Σε μια συζήτηση που είχα πάνω στις εντυπώσεις που μου άφησαν τα "Μυστικά της Τεχεράνης" έπεσε η πρόταση για ένα αντίστοιχο animation από την Τσεχία. Όταν αναζήτησα πληροφορίες για την ταινία, παρατήρησα πως δεν είναι γνωστή στη χώρα μας. Αφότου την παρακολούθησα, συνειδητοποίησα πως κάνουμε μεγάλο λάθος με το να αγνοούμε το συγκεκριμένο κινηματογραφικό διαμάντι.
Ο "Alois Nebel" είναι ένας μεσήλικας σταθμάρχης σε μία επαρχία της τότε Τσεχοσλοβακίας. Η ζωή του είναι μία μίζερη ρουτίνα όπου τον έχει αναγκάσει να μάθει απέξω τα δρομολόγια όλων των τραίνων που περνούν από τον σταθμό. Η κενότητα της καθημερινότητάς του εκδηλώνεται με τον εκνευρισμό του για μια βρύση που στάζει συνέχεια στην αποβάθρα αλλά και μέσα από την αγάπη που έχει για την αδέσποτη γάτα του σταθμού.
Η ζωή του όμως δεν είναι τόσο ήρεμη όπως φαίνεται στους γύρω του. Είναι στιγμές που τον περικυκλώνει μία μυστηριώδης ομίχλη και τον γυρίζει στο παρελθόν. Παιδικές εικόνες έρχονται στη θύμησή του. Γόνος σταθμάρχη είχε ζήσει τις μαζικές κι απάνθρωπες αναχωρήσεις των Εβραίων προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Απ' όλα τα πρόσωπα έχει συγκρατήσει αυτό μιας κοπέλας που τελικά δεν επιβιβάστηκε στο τραίνο.
Τον ίδιο καιρό ένας άγνωστος εισέρχεται παράνομα στην Τσεχοσλοβακία. Τραγική ειρωνεία η πράξη του καθώς εκείνην την περίοδο αρκετοί άνθρωποι προσπαθούσαν να διαφύγουν από το Ανατολικό Μπλοκ. Δε κουβαλάει πάνω του κανένα προσωπικό στοιχείο και δε μιλάει σε κανέναν παρά μόνο κρατάει ευλαβικά στα χέρια του μία παλιά φωτογραφία. Δύο από τα εικονιζόμενα πρόσωπα βρίσκονται ακόμα στη ζωή και κρύβουν ένα ένοχο μυστικό.
Οι δυο παραπάνω ιστορίες κάποια στιγμή συνδέονται κι οδεύουν μαζί προς μία εξιλέωση όλων των προσώπων που εμπλέκονται την υπόθεση.
Η ιστορία διαδραματίζεται τον Νοέμβρη του 1989. Αρκετό καιρό πριν πέσει το Τείχος του Βερολίνου, οι κάτοικοι της Τσεχοσλοβακίας άρχισαν να αισθάνονται το περιβόητο "Τέλος της Ιστορίας", μ' αποτέλεσμα να προσπαθούν με κάθε τρόπο να επιβιώσουν στις επερχόμενες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές της χώρας τους. Οι κρατικοί υπάλληλοι κατεβάζουν στροφές στα εργασιακά τους ενώ αρκετοί αρχίζουν να συνεργάζονται με το παραστρατιωτικό καθεστώς καθώς το εμπόριο όπλο ήταν μία πλουσιοπάροχη επιχείρηση.
Την ίδια στιγμή το παρελθόν παραμένει ακόμη ζωντανό διότι αρκετοί πρωταγωνιστές του σκοτεινού ναζιστικού παρελθόντος, συνεχίζουν τη ζωή τους θρασύτατα κι ατιμώρητα. Αρκετοί απ' αυτούς εξακολουθούν να συνεργάζονται με το καθεστώς.
Κι ενώ οι παραβατικοί ελίσσονται κι επιβιώνουν, ο πρωταγωνιστής ο οποίος θεωρείται ένας φιλήσυχος, νομοταγής και τυπικός εργαζόμενος, πέφτει θύμα του συστήματος κι εν μέρει χάνει τη δουλειά του. Ένας νέος γολγοθάς ξεκινάει για τον ίδιο, αναγκάζοντάς τον να ταξιδέψει μέχρι την Πράγα για να βρει το δίκιο του. Οι πόρτες όμως παραμένουν κλειστές κι ίδιος έρμαιο μιας εχθρικής κοινωνίας προσπαθεί να διατηρήσει ακέραιη την αξιοπρέπειά του. Όμως τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν τον αφήνουν σε ησυχία, αναγκάζοντάς τον να επιστρέψει ξανά στο παλιό του πόστο.
Το εκπληκτικά καθαρό σχέδιο δίνει μία εντυπωσιακή ζωντάνια στις μορφές αλλά και στις κινήσεις τους. Περισσότερη έμφαση δίνεται στα βλέμματα τα οποία είναι κυριευμένα κυρίως με το φόβο του αγνώστου που έρχεται καθώς η Σοβιετική Ένωση γκρεμίζεται οριστικά κι ένας νέος κόσμος φανερώνεται σιγά σιγά μπροστά τους. Έρχεται όμως αυτή η λαμπερή ομίχλη να σβήσει τις καθαρότητες των παροντικών μορφών, φέρνοντας τον καθέναν αντιμέτωπο με το παρελθόν του. Η περιβόητη αυτή ομίχλη παίζει κι έναν ακόμη ρόλο καθώς προσπαθεί να προειδοποιήσει τον καθέναν πως όλα όσα φαίνονται καθαρά σε παρόντα χρόνο κρύβουν κάτι σκοτεινό πίσω τους. Σ' αυτό το κάλεσμα όμως μόνο ο σταθμάρχης το λαμβάνει και το βιώνει. Ίσως η αγνότητα της ψυχής του κι η αθώα του αγαθοσύνη αφήνουν το νου του ελεύθερο να θυμηθεί τα παλιά. Αντιθέτως οι υπόλοιποι είτε επειδή έχουν ένοχο παρελθόν είτε επειδή παρανομούν σε παρόντα χρόνο, εθελοτυφλούν.
Επίσης θα μπορούσαμε να πούμε πως ο πρωταγωνιστής μπορεί άνετα να συσχετιστεί με την κόπωση των χωρών που δεν αντέχουν άλλους πολέμους, καθεστώτα και κοινωνικοπολιτικές επιφυλακές ενώ η γυναίκα που συναντά στην Πράγα και τον περιθάλπει, εκπροσωπεί τον ανθρωπισμό που κατάφερε να διατηρηθεί μέσα σε ένα καθεστώς σκληρό κι απάνθρωπο.
Κλείνοντας θα ήθελα να σχολιάσω πως το επίθετο του πρωταγωνιστή στην ιστορία σημαίνει στα γερμανικά ομίχλη (nebel) ενώ αν διαβαστεί ανάποδα σημαίνει ζωή (leben). Οπότε στη σιωπηρή και διακριτική στάση αυτού του ήρωα, η δίψα για ζωή χάνεται μέσα στην ομίχλη των παρελθοντικών ενοχών και τύψεων.
Όσο για τη ταινία, είναι ένα animation που πραγματικά αξίζει τον κόπο να το αναζητήσετε και να το παρακολουθήσετε προσεκτικά. Θα σας μαγέψει.
Βαθμολογία: 8/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου