Το 2017 διαφέρει πολύ από τις προηγούμενες δύο χρονιές. Ξεκίνησε δυναμικά με ένα μπαράζ εξαιρετικών πολιτικοποιημένων ταινιών εξ ανατολής, κάτι το οποίο μου άνοιξε για τα καλά την κινηματογραφική μου όρεξη. Η συνέχεια υπήρξε το ίδιο εντυπωσιακή με ταινίες ανθρωποκεντρικές που είχαν κύριο γνώρισμα την δυσκολία των προσωπικών μας σχέσεων ενώ από το καλοκαίρι κι έπειτα ακολούθησαν αρκετές αξιόλογες ταινίες που είχαν ως θέμα τους την Τέχνη και τον ρόλο της τόσο στη σημερινή εποχή όσο και στη ζωή τόσο των δημιουργών όσο και του καθενός μας.
Κάπου στα μισά της άνοιξης ενθουσιάστηκα πολύ με μία ταινία, που αμέσως την θεώρησα ως την καλύτερη της χρονιάς. Ως αδιαφιλονίκητο φαβορί πορευόταν μέχρι το φθινόπωρο όπου έπσε σε μία πρωτότυπη αλλά άκρως συγκινητική κι ανθρώπινη ταινία. Το δίλημμα ήταν μεγάλο και με προβλημάτισε αρκετά. Οφείλω να ομολογήσω πως η επιλογή της καλύτερης ταινίας δεν μου ήταν εύκολη για μια ακόμη φορά.
Στις μεγάλες απογοητεύσεις της χρονιάς συγκαταλέγονται η Σιωπή του Σκορσέζε, το Mother του Αρονόφσκι και το Τετράγωνο του Ρούμπεν Εστλουντ.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με τις δικές μου καλύτερες ταινίες της χρονιάς (για περισσότερη κριτική, πατήστε πάνω στους τίτλους των ταινιών):
10. Νυκτόβια Πλάσματα
Η ταινία με την οποία ξεκίνησε η χρονιά. Για μία ακόμη φορά ο Τομ Φορντ με ενθουσίασε με την κομψότητά του τόσο στα πλάνα όσο και στα πρόσωπα της ιστορίας. Αδιέξοδες σχέσεις, μοναχικές κι απρόσωπες κοινωνίες, έργα τέχνης άνευ ουσίας και μία μπουρζουαζία που τρέφεται από τις σάρκες της για να επιβιώσει. Όλα αυτά άψογα ντυμένα με την υπέροχη μουσική του Abel Korzeniowski. Καλοδουλεμένο σενάριο, πρωτοτυπία ως θρίλερ κι εξαιρετικές ερμηνείες. Μοναδικό αρνητικό της ταινίας, η προώθηση της βίας ως μοναδικό εργαλείο ηθικής δικαίωσης.
9. Ο Εμποράκος
Η ταινία με είχε κερδίσει εξαρχής από το γεγονός ότι όλη η ιστορία εξελίσσεται γύρω από το εκπληκτικό έργο του Άρθουρ Μίλερ, "Ο Θάνατος του Εμποράκου", το οποίο είχα λατρέψει μέσα από την ταινία του Φόλκερ Σλέντορφ με πρωταγωνιστές τους Ντάστιν Χόφμαν και Τζον Μάλκοβιτς. Όμως παρακολουθώντας την ταινία του Ασκάρ Φαραντί, διαπίστωσα τις εκπληκτικές ομοιότητες της ιρανικής κοινωνίας με την δικιά μας. Η καθημερινή ρουτίνα που απομυζά ενέργεια από τους κατοίκους μιας μεγάλης πόλης, οι οποίοι προσπαθούν να σώσουν κάτι από το είναι τους μέσα από την τέχνη του θεάτρου. Ένα όμως αναπάντεχο γεγονός μπορεί να ανατρέψει ολόκληρη την εύθραυστη ισορροπία δημιουργώντας ανεξέλεγκτες εκρήξεις με μη αναστρέψιμες συνέπειες. Κύριο χαρακτηριστικό της ταινίας είναι οι ρωγμές και οι φθορές στους τοίχους που συναντάμε σε κάθε πλάνο, κάτι που συσχετίζεται με τη σύγχρονη κοινωνία, η οποία έχοντας χάσει τις ρίζες της πατάει πάνω σε ετοιμόρροπα θεμέλια, ενώ έχοντας αλλοιώσει την ταυτότητά της στο βωμό της παγκοσμιοποίησης, έχει υποστεί τρομερή φθορά στο πέρασμα του χρόνου.
