτης κρίθηκε ένοχος για απλή συνέργεια και καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλακή.
Σήμερα, ο Επαμεινώνδας Κορκονέας κρατείται στις φυλακές Δομοκού και υποστηρίζει ότι έχει ψυχιατρικά προβλήματα. Ο Βασίλης Σαραλιώτης έναν χρόνο μετά την καταδίκη του αποφυλακίστηκε με περιοριστικούς όρους.

Πηγή: tvxs.gr