Πληθωρισμένες λέξεις

του Θανάση Σκαμνάκη

Ο μοντερνισμός στη λογοτεχνία, όπως εκφράστηκε στις κορυφαίες εκδηλώσεις του, από τον Τζόυς, το Ρίλκε, τον Έλιοτ…, αποτέλεσε μια απεγνωσμένη κριτική στην αστική παρακμή, κυρίως μετά τον Πρώτο μεγάλο πόλεμο, μαζί με μια νοσταλγία κάποιου εξιδανικευμένου παρελθόντος.
Μετά το Δεύτερο πόλεμο, το φαινόμενο επαναλήφθηκε με τόσο πιο δραματικό τρόπο, όσο πιο δραματικός και εξοντωτικός ήταν και ο προηγηθείς πόλεμος.
Αναρωτήθηκαν, τότε, μεγάλοι δημιουργοί, με ποιό τρόπο μπορούν να εκφράσουν τη βαρβαρότητα και την αποξένωση. Αυτή που προηγήθηκε του πολέμου κι αυτή που ακολούθησε. Την ώρα που η Ευρώπη ξανάχτιζε τις πόλεις της πέτρα-πέτρα, εκείνοι αναζητούσαν να στήσουν το νέο ευρωπαϊκό οικοδόμημα των λέξεων και των εικόνων. Τα υλικά όμως είχαν ήδη φθαρεί ανεπανόρθωτα. Ποιες λέξεις ήταν κατάλληλες; Ο Αντόρνο θεώρησε πως μετά το Άουσβιτς δεν μπορεί να υπάρχει ποίηση. Ο Μπέκετ αναζητεί τη “φωνή της δικής του σιωπής”. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να μιλάμε για ψυχές και σώματα, για γεννήσεις, ζωές και θανάτους, λέει στα Κείμενα για το τίποτα το 1955, πρέπει να συνεχίζουμε δίχως κανένα από αυτά όσο καλύτερα μπορούμε. “Όλα αυτά νέκρωσαν με τις λέξεις, με την πληθώρα των λέξεων…”
Κι εμείς, εξήντα χρόνια μετά, ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά την επικαιρότητα και τη σημασία της ερημίας του Μπέκετ. Και την αξία της σιωπής. Όταν έχουν περισσέψει οι λέξεις, οι φλύαρες υποσχέσεις, οι λάθος ερμηνείες. Ο Μπέκετ, για να αντιπαρατεθεί στη δική του πραγματικότητα, εξασκείται (και εξασκεί και τους θεατές ή αναγνώστες του) στη σιωπή. Οι σιωπές, που δεν είναι άδειες, όπως παρατηρεί ο Στάϊνερ, «ενέχουν, σχεδόν ακουστή, την ηχώ ανείπωτων πραγμάτων. Και λέξεων ειπωμένων σε μιαν άλλη γλώσσα».
Η εποχή μας, στερημένη μεγάλης έμπνευσης και δημιουργών, κυκλοφορεί στην αγορά πληθωρισμένες λέξεις. Που όσο πληθαίνουν τόσο λιγότερα σηματοδοτούν. Κυρίως, όμως, τόσο δυσκολότερη κάνουν την επικοινωνία. Ακόμα και στη λογοτεχνία. Ακόμα και στην Αριστερά. Οι θεραπεύοντες ακόμα τα κομμουνιστικά ιδανικά επιδίδονται συχνά στις ερμηνείες, τόσο συχνότερα όσο λιγότερες είναι οι πρωτότυπες εργασίες. Η επιστήμη της ερμηνείας, τόσο των κειμένων όσο και των προθέσεων, υπέχει θέση δημιουργίας. Σαν μια κωμωδία παρεξηγήσεων που δεν είναι όμως κωμική. Κρίνομαι όχι για το τι λέω, αλλά για το τι «ήθελα να πω» ή τι σημαίνει «αντικειμενικά» αυτό που λέω.
Κι έτσι κατασκευάζονται ορύγματα. Για μια μάχη στην οποία αναμετρώνται οι σκιές!

Πηγή: ΠΡΙΝ-Εφημερίδα της ανεξάρτητης Αριστεράς

Το Εντεύθεν στην Θεσσαλονίκη

Δύο χρόνια και τρεις μήνες!

Τόσος είναι ο καιρός που έχω να ανέβω στην Θεσσαλονίκη. 

Και πάντα κυνηγούσα την ευκαιρία να βρεθώ ξανά στην αγαπημένη μου πόλη, αλλά να που κάτι συνέβαινε και με κρατούσε πίσω, σαν να μου έλεγε "περίμενε και θα 'ρθει η στιγμή". 

Και η στιγμή ήρθε.

Οπότε, απόψε έχω την μεγάλη χαρά να ξαναζήσω την όμορφη βραδιά του Νοέμβρη του 2014, όταν μαζί με την αγαπημένη μου φίλη Ράνια Παπακώστα και τον Τέλλο Φίλη συζητούσαμε για το δεύτερο βιβλίο μου, το Βαλκανεύοντας, στον χώρο παρουσιάσεων του βιβλιοπωλείου Πρωτοπορία.

Η ίδια παρέα θα μαζευτεί πάλι για να κουβεντιάσει για το τρίτο μου βιβλίο, το Εντεύθεν. Αυτή τη φορά η παρέα θα είναι μεγαλύτερη με έναν ακόμη φίλο, τον ραδιοφωνικός παραγωγός Κώστα Μπέσιο. Έτσι η βραδιά θα γεμίσει ξανά με απόψεις, προβληματισμούς κι όμορφες συζητήσεις μεταξύ των παρουσιαστών και του κοινού. Το κυριότερο για μένα όμως είναι πως θα χει άρωμα... Θεσσαλονίκης.

Σας περιμένουμε λοιπόν απόψε στις 19:00 στο βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία (Λεωφόρο Νίκης 3). 

Παρουσιαστές: Ουρανία Παπακώστα (ποιήτρια), Κώστας Μπέσιος (ραδιοφωνικός παραγωγός) και Τέλλος Φίλης. 

Το δαγκωμένο χέρι θα συνεχίσει να ταΐζει το φίδι του φασισμού

Ακροδεξιοί επιτίθενται σε συνεργείο γνωστού τηλεοπτικού σταθμού, την ώρα που η δημοσιογράφος βρισκόταν σε απευθείας μετάδοση κι επικοινωνία με τον παρουσιαστή. Ένα μούδιασμα αμηχανίας έπεσε στο τηλεοπτικό πάνελ. Ο πανικός που προκαλεί μία επιτιθέμενη αγέλη έγινε εμφανής ακόμη και στο Παλαιό Φάληρο. Για λίγα λεπτά ξεχάστηκαν οι χαρακτηρισμοί «αγανακτισμένοι γονείς», «Έλληνες πατριώτες» κι άλλα πολλά που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούσαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για να καλύπτουν την φασιστική φύση αυτών των ανθρώπων, κι αντικαταστάθηκαν με τις λέξεις τραμπούκοι, φασίστες κτλ. Μάλιστα ο παρουσιαστής επεδίωξε να καλέσει το Αστυνομικό Τμήμα του Ωραιοκάστρου λέγοντας πως «κάποιοι κοιμούνται εκεί».
Όπως ήταν λογικό, το συμβάν αυτό έγινε αφορμή να σχολιαστεί αρκετά. Από την μία υπήρχε μία κρυφή απόλαυση για το δάγκωμα του φασιστικού φιδιού στο χέρι που τόσα χρόνια το τάιζε, αλλά από την άλλη ακολούθησε μία ανατριχίλα για το πόσο προβλέψιμοι είναι τελικά όλοι αυτοί οι φόβοι για τους οποίους συζητάμε εδώ και καιρό. Είναι τρομακτικό το ότι όλα κυλούν κατά γράμμα προς την εδραίωση του φασισμού.
Παρ’ όλα αυτά υπήρξαν αρκετοί που πίστεψαν πως το συγκεκριμένο περιστατικό πιθανότατα να αλλάξει την στάση των μέσων μαζικής ενημέρωσης απέναντι στους φασίστες. Ίσως τελικά να τους θορύβησε το γεγονός πως το ατιμώρητο θράσος του δεν έχει όρια και πως κι οι ίδιοι είναι πλέον υποψήφια «θύματά» τους. Δυστυχώς όμως για μένα η παραπάνω αισιοδοξία αποκρουόταν από κάποια λόγια του Μπέρτολτ Μπρέχτ.
«Μία διακήρυξη ενάντια στο φασισμό δε μπορεί να έχει ίχνος ειλικρίνειας, όταν μένουν ανέπαφες οι κοινωνικές καταστάσεις που τον παράγουν σαν φυσική αναγκαιότητα. Όποιος δε θέλει να εγκαταλείψει την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όχι μονάχα δε θ’ απαλλαγεί από το φασισμό, αλλά θα τον χρειάζεται.» 
Και να που τα λόγια αυτά βγήκαν αληθινά την επόμενη μέρα, όπου ο παρουσιαστής όχι μόνο δεν κατηγόρησε ευθέως τους φασίστες-τραμπούκους αλλά ανέλυσε για μία ακόμη φορά την θεωρεία των δύο άκρων κι άφησε να προκληθεί ένα χάος στην εκπομπή του, έχοντας καλεσμένο ως εκπρόσωπο των φασιστών του Ωραιοκάστρου, έναν που κάποτε τον είχαν ειρωνευτεί δημοσιογράφοι του ίδιου καναλιού μέσα από μία σατυρική εκπομπή.
Να λοιπόν που το δαγκωμένο χέρι εξακολουθεί να ταΐζει το φίδι του φασισμού…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Η διαλεκτική για αρχάριους

του Γελωτοποιού

Θυμάμαι ένα παλικαράκι είκοσι πέντε χρονών που ήταν πανευτυχές επειδή είχε βρει στη βιβλιοθήκη το περίφημο βιβλίο του Καντ, «Η κριτική του καθαρού λόγου».
Γύρισε στο σπίτι τρέχοντας για να το διαβάσει, πιστεύοντας ότι θα έβρισκε εκεί μέσα την εξήγηση των πάντων. Έκατσε στο γραφείο του, πήρε μια βαθιά ανάσα και διάβασε την πρώτη σελίδα. Μετά την ξαναδιάβασε. Και την ξαναδιάβασε…
Μετά από είκοσι αναγνώσεις της πρώτης σελίδας, δεν είχε καταλάβει τίποτα απολύτως. Και δεν εννοούμε ότι δεν είχε καταλάβει το μυστήριο του κόσμου. Όχι. Δεν είχε καταλάβει τίποτα από αυτό που είχε διαβάσει είκοσι φορές.
Είχε πειστεί ότι εντελώς ηλίθιος μέχρι που ένας φίλος του εξήγησε ότι δεν μπορείς να κατανοήσεις ένα φιλοσοφικό βιβλίο –ειδικά των πιο «στρυφνών» φιλοσόφων- αν δεν κατέχεις την ορολογία.
Είναι σαν να μην ξέρεις τίποτα από υπολογιστές και να προσπαθείς να καταλάβεις ένα βιβλίο σχετικό με τον προγραμματισμό.
Ευτυχώς υπάρχουν κάποιοι «μεταφραστές» που μας βοηθάνε να προσεγγίσουμε μια δύσκολη έννοια. Μια τέτοια έννοια ήταν η «διαλεκτική», την οποία αδυνατούσα να αντιληφθώ πλήρως (αν και -όπως θα δούμε- δεν υπάρχει πλήρης αντίληψη κανενός πράγματος) μέχρι που βρέθηκε ένας δάσκαλος-μεταφραστής να μου την εξηγήσει: Ο Παπανούτσος.

 ~~{}~~ 

Ας ξεκινήσουμε με την αναζήτηση της καταγωγής της έννοιας περιδιαβαίνοντας αντίστροφα στο φιλοσοφικό-ιστορικό κόσμο.
Η κοντινότερη γενιά «διαλεκτικής» είναι δύο σοφοί του 19ουαιώνα: Ο Μαρξ και ο Κίρκερκααρντ. Αλλά αυτοί οι δύο απέχουν μεταξύ τους όσο ο ουρανός από τη γη.
Ο Κίρκεργκααρντ είχε ως πίστη τη διαλεκτική της «θρησκευτικής υπέρβασης» (αυτός ήταν στον ουρανό) και ο Μαρξ ως δόγμα τον περιβόητο «διαλεκτικό υλισμό» (αυτός στη γη).
Κι οι δύο είχαν ως δάσκαλο τον κατ’ εξοχήν φιλόσοφο της διαλεκτικής (της νέας διαλεκτικής) τον Χέγκελ.
Όμως καμιά ιδέα της νεότερης φιλοσοφίας δεν είναι αυτογενής.

 ~~ 

Ο Παπανούτσος αναφέρει τον «μυστικό» Χριστιανό του 15ου αιώνα, Νικόλαο Κουζάνο, ο οποίος έκανε λόγο για την coincidentia oppositorum, τη σύμπτωση των αντιθέτων.
Αλλά και αυτός πατούσε στην ισχυρότερη φιλοσοφική παράδοση του δυτικού κόσμου: Στην αρχαιοελληνική.

~~ 

Η διαλεκτική, ετυμολογικά, κατάγεται από το διάλογο.
Ο διάλογος «ως μορφή επικοινωνίας ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων υπήρξε κατάκτηση των Ελλήνων».
Στα τυραννικά καθεστώτα οι άρχοντες μονολογούν, στα δημοκρατικά οι πολίτες διαλέγονται.
Δε μας είναι δύσκολο να φανταστούμε ως δημιουργό της ίδιας της διαλεκτικής τον Πλάτωνα, του οποίου η φιλοσοφία αποδόθηκε σε μορφή διαλόγων. Όμως κι αυτός ήταν μαθητής του Σωκράτη, ο οποίος ανέτρεπε διαλογικά τις αβέβαιες γνώμες των συνομιλητών του –παρά την αρχική τους βεβαιότητα.
Ακόμα κι αυτός, ο μέγιστος Σωκράτης, πάτησε πάνω στους ώμους γιγάντων για να δει τόσο μακριά. 

~ 

Ο γίγαντας αυτός ήταν ο «σκοτεινότερος των φιλοσόφων», ο Ηράκλειτος, από του οποίου τη φιλοσοφία μόνο θραύσματα διασώζονται.
Ο Ηράκλειτος, τόσο μεγαλοφυής ακριβώς επειδή ήταν αυτόφωτος, ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι όλα εμπεριέχονται στο ένα, και το ένα γεννάει τα πάντα.
Ότι η οδός άνω κάτω είναι μία και αυτή.
Ότι πίσω από τις διαφορές, τα παράταιρα και τα ασυμβίβαστα υπάρχει μια βαθιά ενότητα.
Γιατί η «κρυφή αρμονία είναι πιο ισχυρή από τη φανερή».
Αν «το αυτό» εμφανίζεται ως «το άλλο», είναι γιατί τα πάντα βρίσκονται σε αέναη κίνηση (όπως ο ποταμός, στου οποίου τα ίδια νερά δεν μπορείς να μπεις δυο φορές) και το κάθετι «μεταπίπτει» στο αντίθετο του και πάλι από αυτό σε μια νέα θέση.
Εκεί έχει τις ρίζες της η διαλεκτική, στο «σκοτεινό» Ηράκλειτο.

 ~~{}~~ 

Αλλά τι είναι η διαλεκτική;
Διαλεκτική είναι εκείνη η δομή της σκέψης και του λόγου όπου η αντίφαση όχι μόνο δεν αποκλείεται, αλλά εξαίρεται, επιβάλλεται.
Η σκέψη της διαλεκτικής δεν είναι ένα αποτελειωμένο γεγονός, ποτέ. Αλλά ένα διαρκώς ανανεούμενο «γίγνεσθαι», όπου η ΘΕΣΗ, δημιουργεί την ΑΝΤΙΘΕΣΗ, και μέσα από αυτές γεννιέται η ΣΥΝΘΕΣΗ.
Κι αυτή δεν είναι παρά μια καινούρια θέση που θα οδηγήσει σε νέα αντίθεση και σύνθεση, χωρίς να υπάρχει τέλος.

~~{}~~ 

Η διαλεκτική έρχεται σε σύγκρουση με την τυπική Λογική.
Η Λογική, έτσι όπως την κληρονόμησε ο δυτικός κόσμος από τον Αριστοτέλη, δεν αποδέχεται την αντίφαση: Κάθε δήλωση είναι αληθής ή ψευδής.
Ο κόσμος που γνωρίζουμε σήμερα λειτουργεί βάση της αριστοτέλειας λογικής: Της δυαδικής.
Ναι ή όχι, ανοικτό ή κλειστό, σωστό ή λάθος, μαύρο ή άσπρο.
Ο Αριστοτέλης κέρδισε, ο Πλάτωνας ηττήθηκε.

 ~~{}~~ 

Ο διαλεκτικός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η πραγματικότητα είναι στον εσώτερο πυρήνα της αντιφατική.
Γιατί η «αλήθεια» δε αποδίδεται ποτέ απόλυτα με καμία (είτε θετική είτε αρνητική) περιγραφή του. 
Οι αποφάνσεις μας, οι απόψεις μας για την αλήθεια, την προσεγγίζουν μέσω της σύνθεσης των απόψεων, αλλά ποτέ δεν την φτάνουν, αφού κάθε σύνθεση είναι ουσιαστικά μια καινούρια θέση κι εκείνη με τη σειρά της παράγει μια νέα αντίθεση –στο διηνεκές.
Η αλήθεια δεν υπάρχει, γι’ αυτό και προσπαθούμε να την εφεύρουμε.
Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε καλύτερα αν σκεφτούμε τη διαφορά ανάμεσα στο «σοφό» και στο «φιλόσοφο».
Σοφός είναι ο άνθρωπος που έχει κατακτήσει τη σοφία.
Φιλόσοφος είναι αυτός που ποθεί και πασχίζει για τη σοφία.
Σύμφωνα με τη διαλεκτική σκέψη δεν μπορεί να υπάρξει σοφός, παρά μόνο φιλόσοφοι.
Και θυμηθείτε πως ο Σωκράτης έδειξε στους «σοφούς» ότι δεν ήξεραν τίποτα.

 ~~{}~~ 

Η διαλεκτική είναι τόσο προφανής στην ιστορία, όπου δεν υπάρχει αριστοτέλειο τέλος, αλλά μια διαρκής εξέλιξη.
Οι πολιτισμοί ακμάζουν, σύμφωνα με τον Whitebread, όταν πραγματοποιείται σύνθεση των διαφόρων στοιχείων του. Όσο υπάρχει «διάλογος» των θέσεων και των αντιθέσεων η κοινωνία εξελίσσεται.
«Ο πολιτισμός αυτοδιατηρείται στο ύψος που έχει φτάσει όσο υπάρχουν μέσα του δυνατότητες για πειραματισμούς που συνεχώς ανανεώνονται», λέει ο αγγλοαμερικάνος Whitebread.
Κι εδώ δε θα ήταν παράταιρο να θυμηθούμε την Τέμπλ Γκράντιν που έλεγε ότι ο κόσμος χρειάζεται όλα τα μυαλά. (Ο θαυμαστός αυτιστικός κόσμος της Τεμπλ Γκράντιν)
Μόνο αυτή η ποικιλότητα μπορεί να συνεχίσει να παράγει νέες ιδέες και πειραματισμούς. 

~~{}~~ 

Αλλά, για να τελειώνουμε με αυτό το στρυφνό κείμενο, η διαλεκτική μπορεί να είναι και μία οδός για τον εαυτό μας, για την αυτογνωσία.
Γιατί –όπως ισχυρίστηκε ο Πλάτωνας- η γόνιμη σκέψη είναι ο «εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος.»
Κάθε φορά που είμαστε βέβαιοι και αμετακίνητοι για κάτι, κάθε φορά που παγιώνεται μια αντίληψη στον εγκέφαλο μας, κάθε φορά που αποκτούμε μια καινούρια πεποίθηση, κάθε φορά που πιστεύουμε ότι φτάσαμε στο τέλος της αναζήτησης, πρέπει να θυμόμαστε ότι κάνουμε λάθος –ή σχεδόν λάθος. 
Γιατί δεν υπάρχει τέλος στην αναζήτηση, υπάρχει μόνο αποτελμάτωση της σκέψης μας.
Γιατί δεν υπάρχει η μία και μοναδική αλήθεια. Υπάρχει μία κάποια «αλήθεια» που γεννάει την αντίθετη της και προχωρούν στη σύνθεση της καινούριας «αλήθειας».
Τίποτα δεν είναι σωστό, αληθές, βέβαιο. Παρά μόνο η αναζήτηση τους.

Πηγή: Γελωτοποιός

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Chico & Rita (2010)

Θα μπορούσε ποτέ ένα animation να γίνει τόσο ερωτικό, που να καταφέρει μέσα σε λίγα λεπτά να σβήσει την διαχρονική φήμη και την αισθησιακή αύρα διάσημων αισθηματικών ταινιών; Η απάντηση μου ήταν με μεγάλη βεβαιότητα αρνητική μέχρι που απόλαυσα το μουσικοχορευτικό αισθησιακό αριστούργημα "Chico & Rita". 

Το συγκεκριμένο animation με είχε στοιχειώσει από το 2012. Δυστυχώς δε πρόλαβα να το απολαύσω στον κινηματογράφο ενώ κάθε φορά που το πρόβαλε η κρατική τηλεόραση κάτι συνέβαινε και το έχανα. Μέχρι που αποφάσισα να το αναζητήσω μόνος μου, κάνοντας έτσι ένα απολαυστικό δώρο στον εαυτό μου προσφέροντάς μου μια μαγευτική κινηματογραφική βραδιά. 

Πρώτα απ' όλα αυτό που με κέρδισε από την ταινία είναι τα έντονα χρώματα και οι καθαρές γραμμές των σχεδίων της. Αυτά δίνουν μία απίστευτη ζωντάνια τόσο στις μορφές όσο και στις κινήσεις τους. Οι χοροί της Rita είναι καταπληκτικοί. Νιώθεις πως έχεις απέναντί σου μία πραγματική γυναίκα η οποία λικνίζεται παθιασμένα στους παιχνιδιάρικους ρυθμούς της κουβανέζικης μουσικής, στις θρυλικές βραδιές του Tropicana αλλά και στις ζεστές συναυλίες των μικρών μαγαζιών της Αβάνα.

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από έναν πιανίστα, τον Chico, ο οποίος ερωτεύεται μία πόρνη τραγουδίστρια, την Rita. Ο έρωτας θα εκδηλωθεί έντονα κι από τις δύο πλευρές και θα ερμηνευτεί με τον πιο γλυκό τρόπο μέσα από τις νότες του νεαρού μουσικού. Ονειρική η σκηνή που η Rita σηκώνεται γυμνή από το κρεβάτι καθώς το δωμάτιο γεμίζει με μελωδίες από τη μουσική σύνθεση του Chico. 

Η φήμη τους θα ξεπεράσει τα σύνορα της Κούβας κι έτσι το νεαρό ζευγάρι θα ταξιδέψει στην Αμερική. Η Rita θα γνωρίσει τον βρώμικο κόσμο του Hollywood ενώ ο Chico θα συνεχίσει την μουσική του πορεία σε καταγώγια της Νέας Υόρκης. Εκεί θα συναντήσει αρκετούς θρύλους της τζαζ. Είναι υπερβολικά έξυπνη η σκηνή όπου οι δυο Κουβανοί φίλοι αναγνωρίζουν τον Clano Pozo αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί είναι τόσο διάσημοι κι αγαπητοί οι Herbie Hancock και Charlies Parker. Γέλασα με την ψυχή μου στη σκηνή που παίζει ο Herbie Hancock πιάνο με την γνωστή του τραγιάσκα κι ο ένας Κουβανός ρωτάει τον άλλον "ποιος είναι αυτός με το καπέλο που παίζει τα πλήκτρα". Πέρα όμως από τους παραπάνω θρύλους ακούμε και μουσικά κομμάτια από Nat King Cole, Dizzie Gillepsie και Tito Puente. Επίσης είναι υπέροχη η καλλιτεχνική σύλληψη να ερμηνεύσει η Estrella Morente τον εαυτό της, χαρίζοντας την φωνή της στην μορφή που την υποδύεται. Μάλιστα η ίδια τα τραγούδια στο τέλος της ταινίας (απολαύστε την εδώ). 

Όπως τονίζει ο μουσικοσυνθέτης Τόνο Εράντο, οι δημιουργοί της ταινίας ήθελαν να μνημονεύσουν την περίοδο όπου πρωτοεμφανίζονται κάποιοι από τους σπουδαιότερους τζαζίστες (Parker, Gillepsie κ.α.) οι οποίοι είχαν επηρεαστεί από Κουβανούς μουσικούς. Αυτό το μουσικό σμίξιμο ήταν που πρόσθεσε στην τζαζ σκηνή τους λάτιν κι αφρικανικούς ρυθμούς. 

Οι δημιουργοί της ταινίας πέρασαν αρκετό καιρό στην Κούβα, μελετώντας την αρχιτεκτονική των κτιρίων, τις κινήσεις των κατοίκων και την ιστορία της μουσική της παράδοσης. Αυτό είχε ως συνέπεια να αποδώσουν αρκετά πιστά τόσο την ερωτική ιστορία, η οποία βασίστηκε σε στίχους των μπολερό όσο και τα μουσικά κομμάτια τα οποία ακούγονται καθ' όλη την διάρκεια. Μάλιστα για την αποτύπωση της Αβάνας, οι δημιουργοί είχαν στηριχθεί σε φωτογραφίες που τους παραχωρήθηκαν από το καθεστώς του Κάστρο κι έτσι κατάφεραν να αποτυπώσουν με τρομερή λεπτομέρεια διάφορους δρόμους αλλά και καθημερινές συνήθειες των κατοίκων της πόλης. 

Οι ίδιοι οι δημιουργοί επέλεξαν και την αλλαγή των σχεδίων όταν οι ήρωες φεύγουν για Νέα Υόρκη. Εκεί τα σχέδια είναι πιο στιβαρά και γεμάτα λεπτομέρειες, κρύβοντας μ' αυτόν τον τρόπο την ανεμελιά της Κούβας. Έτσι η Νέα Υόρκη παρουσιάζεται ως μία σύγχρονη ζούγκλα στην οποία ο καθένας δίνει πραγματική μάχη για να επιβιώσει. Γι' αυτό αμέσως χάνονται ο ήλιος και η υγρή ατμόσφαιρα της Κούβας, για να αντικατασταθούν από το χιόνι και η γκρίζα ατμόσφαιρα. Εξαιρετική η κλιματική μετάβαση με το κρύο που νιώθουν οι δυο Κουβανοί φίλοι πάνω στο κατάστρωμα καθώς ταξιδεύουν βόρεια. 

Σεναριακά η ταινία επιλέγει αρκετά κλισέ τα όμως δένουν αρμονικά τόσο με την ιστορία όσο και με την εποχή που διαδραματίζεται, οπότε μόνο αρνητικά δεν τα πήρα. Αντιθέτως μου προσέφεραν την νοσταλγία ενός κινηματογράφου που έχει πάψει πια να εμπνέει και να δημιουργεί. 

Ενός κινηματογράφου που μας λείπει.

Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως η ταινία τιμήθηκε με αρκετά βραβεία. Παραθέτω με τη σειρά τα σημαντικότερα που έβαλε στη συλλογή της. Βραβείο καλύτερης ταινίας κινούμενων σχεδίων στα Ευρωπαϊκά Βραβεία 2011, Βραβείο κοινού καλύτερου animation στο Διεθνές Φεστιβάλ Ανεσί 2011, Βραβείο Γκόγια 2011 καλύτερης ταινίας κινούμενων σχεδίων, Βραβείο Gaudi 2012 καλύτερης ταινίας κινούμενων σχεδίων, Βραβείο Γκόγια 2012 καλύτερης πρωτότυπης μουσικής, Υποψηφιότητα για το βραβείο καλύτερου animation μεγάλου μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Ανεσί 2011, Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινούμενων σχεδίων 2012.
 Το Chico & Rita είναι μία από τις συναισθηματικότερες ταινίες που έχω παρακολουθήσει και πραγματικά θεωρώ μεγάλο μου σφάλμα που δεν την είχα τιμήσει σε κάποια κινηματογραφική αίθουσα.
Παρ' όλα αυτά είναι μία ταινία που αξίζει να την δει κανείς πολλές φορές, ειδικά καλοκαιρινές βραδιές.
Σίγουρα θα γίνει μία από τις θερινές μου απολαύσεις.

Βαθμολογία: 9/10

Aφηγήματα...

του Γιώργου Σταματόπουλου

Μια σχολή σκέψης αφηγείται ότι για να είναι κάποιος ελεύθερος, οφείλει να αγαπάει μεν τη ζωή αλλά όχι τόσο ώστε να μην είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να διακινδυνεύσει τη ζωή του για την επανάσταση. Σε ανάλογη αφηγηματικότητα, μια άλλη σχολή πρεσβεύει ότι ανά πάσα πάλι στιγμή ο άνθρωπος -μέσα στην πολιτική και κοινωνική του κατάσταση- πρέπει να βλέπει ως πιθανή την πραγματικότητα της μάχης και -άρα- πιθανή και τη θανάτωσή του.
Η πρώτη απαιτεί μια απάρνηση του βολέματος (της μόνιμης εργασίας, του καταναλωτισμού κ.λπ.), ενώ η δεύτερη δεν απαρνείται τα ανωτέρω αλλά προτάσσει το συμφέρον πάνω απ' όλα και τη λύσσα να επικρατήσει ο ένας επί του άλλου. Σαφώς η πρώτη είναι υπέρ της δημοκρατίας και η δεύτερη υπέρ του ολοκληρωτισμού.
Και οι δύο, όμως, είναι ακραίες. Πώς να βγει κανείς από το καβούκι του, πώς να ξεφύγει από τη βεβαιότητά του όταν έστω και κουτσά στραβά κατορθώνει και επιβιώνει; Τι να την κάνει την επανάσταση όταν βλέπει ότι ίσως χάσει τη βολή του ή τα ελάχιστα που του διασφαλίζουν την επίσης ελάχιστη αξιοπρέπεια;
Τώρα, αν συνάνθρωποί του υποφέρουν απ' αυτή την κατάσταση δεν φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαίτερα (και αυτή είναι η μεγάλη νίκη του φιλελευθερισμού και η αμηχανία της Αριστεράς).
Πιο ελκυστική φαίνεται η δεύτερη «θεωρία». Ο κάθε ένας, επειδή θέλει να «φανεί» και να επικρατήσει εύκολα, υποπίπτει σε κραυγές πολέμου μπας και καταφέρει μέσα στη σύγχυση, υποτασσόμενος όμως στους κραυγάζοντες, να υπερτερήσει έναντι άλλων, πιο αδύναμων κατ' αυτόν και όσους επηρεάζονται από τούτη τη «λογική».
Τα οιονεί δημοκρατικά πολιτεύματα προσπαθούν να κινηθούν κάπου στη μέση, αλλά τα κάνουν μαντάρα διότι υπερτερεί ο φόβος των ανθρώπων να βρεθούν σε ακραίες καταστάσεις - εξαιρούνται οι στιγμές που οδηγούνται σ' αυτές, όταν πλέον δεν μπορούν να ζήσουν, όταν οι μάζες εξαθλιώνονται.
Εξαθλίωση δεν σημαίνει κατ' ανάγκην φτώχεια και πείνα· μπορεί να είναι η απώλεια ηθικών αξιών, η έχθρα προς την πολιτική τέχνη, η μαζικότητα, ο καταναλωτισμός (ακόμη και σήμερα!), ο συντηρητισμός, οι οικονομικοί υπολογισμοί - οτιδήποτε υποβιβάζει τη συνοχή των κοινωνιών.
Θέλω να πω ότι ο φασισμός εύκολα μπορεί να εκδηλωθεί μέσα στις κοινωνίες όταν επικρατεί ο φόβος μπροστά στην εξουσία αλλά και μπροστά στην ελευθερία. Γνωστά ίσως όλα αυτά, αλλά μάλλον κάποτε πρέπει να το αποδεχτούμε και να το (δια)χειριστούμε όσο πιο κατάλληλα (πιο δημοκρατικά) μπορούμε.
Διαφορετικά, χαιρετίσματα στους δικούς μας. Και άντε μετά να ξαναπιάσουμε απ' την αρχή τα αυτονόητα (ειρήνη, δημοκρατία κ.λπ.).

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Τουλάχιστον 300.000 διαδηλωτές στη Βαρκελώνη υπέρ της υποδοχής προσφύγων στην Ισπανία

Τουλάχιστον 300.000 άνθρωποι, σύμφωνα με τους διοργανωτές, όπως γράφει ο καταλανικός Τύπος, συμμετείχαν σε διαδήλωση στη Βαρκελώνη ζητώντας η Ισπανία να υποδεχθεί «από αυτή τη στιγμή» τους χιλιάδες πρόσφυγες, που είχε δεσμευτεί να φιλοξενήσει το 2015.
Η δήμαρχος της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ισπανίας, Άντα Κολάου κάλεσε τους διαδηλωτές να «κατακλύσουν τους δρόμους» στο πλαίσιο αυτής της κινητοποίησης με τίτλο «εμείς θέλουμε να υποδεχθούμε» (“volem acollir”, στα καταλανικά).
Η αστυνομία από την πλευρά της κάνει λόγο για τουλάχιστον 160.000 διαδηλωτές.
Γύρω στις 17.00 τοπική ώρα, 18.00 ώρα Ελλάδας, η κεντρική λεωφόρος που διασχίζει την παλιά πόλη έως το λιμάνι ήταν γεμάτη από διαδηλωτές, μετέδωσε ο φωτορεπόρτερ του Γαλλικού Πρακτορείου.
Πολλοί από το πλήθος κρατούσαν πανό όπου αναγραφόταν το σύνθημα «όχι πλέον δικαιολογίες, να υποδεχθούμε τώρα».
Την κινητοποίηση οργάνωσε η πλατφόρμα «Η πατρίδα μας είναι η πατρίδα σας» (“Casa nostra casa vostra”, στα καταλανκά).
Βάσει των δεσμεύσεων της Μαδρίτης προς την ΕΕ, η Ισπανία έπρεπε να υποδεχθεί περίπου 16.000 υποψηφίους για χορήγηση ασύλου μέσω της διαδικασίας μετεγκατάστασης από άλλες χώρες, αρχής γενομένης το 2015. Μόλις 1.100 έχουν έρθει έως σήμερα.
Οι διαδηλωτές κατέληξαν, σε μια συμβολική κίνηση, στο λιμάνι της πόλης, που βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα, όπου περισσότεροι από 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχασαν την ζωή τους το 2016.

Πηγή: mignatiou.com

Ο Ν. Μπελογιάννης, οι ναζιστές και η Καθημερινή

του Χρήστου Κάτσικα

Η Βουλή με απόφαση του πρόεδρου της θα τιμήσει, όπως γράφεται, τη μνήμη του Νίκου Μπελογιάννη με αφορμή την συμπλήρωση 65 χρόνων από την εκτέλεσή του, στις 30 Μάρτη 1952 
Με αφορμή την είδηση, η ναζιστική Χρυσή Αυγή αφήνιασε: «Η λογική λέει ότι το να τιμάται από το Κοινοβούλιο μας Χώρας ένας καταδικασμένος για κατασκοπεία εναντίον της Πατρίδος του αποτελεί όχι απλώς μη υπαρκτό φαινόμενο αλλά μακάβρια φαντασίωση προσβολής της Ιστορικής Μνήμης». Και συνεχίζει η ναζιστική εφημερίδα: «Ιδιαίτερα για τον Μπελογιάννη αξίζει να σημειωθεί η ενεργή συμμετοχή του στην σφαγή αμάχων και γυναικόπαιδων στον Μελιγαλά τον Σεπτέμβριο του 1944, καθώς και η απίστευτη προσήλωσή του στο πρόσωπο του μεγαλύτερου εγκληματία όλων των εποχών, τον Ιωσήφ Στάλιν, με αποτέλεσμα να αποτελεί κι αυτός ένα από τα πιο πιστά ''σκυλιά'' του».
Αυτά, λοιπόν, γράφει η εφημερίδα των εγχώριων ναζιστών στις 9 Φεβρουαρίου 2017 και δεν μας εκπλήσσουν καθόλου, βέβαια, οι ιδεολογικοί απόγονοι των ταγματασφαλιτών. Υπερασπίζονται την εγκληματική ιστορία τους.
Ποιος έρχεται να τους συνδράμει; Ο γνωστός αρθρογράφος της Καθημερινής κ. Στέφανος Κασιμάτης.
Να, λοιπόν τι γράφει στην «Καθημερινή» την Κυριακή 12/2/2017:

Αξίζει την τιμή; 
Η Βουλή, πληροφορούμαι, ετοιμάζεται να τιμήσει τη μνήμη του Νίκου Μπελογιάννη. Μάλλον από λεπτότητα στη μνήμη του νεκρού (διότι ο Μπελογιάννης αγωνιζόταν για να καταργήσει τη Βουλή...), η εκδήλωση δεν θα γίνει στο γνωστό κτίριο που δεσπόζει της πλατείας Συντάγματος, αλλά στην Αμαλιάδα, τόπο καταγωγής του Μπελογιάννη. Ωστόσο, ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε για κατασκοπεία εις βάρος της πατρίδας του και εξ όσων γνωρίζω δεν έχει υπάρξει ποτέ αναθεώρηση της δίκης. Μπορεί, λοιπόν, η θανατική ποινή που του επιβλήθηκε τότε να ήταν σκληρή και, ενδεχομένως, άδικη· όμως η καταδίκη του ήταν δίκαια και εξακολουθεί να ισχύει. Δεν είναι παράλογο η Βουλή να τιμά έναν καταδικασθέντα για κατασκοπεία εις βάρος της χώρας του; Μου φαίνεται ότι αρχίζω να καταλαβαίνω τι εννοεί ο Πρωτάνθρωπος των Σφακίων όταν λέει «προσπαθούμε ακόμη να πάρουμε την πραγματική εξουσία. 

Προφανώς όποιος γνωρίζει τα γραπτά του Στέφανου Κασιμάτη δεν εκπλήσσεται: Ο ίδιος, στην ίδια εφημερίδα (16/09/12), έγραψε άρθρο με τίτλο «Η ευκαιρία της Χρυσής Αυγής για τη δημοκρατία», όπου σημείωνε:
«Όσοι πιστεύουμε στην δημοκρατία οφείλουμε ένα μεγάλο "ευχαριστώ" στην Χρυσή Αυγή - και σοβαρολογώ απολύτως. Της το οφείλουμε για την ευκαιρία που μας προσφέρει -και μάλιστα την ώρα που την έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη- ώστε να διορθώσουμε λάθη δεκαετιών και να κάνουμε μια νέα αρχή στην πολιτική ζωή. Είναι η ευκαιρία που δίνεται στη νομιμότητα να αναμετρηθεί, επιτέλους, με την οιονεί νομιμοποιημένη βία της Αριστεράς: αυτό το καρκίνωμα της Μεταπολίτευσης (...).»
Ναι, δεν μας εκπλήσσει ο κ. Στέφανος Κασιμάτης αλλά δεν μας εκπλήσσει ούτε η Καθημερινή που τον φιλοξενεί! Και δεν μας εκπλήσσει γιατί η καλή αυτή εφημερίδα έχει δώσει το στίγμα της εδώ και πολλά χρόνια. Για παράδειγμα στις 29 Απρίλη 1941, δυο μόλις μέρες, από την είσοδο των γερμανικών Ες-Ες στην Αθήνα η «Καθημερινή» έγραφε:
"Ο αθηναϊκός λαός αντιμετωπίζει τα γεγονότα με σταθεράν πεποίθησιν ότι όλα βαίνουν προς το καλύτερον, ότι λήξαντος του πολέμου, διά την Ελλάδα τουλάχιστον, ανοίγεται η περίοδος της ειρήνης και της εντός των πλαισίων της ειρήνης αυτής παραγωγικής δραστηριότητος. Η θέλησις των Ελλήνων, όπως εντός του ειρηνικού πλαισίου, το οποίο εξασφαλίζει εις αυτούς ο τερματισμός του πολέμου, αναπτύξουν όλας των τας ικανότητας και όλας των τας πρωτοβουλίας, θα δώση ασφαλώς αφορμήν διά να εκδηλωθούν όλαι εκείναι αι κεκρυμμέναι αρεταί της φυλής μας, αι οποίαι είτε εξ αδιαφορίας, είτε εξ αισθημάτων ηλαττωμένης αλληλεγγύης δεν είχον ανέλθει εις την επιφάνειαν τους τελευταίους καιρούς. Αι γερμανικαί αρχαί εμφορούμεναι από τας φιλικωτέρας των διαθέσεων απέναντι του ελληνικού πληθυσμού, τας αρετάς και τα προτερήματα του οποίου δεν ήργησαν να γνωρίσουν, θα τον συντρέξουν -περί τούτου δεν υπάρχει αμφιβολία- εις πάσαν θετικήν και οικοδομητικήν του προσπάθειαν".
Αυτά γράφονταν τότε. Από την «Καθημερινή». Σε μια περίοδο, που, όπως σημειώνει εύστοχα και ο Νίκος Μπογιόπουλος, ο «χρυσαυγιτισμός» δεν είχε ανάγκη, όπως σήμερα, να κυκλοφορεί... με πολιτικά.
Ήταν τότε που οι «κατάσκοποι» σαν τον Μπελογιάννη πολεμούσαν τους ναζί κατακτητές. Αλλά η «Καθημερινή» διακήρυττε ότι οι Γερμανοί ναζί «είναι φίλοι μας»...
Λίγα χρόνια αργότερα, στις 15 Φεβρουαρίου του 1952, στη δεύτερη δίκη στην οποία είχε παραπεμφθεί με βάση τον νόμο 375 του 1936, ο Νίκος Μπελογιάννης τόνιζε στο δικαστήριο (η σύνθεση του οποίου είχε προεπιλεγεί από την παραστρατιωτική οργάνωση ΙΔΕΑ και ένας απο τους στρατοδίκες ήταν και ο μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος):
"Θα έλεγα ότι "δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου", γιατί ο κόσμος το 'χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας. Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα (...). Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν' ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ' έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;".
«Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν κινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και, ακριβώς, αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Νερούδα

Καταρχήν θα ήθελα να είμαι ειλικρινής. Δεν έχω διαβάσει ποτέ μου έργα του Πάμπλο Νερούδα. Από τη ζωή του γνωρίζω λίγα πράγματα, κυρίως για την πολιτική του πορεία στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής και τη φυγή του από την χώρα όταν το κόμμα έγινε παράνομο. Οπότε οι λόγοι που επισκέφθηκα τον κινηματογράφο Ατλαντίς (στην Δάφνη) για να δω την πολυδιαφημισμένη ταινία "Νερούδα", ήταν πρώτον ο σκηνοθέτης Πάμπλο Λαράιν, ο οποίος μ' έχει εντυπωσιάσει με τις δύο τελευταίες του ταινίες (το "No" και την "Μυστική Λέσχη") και το πρωταγωνιστικό δίδυμο Γκάελ Γκαρσία Μπερνάλ και Λουίς Νέκο. 

Η υπόθεση μιας πηγαίνει λίγα χρόνια μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα στη περίοδο που το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής έγινε παράνομο. Ο διάσημος Χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούδα ήταν γερουσιαστής στο συγκεκριμένο κόμμα, οπότε αναγκάστηκε να κρυφτεί για να μην τον συλλάβουν και στη συνέχεια να διαφύγει σε Αργεντινή κι έπειτα Γαλλία για να γιτώσει. Ο σκηνοθέτης μας περιγράφει με έναν αρκετά λυρικό τρόπο τόσο την διαφυγή του ποιητή όσο και την καταδίωξή του από έναν αρκετά ευαίσθητο αστυνομικό, ο οποίος θέλει να γίνει ο "πρωταγωνιστής" της ιστορίας. 

Καθ' όλη τη διάρκεια του κυνηγητού αναδιπλώνονται οι ανθρώπινες πτυχές των ηρώων. Ο ποιητής δεν κρύβει την υπεροψία του απέναντι στο πως τον αντιμετωπίζει το καθεστώς. Κατά βάθος απολαμβάνει τη σοβαρότητα της κατάστασης διότι του επιβεβαιώνει το πόσο σημαντικό τον θεωρούν τόσο ο λαός όσο και οι καθεστωτικοί. Πατώντας μάλιστα σ' αυτήν την άποψη επιλέγει χωρίς δυσκολία την διαφυγή του, με δικαιολογία την σημαντικότητά του αλλά και την συνέχιση του έργου του, αφήνοντας πίσω του απογοητευμένους ανθρώπους οι οποίοι τον ήθελαν κοντά τους διότι τον είχαν ως ίνδαλμα. Από την άλλη πλευρά, ο νεαρός αστυνομικός, αγνώστου πατρός, δίνει μεγάλη βαρύτητα στη σύλληψη του ποιητή, πιστεύοντας πως πιάνοντάς τον θα κέρδιζε ένα κομμάτι από την αναγνωρισιμότητα και την δόξα του διωκόμενου. 

Μέχρι τα μισά η ταινία κυλά πολύ όμορφα και με πολλές ενδιαφέρουσες πολιτικές νύξεις αλλά και ποιητικές εξάρσεις. Αξεπέραστη η στιγμή που ένας τραβεστί ανοίγει τη ψυχή του καθώς ανακρίνεται από τον αστυνομικό που καταδιώκει τον ποιητή. Ήταν μία από τις πιο ανθρώπινες στιγμές που έχω δει στον κινηματογράφο.
Οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές, με τις εντυπώσεις να κλέβει κυρίως ο Γκάελ Γκαρσία Μπερνάλ. Τα πλάνα θυμίζουν αρκετά τις πρώτες έγχρωμες αστυνομικές ταινίες της δεκαετίας του '60. Ειδικά οι σκηνές μέσα στο αμάξι με τα εξωτερικά "προβαλλόμενα" πλάνα, θύμιζαν αρκετά τα φιλμ νουάρ εκείνης της εποχής, ενώ η μουσική έδενε όμορφα τόσο με τις εικόνες όσο και με τις συναισθηματικές διαθέσεις των πρωταγωνιστών.
Από τα μισά όμως της ταινίας κι έπειτα κάτι αρχίζει να χαλάει. Οι ερμηνείες γίνονται πιο δυσκοίλιες, οι διάλογοι αποκτούν ένα σουρεαλιστικό ύφος που μπερδεύει τον θεατή και η υπόθεση γίνεται λίγο χαοτική. Είναι φανερός ο σκοπός του δημιουργού, ο οποίος θέλει να ερμηνεύσει την ιστορία με έναν δικό του ποιητικό τρόπο αλλά κάπου το χάνει κι αυτό κουράζει λίγο.
Μας αποζημιώνει όμως το φινάλε που είναι εξαιρετικό. Η αναγνώριση του αντιπάλου είναι ένα θείο δώρο το οποίο προσφέρει την πολυπόθητη αιωνιότητα. Αυτή η σκέψη παρουσιάστηκε με μία εκπληκτική συμβολική σκηνή, η οποία μου προκάλεσε μία ακόμη ανατριχίλα στο σβέρκο.
Η ταινία "Νερούδα" είναι αξιόλογη κι άκρως ενδιαφέρουσα. Δε ξέρω αν μπορεί να θεωρηθεί η καλύτερη της χρονιάς (όπως μας έχει παρουσιαστεί) αλλά σίγουρα μου έβαλε το μικρόβιο να μελετήσω το έργο που μας έχει αφήσει ο σπουδαίος Χιλιανός ποιητής.

Βαθμολογία: 8/10

Πότε θα συνειδητοποιήσουμε το έρεβος προς το οποίο βαδίζουμε;

Πρόσφατα είχα μία συζήτηση με έναν γνωστό μου από το νησί που έτυχε να βρεθεί για λίγες μέρες στην Αθήνα.
- …Άσε Γιώργο κι έχουμε μεγάλο πρόβλημα με τους λαθρομετανάστες.
- Με τους νεοναζί έχουμε, του απάντησα φανερά ενοχλημένος.
- Ε και μ’ αυτούς…
- Μόνο μ’ αυτούς!
Έχει αρχίσει πλέον να γίνεται ενοχλητική η κοινή άγνοια κι αδιαφορία απέναντι στην φασιστική έξαρση. Θύματα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που ήλπιζαν σε μία σοβαρή Χρυσή Αυγή, η πλειοψηφία των Ελλήνων συνεχίζει να θεωρεί πατριώτες και προστάτες, μία ομάδα εγκληματιών και άμυαλων ροπαλοφόρων. Κι επειδή η στάση αυτή τους δίνει πάτημα να συνεχίζουν την εγκληματικής τους δράσης, καλό είναι να επαναλαμβάνονται κάποιες αλήθειες μήπως κι επιτέλους αφυπνιστεί ο κόσμος.
Οπότε ας πάρουμε το θέμα ξανά από την αρχή.
Καταρχήν κανένας εθνικιστής δεν ξέρει τι σημαίνει πατρίδα. Ο πραγματικός πατριώτης αγαπάει και πονάει τον τόπο του αλλά το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι ότι σέβεται και τις πατρίδες των άλλων. Άπαξ και μπει το δηλητήριο της ακροδεξιάς ρητορείας περί ανωτερότητας και καθαρότητας της εκάστοτε φυλής, τότε μπαίνουμε σε αδιέξοδα μονοπάτια μίσους και βίας. Η συγκεκριμένη νεοναζιστική οργάνωση έχει αποδείξει πολλές φορές πως δεν σέβεται καμία πατρίδα. Μπορεί να μιλάει για «αρχαιοελληνικούς» χαιρετισμούς και μαιάνδρους αλλά σε αρκετές εκδηλώσεις της (και σε πρόσφατες αποκαλύψεις της Εφημερίδας των Συντακτών) δείχνει πως αναγνωρίζει μόνο το Τρίτο Ράιχ. Αυτό φυσικά είναι γνωστό και στους ψηφοφόρους της, οι οποίοι δυστυχώς ξέρουν πολύ καλά τι ψηφίζουν. Γι’ αυτό οι περισσότεροι απ’ αυτούς ντρέπονται να εκδηλώσουν την συμπάθειά τους προς το νεοναζιστικό κόμμα. Γιατί άραγε;
Πέρα όμως από το πατριωτικό κομμάτι, τα μέλη της συγκεκριμένης οργάνωσης αποδεικνύουν με την πρώτη ευκαιρία πως έχουν κι έλλειψη ανθρωπιάς. Πρόσφατο περιστατικό ήταν τα επεισόδια που διαδραματίστηκαν στην αίθουσα που γίνεται η δίκη της Χρυσής Αυγής. Το να ρωτάει κάποιος μία μάνα που βρίσκεται ο γιος της, όταν μάλιστα το παιδί της έχει δολοφονηθεί από μαχαίρι νεοναζί, είναι όχι μόνο κατακριτέο αλλά ξεπερνάει κάθε όριο ανθρώπινης συνείδησης. Κατατάσσει τον λαλήσαντα σε χαμηλότερο επίπεδο κι από το προγονικό.
Καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως άνθρωπος που χυδαιολογεί για τον θάνατο ενός άλλου ανθρώπου και μάλιστα μπροστά στη μητέρα του νεκρού, είναι διατεθειμένος να σπείρει κι άλλο θάνατο.
Για την Χρυσή Αυγή έχουν γραφτεί αρκετά κατακριτέα άρθρα. Καλό όμως είναι να αρχίσουμε να αναφερόμαστε και στους υπεύθυνους αυτού του κοινωνικού ξεπεσμού. Αναφέρομαι στην κυβέρνηση που κρατάει σε κατάσταση «αναμονής» την νεοναζιστική οργάνωση (γιατί;), στη δικαιοσύνη που καθυστερεί τη δική με συνεχόμενες αναβολές, και στην αστυνομία που άλλοτε φανερά κι άλλοτε κρυφά συνεχίζει να χαϊδεύει τους νεοναζί.
Τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στο δικαστήριο είναι ένα ακόμη σημάδι που δείχνει ξεκάθαρα προς τα πού μας οδηγεί αυτή η κοινωνική, ανθρωπιστική και πνευματική κατρακύλα.
Αλήθεια, πότε θα συνειδητοποιήσουμε το έρεβος προς το οποίο βαδίζουμε;

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Οχι πια σεξ, μόνο ακτιβισμός…

Από τη διαφήμιση των Starbucks | 

του Άρη Χατζηστεφάνου

Παρακολουθώντας τις τηλεοπτικές καμπάνιες αμερικανικών εταιρειών ένας εξωγήινος (και ελαφρώς αφελής) παρατηρητής θα πίστευε ότι οι διαφημιστές έχουν κηρύξει πόλεμο στον Τραμπ με μηνύματα υπέρ των μεταναστών και των μειονοτήτων. Πρόκειται όμως για μια τάση που ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν. Οταν συνειδητοποίησαν ότι… το σεξ δεν πουλάει

"Είναι ανήθικο να χρησιμοποιείς την ατομική ιδιοκτησία για να ανακουφίσεις τα φοβερά δεινά που προκύπτουν από τον θεσμό της ατομικής ιδιοκτησίας"

Οσκαρ Ουάιλντ 

Για δεκαετίες τα ημίχρονα του Super Bowl, του πρωταθλήματος του αμερικανικού ποδοσφαίρου, αποτελούσαν για τους διαφημιστές μια διονυσιακή τελετή (κατ’ άλλους ζωοπανήγυρη), όπου θυσίαζαν την αξιοπρέπεια του ανθρώπινου σώματος στον θεό του καταναλωτισμού. Φέτος όμως οι μεγαλύτερες εταιρείες ξόδεψαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για να προωθήσουν μηνύματα υπέρ των μεταναστών, της ισότητας και των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ –ό,τι ενοχλεί, δηλαδή την Αμερική του Τραμπ.
Τα διαφημιστικά τους μηνύματα συμπλήρωναν τις κινήσεις εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και υπηρεσιών που αναπροσαρμόζουν την κοινωνική τους πολιτική. H Airbnb προσφέρει δωρεάν στέγαση σε όσους δεν καταφέρνουν να εισέλθουν στις ΗΠΑ, λόγω των περιορισμών που επέβαλε ο Τραμπ, τα Starbucks υπόσχονται να προσλάβουν 10.000 πρόσφυγες, ενώ η Google και η Coca-Cola αντικαθιστούν όλο και συχνότερα την αστερόεσσα με τη σημαία ουράνιο τόξο για τα δικαιώματα των gay.
Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί πολλούς λόγους για τους οποίους οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας χτυπούν την πολιτική Τραμπ με τις διαφημιστικές τους καμπάνιες. Ο λεγόμενος «οικονομικός εθνικισμός», σε συνδυασμό με την προκλητική εξωτερική πολιτική του νέου προέδρου, μπορεί να υπόσχεται τεράστια κέρδη σε κατασκευαστικές εταιρείες και την πολεμική βιομηχανία, όχι όμως και στους τομείς που απολάμβαναν τα οφέλη της οικονομικής παγκοσμιοποίησης.
Οι τελευταίοι στελεχώνονται από ξένο προσωπικό υψηλής κατάρτισης ενώ συχνά κατασκευάζουν τα προϊόντα τους σε εργασιακά κολαστήρια της Κίνας και άλλων περιοχών της Ασίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως ο χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones, και όχι οι δείκτες υψηλής τεχνολογίας, ήταν αυτός που έκλεψε πρώτος την καρδιά των χρηματιστών αμέσως μετά τις εκλογές.
Πέρα από αυτήν την εξήγηση, όμως, οι διαφημίσεις με κοινωνικά μηνύματα εντάσσονται σε μια ευρύτερη τάση, η οποία ξεκίνησε πριν από την αναρρίχηση του Τραμπ στην προεδρία.
Πριν από ενάμιση χρόνο έσκαγε σαν βόμβα στα γραφεία των μεγαλύτερων διαφημιστικών εταιρειών η έρευνα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ενωσης που αποδείκνυε ότι οι σεξουαλικές αναφορές σε τηλεοπτικά σποτ ενδέχεται τελικά να περιορίζουν τις πωλήσεις. Αλλες έρευνες απέδειξαν ότι ανάμεσα σε δύο παρεμφερή προϊόντα το 91% των καταναλωτών στις ΗΠΑ θα προτιμήσει αυτό που σχετίζεται διαφημιστικά με κάποιον κοινωνικό στόχο.
Αγοράζοντας από τα Starbucks έναν καφέ, που υποτίθεται ότι παράγεται με σεβασμό σε τοπικές κοινότητες της Λατινικής Αμερικής, αγοράζεις κάτι περισσότερο από το πρωινό σου ρόφημα. Προμηθεύεσαι την «ηθική του καφέ», τον εξαγνισμό από το να είσαι ένας αμέτοχος καταναλωτής και την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχεις σε μια παγκόσμια εκστρατεία για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στον πλανήτη μας.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια σύγχρονη μορφή φιλανθρωπίας, η οποία όμως δεν πραγματοποιείται ως μια επιπρόσθετη δραστηριότητα αλλά εντάσσεται στα χαρακτηριστικά του προϊόντος, μαζί με το χρώμα, τη συσκευασία, την ποσότητα ή κάποια τεχνολογική καινοτομία. Παράλληλα τα brand names των εταιρειών έπρεπε να συνδεθούν στο υποσυνείδητο του καταναλωτή με την ισότητα των φύλων, τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
Τα τμήματα μάρκετινγκ μεγάλων εταιρειών άρχισαν να ασχολούνται με όρους όπως το Femvertising (σύνθεση του φεμινισμού με τη διαφήμιση), που υποτίθεται ότι καταδικάζει την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος.
Η αμερικανική εταιρεία αθλητικής ένδυσης Under Armour έστησε τη διαφημιστική της εκστρατεία επάνω στη μαύρη μπαλαρίνα Μίστι Κόπλαντ, η οποία απορρίφθηκε από ακαδημίες χορού γιατί ήταν μεγάλη σε ηλικία και δεν είχε τον κατάλληλο σωματότυπο. Αντίστοιχα, η Dove απευθύνθηκε την τελευταία δεκαετία στο γυναικείο καταναλωτικό κοινό με την καμπάνια «real beauty» που παρουσίαζε τις ατέλειες στα σώματα και στα πρόσωπα καθημερινών γυναικών.
Οπως μας θύμιζε όμως και η Αλεξ Χόλντερ, διευθύντρια σύνταξης του βρετανικού περιοδικού «Elle», η Dove ανήκει στον όμιλο της Unilever, η οποία την ίδια περίοδο συνέχιζε να χρησιμοποιεί εντυπωσιακά μοντέλα γυναικών σε άλλα προϊόντα της, όπως τα αντρικά αποσμητικά Axe.
Πολλές άλλες εταιρείες, ανάλογα με το κοινό στο οποίο απευθύνονταν, χρησιμοποιούσαν άλλοτε έναν πολιτικά ξεδοντιασμένο φεμινισμό (ο οποίος αδιαφορούσε για τα ταξικά και κοινωνικά αίτια του σεξισμού) και άλλοτε την κλασική, σοβινιστική, εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος. 
Παρ' όλα αυτά, καθώς η γενιά των millennials (όσων γεννήθηκαν μετά το 2000) εισέρχεται στην αρένα της κατανάλωσης αρκετές από αυτές τις εταιρείες συνειδητοποιούν ότι ο ακτιβισμός πουλάει περισσότερο από το sex.
Ισως υπό αυτήν την έννοια ο σεξιστής, ρατσιστής Ντόναλντ Τραμπ να αποτελεί ένα δώρο εξ ουρανού για τους διαφημιστές, που θέλουν να πουλήσουν την αμπαλαρισμένη κοινωνική κριτική του φιλελευθερισμού.
Και μην ξεχνάτε: στις τρεις επαναστάσεις η μία δώρο.

Διαβάστε Do Sex and Violence Sell? Maybe Not (Psychological Bulletin) Η έρευνα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ενωσης που ανέτρεψε τις βεβαιότητες για την αξία του σεξ και της βίας στα διαφημιστικά μηνύματα

Πηγή: infowar.gr

Αυτοκρατορία

Το πολιτικό θρίλερ του Ντάνιελ Ραγκούσις σίγουρα θα περάσει αθόρυβα κι αδιάφορα από τις κινηματογραφικές αίθουσες και πιθανότατα η μη διαφήμισή του, θα το ωθήσει σύντομα σε μία ταινία κατηγορίας home-cinema. Η αλήθεια είναι πως δε ξέρω κατά πόσο αδικείται η ταινία για την αποτυχημένη εμπορική της προώθησή. Πιθανότατα εμπορικά να της ταιριάζει περισσότερο μια ιδιωτική προβολή. Όμως όπως και να 'χει αξίζει τη προσοχή μας διότι το θέμα της είναι αρκετά επίκαιρο. 

Η ιστορία επικεντρώνεται στην ψυχοσύνθεση ενός αντικοινωνικού κι ευαίσθητου πράκτορα του FBI, ο οποίος αναγκάζεται να υιοθετήσει την νεοναζιστική ιδεολογία για να διείσδυση σε μία ακροδεξιά οργάνωση η οποία πιθανότατα ετοιμάζεται για ένα μεγάλο τρομοκρατικό χτύπημα στην καρδιά των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Ο σκηνοθέτης βασιζόμενος σε παλιότερες υποθέσεις όπως αυτή του Μακβέι, επιλέγει να ασχοληθεί κυρίως με τον ψυχικό κόσμο και το σκεπτικό των νεοναζί. Γι' αυτό και στο έργο δε συναντάμε σκηνές δράσεις. Αυτό όμως δεν μειώνει το άγχος και την ένταση. Μάλιστα σε τρεις στιγμές βυθίστηκα στην καρέκλα μου από αγωνία. 

Στην ταινία επίσης είναι φανερό πως ο σκηνοθέτης έχει μελετήσει αρκετά την ιδεολογία του νεοναζισμού. Από την οθόνη περνούν διάφορα ιστορικά ναζιστικά βιβλία (αρκετά απ' αυτά δε τα γνώριζα) ενώ το πολύ καλό soundtrack εμπλουτίζεται και με μελωδίες του Γιοχάνες Μπραμς (αγαπημένου μουσικοσυνθέτη των νεοναζί). Αυτό δίνει μία σοβαρότητα στην ταινία, η οποία έχει έναν κατηγορηματικό ρόλο απέναντι στο μίσος και μετατρέπεται σε μία προειδοποιητική κραυγή ενάντια στην έξαρση του φασισμού.

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας Ντάνιελ Ράντκλιφ, γνωστός σε όλους μας Χάρι Πότερ, κάνει φιλότιμες προσπάθειες να αποτάξει από πάνω του τον ρόλο του μάγου που τον έκανε διάσημο. Και η αλήθεια είναι πως στην συγκεκριμένη ταινία μπαίνει πολύ δυνατά στο πετσί του ρόλου, δίνοντας μία αρκετά καλή ερμηνεία.

Τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας, είναι κυρίως φασίστες οι οποίοι παρουσιάζονται και με τις δυο τους όψεις. Από την μία ως τραμπούκοι, προπαγανδιστές κι αλήτες-δολοφόνοι κι από την άλλη ως τραυματισμένες ψυχές που κρύβουν μέσα τους μία ανεξέλεγκτη οργή την οποία ξεσπούν απέναντι σε αδύναμες κοινωνικές ομάδες. Άνθρωποι που δεν κατάφεραν ποτέ να κοινωνικοποιηθούν, άνθρωποι με χαμηλοί αυτοπεποίθηση, άνθρωποι που ποτέ δεν απογαλακτίστηκαν από την μητέρα τους, άνθρωποι χωρίς γνώσεις και συνείδηση. 

Πιο επικίνδυνοι όμως είναι οι "οικογενειάρχες". Άτομα της αστικής τάξης που περνούν προς τους έξω την εικόνα ενός ηθικού και φιλήσυχου πολίτη. Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως κινούν τα νήματα έχοντας ως πιόνια τους, τους νεοναζί τραμπούκους-αναλώσιμους της πρώτης γραμμής. Αυτοί οι αφανείς θύλακες φασισμού κατοικούν στις διπλανές μας πόρτες χωρίς να το γνωρίζουμε. Αυτό είναι που τους κάνει πιο επικίνδυνους από τους φανερούς φασίστες. Ευτυχώς η ταινία το παρουσιάζει με έναν απλοϊκό τρόπο για να μπορέσει ο καθένας να καταλάβει την επικινδυνότητα της κατάστασης στην οποία βρίσκεται σήμερα η Αμερική του Τραμπ και η Ευρώπη των ακροδεξιών εκπροσώπων.

Η ταινία κέρδισε την εκτίμησή μου από τη σοβαρότητα με την οποία χειρίζεται την έξαρσης του φασισμού, με την εξαιρετική ανάλυση στα εσώψυχα (όποια υπάρχουν κι αν υπάρχουν) των φασιστών και με την ορθή άποψη που ακούγεται προς το τέλος, όπου η προϊσταμένη του πρωταγωνιστή λέει ότι «τελικά το βασικότερο συστατικό του φασισμού είναι η θυματοποίηση». 

Βαθμολογία: 6/10

Συμφωνία της Βάρκιζας: το συνώνυμο της παράδοσης άνευ όρων

του Γιώργου Πετρόπουλου

Αν υπάρχει ένα γεγονός στη σύγχρονη ελληνική ιστορία που έχει συζητηθεί περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο αυτό είναι η Συμφωνία της Βάρκιζας.
Αν υπάρχει ένα ιστορικό γεγονός που, εδώ και 70 χρόνια, για την Αριστερά και το ΚΚΕ για κάθε αριστερό και κομμουνιστή θεωρείται το αποκορύφωμα του απαράδεκτου και επαίσχυντου συμβιβασμού, της άνευ όρων παράδοσης στον αντίπαλο, ενίοτε και της προδοσίας, αυτό το γεγονός είναι η Συμφωνία της Βάρκιζας, βάσει της οποίας τερματίστηκε και τυπικά η ένοπλη σύγκρουση του Δεκέμβρη του ‘44 ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τα βρετανικά στρατεύματα.
Η συμφωνία της Βάρκιζας υπογράφηκε πανηγυρικά στην Αθήνα, στη μεγάλη αίθουσα του υπουργείου Εξωτερικών, παρουσία Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων.
Ονομάστηκε, όμως, «Συμφωνία της Βάρκιζας» καθώς, για την επίτευξή της, είχε προηγηθεί διάσκεψη μεταξύ αντιπροσωπειών του ΕΑΜ και της κυβέρνησης Πλαστήρα -υπό την υψηλή επιτήρηση και τον έλεγχο των Εγγλέζων- στη βίλα Κανελλοπούλου που βρισκόταν δύο χιλιόμετρα από την παραλία της Βάρκιζας και λίγο πιο έξω από το χωριό Βάρη.
Η Διάσκεψη της Βάρκιζας άρχισε τις εργασίες της την Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου του 1945, και τελείωσε στις 12 του μηνός, ημέρα Δευτέρα με την υπογραφή της ομώνυμης συμφωνίας. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ ήταν ο Γραμματέας του ΚΚΕ Γ. Σιάντος ενώ συμμετείχαν οι: Μ. Παρτσαλίδης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κ.Ε. του κόμματος και γραμματέας του ΕΑΜ, και Ηλίας Τσιριμώκος, γραμματέας του κόμματος ΕΛΔ και μέλος της Κ.Ε. του ΕΑΜ. Στρατιωτικός σύμβουλος της αντιπροσωπείας ήταν ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ Στ. Σαράφης.
Στην αντιπροσωπεία της κυβέρνησης των Αθηνών επικεφαλής ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Ι. Σοφιανόπουλος -που ορίστηκε και πρόεδρος της Διάσκεψης- ενώ συμμετείχαν επίσης ο υπουργός Εσωτερικών Περικλής Ράλλης (ανήκε στο δεξιό Λαϊκό Κόμμα) και ο υπουργός Γεωργίας Ι. Μαρκόπουλος. Στρατιωτικός σύμβουλος της κυβερνητικής αντιπροσωπείας ήταν ο στρατηγός Παυσανίας Κατσώτας.
Τέλος, παρατηρητής εκ μέρους του αρχιεπισκόπου-αντιβασιλέα Δαμασκηνού ήταν ο διευθυντής του πολιτικού του γραφείου Ι. Γεωργάκης, μετέπειτα καθηγητής της Παντείου και στενός συνεργάτης του Ωνάση.

Τα βασικά σημεία

Στη φιλοσοφία της η συμφωνία, από την αρχή ώς το τέλος, ήταν εντελώς αρνητική για το ΕΑΜικο κίνημα. Χαρακτήριζε τη δράση του, τον Δεκέμβρη του ’44, ως πολιτικό αδίκημα.
Και αυτό μ’ έναν εντελώς ιδιαίτερο, ασαφή και μεθερμηνευόμενο τρόπο.
Στα άλλα, βασικά της, σημεία προέβλεπε: Μονομερή αποστράτευση (διάλυση) του ΕΛΑΣ και κάθε ένοπλου σώματος του ΕΑΜικού κινήματος και συγκρότηση εθνικού στρατού μέσα από κανονική στρατολογία.
Εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από δωσίλογους και φασιστικά στοιχεία. Διενέργεια δημοψηφίσματος και στη συνέχεια εκλογών μέσα στο 1945.
Για το πολιτικό αδίκημα που προαναφέραμε, στην τελική συμφωνία ο όρος «γενική αμνηστία» απουσίαζε εντελώς παρά το γεγονός ότι η ΕΑΜική αντιπροσωπεία είχε εντολή από τα όργανα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ να μην υπογράψει καμία συμφωνία, στην οποία δεν θα κατοχυρωνόταν η γενική αμνηστία.
Το άρθρο 3 της συμφωνίας προέβλεπε ότι αμνηστεύονται μόνο «τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος. Εξαιρούνται της αμνηστίας τα συναφή κοινά αδικήματα, κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήσαν απαραιτήτως αναγκαία διά την επιτυχία του πολιτικού αδικήματος» ¹.
Αυτή η διατύπωση, στην πραγματικότητα, ως πολιτικό αδίκημα παραδεχόταν μόνο τις πολιτικές αποφάσεις των οργάνων του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στο πλαίσιο των Δεκεμβριανών και έδινε αμνηστία μόνο σ’ εκείνους που έλαβαν τις εν λόγω αποφάσεις.
Για τους απλούς αγωνιστές που συμμετείχαν στις ένοπλες συγκρούσεις του Δεκέμβρη ήταν μια διατύπωση-θάνατος.

Αγριο κυνηγητό

Οποιαδήποτε ενέργειά τους μπορούσε να χαρακτηριστεί μη «αναγκαία δια την επιτυχία του πολιτικού αδικήματος».
Αρα μπορούσε να θεωρηθεί έγκλημα του κοινού ποινικού δικαίου μη καλυπτόμενο από την αμνηστία και συνεπώς ποινικά διωκόμενο. Αυτό ακριβώς έγινε.
Το μεταβαρκιζιανό καθεστώς αξιοποίησε το άρθρο 3 της Συμφωνίας της Βάρκιζας με τον τρόπο που προαναφέραμε για να εξαπολύσει εναντίον του συνόλου απλών αγωνιστών ένα άγριο κυνηγητό, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως Λευκή Τρομοκρατία ή ως μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος.
Εχει επίσης σημασία να σημειωθεί ότι η Συμφωνία της Βάρκιζας έλαβε ειδική νομική μορφή στο μεταβαρκιζιανό καθεστώς.
Συγκεκριμένα, κατοχυρώθηκε νομικά με τη Συντακτική Πράξη 23 (23 Μαρτίου 1945- ΦΕΚ 68). Δηλαδή με ένα νομοθέτημα που κινούνταν έξω από την καθιερωμένη νομιμότητα και βασιζόταν στην ισχύ επιβολής που διέθετε η τότε εξουσία.
Κι αυτή η ισχύς επιβολής, τότε, δεν ήταν άλλη από τη δύναμη των βρετανικών όπλων.
Στους νομικούς κύκλους είναι γνωστό ότι οι Συντακτικές Πράξεις είναι νομοθετήματα που συναντώνται σε ιδιαίτερες και ανώμαλες καταστάσεις (επαναστατικές, δικτατορικές, κατοχικές κ.λπ.).
Τέτοια νομοθετήματα δεν μπορούν να αναιρεθούν αν δεν υπάρχει η δυνατότητα αναίρεσης ολόκληρου του συστήματος εξουσίας που τα επιβάλει. Γι’ αυτό και ο Ν. Ζαχαριάδης είχε γράψει πολύ αργότερα: «Για τη Βάρκιζα: η συμφωνία της ήταν κρατική πράξη. Εγώ δεν μπορούσα να τη διαγράψω με μια μονοκοντυλιά δίχως να προκαλέσω χάος και ανεπανόρθωτο, τότε, χτύπημα του κινήματος».

Μπορούσε να αποφευχθεί;

Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς από πολλούς -και από το ΚΚΕ αρχικά- η Συμφωνία της Βάρκιζας έχει χαρακτηριστεί ως ένας αναγκαστικός συμβιβασμός, η αλήθεια είναι πως επρόκειτο για έναν συμβιβασμό εντελώς απαράδεκτο, για μια συνθηκολόγηση άνευ όρων, από την πλευρά του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Ούτε ο συσχετισμός δυνάμεων ούτε η έκβαση των Δεκεμβριανών επέβαλαν τότε αυτή την εξέλιξη, δεδομένου ότι ο κύριος όγκος των δυνάμεων του ΕΛΑΣ ήταν ανέπαφος κι ετοιμοπόλεμος.
Η εφημερίδα «Ελευθερία» είχε δημοσιεύσει στις 16/1/1945 έναν χάρτη που έδειχνε ότι ο ΕΛΑΣ κατείχε -μετά τον Δεκέμβρη- τα τρία τέταρτα της επικράτειας της χώρας, δηλαδή 27 περιοχές επί συνόλου 31.
Οι Εγγλέζοι επιτελείς συμβούλευαν τον Τσόρτσιλ να βρεθεί πολιτική λύση γιατί ο πόλεμος εναντίον του ΕΛΑΣ έξω από την Αττική δεν μπορούσε να οδηγήσει σε συνθηκολόγηση του ΕΑΜικού κινήματος ².
Ο στρατηγός Σαράφης έχει γράψει πως «ο ΕΛΑΣ είχε δυνατότητες… να κάνει πόλεμο για πολύ καιρό κατά των Αγγλων και των κυβερνητικών Ελλήνων» και προσθέτει:
«Στις αρχές του Φλεβάρη ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν’ αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση» ³. Ο κορυφαίος επιτελικός του ΕΛΑΣ Θ. Μακρίδης, όταν ρωτήθηκε από τον Ιωαννίδη πόσο χρόνο μπορούσε ο ΕΛΑΣ, με τα μέσα που είχε στη διάθεσή του να μάχεται κατά των Εγγλέζων, υποστηρίζει ότι απάντησε4 (4): «Δύο χρόνια και με μεγάλη επιτυχία. Το εγγυώμαι με το κεφάλι μου. Αρκεί να μην αρχίσουμε πάλι τα ίδια».
Λέγεται ότι ο Κλεμανσό είχε πει κάποτε: «ο Πόλεμος είναι πολύ σπουδαία υπόθεση για να την εμπιστευτούμε στους στρατιωτικούς».
Οποτε, όμως, στον πόλεμο δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη η γνώμη των στρατιωτικών τα αποτελέσματα υπήρξαν τραγικά. 
Η Συμφωνία της Βάρκιζας είναι μια τρανταχτή και ταυτόχρονα τραγική απόδειξη.

1.Βλέπε ολόκληρη τη συμφωνία: «Το ΚΚΕ- Επίσημα κείμενα», εκδόσεις Σ.Ε., τόμος Εʹ σελ. 411-416 
2.Ουιν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος- Απομνημονεύματα», εκδόσεις: Ελληνική Μορφωτική Εστία, μετάφραση Α. Σαμαράκη, τόμος ΣΤʹ, σελ. 336 
3.Στ. Σαράφη: «Ο ΕΛΑΣ», εκδόσεις ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, σελ. 559-560 
4.Βλέπε Εκθεση Μακρίδη στο: «Γρ. Φαράκου: Ο ΕΛΑΣ και η Εξουσία», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, τόμος Βʹ σελ. 24

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Η Κλούβα

Είναι ακόμη νωπές στις μνήμες μας οι αιματηρές διαδηλώσεις της Αιγύπτου το 2011. Ο αιγυπτιακός λαός έριξε ένα καθεστώς τριάντα ετών, φυλάκισε τον Μουμπάρακ κι ανέβασε στην εξουσία το κόμμα των Αδελφών Μουσουλμάνων. Έναν χρόνο αργότερα οι ταραχές επανήλθαν δημιουργώντας έναν ακόμη παράλογο εμφύλιο πόλεμο. Λίγα χρόνια μετά ο σκηνοθέτης Μοχάμεντ Ντιάμπ, μας γυρνάει με την ταινία του στα ταραγμένα εκείνα χρόνια για να μας θυμίσει την παράνοια του δογματισμού και την ηλιθιότητα του φανατισμού.
Η "Κλούβα" είναι ένα κλειστοφοβικό, γυρισμένο μέσα σε ένα κουβούκλιο-φυλακή. Πρώτοι ένοικοι είναι δυο δημοσιογράφοι από το Assosiated Press, για να ακολουθήσουν μερικοί κοσμικοί Αιγύπτιοι διαδηλωτές οι οποίοι επιτέθηκαν με πέτρες και στο τέλος γέμισε ολόκληρο με οπαδούς από το κόμμα των Αδελφών Μουσουλμάνων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν μέσα σε έναν στενό χώρο όλοι οι εκπρόσωποι της αιγυπτιακής κοινωνίας. Μία οικογένεια κοσμικών πολιτών, ένας πατέρας και μία κόρη που ήταν φανατικοί μουσουλμάνοι, δύο κολλητοί άνεργοι που τα όνειρά τους δε συσχετίζονται, ένας άστεγος που θέλει να τρομοκρατεί για να κρύβει την ευαίσθητη πλευρά του κι ένα σωρό ακόμη άνθρωποι της διπλανής μας πόρτας.
Το μίσος μεταξύ τους θα σβήσει μόλις συνειδητοποιήσουν πως όλοι τους είναι εγκλωβισμένοι στο ίδιο καζάνι. Η σκηνή με την ριπή νερού μέσα στην κλούβα για να ηρεμήσουν τα πνεύματα ήταν άκρως συμβολική. Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει να σπάει ο πάγος μεταξύ τους. Όλοι γίνονται ένα κι αγωνίζονται μαζί με απώτερο σκοπό τον απεγκλωβισμό τους αλλά και για τα δικαιώματα τους. Κι όσο η ώρα περνάει χωρίς κάποια κατάληξη, διότι η κλούβα περιφέρεται άσκοπα στο φλεγόμενο Κάιρο, τα νεύρα επανέρχονται και οι ισορροπίες αλλάζουν. Κι όλα αυτά καθώς οδεύουν σε ένα συγκλονιστικό φινάλε, το οποίο είναι και το επιστέγασμα της ανθρώπινης ηλιθιότητας.
Η ταινία μας περνάει με πολύ πετυχημένο τρόπο την ένταση των ημερών αυτών. Νοιώθουμε πως είμαστε κι εμείς μέσα στην κλούβα. Σκύβουμε να αποφύγουμε τις πέτρες. Αισθανόμαστε τα δακρυγόνα να μας πνίγουν. Βιώνουμε την ασφυξία των γεμάτων κουβουκλίων και την έλλειψη οξυγόνου. Αγωνιούμε όταν οι κλούβες είναι παραταγμένες η μία δίπλα στην άλλη και οι εγκλωβισμένοι φωνάζουν ονόματα για να δουν αν οι δικοί τους άνθρωποι είναι ακόμα ζωντανοί. Για όλα τα παραπάνω, ο σκηνοθέτης είχε έναν πανέξυπνο χειρισμό, δίνοντάς μας ένα άρτιο αποτέλεσμα. Επίσης πολύ καλή δουλειά έγινε κι από τους ηθοποιούς οι οποίοι είχαν πολύ καλές ερμηνείες, δίνοντας μία αληθοφάνεια στα γεγονότα που εξελισσόντουσαν στην οθόνη.
Στο ιδεολογικό κομμάτι, ο σκηνοθέτης κρατάει αποστάσεις από τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές. Δίνει και στους δυο το πάτημα να εκφράσουν τις απόψεις τους, να λογομαχήσουν αλλά και να αστειευτούν σε διάφορες στιγμές. Την ίδια στιγμή μέσα από τα μικρά παράθυρα της κλούβας μας παρουσιάζει το χάος εκείνων των ημερών στην Αίγυπτο. Η σκηνή που η κλούβα εγκλωβίζεται σε έναν κόμβο κι αρχίζει ένας ανελέητος πετροπόλεμος, είναι για μένα η δυνατότερη στιγμή του έργου. Εκεί πιάνεις το κεφάλι σου κι αναρωτιέσαι για το μίσος που επικρατεί στις κοινωνίες μας. Η ταινία μπορεί να αναφέρεται στα γεγονότα της Αιγύπτου αλλά αν το καλοσκεφτούμε θα διαπιστώσουμε πως είναι ένα κατηγορώ στον παγκόσμιο αναβρασμό. Σ' έναν κοινωνικό αναβρασμό που είναι ιδεολογικά ορφανός, κάτι που δυστυχώς τον έχει σπρώξει στην αγκαλιά της ακροδεξιάς και του εθνικισμού.
Είναι κρίμα που η "Κλούβα" παίζεται μόνο στο Άστορ και πολύ φοβάμαι πως θα αποσυρθεί σύντομα από τις σκοτεινές αίθουσες, ενώ αξίζει το ενδιαφέρον μας. Στον παραλογισμό που περνάει, μου θύμισε αρκετά το εξαιρετικό βοσνιακό έργο "Τα όμορφα χωριά, όμορφα καίγονται". Τότε ήταν ο Βόσνιος Σριντιάν Ντραγκόγεβιτς και σήμερα ο Αιγύπτιος Μοχάμεντ Ντιάμπ, που έπιασαν τους παλμούς των εξελίξεων και μας πρόσφεραν δύο εξαιρετικές ταινίες. Αντιθέτως στην Ελλάδα της επταετούς οικονομικής, ανθρωπιστικής και κοινωνικής κρίσης, επιμένουμε να παράγουμε εμπορικές σαβούρες και σκουπίδια δηθενιάς.
Μέχρι να ρθει και η δικιά μας πνευματική άνθηση, ας αρκεστούμε με τις ενδιαφέρουσες ταινίες της φλεγόμενης γειτονιάς μας.
Αξίζει να επισκεφθείτε το Άστορ για να δείτε την Κλούβα.

Βαθμολογία: 7/10

Καζάνι που βράζει η πρώην Γιουγκοσλαβία

Η Deutsche Welle σε δημοσίευμά της αναφέρει πως «το αίτημα της επαναχάραξης των συνόρων με ανταλλαγή εδαφών ψιθυρίζεται όλο και περισσότερο στις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας» και θέτει το ερώτημα: «Βρισκόμαστε εν όψει μιας νέας ανάφλεξης» στην περιοχή των Βαλκανίων.
Σημειώνεται πως μια ημέρα νωρίτερα ο Ντάνα Ροχραμπάχερ, Ρεπουμπλικάνος Γερουσιαστής του Ντόναλντ Τραμπ, υποστήριξε δημόσια, σε συνέντευξή του σε αλβανικό κανάλι, πως η ΠΓΔΜ «δεν είναι χώρα, αλλά ένα αποτυχημένο σχέδιο» και «θα πρέπει να διαμελιστεί ώστε να επανασχεδιαστούν τα σύνορα της».
«O ένας είναι πρώην Κροάτης πρόεδρος, ο Γιόζιπ Γιοζίποβιτς, ο άλλος νυν σέρβος πρόεδρος της Βοσνίας, Μλάντεν Ιβάνιτς. Και οι δύο συμφωνούν ότι οι σχέσεις μεταξύ των κρατών που διαδέχτηκαν τη Γιουγκοσλαβία είναι τόσο κακές όσο ποτέ άλλοτε τα περασμένα 20 χρόνια. Τις τελευταίες εβδομάδες πολλοί εγχώριοι πολιτικοί ψιθυρίζουν λέξεις που παραπέμπουν σε κίνδυνο νέας ανάφλεξης στην περιοχή», γράφει η Deutsche Welle και συνεχίζει:
«Μάλιστα ο πρόεδρος της Σερβίας Τόμισλαβ Νίκολιτς θέλει σε κάθε περίπτωση να ηγηθεί του στρατού που θα εισβάλει στο Κοσσυφοπέδιο, διότι οι Αλβανοί υποτίθεται σχεδιάζουν πόλεμο εναντίον της εκεί σερβικής μειονότητας. Και επειδή σε αυτές τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης οι εθνικές μειονότητες είναι δυσαρεστημένες, κυκλοφορούν και πάλι σκέψεις για αλλαγή συνόρων».
Σύμφωνα με τη Deutsche Welle, όλα αυτά πυροδοτήθηκαν από ένα άρθρο στο αμερικανικό περιοδικό Foreign Affairs που κυκλοφόρησε τέλος του 2016.
Ο πρώην βρετανός διπλωμάτης Τίμοθι Λες ανακήρυξε ως αποτυχημένη την πολιτική συμφιλίωσης της Ουάσιγκτον και της ΕΕ και της διατήρησης του πολυπολιτισμικού στοιχείου. Υποστήριξε ότι μόνο με μετατόπιση συνόρων θα μπορούσε να ανακοπεί η αναπόφευκτη νέα ένοπλη σύγκρουση. 
Στήριξη βρήκε στο πρόσωπο του πρώην αρχηγού των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών Πιέρ - Ανρί Μπουνέλ, ο οποίος χαρακτήρισε τα προβλήματα της περιοχής ως «τυπικά παραδείγματα παγωμένων διενέξεων».
Απόψεις επ΄ αυτού εξέφρασε και ο πρώην ειδικός επί βαλκανικών θεμάτων της CIA Στίβεν Μάιερ. Πρότεινε ανταλλαγή εδαφών για να λυθεί το πρόβλημα με το Κοσσυφοπέδιο που αποτελεί πάντα εστία διενέξεων. Δηλαδή το βόρειο τμήμα, που κατοικείται κυρίως από Σέρβους να προσαρτηθεί στη Σερβία και ο σερβικός πληθυσμός στο υπόλοιπο τμήμα με τη βοήθεια του Ερυθρού Σταυρού να μετεγκατασταθεί στη Σερβία. Σε αντάλλαγμα η Σερβία να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία τη πρώην επαρχίας της.

…και οι κίνδυνοι

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα της Deutsche Welle, σε αυτήν την περίπτωση, ο αρχηγός των Αλβανών που ζουν στο νότιο τμήμα της Σερβίας, Γιόνουζ Μοσλίζιου θέλει να προσαρτηθεί στην Αλβανία η περιοχή γύρω από το Μπουγιάνοβιτς και το Πρέσεβο. Από την πλευρά του, ο πρώην πρόεδρος της Αλβανίας Σάλι Μπερίσα, ζητά από το κοινοβούλιο την επανένωση του Κοσσυφοπεδίου με τη «μητέρα» Αλβανία. Και ενώ η ανταλλαγή εδαφών γύρω από το Κοσσυφοπέδιο φαίνεται θεωρητικά τουλάχιστον εφικτή, τα προβλήματα στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη είναι πιο πολύπλοκα.
Εδώ από καιρό οι Σέρβοι προσπαθούν να αποσχιστούν από τον ομοσπονδιακό ιστό, στον οποίο την πλειοψηφία έχουν οριακά οι μουσουλμάνοι. Οι καθολικοί Κροάτες, με ποσοστό 15% αποτελούν την πιο μικρή εθνική ομάδα που έχει περισσότερους δεσμούς με την Κροατία παρά με την πρωτεύουσα της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, το Σεράγεβο.
Μόνο λίγοι, όπως ο σέρβος μεταρρυθμιστής πολιτικός Ζάρκο Κόρατς, εφιστούν την προσοχή σε επαναχαράξεις των συνόρων. Σε αναφορά με την κοινωνική μιζέρια και τη μαζική έξοδο νέων και καλά εκπαιδευμένων ανθρώπων, ο Κόρατς έκανε πρόσφατα την εξής έκκληση στην τελευταία έκδοση του ειδησεογραφικού περιοδικού NIN: «Θέλεις τον πόλεμο και τον θάνατο για μια μεγάλη Σερβία ή προτιμάς να δεχθείς τα υπάρχοντα σύνορα και να πολεμήσεις για να γίνει κάποτε η Σερβία τόπος διαβίωσης;».

Πηγή: tvxs.gr

Νομιμοποιώντας το νεοναζιστικό καθεστώς του Ποροσένκο

Πριν από τρία χρόνια η Ευρώπη κλονιζόταν με μία νέα εμφύλια σύρραξη, η οποία ξεκίνησε στην πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο. Από τότε γίναμε για μία ακόμη φορά θεατές σε έναν ακόμη πόλεμο, ο οποίος διαμέλισε την δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Γηραιά Ηπείρου, την Ουκρανία. Στο ξεκίνημα το πολέμου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης βιάστηκαν να χαρακτηρίσουν φιλοευρωπαίους τους Ουκρανούς νεοναζί, ενώ μεγάλος χορηγός τους υπήρξε (φανερά) το Δ.Ν.Τ.
Όμως με την πάροδο των χρόνων και των συνεχιζόμενων συρράξεων, η πολιτισμένη Δύση άρχισε να απομακρύνεται από τους «φιλοευρωπαίους» Ουκρανούς. Τους ήταν δύσκολο να συνεχίσουν την υποστήριξη σε ένα καθεστώς που ευθύνεται για τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, για την δημιουργία ενάμισι εκατομμυρίου προσφύγων, για απάνθρωπα βασανιστήρια και για ομαδικούς τάφους.
Η λίστα των εγκλημάτων των νεοναζί της Ουκρανίας όλο και μεγαλώνει, κάτι στο οποίο ευθύνεται η ανοχή και η υπόγεια συνεργασία της Ευρώπης και του Δ.Ν.Τ. με το Κίεβο. Πιθανόν όλοι να θυμόμαστε τα φρικιαστικά γεγονότα της Μαριούπολης και μάλλον οι περισσότεροι θα έχουμε ξεχάσει την καταγγελία του αντιπολιτευόμενου ΣΥ.ΡΙΖ.Α για την αδράνεια του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών απέναντι στον εκφοβισμό των Ελλήνων ομογενών αυτής της πόλης. Από τότε όμως πολλά άλλαξαν…
Τρία χρόνια μετά την έναρξη του ουκρανικού εμφυλίου πολέμου, το νεοναζιστικό καθεστώς έχει εδραιωθεί. Την στιγμή μάλιστα που το Κίεβο έχει ξεκινήσει έναν ανελέητο βομβαρδισμό στις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονμπάς, ο Έλληνας πρωθυπουργός αποφάσισε να συναντηθεί με τον πρόεδρο του νεοναζιστικού καθεστώτος Πέτρο Ποροσένκο. Δυστυχώς η επίσκεψη αυτή ερμηνεύεται ως αναγνώριση του καθεστώτος και υποστηρικτική κίνηση απέναντι στον πόλεμο και στον φασισμό.
Να λοιπόν που η έλλειψη μνήμης κι εθνικής αξιοπρέπειας γράφουν μία ακόμη μελανή σελίδα στην σύγχρονη ιστορία μας.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Η παρουσίαση του Εντεύθεν στην Τήνο

Το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου του 2017 πραγματοποιήθηκε στον ζεστό και φιλόξενο χώρο του Halaris art & coffee, η παρουσίαση του τρίτου μου βιβλίου Εντεύθεν. Η συγκεκριμένη παρουσίαση ήταν ξεχωριστή, διότι ήταν η πρώτη φορά που ένας αδελφικός φίλος μίλησε για μένα, και η αλήθεια είναι πως αυτά που άκουσα με συγκίνησαν πάρα πολύ.
Με τον Γιάννη γνωριζόμαστε δέκα χρόνια. Από τις σκοπιές του στρατού, βρεθήκαμε στους δρόμους της Αθήνας των πρώτων μνημονιακών χρόνων και τον τελευταίο καιρό ανακαλύπτουμε οδικώς παρέα και με τον Σπύρο, άλλες χώρες. Όλα αυτά τα χρόνια φιλίας, συζητήσεων, καβγάδων και ταξιδιών αναγνωρίζαμε ο ένας την αδελφική αγάπη του άλλου, κι επειδή την νοιώθαμε πραγματικά, ποτέ δεν επιδιώξαμε να την εκδηλώσουμε με λόγια. Να όμως που ήρθε η στιγμή όπου ο Γιάννης βρέθηκε στη θέση να με παρουσιάσει στο κοινό της Τήνου κι εκεί άκουσα λόγια όμορφα.
Από την άλλη πλευρά είχα τον Αριστοτέλη, ο οποίος έχει μάθει πλέον τα κουμπιά μου αλλά και την αμηχανία που έχω όταν βρίσκομαι στη άβολη θέση να παρουσιάζω κάποιο βιβλίο μου, οπότε με έξυπνους χειρισμούς καταφέρνει να με κάνει να αισθάνομαι πιο άνετα. Κι αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για να τον εμπιστεύομαι και να τον εκτιμώ.
Η βραδιά όμως ήταν επίσης ξεχωριστή, διότι πραγματοποιήθηκε σε έναν τόπο που τον θεωρώ "δικό" μου τα τελευταία χρόνια. Η Τήνος για μένα έχει γίνει το δεύτερο νησί μου. Οι πολλές επισκέψεις και οι φιλίες που έχω αποκτήσει, μ' έχουν κάνει να νοιώθω απολύτως οικεία κάθε φορά που πατάω το πόδι μου στα ανεμοδαρμένα χωριά της. Στο κοινό που με τίμησε στην παρουσίαση υπήρχαν φίλοι που ξέρω χρόνια. Όμως μετά το τέλος της εκδήλωσης απέκτησα κι άλλους. Την Λουκία με την υπέροχη φιλοξενία της, τον Βλαδίμηρο και την Μαρίνα που με στήριξαν με το βιβλιοπωλείο τους κι απολαύσαμε μετέπειτα μία όμορφη συζήτηση πάνω σε πολλά θέματα, την Ανδριάνα από την Χιλή με την οποία κάναμε μία ιδιαίτερη ανάλυση για τα κοινά των λαών μας.
Γι' αυτήν την τόσο όμορφη βραδιά θα ήθελα πολύ να ευχαριστήσω τον φίλο μου Γιάννη για την διοργάνωση της παρουσίασης αλλά και τους Άννα Πανωρίου και Παναγιώτη Αλικάρη οι οποίοι βοήθησαν με τη σειρά τους στην επικοινωνία με το βιβλιοπωλείο Περί Τήνος και την εύρεση του χώρου εκδήλωσης.
Στη συνέχεια θα θελα να ευχαριστήσω τον Αριστοτέλη που ταξίδεψε μαζί μας μέχρι το νησί για να μου παρουσιάσει για μία ακόμη φορά το βιβλίο.
Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την Λουκία για την ζεστή της φιλοξενία και τον Βλαδίμηρο και την Μαρίνα για την συνεργασία και την εμπιστοσύνη τους.
Θα τα ξαναπούμε πάλι σύντομα. 

Κάφκα (1991)

Πρόσφατα ανακάλυψα πως είχε γυριστεί ταινία για την ζωή του Τσέχου συγγραφέα Φραντς Κάφκα. Εντυπωσιάστηκα μόλις έμαθα πως πρωταγωνιστικό ρόλο είχε ο Τζέρεμι Άιρονς (στην καλύτερη περίοδο της καριέρας του) και σκηνοθέτης ήταν ο Στήβεν Σόντερμπεργκ, βραβευμένος τότε για την ταινία του "Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες". Δυστυχώς όμως ο ενθουσιασμός μου χάθηκε με τους τίτλους τέλους. Η ταινία δεν ήταν και τόσο βιογραφική όσο νόμιζα κι ενώ είχε αρκετά θετικά στοιχεία με τα οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αριστούργημα, βάλτωσε σε λάθος επιλογές (κι αντιγραφές άλλων ταινιών) που δυστυχώς την οδήγησαν σε χαμηλότερο επίπεδο από το προσδοκώμενο. Παρ' όλα αυτά μπορεί να μην θεώρησα αριστούργημα την ταινία αλλά δεν μου πέρασε κι απαρατήρητη.

Το έργο εξελίσσεται σε ασπρόμαυρο πλάνο κάτω από την σκιά της Καστρούπολης στην Πράγα, στα χρόνια που η πόλη αυτή δεν είχε μετατραπεί ακόμη σε τουριστικό κέντρο. Το ομιχλώδες τοπίο στην γέφυρα του Καρόλου κι ο επιβλητικός όγκος του κάστρου, έδωσαν επιπλέον γοητεία στην ταινία. 

Η ιστορία ξεκινάει με τους προβληματισμούς του Φραντς Κάφκα όταν διαπιστώσει πως ένας φίλος του απουσιάζει μέρες από τη δουλειά. Όταν ανασυρθεί το πτώμα του από τα παγωμένα νερά του ποταμού Μοράβια, ο Τσέχος συγγραφέας θα βρεθεί στο δρόμο μιας αναρχικής ομάδας που δολοφονεί πρόσωπα από τον χώρο της εξουσίας. Οι ίδιοι θα του ζητήσουν να γίνει η γραπτή τους φωνή αλλά εκείνος θα προτιμήσει να επικεντρωθεί στην εξιχνίαση της δολοφονίας του φίλου του. Στην περιπετειώδης αυτή αναζήτηση θα ρθει πιο κοντά στην αναρχική ιδεολογία της κρυφής ομάδας και θα αποφασίσει να ολοκληρώσει το έργο που άφησε ο εκλιπών στην μέση.

Ο Στήβεν Σόντερμπεργκ θα μπορούσε να σκηνοθετήσει ένα πραγματικό κινηματογραφικό διαμάντι, με μία Πράγα που πρόσφερε τα ιδανικότερα σκηνικά γι' αυτήν την ταινία. Από την μία το αξιοποίησε απόλυτα χαρίζοντάς μας υπέροχα πλάνα από την Γέφυρα του Καρόλου και τα μεσαιωνικά σοκάκια της παλιάς πόλης αλλά από την άλλη επικεντρώθηκε σε σκοτεινούς κλειστούς χώρους, δημιουργώντας ένα δυστοπικό περιβάλλον παρόμοιο μ' αυτό του Dark City. 

Έπειτα ο σκηνοθέτης πήρε στοιχεία από τον Πύργο και την Δίκη και τα έμπλεξε μεταξύ τους δημιουργώντας μία καφκική σαλάτα που δεν κατάφερε να δέσει σωστά. Ακόμα κι η Μεταμόρφωση που ακούγεται σε ορισμένα σημεία του έργου, έχει κυρίως χιουμοριστικό ρόλο παρά καταλυτικό. Παράλληλα οι περιπέτειες τις οποίες ο σκηνοθέτης "αναγκάζει" τον Κάφκα να τις βιώσει, δεν συνάδουν με την καταθλιπτική του φύση. Σε αρκετά σημεία ο ήρωας βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου, κάτι στο οποίο δε φέρει καμία απολύτως ευθύνη ο Τζέρεμι Άιρονς.

Μέσα όμως στην δυστοπία που εδραιώνεται στην Πράγα, ο σκηνοθέτης περνάει πολλές αλήθειες που βιώνουμε στη σημερινή κοινωνία. Άνθρωποι άβουλοι που γίνονται πιόνια παρακρατικών οργανώσεων για το καλό της κοινωνίας και για να διασφαλιστεί η εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Η υπόγεια επιβολή μιας ολόκληρης χώρας για... το καλό της. Τα λόγια του Κάφκα απέναντι στον δημιουργό αυτής της συμπλεγματικής κατάστασης έχουν έναν δυναμισμό αλλά σβήνουν αμέσως εξαιτίας της ανώριμης δράσης που δυστυχώς χαλάει την τελική όψη του έργου. 

Όσον αφορά τους ηθοποιούς ο Τζέρεμι Άιρονς δίνει μία εξαιρετική ερμηνεία, ζωντανεύοντας με τον δικό του "βρετανικό" τρόπο, τον αγαπημένο μας ασθενικό συγγραφέα. Ωστόσο κι οι υπόλοιποι ηθοποιοί έχουν μία μυστηριώδης αύρα στο παίξιμό τους, το οποίο είναι εναρμονισμένο με τα ασπρόμαυρα πλάνα και με τις περίεργες γωνίες στις λήψεις.
Ο "Κάφκα" με τους συγκεκριμένους ηθοποιούς στα χέρια του σκηνοθέτη, και με τα καλογυρισμένα πλάνα που απόλαυσα, θα μπορούσε να είναι ένα σπάνιο βιογραφικό αριστούργημα. Πραγματικά δε μπορώ να καταλάβω την κινηματογραφική "αυτοκτονία" του Σόντερμπεργκ. Ένιωσα να περνούν πολλές ταινίες από την οθόνη που μεταξύ τους ήταν άσχετες αλλά συνδεόντουσαν με έναν ανορθόδοξο τρόπο στο πρόσωπο του Τζέρεμι Άιρονς.
Τα συναισθήματα που μου άφησε στο τέλος είναι διφορούμενα. Είναι από τις ταινίες που λες "και μου άρεσε αλλά και δεν μου άρεσε". Σίγουρα όμως δεν είναι μία ταινία αδιάφορη.

Βαθμολογία: 7/10

Διανοούμενοι και Αριστερά

του Θανάση Γιαλκέτση

Ο Μισέλ Βινόκ είναι ομότιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Η ακόλουθη συνέντευξή του δημοσιεύτηκε στο γαλλικό περιοδικό «L’ Express».

● Πότε και πώς εδραιώνεται ιστορικά ο δεσμός ανάμεσα στους διανοούμενους και την Αριστερά;

Ο όρος «διανοούμενοι» (ως ουσιαστικό) χρονολογείται από την υπόθεση Ντρέιφους. Ο Κλεμανσό είχε χρησιμοποιήσει αυτόν τον νεολογισμό για να υποδείξει όσους –συγγραφείς, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες- υπέγραφαν την έκκληση για αναθεώρηση της δίκης του Ντρέιφους. Σε αυτούς που τάσσονταν υπέρ του Ντρέιφους αντιτάχθηκαν αμέσως διανοούμενοι της Δεξιάς -πιο γνωστός ανάμεσά τους ο Μορίς Μπαρές-, που ήθελαν να υπερασπιστούν τον στρατό. Αυτή η Δεξιά όμως απέρριπτε τον όρο «διανοούμενος», με αποτέλεσμα επί πολύ καιρό οι διανοούμενοι να ταξινομούνται εξ ορισμού στην Αριστερά. Η Επιτροπή Eπαγρύπνησης των αντιφασιστών διανοουμένων, που δημιουργήθηκε το 1934, θα υποστηρίξει το Λαϊκό Μέτωπο που νίκησε στις εκλογές του 1936, επιβεβαιώνοντας τον δεσμό διανοουμένων και Αριστεράς. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανυποληψία των δεξιών διανοουμένων, που είχαν συμβιβαστεί με το καθεστώς του Βισί, ολοκληρώνει την τοποθέτηση των διανοουμένων στην Αριστερά.

● Πώς συνέβαλαν οι διανοούμενοι στη διαμόρφωση της θεωρίας της Αριστεράς; Σε ποια αδιέξοδα ή παρεκκλίσεις επίσης συνέβαλαν;

Οσοι τάχθηκαν υπέρ του Ντρέιφους υποκινούνταν από μιαν οικουμενική ηθική υπόθεση: την υπεράσπιση της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Σε μια στιγμή που η κοινοβουλευτική Αριστερά (ακόμη και η σοσιαλιστική Αριστερά) δεν ήταν διόλου πρόθυμη να συμβάλει στην αναθεώρηση της άδικης δίκης που είχε καταδικάσει τον Εβραίο λοχαγό, αυτοί οι διανοούμενοι υπερασπίστηκαν τις ηθικές αξίες της ρεπουμπλικανικής Αριστεράς, που θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής: τα δικαιώματα του ανθρώπου ενάντια στο κρατικό συμφέρον. Αργότερα, εκείνοι που τάχθηκαν υπέρ του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού προίκισαν την Αριστερά με μιαν αντικαπιταλιστική κουλτούρα και εκλαΐκευσαν αυτό που ο Ρεμόν Αρόν αποκαλούσε «μύθο της επανάστασης». Οι δύο κατηγορίες, η ηθική Αριστερά και η επαναστατική Αριστερά, μερικές φορές ένωσαν τις δυνάμεις τους, όπως στην περίπτωση του πολέμου της Αλγερίας. Η πιο φανερή παρέκκλιση των στρατευμένων διανοουμένων ήταν η προσχώρησή τους στον σταλινισμό. Ηδη το 1927, ο Ζιλιέν Μπεντά, με το βιβλίο του «Η προδοσία των διανοουμένων», καταγγέλλει εκείνους που υποτάσσουν τον κριτικό τους λόγο στα πολιτικά πάθη.

● Γιατί η Δεξιά δεν μπόρεσε ποτέ να ασκήσει πραγματική επιρροή στους διανοούμενους;

Υπάρχει μια ιδεολογική και διανοητική Δεξιά, από τον Ζοζέφ ντε Μεστρ ώς τον Σαρλ Μοράς και τον Αλέν ντε Μπενουά, αλλά, με εξαίρεση το Βισί, δεν βρέθηκε ποτέ στην εξουσία, ήταν η παράταξη των ηττημένων. Η κυβερνητική Δεξιά δεν θα μπορούσε να αναφέρεται σε αυτούς. Ο Σαρκοζί προτιμούσε να αναφέρεται στον Ζορές παρά στον Μπαρές. Εξάλλου, αυτή η Δεξιά δύσκολα μπορεί να συνεννοείται με τους διανοούμενους, επειδή είναι διαχειριστική, πραγματιστική, χωρίς «μεγάλο σχέδιο». Υπάρχει βέβαια μια φιλελεύθερη παράδοση που επικαλείται τον Μπενζαμέν Κονστάν, τον Τοκβίλ, τον Αρόν, αλλά στην πλειονότητά τους οι Γάλλοι διανοούμενοι δεν συμπαθούν τον φιλελευθερισμό, και το ηθικό του κήρυγμα, ο προοδευτισμός του, η θέλησή του για σφαιρική εξήγηση της Ιστορίας και της κοινωνίας, ο εξισωτισμός του δεν βρίσκουν καμιάν απήχηση στη Δεξιά.

● Ο δεσμός μεταξύ των αριστερών διανοουμένων και του Σοσιαλιστικού Κόμματος συνέβαλε στην επιτυχία της Αριστεράς το 1981 και στη συνέχεια;

Οχι. Επειδή ένα χάσμα άνοιξε στη δεκαετία του 1970 μεταξύ αριστερών διανοουμένων (ή πολλών από αυτούς) και της Αριστεράς. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 εμφανίζεται το κίνημα των «διαφωνούντων», εκείνων των Ρώσων διανοουμένων που ήρθαν σε ρήξη με τη σοβιετική εξουσία, εμβληματικοί εκπρόσωποι των οποίων είναι ο Σολζενίτσιν και ο Ζαχάροφ. Αναπτύσσεται τότε στη Γαλλία το αντιολοκληρωτικό κίνημα, εμπνεόμενο από τον Κλοντ Λεφόρ, τον Κορνήλιο Καστοριάδη και το περιοδικό «Textures», από τον Αντρέ Γκλικσμάν και τους «νέους φιλοσόφους», τον Πολ Τιμπό και το περιοδικό «Esprit». Η σύγκριση των γραπτών των «αντιολοκληρωτικών» και του σοσιαλιστικού Τύπου φανερώνει το διαζύγιο. Η κριτική του σοβιετικού κομμουνισμού είναι ένας κίνδυνος για την ενότητα της Αριστεράς και την κατάκτηση της εξουσίας. […]

● Πώς αποδυναμώθηκε ο δεσμός διανοουμένων και Αριστεράς; Εξαιτίας της βαθμιαίας καθίζησης του κόσμου των διανοουμένων ή εξαιτίας διαχειριστικών φροντίδων που συχνά αντιτίθενται στα κοινωνικά ιδεώδη;

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού συνέτριψαν την επαναστατική ελπίδα. Βέβαια, δεν ήταν όλοι οι αριστεροί διανοούμενοι κομμουνιστές και πολλοί από εκείνους που ήταν κομμουνιστές είχαν απομακρυνθεί από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ωστόσο, μετά τις γενοκτονικές σφαγές του Πολ Ποτ στην Καμπότζη, την εξέλιξη της Κίνας μετά τον θάνατο του Μάο, η ΕΣΣΔ παρέμενε παρ’ όλα αυτά η απόδειξη μιας σοσιαλιστικής δυνατότητας, ενός υλοποιημένου αντικαπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Μεταξύ του 1976 και του 1989 όμως, η λενινιστική πρόκληση του 1917 εξαντλήθηκε. Ωστόσο, έχετε δίκιο να διατυπώνετε την υπόθεση της «βαθμιαίας καθίζησης του κόσμου των διανοουμένων». Ενα κεφάλαιο έκλεισε μετά τον θάνατο του Σαρτρ (1980), του Αρόν (1983) και του Φουκό (1984). Οι «μεγάλοι διανοούμενοι», αυτοί που είχαν ένα κύρος θεμελιωμένο πάνω στο έργο τους, δεν αντικαταστάθηκαν. Τη θέση τους πήραν οι μιντιακοί διανοούμενοι, των οποίων η φήμη δεν προέρχεται από το δημιουργικό τους έργο, αλλά από το ταλέντο τους στη σκηνή και στο μικρόφωνο. Η «κοινωνία του θεάματος» χρειάζεται φιλοσόφους ή συγγραφείς για να σχολιάζουν την επικαιρότητα. Τα οπτικοακουστικά μέσα διαθέτουν έναν μικρό κατάλογο «καλών πελατών» στην υπηρεσία τους, που στην πράξη είναι πάντοτε οι ίδιοι. Εκείνοι που σήμερα αποκαλούνται «διανοούμενοι» περιορίζονται σε αυτή τη χούφτα σχολιαστών, σε αυτή τη χορωδία του οπτικοακουστικού θεάτρου. Ηδη τα μίντια είναι αυτά που φτιάχνουν τον «διανοούμενο». Τέλος, κάνατε μια σημαντική παρατήρηση για τις «διαχειριστικές φροντίδες». Τα μεγαλύτερα θέματα συζήτησης σήμερα προκύπτουν από την οικονομία. Η γρήγορη παρακμή των ιδεολογιών της σωτηρίας και η αναζωπύρωση της κρίσης του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού άνοιξαν τις πόρτες των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών στούντιο στους οικονομολόγους. Οι κλασικοί διανοούμενοι δεν έχουν πολλά να πουν σε αυτές τις συζητήσεις. Ευτυχώς γι’ αυτούς παραμένουν τα ζητήματα της κοινωνίας, που εγκαλούν τους «καλούς πελάτες». […]

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Παρουσίαση του Εντεύθεν στην Τήνο

Η πρώτη παρουσίαση του Εντεύθεν για το 2017 θα πραγματοποιηθεί στο αγαπημένο μου νησί, την Τήνο. Η εκδήλωση αυτή θα είναι κάτι παραπάνω από μία τυπική παρουσίαση. Θα είναι μία όμοφη συνάντηση με φίλους που δε βλέπω συχνά διότι μας χωρίζει η θάλασσα. Παρ' όλα αυτά οι σχέσεις μένουν πάντα ζεστές περιμένοντας ευκαιρίες όπως αυτή για να σμίξουν ξανά και να θυμηθούν τα παλιά. 

Όσον αφορά την παρουσίαση του βιβλίου στην Τήνο, θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου, τον πολύ καλό μου φίλο Γιάννη Βιδάλη, ο οποίος μαζί με φίλους από το νησί οργάνωσαν την σημερινή εκδήλωση. 

Παρουσιαστές του βιβλίου θα είναι ο Γιάννης Βιδάλης (συνδιαχειριστής του Ξάνεμο) κι ο Αριστοτέλης Τσαγκαρογιάννης (ραδιοφωνικός παραγωγός). 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον πολυχώρο Halaris Art & Coffee (Γεωργίου Παλαμάρη 3) σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο Περί Τήνος (λεωφόρος Μεγαλόχαρης 33), τους οποίους ευχαριστώ για την φιλοξενία και την συνεργασία.