8. Blade Runner 2049
Δεν υπήρξα θαυμαστής της πρώτης ταινίας ούτε περίμενα με ανυπομονησία τη συνέχειά της. Όμως η ταινία με κέρδισε αναπάντεχα. Το Blade Runner 2049 στηρίχθηκε σε ένα έξυπνα καλογραμμένο σενάριο και σε ένα πετυχημένο πάντρεμα φιλμ νουάρ με δυστοπικά τοπία. Ένα μοντέρνο υπαρξιακό θρίλερ με αρκετές σκηνές σιωπής που δίνουν τη δυνατότητα στον θεατή να προβληματιστεί και να αναζητήσει λύσεις στους γρίφους που του παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της ταινίας. Τα πλάνα ανεβάζουν την σκηνοθεσία σε άλλα επίπεδα ενώ η μουσική θυμίζει αρκετά το υπέροχο θρυλικό σάουντρακ του Vangelis. Ωστόσο η ταινία κερδίζει για πολλούς ακόμη λόγους τις εντυπώσεις. Τα σκηνικά, οι ερμηνείες, η ενδυματολογία των προσώπων, το στήσιμο των εσωτερικών χώρων, οι προοπτικές που εκτυλίσσεται η δράση, η μουσική κι η ατμόσφαιρα σίγουρα θα μείνουν ως ένα εξαιρετικό παράδειγμα για μελλοντικές ταινίες αντίστοιχου είδους.
7. Afterimage
Το Afterimage ή αλλιώς Μετείκασμα στα ελληνικά, είναι ένα από τα αξιοπρεπέστατα αριστουργήματα που περνούν διακριτικά από τις σκοτεινές αίθουσες.Η ταινία είναι άκρως ενδιαφέρουσα διότι μπορεί να χωριστεί και να αναγνωσθεί σε πολλά επίπεδα. Στο πολιτικό κομμάτι, ο Βάιντα αναθεματίζει τον καταστρεπτικό ρόλο του σταλινικού καθεστώτος (και κάθε καθεστώτος) απέναντι στην ελευθερία έκφρασης των ανθρώπων. Στο καλλιτεχνικό κομμάτι η ταινία αναλύει τον ρόλο της Τέχνης προς το κοινό. Προσωπικά μου πρόσφερε μία ενδιαφέρουσα εξήγηση στο ρόλο της αφηρημένης τέχνης. Επίσης, η ερμηνεία του Μπόγκουσλαβ Λίντα είναι συγκλονιστική.
6. Υποψίες
Η ταινία του Εμίν Αλπέρ τιμήθηκε με το ειδικό βραβείο της επιτροπής στην Βενετία, αλλά για μένα αξίζει μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα λόγω του ειλικρινούς και το διορατικού της βλέμματος με τον σκηνοθέτης να μας παρουσιάζει τη ζωή σε μία από τις παραγκουπόλεις της Τουρκίας έχοντας ως φόντο τους θεόρατους ουρανοξύστες της Κωνσταντινούπολης. Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εξαιρετικές αλλά προσωπικά ξεχώρισα τον αξιαγάπητο σκυλάκο που τραυματίστηκε από τον αδελφό του πρωταγωνιστή. Η ταινία επίσης είναι πλούσια σε συμβολισμούς. Το χάσμα των αδελφών συσχετίζεται με το χάσμα των κοινωνικών στρωμάτων της γειτονικής χώρας ενώ οι απανωτές εκρήξεις που ακούγονται στη ταινία υποδηλώνουν το επερχόμενο ξέσπασμα των του τουρκικού λαού (η ταινία γυρίστηκε λίγο πριν το αποτυχημένο-σκηνοθετημένο πραξικόπημα). Για μία ακόμη φορά η κινηματογραφική σχολή της Τουρκίας εντυπωσιάζει με την ορθή πολιτική της ματιά, όμως η συγκεκριμένη ταινία είναι ανατριχιαστικά προφητική γι' αυτά που συμβαίνουν στην Τουρκία σήμερα.
5. Μανιφέστο
Το Μανιφέστο είναι ένα από τα ομορφότερα αλλά και πιο δύσκολα κινηματογραφικά δοκίμια των τελευταίων χρόνων. Αρχικά το έργο προοριζόταν για ένα εικαστικό installation που παιζόταν σε διάφορα καλλιτεχνικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο, αλλά ο δυναμισμός του ήταν τόσο μεγάλος που ώθησε τον δημιουργό να το μοντάρει μετατρέποντάς το σε ταινία. Έτσι δημιούργησε ένα αυθεντικό μανιφέστο πλούσιο με τις σημαντικότερες καλλιτεχνικές, πολιτικές και κοινωνικές διακηρύξεις του 20ου αιώνα. Ο Τζούλιαν Ρόζεφελντ επέλεξε την Κέιτ Μπλάνσετ να υποδυθεί δεκατρία διαφορετικά πρόσωπα, διότι εντυπωσιάστηκε από το παίξιμο της στον ρόλο του Μπομπ Ντίλαν που της ζήτησε να υποδυθεί όλους τους παραπάνω ρόλους. Η ταινία λειτουργεί ως ένα κατηγορώ στα σημερινά κοινωνικοπολιτικά αδιέξοδα και στην κενότητα της σύγχρονης τέχνης ενώ ταυτόχρονα προσφέρει απλόχερα τροφή για σκέψη για του οδεύουμε ως κοινωνία. Όμως η συγκεκριμένη δοκιμιακή ταινία γίνεται περισσότερο αγαπητή καθώς ολοκληρώνεται με έναν άκρως αισιόδοξο τρόπο .
4. Εγώ, ο Κολοκυθάκης
Σε κάθε κινηματογραφικό έτος υπάρχει κι ένα animation που μου κλέβει την καρδιά σε σημείο να το λατρεύω πολύ περισσότερο κι από την καλύτερη ταινία της χρονιάς. Φέτος ήταν η σειρά του υπέροχου Κολοκυθάκη να με γεμίσει με αμέτρητα συναισθήματα.Το εντυπωσιακό της συγκεκριμένης ιστορίας είναι πως ενώ το σενάριο είναι δακρύβρεχτο και στενάχωρο, μας παρουσιάζεται με τόσο όμορφο τρόπο που μας προκαλεί μία απερίγραπτη χαρμολύπη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της ταινίας, ένα χαμόγελο να μένει μόνιμο στα χείλη μας κι ένας πόνος να γίνεται όλο και πιο αισθητός στην καρδιά μας. Η ταινία είναι γεμάτη υπέροχα χρώματα τα οποία παίζουν το δικό τους ιδιαίτερο ρόλο στην αφύπνιση των ναρκωμένων παιδικών μας συναισθημάτων. Αυτό όμως που με μάγεψε πιο πολύ στην ταινία, είναι τα τεράστια μάτια στα ήδη μεγάλα κεφάλια των ηρώων. Είναι εντυπωσιακό πως ένα άψυχο αντικείμενο, όπως είναι οι κούκλες του έργου, αποκτά τόση εκφραστικότητα. Καρφώνεσαι στα μάτια του καθενός κι αμέσως βλέπεις ολόκληρο τον ψυχικό του κόσμο. Και μ' αυτόν τον τρόπο δένεσαι με όλους τους χαρακτήρες. Ένα δεύτερο δυνατό στοιχείο της ταινίας είναι οι φωνές. Είναι τόσο πετυχημένο το δέσιμο των φωνών με τις κούκλες που μεμιάς ξεχνάς ότι βλέπεις ένα animation
3. Δουνκέρκη
Η αντιπολεμική ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, Δουνκέρκη ξεχωρίζει αρχικά για το ιστορικό της θέμα, κάτι το οποίο την χαρακτηρίζει ως ταινία επιβίωσης κι όχι πολεμική. Τι είναι όμως αυτό που κάνει την συγκεκριμένη ταινία ξεχωριστή στο είδος της; Πρώτα απ' όλα εντυπωσιάστηκα με την απουσία φλύαρων προσώπων, κάτι που μ' έχει κουράσει πολύ σε άλλες αντιπολεμικές ταινίες. Το δεύτερο χαρακτηριστικό της ταινίας είναι η εξιστόρηση των γεγονότων και το τρίτο χαρακτηριστικό είναι τα υπέροχα πλάνα. Κάθε σκηνή έχει ιδιαίτερη ισορροπία αλλά και μεγάλο βάθος. Αυτό όμως που κάνει την Δουνκέρκη ιδιαίτερη είναι η οπτική της γωνία στο ιστορικό γεγονός κι ο τρόπος που το προβάλλει. Για πρώτη φορά ο εχθρός είναι αόρατος. Σε κανένα πλάνο δε βλέπουμε Γερμανούς. Η παρουσία του εχθρού γίνεται αισθητή κυρίως με τον ήχο των αεροπλάνων, τη βροχή των σφαιρών και με τις εκρήξεις των οβίδων.Σ' αυτό το χαρακτηριστικό της ταινίας, μάλλον έχουμε το πάντρεμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου με τον σημερινό μεγάλο πόλεμο της τρομοκρατίας στην Ευρώπη. Τέλος η ταινία περνάει επίκαιρα πολιτικά μηνύματα, δίνοντας με τον τρόπο της ένα ισχυρό χαστούκι στο Brexit. Το Δουνκέρκη δεν είναι μόνο μία εξαιρετική αντιπολεμική ταινία. Γίνεται παράλληλα μια βιωματική εμπειρία για κάθε θεατή που καταφέρνει να αιχμαλωτίστει από το πρώτο λεπτό, κι αυτό οφείλεται τόσο από την εκπληκτική φωτογραφία του Χόιτε βαν Χοϊτέμα όσο κι από τα δυνατά ηχητικά εφέ του Ρίτσαρντ Κινγκ
2. Ακριβώς το Τέλος του Κόσμου
Πόσες φορές μας έχει τύχει να φεύγουμε από τη σκοτεινή αίθουσα και να περιφερόμαστε σιωπηλοί και προβληματισμένοι γι' αρκετή ώρα στους δρόμους της Αθήνας. Αυτό έπαθα μετά την προβολή της ταινίας "Ακριβώς το Τέλος του Κόσμου" (Juste la Fin du Monde) η οποία τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο στο φεστιβάλ των Κανών. Η ομορφιά αυτού του έργου που το κάνει ξεχωριστό, βρίσκεται στην ανάλυση που κάνει για τα βαθύτερα νοήματα των ανθρωπίνων σχέσεων. Πόσο μάλλον όταν αυτές οι σχέσεις είναι οικογενειακές. Οι διάλογοι που αναπτύσσονται στην ταινία, μου δημιούργησαν ένα περίεργο βάρος στο στήθος το οποίο όλο και μεγάλωνε, προετοιμάζοντας με για την επερχόμενη έκρηξη του φινάλε. Η επίτευξη αυτής της φορτισμένης συναισθηματικής κατάστασης έγινε με την συνδρομή των εκπληκτικών ερμηνειών κι από τους πέντε ηθοποιούς. Με μεγάλη ευκολία ο Βενσάλ Κασέλ έγινε μισητός, η Μαριόν Κοτιγιάρ αξιολύπητη, η Λέα Σεϋντου ανώριμη κι η Νάταλι Μπάι ασυμπάθιστη. Αντιθέτως ο πρωταγωνιστής κρατώντας αποστάσεις από τους δικούς του, γίνεται παράλληλα αινιγματικός κι απρόσιτος και με τους θεατές. Ο σκηνοθέτης παρουσίασε με αρκετά έξυπνο τρόπο το γεγονός πως όσο πιο ανασφαλής είναι ένας άνθρωπος τόσο πιο θορυβώδης γίνεται ενώ ταυτόχρονα έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου πως σε λίγα χρόνια θα επικρατήσει η δικιά μας γενιά, στην οποία δυστυχώς υπερτερούν ανεύθυνοι κι απαίδευτοι άνθρωποι, οι οποίοι είναι στενόμυαλοι κι εγωιστές. Μέσα όμως στον επερχόμενο σκοταδισμό θα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι σε πείσμα των καιρών θα χτίζουν τη δικιά τους ουτοπία, έχοντας από νωρίς χαράξει έναν μοναχικό δρόμο.
1. Loving Vincent
Το "Loving Vincent" άνετα χαρακτηρίζεται ως ένα θαύμα της Τέχνης όπου ζωγραφική, κινηματογράφος, ποίηση, δοκίμιο και μουσική, έδεσαν τόσο όμορφα, προσφέροντάς μου ένα αξεπέραστο και μοναδικό διαμάντι. Όλη η ταινία είναι γυρισμένη μέσα από τους πίνακές του, καθώς ένα μεγάλο μέρος της παρακαταθήκης που άφησε ο σπουδαίος αυτός ζωγράφος ζωντανεύει στην μεγάλη οθόνη. Γνωστοί πίνακες όπως ο Έναστρος Ουρανός, το Κίτρινο Σπίτι, το Γαλάζιο Δωμάτιο, η Βεράντα του καφενείου την νύχτα, το Νυχτερινό Καφενείο, η Εκκλησία της Οβέρ σιρ Ουάζ, Στο κατώφλι της αιωνιότητας, η Μούσμε κι άλλοι τόσοι αποκτούν υπόσταση και γίνονται σημεία δράσης κι εξέλιξης στην ιστορία. Η ταινία είναι ένα ξεχωριστό αριστούργημα για πολλούς λόγους. Πρώτα απ' όλα έχει δημιουργηθεί εξ'ολοκλήρου από χέρια ζωγράφων. Εικαστικοί έχουν δώσει ζωή σε πίνακες όπου μέσα σ' αυτούς κινούνται οι φιγούρες κι εξελίσσεται ολόκληρη η ιστορία. Έχω γράψει πολλές φορές πως μία ταινία κερδίζει εντυπώσεις από κάποιες σκηνοθετικές "πινελιές". Η συγκεκριμένη ταινία είναι γεμάτη απ' αυτές. Τα τοπία, οι κλειστοί χώροι κι οι φιγούρες βρίσκονται σε μία συνεχή κίνηση κι αυτό χάρη στις συνεχόμενες πινελιές που ανανεώνουν τα πλάνα. Όμως αυτό που μένει σταθερό είναι το βλέμμα των προσώπων. Μάτια καθαρά γεμάτα γυαλάδα και λεπτομέρεια που τα κάνει απόκοσμα ζωντανά σε έναν κόσμο ζωγραφιστό. Έπειτα ήταν οι έντονες εναλλαγές. Το παρόν παρουσιαζόταν με το ύφος του Βαν Γκογκ ενώ το παρελθόν γινόταν ασπρόμαυρο και πιο καθαρό ζωγραφιστά, δίνοντας την αίσθηση ταινιών του ασπρόμαυρου κινηματογράφου. Σε κάθε ασπρόμαυρο πλάνο ερχόμασταν και πιο κοντά στον πλούσιο κι ευαίσθητο ψυχικό κόσμο του καλλιτέχνη ενώ στα έγχρωμα πλάνα συναντούσαμε το ταλέντο του αλλά και την προσπάθειά του να περιγράψει τον κόσμο όπως ο ίδιος τον έβλεπε. Ταυτόχρονα η ταινία μας μεταφέρει τη κραυγή ενός ασυμβίβαστου καλλιτέχνη, ο οποίος μας συμβουλεύει να γυρίσουμε την πλάτη σ' όλα αυτά τα καθάρματα που καταστρέφουν κάθε έννοια και μορφή της Τέχνης, και μας παροτρύνει να βαδίσει ο καθένας τον δικό του μοναχικό δρόμο αρκεί να είναι ειλικρινής γεμάτος ουσία, πάθος κι έρωτα. Το "Loving Vincent" δεν είναι μία ακόμη κινηματογραφική ταινία πάνω στο έργο ενός καλλιτέχνη αλλά μία απερίγραπτη εμπειρία συγκίνησης, αισιοδοξίας κι αγάπης για τη ζωή. Μία εκπληκτική αποτύπωση του έρωτα με όλη τη σημασία της λέξεως. Ένας ύμνος στους ανθρώπους που τους τρώει η μοναξιά επειδή ξεχωρίζουν, πέφτοντας έτσι στην παγίδα της επιθυμίας να μοιάσουν στους υπόλοιπους ή να αποδείξουν την αξία τους σε μία κενή κι αδιάφορη κοινωνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου