Επηρεασμένος από την μέχρι τώρα κινηματογραφική έκπληξη της χρονιάς, η οποία είναι ο προβοκατόρικος "Εμφύλιος Πόλεμος" του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου Α24, αναζήτησα μια παλιότερη ταινία που καταπιανόταν πάνω στο ίδιο θέμα, παρουσιαζόμενο από μία άλλη διαφορετική σκοπιά. Το συγκλονιστικό αντιπολεμικό αριστούργημα "Αποστολή στη Νικαράγουα" είναι μια ειλικρινή κι άκρως ενοχική ματιά της άλλοτε αμερικανικής υπερδύναμης απέναντι στις αμερικανοκίνητες δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής. Ένα κινηματογραφικό "κατηγορώ" για τα εγκλήματα πολέμου που έγιναν με τις ευλογίες των Αμερικανών, οι οποίοι διένυαν εκείνο τον καιρό μια περίοδο εσωστρέφειας μετά την ήττα τους στο Βιετνάμ. Επίσης, μέσω της ταινίας γίνεται μια δριμύτατη κριτική στο ρόλο που παίζουν τα Μ.Μ.Ε. σε καίριες στιγμές αλλοιώνοντας τις εκβάσεις των ιστορικών γεγονότων.
Ο Καναδός σκηνοθέτης Ρότζερ Σπότισγουντ. μας ταξιδεύει στην καταταλαιπωρημένη Νικαράγουα λίγο πριν την κατάρρευση της 12ετούς βάναυσης δυναστείας του δικτάτορα Αναστάσιο Σομόζα μετά την ηρωική εξέγερση των Σαντινίστας. Πρωταγωνιστές στην ιστορία είναι ο Νικ Νόλτε, ο οποίος υποδύεται έναν έμπειρο πολεμικό φωτορεπόρτερ του περιοδικού Time, ο οποίος ταξιδεύει στη Νικαράγουα για να καλύψει την πτώση του καθεστώτος αλλά και για να φωτογραφίσει τον Ραφαέλ, τον θρυλικό ηγέτη της επανάστασης που κρύβεται στη πυκνή ζούγκλα της πατρίδας του. Τον Νικ Νολτε ακολουθούν η Τζοάνα Κάσιντι που υποδύεται μια πολεμική ανταποκρίτρια κι ο εξαιρετικός Τζιν Χάκμαν, που ερμηνεύει τον πρώην σύζυγός της, ο οποίος καταφθάνει εκτάκτως στην εμπόλεμη ζώνη θέλοντας να πάρει συνέντευξη από τον μυθικό ηγέτη των Σαντινίστας.
Και τα τρία βασικά πρόσωπα της ιστορίας έχουν ζήσει αρκετές εμπόλεμες καταστάσεις στο παρελθόν κι έχουν εξοικειωθεί με το θάνατο και τη φρίκη που επιφέρουν οι συρράξεις. Όμως η στάση τους θα αλλάξει με τα γεγονότα που συντελούνται στη πολύπαθή χώρα της Κεντρικής Αμερικής, εξαιτίας των ενεργειών των Ηνωμένων Πολιτειών που επεμβαίνουν συνεχώς για να μπορούν να έχουν υπό έλεγχο την έκρυθμη κατάσταση της Νικαράγουας.
Ένας ακόμη παράγοντας που θα τους επηρεάσει, θα είναι η συναναστροφή που έχουν με πρόσωπα τα οποία διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους στις εξελίξεις του πολέμου, όπως οι δράσεις ενός Γάλλου κατάσκοπου που παίζει σε διπλό ταμπλό, τον οποίον ερμηνεύει ο εκπληκτικός Ζαν Λουί Τρεντινιάν αλλά και του παραστρατιωτικού καιροσκόπου, τον οποίον υποδύεται ο Εντ Χάρις που διψά για αίμα και καταστολή, χωρίς να υποστηρίζει καμία απολύτως ιδεολογία πέρα από τον τρόμο και το θάνατο που σπέρνει ο απανταχού φασισμός.
Ωστόσο, μέχρι να έρθει η στιγμή της αποκάλυψης, ο σκηνοθέτης καταφέρνει να μας περάσει την παραποίηση της αλήθειας μέσα από τις δράσεις των πολεμικών ανταποκριτών, οι οποίοι καταφέρνουν να διαστρεβλώνουν την αλήθεια ηθελημένα ή ασυνείδητα, επηρεάζοντας σε σημαντικό βαθμό την έκβαση των γεγονότων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργεί στο κοινό ένα βάσιμο προβληματισμό στο κατά πόσο είναι αλήθεια όλα αυτά που μας έρχονται "σερβιρισμένα" στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο από τις σημερινές εξελίξεις των ενεργών εμπόλεμων ζωνών, αποδεικνύοντάς μας πως η κοινή γνώμη αρκετές φορές ξεγελάστηκε στο παρελθόν κι αμάθητη από τα λάθη της εξακολουθεί να ξεγελιέται από την τηλεοπτική προπαγάνδα. Κατά τη γνώμη μου, η αλήθεια αναδεικνύεται όταν όλα έχουν τελειώσει κι οι μεγάλες δυνάμεις έχουν τακτοποιήσει τα συμφέροντά τους με την έκβαση του κάθε περιφερειακού πολέμου.
Παράλληλα, στην ταινία παρουσιάζονται δύο γεγονότα με άκρως σαρκαστικό ύφος, προσπαθώντας να αποδείξουν την επιρροή που έχει η αμερικανική κουλτούρα στη ζωή των ανθρώπων άλλων χωρών. Το ένα γεγονός παρουσιάζεται στη σκηνή όπου ένας αντάρτης ζητάει από τον φωτορεπόρτερ να παραδώσει μια υπογεγραμμένη από εκείνον μπάλα του μπέιζμπολ σε κάποιο ίνδαλμά του, λέγοντάς του πως εκείνος ρίχνει καλύτερες βολές απ' ότι ο Αμερικάνος παίκτης, μόνο που στη δική του περίπτωση αντί για μπάλες ρίχνει χειροβομβίδες προς το στρατό του δικτάτορα. Η άλλη σκηνή έχει πρωταγωνιστή τον πολυαγαπημένο ηθοποιό Εντ Χάρις, ο οποίος υποδύεται πειστικά έναν κόντρα ρόλο. Στη μια σχεδόν κωμική σκηνή, ο Εντ Χάρις δεν γνωρίζει με ποιο κομβόι μετακινείται στα πεδία των μαχών, δείχνοντας πως βρίσκεται ιδεολογικά εκτός τόπου και χρόνου παρά την ενεργή συμμετοχή του στα εγκλήματα πολέμου. Εξάλλου, όπως ο ίδιος δηλώνει, μετά το τέλος του πολέμου στη Νικαράγουα, θα πάει σε άλλη εμπόλεμη ζώνη για να συνεχίσει το εγκληματικό του έργο, φανερώνοντας τον ενεργό ρόλο των Αμερικανών τόσο σε στρατιωτικό όσο και παραστρατιωτικό επίπεδο.
Το πιο ηχηρό χαστούκι της συγκεκριμένης ταινίας, πραγματοποιείται στη γενική κατακραυγή από την εκτέλεση ενός Αμερικανού δημοσιογράφου από τους στρατιώτες της δικτατορίας. Μόνο τότε κινητοποιείται η κοινή γνώμη κι αναγκάζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να πάρουν επίσημα θέση κατά του καθεστώτος (καθώς ανεπίσημα σιγοντάριζαν για χρόνια τον δικτάτορα Σομόζα). Μόνο τότε οι Αμερικανοί ανταποκριτές βιώνουν την τραγικότητα μιας απώλειας και δρουν με τη σειρά τους για τον τερματισμό του εμφύλιου πολέμου. Κι εκεί είναι που έρχεται η συγκλονιστική δήλωση μιας γυναίκας από τη Νικαράγουα που μας φέρνει όλους αντιμέτωπους απέναντι στη στάση που κρατάμε σε αντίστοιχες πολεμικές συρράξεις. "Τόσα χρόνια πολέμου κι ήδη μετράμε 50.000 νεκρούς αλλά έπρεπε να σκοτωθεί ένας Αμερικανός για να κινητοποιηθεί η υπερδύναμη κι η κοινή γνώμη". Και στη δήλωση αυτή, νιώθουμε κι εμείς κάπως ενοχικά διότι ως θεατές περισσότερο συγκλονιστήκαμε με το θάνατο του Αμερικανού δημοσιογράφου παρά με τους μαζικούς θανάτους των ανταρτών Σαντινίστας.
Παρόλο που η πλοκή της ταινίας είναι μυθοπλαστική, η σκηνή της δολοφονίας βασίστηκε σε αληθινό γεγονός κι αναφέρεται στην εκτέλεση του δημοσιογράφου του ABC Μπιλ Στιούαρτ και του μεταφραστή του Χουάν Εσπινόζα από τα στρατεύματα της Εθνικής Φρουράς της Νικαράγουας στις 20 Ιουνίου 1979. Η εκτέλεση των δυο προσώπων κινηματογραφήθηκε τυχαία από τον κάμεραμαν του ABC, ο οποίος κατέγραφε το συγκεκριμένο επεισόδιο χωρίς να γνωρίζει την επικινδυνότητα που βρισκόντουσαν κι οι τρεις τους. Το βίντεο προβλήθηκε στην εθνική τηλεόραση των Ηνωμένων Πολιτειών και έγινε ένα σημαντικό διεθνές περιστατικό αλλά κι η τελευταία σταγόνα για τη τελειωτική ρήξη της κυβέρνησης Κάρτερ με το καθεστώς Σομόζα, το οποίο τελικά έπεσε στις 19 Ιουλίου.
Η "Αποστολή στη Νικαράγουα" είναι ένα ώριμο αντιπολεμικό αριστούργημα, το οποίο αποφεύγει να εντυπωσιάσει και να προβληματίσει με πολεμικά πλάνα κι αυτοθυσίες προσώπων. Σκοπός του από το πρώτο κιόλας πλάνο είναι να επικεντρωθεί στους ανθρώπινους χαρακτήρες που δρουν επηρεασμένοι από τα γεγονότα που συντελούνται γύρω τους. Με τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και τα τρωτά τους σημεία, τους κάνουν πιο αληθινούς και προσιτούς, φέρνοντας κι εμάς αντιμέτωπους με τα εγκλήματα που συμβαίνουν στις εμπόλεμες ζώνες και θέτοντάς μας το ερώτημα στο τι θα κάναμε αν ήμασταν στη δική τους θέση. Μια απάντηση σ' αυτό το καίριο ερώτημα της ταινίας κατάφερε να δώσει ένα σπουδαίο πρόσωπο που δε ζει πια. Αναφέρομαι στον Γιάννη Μπεχράκη, ο οποίος είχε δηλώσει σε μια συνέντευξή του πως η συγκεκριμένη ταινία τον ώθησε να γίνει πολεμικός φωτορεπόρτερ, για να μπορέσει να αναδείξει την πραγματική αλήθεια που τόσο αποτελεσματικά καλύπτουν τα μέσα μαζικής προπαγάνδας. Ένας επιπλέον λόγος λοιπόν, που με κάνει να εκτιμήσω τη συγκεκριμένη ταινία, είναι πως χάρης σ' αυτήν έχουμε σήμερα ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό αφύπνισης από τον σπουδαίο φωτορεπόρτερ που έφυγε πρόωρα από τη ζωή το 2019.
Βαθμολογία: 9/10
