Εξόριστος Συγγραφέας

Γι' ακόμη μια φορά έπεσα στην περίπτωση μιας αξιόλογης ταινίας, η οποία για έναν απροσδιόριστο λόγο βρισκόταν στη τελευταία θέση των κινηματογραφικών προτάσεων της εβδομάδας και προβαλλόταν σε μια μόνο σκοτεινή αίθουσα. Ο "Εξόριστος Συγγραφέας" το βραβευμένο έργο του Αλεξέι Γκερμάν Τζούνιορ (γιου του γνωστού σκηνοθέτη της περεστρόικα), αναφέρεται στα αδιέξοδα, τις απογοητεύσεις και τους στοχασμούς ενός εκ των σημαντικότερων σύγχρονων συγγραφέων της Ρωσίας, του Σεργκέι Ντοβλάτοφ. Μέσα από τη πορεία του συγκεκριμένου συγγραφέα, παρακολουθούμε παράλληλα τις δυσκολίες που βιώνουν κι άλλοι διανοούμενοι εκείνη την εποχή στη Σοβιετική Ένωση και εισχωρούμε διακριτικά σε μια μυστική κοινότητα που προσπαθούσε να υιοθετήσει έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. 

Η ιστορία μας μεταφέρει στη δεκαετία του '70 όπου ο νεαρός τότε συγγραφέας Σεργκέι Ντοβλάτοφ, έχοντας χωρίσει προσωρινά με τη σύζυγό του, προσπαθεί να καταξιωθεί στον χώρο των συγγραφέων. Οι πόρτες είναι ερμητικά κλειστές κι οι γνωριμίες στις μαζώξεις των διανοούμενων δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα. Για να τα βγάλει πέρα αρθρογραφεί σε μία εργατική εφημερίδα η οποία δεν είναι ικανοποιημένη μαζί του καθώς τα κείμενά του δεν έχουν το πάθος που εκείνοι ζητούν ενώ σε αρκετά απ' αυτά δίνεται η εντύπωση πως ειρωνεύεται το καθεστώς. Ο ίδιος νιώθει αποστροφή τόσο απέναντι στην εξουσία όσο και σ' αυτούς που ξεπουλιούνται για να δημοσιευτούν τα κείμενα και τα ποιήματά τους. Απογοητευμένος με την όλη κατάσταση, προτιμά να γράφει για τον εαυτό του και τους φίλους του. 

Οι μέρες κυλούν βασανιστικά με τον ήρωα να περιφέρεται μπερδεμένος μεταξύ πραγματικότητας κι ονείρου. Ένα μπέρδεμα με το οποίο ο δημιουργός παίζει απίστευτα ανάμεσα στις δυο καταστάσεις προκαλώντας στους θεατές μια ενδιαφέρουσα σύγχυση. Εξαιρετική η ονειρική συνάντηση του συγγραφέα με τον Μπρέζνιεφ όπου ο ένας του μιλάει για πολέμους κι εξωτερική πολιτική κι ο άλλος του εμπιστεύεται τον καημό του που δεν είναι μέλος του Σωματείου Συγγραφέων μ' αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκδώσει κάποιο βιβλίο του. 

Μέσα σε ένα διάστημα λίγων ημερών παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τις συναναστροφές του ήρωα και τους κρυφούς του πόθους. Οι διάλογοι με τους φίλους του παρουσιάζουν έναν κόσμο άγνωστο για μας. Έναν κόσμο στον οποίον κάποιοι άνθρωποι αγωνίζονται στο να μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα κι απελπίζονται όταν τους ζητούν στρατευμένη αρθρογραφία κι εμπορική επιφανειακή πεζογραφία. Επίσης ξαφνιαζόμαστε με τον ενθουσιασμό της κρυφής κοινότητας των διανοουμένων απέναντι σε ότι εισάγεται από την Δύση. Βιβλία, ποτά, ρούχα και φυσικά οι Pink Floyd. 

Αυτό που σε κερδίζει στη συγκεκριμένη ταινία είναι οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών. Το εκφραστικό βλέμμα και η ζεστή φωνή του πρωταγωνιστή δημιουργούν μια ατμόσφαιρα οικειότητας με τους θεατές, ενώ η αύρα των φίλων του περνά επιτυχώς την ματαιότητα όλων των διανοούμενων για άμεση αναγνώριση των έργων τους. Επίσης βρήκα εξαιρετική την αναπαράσταση του κλίματος εκείνων των ημερών όπως επίσης η μόδα, οι εσωτερικοί χώροι, τα σκηνικά, τα χρώματα, το ύφος και η μουσική. Όλα αυτά γίνονται πιο αληθοφανή μέσα από το ξεθωριασμένο φίλτρο που χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης στην κινηματογράφησή του. 

Στα αρνητικά της ταινίας τοποθετώ τις πολλές αναφορές σε συγγραφείς κάτι που μπορεί να κουράσει τους θεατές που πιθανότατα να μην έχουν ιδιαίτερη γνώση στη λογοτεχνία. Επίσης κάποια αργά πλάνα είναι άσκοπα παρόλο που σώζονται από τις όμορφες εικόνες τους και τα πολλά ποιήματα που ακούγονται, πολλά απ'τα οποία ξεχνούσα αμέσως.

Από τη συγκεκριμένη ταινία κρατάω τέσσερις δυνατές σκηνές οι οποίες είναι μαζεμένες προς το τέλος. Πρώτα απ' όλα η φράση που ακούγεται μετά από μία αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας ενός αδικημένου συγγραφέα. Καθώς τον φροντίζουν οι δικοί του, πετάγεται ένας και λέει με μία ισχυρή δόση καλοπροαίρετης ειλικρίνειας πως δεν αξίζει να πεθάνει κανείς για ένα βιβλίο. Αμέσως στην ταινία δημιουργείται μια έντονη αντίφαση καθώς μέχρι εκείνη τη στιγμή μας παρουσίαζε τις σπασμωδικές προσπάθειες του πρωταγωνιστή να εκδοθεί. Όταν όμως εκείνος γίνεται μάρτυρας αυτού του σκηνικού, αρχίζει να αναθεωρεί φτάνοντας στην ουσιώδης κατάληξη όπου βολτάροντας καθισμένος πάνω στην οροφή ενός αυτοκινήτου (η δεύτερη όμορφη σκηνή) και απολαμβάνοντας διακριτικά τη μουσική μιας ακόμη βραδιάς μάζωξης διανοουμένων συνειδητοποιεί πως το σημαντικό χάρισμα που έχουμε όλοι ως άνθρωποι είναι το ότι "υπάρχουμε". Ένα προσόν που κανείς από μας δεν μπορεί να εκτιμήσει εύκολα. Ειδικά όταν κυνηγάει όνειρα που είναι πέρα των δυνατοτήτων του και των καταστάσεων που τον περιβάλλουν. Η άλλη δυνατή σκηνή είναι προς το μέσον της ταινίας όπου ο ήρωας περιπλανιέται σε ένα προαύλιο γεμάτο πεταμένα χαρτιά με ποιήματα φίλων του αλλά και κείμενα δικά του. Ένας έντονα δυναμικός συμβολισμός για τον τρόπο που το κάθε σύστημα συμπεριφέρεται στους διακριτικούς ρομαντικούς του κάθε τόπου. Τέλος μου άρεσε πολύ η σκηνή με την απότομη διακοπή της συζήτησης που είχε ο πρωταγωνιστής με έναν φίλο του ποιητή στους παγωμένους δρόμους του Λένινγκραντ, από έναν λόχο που περνούσε από δίπλα τους με ηχηρό βηματισμό. Ο πρωταγωνιστής τους αγνοεί επιδεικτικά μέχρι να απομακρυνθούν, κοιτώντας προς την αντίθετη πλευρά καπνίζοντας νευρικά το τσιγάρο του. 

O "Εξόριστος Συγγραφέας" είναι ένας ύμνος στους αθεράπευτα ρομαντικούς κι αντικοινωνικούς συνανθρώπους μας που περιφέρονται αόρατοι στις πόλεις κυνηγώντας το δικό τους όνειρο. Άνθρωποι με αξιοπρέπεια και διακριτικότητα. Άνθρωποι που αναγνωρίζονται μετά θάνατον. Ένας απ' αυτούς είναι ο Σεργκέι Ντοβλάτοφ. 

Βαθμολογία: 7/10