Το απόγευμα της Τρίτης βρέθηκα στην απρόσμενα γεμάτη αίθουσα του πολυαγαπημένου μου κινηματογράφου Μικρόκοσμος. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, είχαν κάνει ουρά που έφτανε μέχρι τη στάση των λεωφορείων. Μπροστά μου στεκόταν ένα ζευγάρι φοιτητών και πίσω μου μια γιαγιά μεγάλης ηλικίας που έψαχνε κέρματα στο πορτοφολάκι της για να πληρώσει το εισιτήριο. Μέσα στον κινηματογράφο επικρατούσε μία οικεία ατμόσφαιρα που συνήθως βρίσκουμε σε αγαπημένα μας στέκια. Γύρω από τα καθίσματα είχαν στηθεί διάφορα πηγαδάκια μεταξύ γνωστών που συναντήθηκαν τυχαία στην προβολή. Λίγο πριν κλείσουν τα φώτα, καθίσαμε όλοι στις θέσεις μας περιμένοντας να δούμε ένα ακόμη αφιέρωμα για μία από τις πιο σημαντικότερες περιόδους της νεώτερης ιστορίας μας.
Το ντοκιμαντέρ "Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών" αναφέρεται κυρίως στην Αντίσταση των νέων κατά την περίοδο της ναζιστικής εισβολής και μετέπειτα Κατοχής καθώς και στη στάση που κράτησαν απέναντι στην προδοσία των Συμμάχων που οδήγησε τη χώρα μας στον εμφύλιο πόλεμο.
Η εισαγωγή μας προετοίμασε για το κλίμα που θα ακολουθήσει. Ιστορικά πλάνα είχαν ντυθεί με την σπαρακτική ραδιοφωνική ανταπόκριση, η οποία καλούσε τους Έλληνες να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων καθώς ο εχθρός είχε μπει ήδη στη χώρα μας και κατηφόριζε προς την πρωτεύουσα. Οι Γερμανοί εισήλθαν σε μία πόλη που ήταν ερμητικά άδεια, καθώς η Αντίσταση άρχισε σιγά σιγά να φουντώνει σε γειτονιές, πόλεις και βουνά.
Στη συνέχεια ακολουθούν οι ήρωες. Όλοι τους ήταν παιδιά εκείνα τα χρόνια. Από τα θρανία της πείνας και τους κινηματογράφους της ναζιστικής προπαγάνδας, ξεκίνησε το δικό της μετερίζι στον Αγώνα για την Λευτεριά. Αξέχαστη η αφήγηση ενός ήρωας, ο οποίος διηγήθηκε τη μέρα που τους πήγαν στον κινηματογράφο Παλλάς για να δουν τις στρατιωτικές νίκες των ναζί στην Ευρώπη. Μόλις έσβησαν τα φώτα, όλοι οι μαθητές άρχισαν να γιουχάρουν και να φωνάζουν συνθήματα κατά των Γερμανών. Αμέσως έτρεψαν οι δάσκαλοι έντρομοι να τα μαλώσουν. "Ρε δε ντρέπεστε; Θα μας σκοτώσουν" είπαν για να εισπράξουν την αποστομωτική απάντηση "Εσείς θα πρέπει να ντρέπεστε που μας φέρατε εδώ!".
Τα παιδιά ύψωσαν τις φωνές τους ενάντια στην πείνα και κέρδισαν. Αυτό τους έδωσε δύναμη να συνεχίσουν τον αγώνα. Δημιουργήθηκαν οι νεολαίες αγοριών και κοριτσιών, οι οποίες ήταν ξεχωριστές στην αρχή. Στη πορεία ενώθηκαν σχηματίζοντας την θρυλική ΕΠΟΝ. Ο καθένας μιλούσε για τα κατορθώματά του. Κάποιοι κυνηγούσαν τους μαυραγορίτες και μοίραζαν τρόφιμα στο λαό, άλλοι εμψύχωναν τις συνοικίες με τα ατρόμητα χωνιά κι άλλοι έκρυβαν λιποτάκτες από τα στρατόπεδα των κατακτητών. Τα όπλα λίγα αλλά η ψυχή μεγάλη.
Οι Έλληνες όμως δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τους Γερμανούς. Μέσα στη κοινωνία υπήρχε ένας πιο επικίνδυνος και ύπουλος εχθρός. Ο χαφιές. Έλληνες που κατέδιδαν Έλληνες. Η μεγαλύτερη ντροπή της σύγχρονης ιστορίας μας, η οποία δυστυχώς δεν τιμωρήθηκε μετά το τέλος του πολέμου, αν και πολλοί απ' αυτούς έπεσαν νεκροί από την ΟΠΛΑ. Υπήρχαν όμως και τα αστικά κόμματα (τα οποία συνέχισαν να κυβερνούν και μετά το τέλος του πολέμου) τα οποία δρούσαν προς όφελος των Γερμανών, ιδρύοντας τα ντροπιαστικά τάγματα των χιτών και των γερμανοτσολιάδων. Αυτές οι παραστρατιωτικές ομάδες έδρασαν με περισσότερο μίσος απέναντι στους Έλληνες απ' ότι οι Γερμανοί.
Ο πόλεμος έβαινε προς το τέλος του. Οι αντάρτες είχαν απελευθερώσει μόνοι τους τα δυο τρίτα της Ελλάδος, ενώ οι συνοικίες της Αθήνας καθάριζαν από τους Γερμανούς προτού αυτοί αποχωρίσουν από τη χώρα. Ο θρίαμβος ήταν μεγάλος με την περηφάνια να φουσκώνει τα στήθια των αγωνιστών και του λαού. Οι Βρετανοί όμως είχαν άλλες βλέψεις. Πήραν κάτω από την σκέπη τους τα αστικά κόμματα και με εκπρόσωπο τον Γεώργιο Παπανδρέου, προκάλεσαν την διχόνοια κι οδήγησαν τους Έλληνες σε έναν σπαρακτικό εμφύλιο.
Πολλές φορές έχουμε δει τα ίδια πλάνα κι έχουμε μελετήσει την ιστορία εκείνης της περιόδου, αναζητώντας τις προσωπικές μαρτυρίες που δίνουν ένα ξεχωριστό αποτύπωμα. Μ' αυτόν τον τρόπο προσθέτουμε ένα ακόμη λιθαράκι στην ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, η οποία είχε κρυφτεί μέχρι την δεκαετία του '80. Μικρές ιστορίες από μεγάλους ανθρώπους, που δεν κυνήγησαν ποτέ δάφνες κι αναγνωρισιμότητα. Εξάλλου αυτά τους δόθηκαν απλόχερα από τον λαό. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα που κέρδισαν. Αναφέρομαι στη νεότητα που εξέπεμπε το βλέμμα τους. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις ανθρώπους που διανύουν την ένατη δεκαετία της ζωής τους, να μιλούν με άσβεστο σθένος και θερμή περηφάνια για τα όσα έζησαν κι έπραξαν. Και με μία διαύγεια που θα ζήλευε κάθε συνομήλικός μου. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως τα βλέμματά τους είναι αυτά που πρώτα με μάγεψαν κι έπειτα οι αφηγήσεις τους. Κάποιοι σκότωσαν, κάποιοι προστάτευσαν και κάποιοι σώθηκαν κατά τύχη από τις εκτελέσεις. Όλοι τους όμως γνωρίζουν πως πολέμησαν και νίκησαν τον φασισμό.
Μπορεί αρκετοί να αναρωτιούνται τι καινούργιο μαθαίνω όταν βλέπω ένα ντοκιμαντέρ για 'κείνην την περίοδο. Η αλήθεια είναι πως πάντα παίρνω κάτι. Στο εκπληκτικό ντοκιμαντέρ Μνήμες έμαθα πρώτη φορά πως ο ΕΛΑΣ ήταν αυτός που ύψωσε πρώτος την ελληνική σημαία στον Ιερό Βράχο. Η επίσημη ιστορία όμως μνημονεύει τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στους Παρτιζάνους έμαθα πως ένα μεγάλο μέρος της αστυνομίας ήταν γραμμένο στο Κόμμα και συνεργαζόταν με τους αντάρτες. Γι' αυτό το λόγο οι παρτιζάνοι γλίτωσαν πολλές φορές μπλόκα και έπαιρναν σημαντικές πληροφορίες από τους συνδέσμους που είχαν εκεί μέσα. Ένα ακόμη κομμάτι παζλ προστέθηκε στην εικόνα που χρόνια τώρα σχηματίζω για την ιστορία μας. Επίσης είδα για μία ακόμη φορά πλάνα από τον βομβαρδισμό της Αθήνας. Ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή της πρωτεύουσας μετά το 1821, κι αυτή προκλήθηκε από τα αεροπλάνα των Βρετανών.
Θα μπορούσα να σταθώ ώρες και να μιλάω για τις μαρτυρίες, τις εικόνες και τα συναισθήματα που μου προκάλεσε η ταινία. Θα προτιμούσα όμως να περιοριστώ στους θεατές. Μία απόλυτη ησυχία είχε καλύψει την αίθουσα. Η ανατριχίλα που προκαλούσαν οι μαρτυρίες γινόταν αισθητή στον καθένα μας. Βαριές ανάσες και δάκρυα όταν ακούστηκε η Ρωμιοσύνη. Ένα αίσθημα συγκίνησης που δε συναντάς εύκολα. Κι αυτό με γέμισε ελπίδες πως κάτι ναρκωμένο αρχίζει και ξυπνά στην κοινωνία μας. Δεν είναι τυχαίο πως πληθαίνουν τα ντοκιμαντέρ και οι εκδηλώσεις μνήμης, πολλοί νέοι έχουν αρχίσει και ψάχνονται και οι φωνές που για δεκαετίες ήταν βουβές τώρα απέκτησαν ένταση και προσπαθούν με πείσμα να αφυπνίσουν τον λαό. Με το ίδιο πείσμα που αντιμετώπισαν κάποτε τους Γερμανούς ναζί.
Το ευχάριστο νέο είναι πως οι προβολές θα συνεχιστούν και την επόμενη βδομάδα.
Να πάτε οπωσδήποτε να το δείτε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου