Στα καθολικά χωριά της Τήνου

Η Τήνος είναι γνωστή για την εκκλησία της Παναγιάς. Αυτό είναι και καλό και κακό. Κακό επειδή αλλοιώνεται η ταυτότητα και η ιστορία αυτού του τόπου και καλό διότι έχει έναν μόνιμο τουρισμό θρησκευτικού χαρακτήρα που καταφθάνει στο νησί για να προσκυνήσει στην εκκλησία, προσφέροντας ένα σεβαστό οικονομικό κέρδος για τους κατοίκους του που ασχολούνται με το συγκεκριμένο κομμάτι. Ωστόσο, η ύπαρξη του συγκεκριμένου θρησκευτικού τουρισμού που δε ξεπερνάει τα όρια της Χώρας (πέρα από οργανωμένες επισκέψεις στον Πύργο), στάθηκε αφορμή να παραμείνει άγνωστη, αυθεντική κι αναξιοποίητη η μαγευτική ομορφιά της Τήνου, που δεν είναι άλλη από τα υπέροχα χωριά της και τις όμορφες παραλίες της.

Στις πρώτες μου επισκέψεις στο νησί, μου δημιουργήθηκε μεγάλη εντύπωση για την ύπαρξη ενός πλήθους καθολικών χωριών στο πιο γνωστό "ορθόδοξο" νησί του Αιγαίου. Την απορία αυτή μου την κάλυψε ένας φίλος που έχει καταγωγή από το νησί και συγκεκριμένα από την Κώμη κι από την συγκεκριμένη πηγή που σας παραθέτω εδώ. 

Ο καθολικισμός εδραιώθηκε στο νησί την περίοδο της Βενετοκρατίας. Όταν ο Τήνος προσαρτήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1715, έγινε συμφωνία μεταξύ Βενετών και Οθωμανών, η οποία προστάτευε την ανεξιθρησκία του νησιού και πως κανένας Τούρκος δε θα πατούσε το πόδι του εκεί κι οι φόροι υποτέλειας θα δίνονταν μέσω θαλάσσης. Με αυτή τη συνθήκη, στο νησί κατέφτασαν ορθόδοξοι χριστιανοί, οι οποίοι χτίσανε χωριά στην άγονη περιοχή της Τήνου, μιας και την καλή πλευρά την κατείχαν ήδη οι καθολικοί. 

Στην δεύτερη επίσκεψή μου στην Τήνο, άρχισα να ανακαλύπτω τα καθολικά χωριά, έχοντας την Κώμη ως ορμητήριο. Επισκέφθηκα τα χωριά Βώλαξ κι Αγάπη κι ανέβηκα στην κορυφή του επιβλητικού βράχου με τα απομεινάρια της καστροχώρας του Εξώμβουργου, που ορθώνεται πάνω από τα καθολικά χωριά του νησιού. 

Ο Βώλαξ είναι ένα ιδιαίτερο χωριό. Βρίσκεται στη μέση του πουθενά και περιβάλλεται από θεόρατες κι ολοστρόγγυλες πέτρες. Ακόμα δεν έχουν βρει την προέλευσή τους και τα αίτια ύπαρξής τους. Προσφέρουν όμως ένα ιδιαίτερο θέαμα. Ειδικά όταν περπατάς μέσα στο χωριό και βλέπεις σε κάθε στενό, συμπλέγματα βράχων και σπιτιών, αρμονικά δεμένων μεταξύ τους. Πολύ έξυπνο και πρωτότυπο το δέσιμο των βράχων με το μικρό θέατρο του χωριού. Σαν να είναι και οι όγκοι αυτοί θεατές των παραστάσεων που ανεβαίνουν εκεί κατά καιρούς.

Η Αγάπη είναι ένα μικρό χωριουδάκι κοντά στην Κώμη. Ήσυχο κι όμορφο, αναπτύσσεται πάνω σε μία πλαγιά. Αποκαλύπτεται, φτάνοντας και παρκάροντας σε μία αντικριστή απλάδα. Από εκεί κατεβαίνεις στην κεντρική πλατεία του χωριού που βρίσκεται ανάμεσα σε τρεχούμενα νερά, κι από εκεί ανηφορίζεις στα καλντερίμια του. Εκεί βρίσκεται μία μόνο παραδοσιακή ταβέρνα με το όμορφο μπαλκόνι της να κοιτά προς την κοιλάδα που σχηματίζουν τα γύρω βουνά. 

Τέλος, το Εξώμβουργο είναι ένας μεγάλος βράχος στην καρδιά της Τήνου. Θέλει αντοχή για να τον ανέβεις με τα πόδια και πολύ δύναμη για να κρατηθείς από τον ισχυρό αέρα που συναντάς στην κορυφή του. Με δυσκολία καθίσαμε κάτω από τον ψηλό σταυρό της κορυφής για να απολαύσουμε την θέα. "Ο σταυρός αυτός κάποτε καταστράφηκε από έναν κεραυνό και ξαναχτίστηκε" μου ανέφερε ο Γιάννης. Κατά τη κάθοδό μας, φοβήθηκα σε πολλά σημεία πως θα με ρίξει ο αέρας στον γκρεμό. "Κλείσε τα αυτιά σου για να κατέβεις πιο εύκολα" μου φώναζε ο Γιάννης. "Δεν υπάρχει περίπτωση να σε παρασύρει ο αέρας, η αλλαγή της πίεσης στα αυτιά είναι που σε κάνουν να χάνεις την ισορροπία σου". 

Γύρω από το Εξώμβουργο υπάρχουν διάσπαρτα πολλά καθολικά κι ορθόδοξα χωριουδάκια. Ένα από αυτά το έχουν αγοράσει Γερμανοί και το 'χουν μετατρέψει σε δικό τους τουριστικό θέρετρο καθώς δεν επιτρέπεται σε κανέναν Τηνιακό να το επισκεφθεί. Κράτος εν κράτει. Μία κατάσταση που δεν είναι τίποτα παραπάνω από έναν επιπλέον τρόπο ξεπουλήματος της πατρίδας μας.

Όσο για το νησί, έχω την αίσθηση πως κάθε φορά που θα το επισκέπτομαι, θα ανακαλύπτω και κάτι καινούργιο. Αναχωρώντας, αναρωτήθηκα πως γίνεται ένα τόσο μικρό νησί να έχει τόσα πολλά να σου δείξει. Θεωρώ πως όσο επικρατεί το καθεστώς του θρησκευτικού τουρισμού, τόσο αυτός ο τόπος θα είναι εναλλακτικός και ήρεμος. Δεν είναι τυχαίο, το ότι όσοι ανακαλύπτουν την ενδοχώρα του νησιού, θέλουν να την επισκεφθούν ξανά και ξανά...