Ονομα χωρίς περιεχόμενο

του Γιώργου Ν. Οικονόμου*

Ο εθνικισμός, ο λαϊκισμός και η έλλειψη σοβαρότητας δεν έχουν τέλος για ένα μεγάλο τμήμα του κομματικού συστήματος και της νεοελληνικής κοινωνίας. Μετά το 1992 επανέρχεται το φάντασμα του «Μακεδονικού» και εγκλωβίζει συνειδήσεις, πολιτικές και πρακτικές. Ολα ξεκίνησαν το 1992 με τα εθνικιστικά, πατριδοκάπηλα και λαϊκιστικά συλλαλητήρια εναντίον της σύνθετης ονομασίας της γείτονος χώρας.
Την ευθύνη έχουν οι πολιτικές εξουσίες, τα κόμματα πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, το βαθύ κράτος και ιδίως η Ορθόδοξη Εκκλησία και ένα μέρος των διανοουμένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των τελευταίων ήταν η περιβόητη «ανοικτή επιστολή» με τίτλο «Η ψυχή μας είναι το όνομά μας» των έξι προσωπικοτήτων (Ελύτης, Μερκούρη, Τσάτσος, Γεωργάκης, Μάνεσης, Αρβελέρ) προς την τότε ΕΟΚ τον Μάρτιο του 1992.
Η επιστολή αυτή ήταν έμπλεη εθνικισμού, μελλοντολογίας, συναισθηματικής φόρτισης και άλογης σκέψης. Η στοιχειώδης πολιτική σκέψη ήταν εντελώς απούσα, εξαφανισμένη από τον φορμαλισμό της ονομασίας. Το μόνο που κατάφερε η ενέργεια των έξι ήταν να τονώσει τον εθνικισμό και να συντελέσει στο παταγώδες αδιέξοδο στο ζήτημα της ονομασίας.
Οποιος είχε διαφορετική άποψη εξοβελιζόταν με τον χαρακτηρισμό «εθνοπροδότης». Δημιουργήθηκε έτσι ένα κλίμα μισαλλοδοξίας και διχασμού καθ’ όλη τη μετέπειτα δεκαετία, το οποίο τονίσθηκε επιπλέον με την υστερία υπέρ των σφαγιαστών των Βαλκανίων Μιλόσεβιτς, Κάρατζιτς και Μλάντιτς, και συνεχίσθηκε με τον εθνοθρησκευτικό φανατισμό για το θρήσκευμα στις ταυτότητες, πρωτοστατούσης της Εκκλησίας υπό την καθοδήγηση του τότε αρχιεπισκόπου. Αυτή η νοσηρή κατάσταση οδήγησε τόσο στην ενδυνάμωση των ακραίων εθνικιστών και ακροδεξιών με κορύφωση την άνοδο των νεοναζιστών της Χρυσής Αυγής όσο και στον αποπροσανατολισμό από την επικείμενη χρεοκοπία.
Η σημερινή κατάσταση πυροδοτήθηκε από τον κυβερνητικό εταίρο Π. Καμμένο, ο οποίος, πιστός στον εθνικισμό-λαϊκισμό του, δεν αποδέχεται τη σύνθετη ονομασία. Η διαφωνία αυτή ενίσχυσε τους παραδοσιακούς εθνικιστές, θρησκειοκάπηλους και ακραίους ελλαδέμπορους.
Είναι προφανές πως μια ενιαία κυβερνητική στάση στο θέμα και με τη στήριξη της αντιπολίτευσης, τη εξαιρέσει των νεοναζιστών και των ακροδεξιών της Ν.Δ., θα είχε λιγότερες εθνικιστικές και λαϊκιστικές αντιδράσεις. Δυστυχώς, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φάνηκε τόσο λίγος, τόσο ανίκανος και υπετάχθη στα ακραία εθνικιστικά στοιχεία της Ν.Δ., Γεωργιάδη και Βορίδη. Ομως με εθνικισμούς και ρητορείες δεν γίνεται πολιτική, απλώς δημιουργούνται μισαλλοδοξίες και διχασμοί – αυτή είναι η μάστιγα του νεοελληνικού κομματικού και κοινωνικού βίου.
Η πολιτική της κυβέρνησης υπονομεύθηκε αρχικώς εκ των ένδον. Ομως ο ΣΥΡΙΖΑ ήξερε το ποιόν του ψεκασμένου εθνικιστή και θρησκειοκάπηλου Π. Καμμένου, όπως και το ποιόν του ανεκδιήγητου νάρκισσου και κλασαυχενιζόμενου πρώην υφυπουργού Παιδείας. Τόσο ο πρώτος όσο και ο δεύτερος δεν έχουν κρυφτεί ποτέ. Εν τούτοις εν πλήρη συνειδήσει το κόμμα της Αριστεράς επέλεξε να συμβαδίσει μαζί τους, επιδεικνύοντας εμφανή κυνισμό, άμετρη φιλοδοξία για εξουσία, χωρίς αρχές, χωρίς πολιτική σύνεση και στοιχειώδη ιδεολογική ηθική. Ο ΣΥΡΙΖΑ πάσχει από ενσυνείδητο στρουθοκαμηλισμό και εφαρμόζει πλήρως την ιησουίτικη αρχή: ο σκοπός (η εξουσία) δικαιώνει τα μέσα.
Αποδεικνύεται λοιπόν πως οι επίδοξοι σωτήρες και μαθητευόμενοι μάγοι του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούν ακόμη μια φορά πυροδότες έκρυθμων καταστάσεων. Εχει αποδειχθεί, και θα φανεί σίγουρα και στο μέλλον, πως η μικροπολιτική και ιδιοτελής συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛΛ. είναι αιτία πολλών αδιεξόδων, τα οποία διευκολύνουν την άνοδο των ακροδεξιών. Ο αντίπαλος του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η Ν.Δ., είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ: η καταγωγική του αδυναμία να εκτιμήσει τις καταστάσεις, ο τακτικισμός, ο καιροσκοπισμός και η άνευ αρχών πορεία του.
Από την άλλη, στο τελευταίο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ακούσθηκαν πολλές εθνικιστικές λαϊκιστικές και ανιστόρητες ανακρίβειες, όπως «Η Μακεδονία είναι Ελλάδα», «Η Ελλάδα είναι Μακεδονία» και «Ελλάδα σημαίνει ορθοδοξία». Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική και η Ελλάδα δεν είναι Μακεδονία ούτε ορθοδοξία, αλλά πλήθος άλλων πραγμάτων. Αλλωστε αυτό που έχει ονομασθεί «ελληνοδυτικός πολιτισμός» έχει βασική συνιστώσα και απαρχή τη δημοκρατική Αθήνα και όχι τη Μακεδονία.
Την Αθήνα με τις δημιουργίες της ισότητας, της ελευθερίας, της ισονομίας, της παρρησίας, της ισηγορίας, της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας. Αντιθέτως, η Μακεδονία δεν προσέφερε τίποτε στον δημοκρατικό, πολιτικό, δικαιικό και πνευματικό πολιτισμό της ανθρωπότητας. Υπήρξε απολύτως μοναρχική με ανελεύθερο πολιτικό σύστημα και στρατιωτική κατακτητική «ιδεολογία». Επιπλέον υποδούλωσε τις ελληνικές πόλεις και διέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, με αποτέλεσμα την ολοσχερή επικράτηση ανελεύθερων και αντιδημοκρατικών καθεστώτων σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
Οι ανερμάτιστες εθνικιστικές αντιδράσεις αποδεικνύουν ότι ένα μέρος του πολιτικού συστήματος και της νεοελληνικής κοινωνίας παραμένει δέσμιο παρωχημένων ιδεολογημάτων, δεν μπορεί να γειωθεί στην ιστορική πραγματικότητα, ταυτιζόμενο φανταστικώς με ένα όνομα.
Δυστυχώς αυτό που έχει μείνει στη σημερινή νεοελληνική πραγματικότητα είναι μόνο το όνομα, χωρίς κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο, χωρίς αξίες δημοκρατικές, δημιουργικές και πολιτισμικές, χωρίς ανθρωποκεντρικά και κοινωνιοκεντρικά νοήματα. Μόνο εθνικιστικές, θρησκευτικές φαντασιώσεις, κομματικά, ατομικά συμφέροντα. Σε αντίθεση με το ιδεολόγημα των έξι πως «Η ψυχή μας είναι το όνομά μας», η πραγματικότητα είναι διαφορετική: αυτό που υπάρχει είναι μόνο ένα όνομα γυμνό, χωρίς ψυχή, χωρίς ουσία. Nomina nuda tenemus.

* διδάκτορ Φιλοσοφίας

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών