Δεν είμαι θαυμαστής των ταινιών του Λουίς Μπουνιούελ αν κι έχω δει αρκετές από τις ταινίες της πλούσιας φιλμογραφίας του. Παρόλα αυτά δε γινόταν να μην απολαύσω το animation που αναφερόταν σε μία ιδιαίτερα δύσκολη δημιουργική περίοδο του Ισπανού σουρεαλιστή, το οποίο είναι βασισμένο στο κόμικς του Φερμίν Σολίς. Η ανυπομονησία μου ήταν τόσο μεγάλη που επέλεξα να το δω την πρώτη μέρα που βγήκε στις σκοτεινές αίθουσες. Και για μια ακόμη φορά, ο αγαπημένος κινηματογράφος Μικρόκοσμος, μου πρόσφερε μια αναπάντεχη συγκινητική βραδιά.
To animation ξεκινάει με έναν ενδιαφέρον διάλογο μεταξύ καλλιτεχνών σε ένα μπιστρό του Παρισιού. Καθώς προβάλλονται οι συντελεστές της ταινίας, ακούμε έναν εξαιρετικό αντίλογο μεταξύ διαφόρων δημιουργών για τον ρόλο της Τέχνης στην κοινωνία και στις ιστορικές εξελίξεις. Πολλές απόψεις με βρίσκαν σύμφωνο κι αρκετές σκέψεις που αναπτύχθηκαν μου θύμισαν τις συζητήσεις που κάνω κατά καιρούς σχετικά με τους σημερινούς δημιουργούς και την κενότητα των έργων τους.
Πατώντας πάνω σ' αυτό το διάλογο, η ιστορία μας ταξιδεύει την περίοδο που ο Λουίς Μπουνιουέλ βρισκόταν σε ένα δημιουργικό αδιέξοδο. Οι πρώτες του ταινίες δεν είχαν τύχει την αποδοχή του κόσμου που εκείνος ευελπιστούσε ενώ παράλληλα η εκκλησία θεωρώντας τον αιρετικό και κομμουνιστή, του δημιουργούσε εμπόδια στις συνεργασίες του με διάφορους παραγωγούς. Παράλληλα είχε δημιουργηθεί μια κόντρα μεταξύ του Λουίς Μπουνιουέλ και του Σαλβαντόρ Νταλί. Ήταν εύστοχη η αντίδρασή του Ισπανού σκηνοθέτη στη κουβέντα που είχε με κάποιους θεατές, οι οποίοι του είπαν πως μέσα στο έργο του βρήκαν πολλά στοιχεία του Νταλί. Η εσωτερική ένταση που προκαλούσε αυτή η σύγκριση, εκφράστηκε εκπληκτικά μέσω ενός εφιάλτη, όπου περιφερόμενος ο Μπουνιουέλ σε μια πόλη που όλοι τον αγνοούσαν, συνάντησε τους πελώριους ελέφαντες από το διάσημο πίνακα "Οι Πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου" του Νταλί.
Η δημιουργική στασιμότητα του Μπουνιουέλ τερματίζει κάτω από κάποιες ευνοϊκές συγκυρίες, οι οποίες τον βοηθούν να κινηματογραφήσει ένα ντοκιμαντέρ για την δύσκολη ζωή των κατοίκων στη περιοχή Λας Ούρδες. Έχοντας ετοιμάσει ένα σενάριο, προσπαθεί να αποτυπώσει τα βάρβαρα έθιμα των περιοχών αυτών παράλληλα με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης τόσο των κατοίκων όσο και των υπόλοιπων ζωντανών που βρίσκονται εκεί. Για να πετύχει το απόλυτο πλάνο φτάνει σε απάνθρωπες πράξεις, όπως η θανάτωση δύο αγριοκάτσικων κι ο βασανιστικός θάνατος ενός μουλαριού από τσιμπήματα μελισσών. Εν μέρει, αντί να δει κατάματα το πραγματικό δράμα που βιώνουν οι άνθρωποι εκεί, προσπαθεί να πρωτοτυπήσει έχοντας ως απώτερο σκοπό στο να προκαλέσει εντυπώσεις παρά να περάσει κάτι ουσιώδες στο κοινό.
Όμως, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων θα βρεθεί αντιμέτωπος με την εκκεντρική του φύση, η οποία θα γίνει αφορμή για διάφορες αψιμαχίες με τους συνεργάτες του ενώ ένας άσχημος κι άδικος θάνατος θα τον ταρακουνήσει δείχνοντάς του πως στη συγκεκριμένη περίπτωση οφείλει να βάλει στο πλάνο την πραγματικότητα που βλέπει μπροστά του κι όχι όλα όσα προσπαθεί να πλάσει μες στο μυαλό του. Έτσι κατάφερε να δημιουργήσει το ντοκιμαντέρ "Γη Χωρίς Ψωμί", το οποίο ειλικρινά δεν γνώριζα την ύπαρξή του αλλά μου 'δωσε το ερέθισμα να το αναζητήσω.
Οι δημιουργοί του animation έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στον άγνωστο ψυχικό κόσμο του δημιουργού με απέραντη ειλικρίνεια κι ευθύτητα κάτι που ανέβασε αρκετά τη συγκεκριμένη ταινία στα μάτια μου. Με ένα πέπλο μυστηρίου μας περιγράφεται η σχέση του σουρεαλιστή με τον πατέρα του. Η μορφή του επιβλητική, αυστηρή και λιγομίλητη, μας παρουσιάζεται μέσα από τις παιδικές μνήμες του Μπουνιουέλ αλλά περισσότερο μέσα από τα όνειρά του. Εκεί διαπιστώνουμε πως ο σπουδαίος Ισπανός σουρεαλιστής κουβαλούσε ως κρίμα την μη ικανοποίηση των προσδοκιών που είχε ο πατέρας του γι' αυτόν. Συνταρακτική η στιγμή που τον βλέπει σε ένα λιβάδι και του λέει επίφοβα πως έγινε σκηνοθέτης, εκλιπαρώντας την εκτίμησή του.
Επίσης βρήκα άκρως συγκινητική την αγανάκτηση των κατοίκων απέναντι στα τερτίπια του Μπουνιουέλ. Χωρίς να προκαλέσουν καβγά ή να τον κατηγορήσουν, του είπαν απλώς πως περίμεναν να τους δώσει λίγη παραπάνω σημασία στη δύσκολη ζωή τους κι όχι να αποζητά το τέλειο κάδρο που απλώς θα ικανοποιούσε το καλλιτεχνικό του κύρος. Αυτή η στιγμή με χτύπησε σαν ηλεκτροσόκ. Ήθελα να σηκωθώ και να χειροκροτήσω προς την μεγάλη οθόνη κι αυτό διότι ένα animation κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων εξηγώντας τους λόγους που οφείλουμε να δείξουμε την αποστροφή μας και την αδιαφορία μας στη δήθεν κατεύθυνση που έχει πάρει ο καλλιτεχνικός κόσμος τις τελευταίες δεκαετίες (συμπτωματικά η ταινία προβλήθηκε την περίοδο που έγινε είδηση πως κάποιος εικαστικός πούλησε ένα έργο του για 120.000 ευρώ το οποίο δεν ήταν άλλο από μία κολλημένη μπανάνα σε έναν τοίχο).
Συνάμα ήταν εντυπωσιακή η μεταστροφή του δημιουργού. Εκεί που έδειχνε ένα άκρως κυνικό πρόσωπο ζητώντας να του αποκεφαλίσουν έναν κόκορα, να γκρεμοτσακίσουν δύο αγριοκάτσικα και να "δολοφονήσουν" έναν γαϊδαράκο μόνο και μόνο για να πετύχει το τέλειο πλάνο, υποδηλώνοντας το κακομαθημένο του παρελθόν ως πλουσιόπαιδο που ήθελε απλώς να εντυπωσιάζει, τελικά έσκυψε πάνω από τον ανθρώπινο πόνο προσφέροντας ένα συνταρακτικό ντοκιμαντέρ. Συγκινητική η αναπαράσταση της κηδείας ενός βρέφους και της μεταφοράς της σωρούς του μέσα από ένα ποτάμι, κάτι που μου θύμισε αρκετά την τέταρτη ιστορία του αξεπέραστου αριστουργήματος "Χάος" των αδελφών Ταβιάνι.
Αυτό που επίσης με εντυπωσίασε από την ταινία ήταν τα πολύ όμορφα σχέδια που βασιζόντουσαν σε γήινα χρώματα και λιτές γραμμές. Μόνο τα όνειρα αποκτούσαν ένα πιο μουντό και ψυχρό χρώμα. Όπως επίσης βρήκα εκπληκτική την ιδέα να μπλέκουν τα πλάνα του ντοκιμαντέρ με τα σχέδια που παρουσίαζαν τις στιγμές των γυρισμάτων. Ήταν τρομερό το πόσο πολύ είχαν πετύχει τις μορφές των πραγματικών προσώπων.
Τέλος, ομολογώ πως η μουσική του Arturo Cardelus είναι ότι πιο ονειρικό και ταξιδιάρικο έχω ακούσει τα τελευταία χρόνια στις σκοτεινές αίθουσες. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να την απολαύσει
εδώ.
Ο "Μπουνιουέλ στο Λαβύρινθο με τις Χελώνες" είναι ένα animation ώριμο, ειλικρινές, αυστηρό, γλυκόπικρο και ουσιώδες. Είναι ένας ύμνος για την Τέχνη που έχει στραμμένη την προσοχή της στον άνθρωπο κι όχι στον ναρκισσισμό του κάθε καλλιτέχνη. Είναι ένα διαμάντι που κλέβει τις εντυπώσεις κι επάξια εισέρχεται στις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Σπεύσατε.
Βαθμολογία: 9/10
