Πενήντα χρόνια πέρασαν από τη μέρα που η αμερικανοκίνητη χούντα του Αουγούστο Πινοσέτ ανέτρεψε την κυβέρνηση ενός σπουδαίου ανθρώπου και πολιτικού, του Σαλβαδόρ Αλιέντε, επιβάλλοντας στη Χιλή μια άγρια κι απάνθρωπη δικτατορία, η οποία άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς κι εκατοντάδες χιλιάδες αγνοούμενους. Για τη συγκεκριμένη περίοδο έχουν γραφτεί συγκινητικά βιβλία κι έχουν κινηματογραφηθεί συγκλονιστικές ταινίες, φανερώνοντας πως ο σπουδαίος χιλιάνικος λαός δεν έπαψε ποτέ να αγωνίζεται, αποφασισμένος να διατηρεί την εθνική του μνήμη, αλλά και να τιμά διαρκώς τους ήρωές του, που έπεσαν μαχόμενοι τη μέρα του πραξικοπήματος ή δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια της σκοτεινής περιόδου που ακολούθησε μέχρι το 1990. Ένας απ' αυτούς τους δημιουργούς που άφησαν το αποτύπωμά τους στη συγκινητική προσπάθεια διατήρησης της συγκεκριμένης μνήμης είναι κι ο Χιλιανός σκηνοθέτης Έλβιο Σότο.
Εμπνευσμένος από την πολιτικοποιημένη φιλμογραφία του Κώστα Γαβρά, ο Χιλιανός σκηνοθέτης επιλέγει ως τίτλο της ταινίας του το σύνθημα που δόθηκε στον στρατό για να κατέβει στους δρόμους του Σαντιάγο και παρουσιάζει με συνταρακτικό ρεαλισμό τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος, κάνοντας παράλληλα συχνές αναφορές σε παρελθοντικές ενδείξεις που φανέρωναν τις προθέσεις των Αμερικανών για ανατροπή της τότε κυβέρνησης.
Η παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων ξεκινάει με την κατάληψη καίριων στρατιωτικών σημείων της πόλης Βαλπαραϊσό από μονάδες του πολεμικού ναυτικού. Εκείνη την ώρα ακούγεται από το φιλοχουντικό ραδιοφωνικό σταθμό "Αγκρικαλτούρα" το σύνθημα "βρέχει πάνω από το Σαντιάγο", το εναρκτήριο λάκτισμα του πραξικοπήματος. Ξημερώνει η 11η Σεπτέμβρη του 1973, η οποία βρίσκει τους ηγέτες του συνασπισμού της "Λαϊκής Ενότητας" να συσκέπτονται με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, καθώς οι πρώτες στρατιωτικές μονάδες παρελαύνουν προς το προεδρικό μέγαρο. Η πρώτη αντίδραση από την κυβέρνηση είναι η άμεση κινητοποίηση της εργατικής πολιτοφυλακής της "Λαϊκής Ενότητας" και της "Λαϊκής Δύναμης" σε εργοστάσια και πανεπιστημιακούς χώρους. Όμως, η ανελέητη μάχη που είναι έτοιμη να ξεσπάσει πέρα από αναπόφευκτη, φαίνεται εξαρχής πως είναι κι άνιση...
Από τις πρώτες πρωινές ώρες, τεθωρακισμένα έχουν περικυκλώσει το προεδρικό μέγαρο κι ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούν προς τα παράθυρά του, την ίδια στιγμή που φοιτητές έχουν ταμπουρωθεί στα πανεπιστήμια κι εργάτες στήνουν οδοφράγματα έξω από τα εργοστάσιά τους. Ο φιλοχουντικός ραδιοφωνικός σταθμός που μετέδωσε το πραξικοπηματικό σύνθημα, προσπαθεί να κάμψει το ηθικό του μαχόμενου λαού με προπαγανδιστικές ανακοινώσεις και με ένα επαναλαμβανόμενο μήνυμα που καλεί τον Σαλβαδόρ Αλιέντε να παραιτηθεί και να παραδοθεί στον στρατό που τον έχει περικυκλώσει. Αντ' αυτού, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε θα βγάλει έναν από τους πιο ηρωικούς πολιτικούς λόγους που έχουν ακουστεί στην παγκόσμια ιστορία: «Αυτή είναι η τελευταία φορά που ακούτε τη φωνή μου! Θα παραμείνω στο προεδρικό μέγαρο, στις επάλξεις της Δημοκρατίας, εάν χρειαστεί δίνοντας τη ζωή μου! Υπερασπιστείτε την Επανάσταση!».
Λίγο πριν τη λήξη του τελεσίγραφου και την τελική εισβολή του στρατού στο προεδρικό μέγαρο, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε θα αποχαιρετήσει τους ανθρώπους του και την κόρη του, που βρίσκονταν μαζί του εγκλωβισμένοι και θα παραμείνει με κάποια στελέχη της κυβέρνησης της "Λαϊκής Ενότητας" και της εργατικής πολιτοφυλακής. Κατά το μεσημέρι, το προεδρικό μέγαρο αρχίζει να φλέγεται μετά από τους βομβαρδισμούς των πολεμικών αεροσκαφών, την ώρα που οργισμένοι φασίστες προαναγγέλλουν από τα ραδιόφωνα τη δολοφονία του Χιλιανού προέδρου, ακόμη κι αν δεχτεί να παραδοθεί.
Η σφοδρή μάχη θα ολοκληρωθεί το μεσημέρι, με τον στρατό να εισβάλει στο φλεγόμενο μέγαρο και τον Σαλβαδόρ Αλιέντε να πέφτει νεκρός με ένα αυτόματο όπλο στο χέρι. Η χούντα αρχικά θα δηλώσει πως ο Αλιέντε αυτοκτόνησε. Η αλήθεια όμως είναι αδύνατον να κρυφτεί για πάντα. Με την πάροδο των χρόνων πολλά στοιχεία των γεγονότων του πραξικοπήματος άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια, αποκαλύπτοντας την πραγματικότητα, όπως η φωτογραφία που δείχνει τον Σαλβαδόρ Αλιέντε να εξέρχεται ζωντανός από το προεδρικό μέγαρο λίγο πριν την τελική εισβολή του στρατού.
Παρά την κατάληψη του προεδρικού μεγάρου, οι μάχες θα συνεχιστούν σε ολόκληρο το Σαντιάγο. Στην ταινία παρουσιάζονται κάποιες απ' αυτές που έλαβαν χώρα στο πανεπιστήμιο της πόλης και σε κάποιες φάμπρικες των προαστίων. Όμως, η θαρραλέα στάση του λαού στην υπεράσπιση της δημοκρατίας θα καμφθεί, μ' αποτέλεσμα να ακολουθήσουν μαζικές συλλήψεις κι επί τόπου εκτελέσεις στελεχών της "Λαϊκής Ενότητας". Η παρουσίαση των γεγονότων του πραξικοπήματος θα ολοκληρωθεί στο Στάδιο του Σαντιάγο όπου έχουν συγκεντρωθεί χιλιάδες συλληφθέντες,. Στις κερκίδες του σταδίου θα συντελεστεί μια από τις χειρότερες θηριωδίες της σύγχρονης ιστορίας, καθώς μπροστά στους έντρομους πολίτες θα εκτελούνται εκατοντάδες κρατούμενοι με ανελέητο ξύλο. Ένα από τα θύματα των φασιστών είναι κι ο λαϊκός τραγουδιστής Βίκτορ Χάρα, ηγέτης του κινήματος Nievo Cancion, ο οποίος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε με τον πιο φρικαλέο τρόπο.
Η ταινία ολοκληρώνεται με την κηδεία του ποιητή Πάμπλο Νερούδα, όπου η νεκρώσιμος ακολουθία μετατράπηκε σε παλλαϊκή αντιφασιστική διαδήλωση, αφήνοντας μια ελπίδα (η ταινία γυρίστηκε τρία χρόνια μετά το πραξικόπημα) πως η δημοκρατική συνείδηση εξακολουθεί να φωλιάζει στις ψυχές των Χιλιάνων, παρά τα βασανιστήρια και τις δολοφονίες της χούντας του Πινοσέτ. Δυστυχώς όμως, η ιστορία απέδειξε πως τα καθεστώτα πέφτουν συνήθως μόνα τους...
Ο σκηνοθέτης Έλβιο Σότο παρουσιάζει αρκετά γεγονότα που προηγήθηκαν του πραξικοπήματος, θέλοντας να κάνει πιο κατανοητή την κοινωνικοπολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα του εκείνη την περίοδο. Οπότε αναφέρεται στην προηγούμενη απόπειρα πραξικοπήματος που πήγε να σημειωθεί ανεπιτυχώς τον Οκτώβρη του 1970 από τον Εντουάρντο Φράι, λίγο πριν την ανάληψη εξουσίας από τον Σαλβαδόρ Αλιέντε. Η τότε απόπειρα σταμάτησε από την ίδια την Ουάσιγκτον, καθώς το Πεντάγωνο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ θεωρούσαν ανέτοιμο τον πρώην πρόεδρο της Χιλής κι απροετοίμαστα τα σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης στην ταινία γίνονται αναφορές στις αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας του Σαλβαδόρ Αλιέντε, όπως εκείνη που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια των δημοτικών εκλογών τον Απρίλη του 1971, αλλά και κατά τις μεγάλες απεργίες των φορτηγατζήδων, οι οποίες τελικά απέτυχαν να ρίξουν τον Χιλιανό πρόεδρο.
Η περίοδος που γυρίστηκε η συγκεκριμένη ταινία ήταν έντονα πολιτικοποιημένη, ωθώντας αρκετούς διάσημους ηθοποιούς να παίξουν σε τέτοιου είδους ταινίες, παρόλο που τους έχουμε συνηθίσει σε άλλους ρόλους. Στο "Βρέχει πάνω από το Σαντιάγο" έχουμε την εξαιρετική ερμηνεία του σπουδαίου Ζαν Λουί Τρεντινιάν (ο οποίος είχε πάρει μέρος και στο θρυλικό "Ζ" του Κώστα Γαβρά), ενώ πέρασμα από την ταινία κάνει κι η μούσα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Μπίμπι Άντερσον.
Στην ταινία υπήρχαν πολλές σκηνές που με συγκίνησαν, όπως τα αποχαιρετιστήρια λόγια του Σαλβαδόρ Αλιέντε στην κόρη του και άλλες που με συγκλόνισαν, όπως οι αντιφρονούντες στρατιωτικοί που στάθηκαν στο πλευρό του λαού και θυσιάστηκαν, αλλά κι η φρικιαστική εκτέλεση του τραγουδοποιού Βίκτορ Χάρα. Υπήρχε όμως και μια σκηνή που με εξόργισε, καθώς φανερώνει το ύπουλο καρκίνωμα που κρύβεται σε όλες τις μικρές χώρες αυτού του κόσμου. Τη στιγμή λοιπόν που τα τανκς σφυροκοπούν το προεδρικό μέγαρο, κάποιοι βιομήχανοι και λοιποί κεφαλαιοκράτες με τις συζύγους τους παρακολουθούν τα τεκταινόμενα από ένα διπλανό ξενοδοχείο και πανηγυρίζουν ανοίγοντας σαμπάνιες. Είναι όλοι αυτοί οι σύγχρονοι γραβατομένοι εφιάλτες που θυσιάζουν τους απανταχού λαούς στο βωμό της ντροπιαστικής αισχροκέρδειας και του απάνθρωπου νεοφιλελευθερισμού.
Το συνταρακτικό "Βρέχει πάνω από το Σαντιάγο" είναι ένα από τα σπάνια και λιγότερο γνωστά αριστουργήματα αυτής της τόσο έντονα πολιτικοποιημένης δεκαετίας του '70, που καταπιάνονται με το πραξικόπημα της Χιλής και ξεσκεπάζουν με θαρραλέο τρόπο τους ηθικούς αυτουργούς των απανταχού καταλύσεων των δημοκρατικών θεσμών. Επίσης, είναι μια ειλικρινέστατη ταινία που δυστυχώς δεν αφήνει αρκετά περιθώρια ελπίδας, καθώς όσο περνάνε τα χρόνια τόσο πιο ισχυρές είναι οι βάσεις με τις οποίες έρχονται τα καθεστώτα να επιβληθούν σε δοκιμασμένους λαούς. Ήδη αυτό το βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, αλλά το παρακολουθούμε μουδιασμένοι να εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Γι' αυτόν τον λόγο, αλλά και για πολλούς άλλους, θεωρώ πως το "Βρέχει πάνω από το Σαντιάγο" είναι ένα μοναδικό στο είδος του αριστούργημα αφύπνισης κι επιφυλακής.
Βαθμολογία: 9/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου