Aφηγήματα...

του Γιώργου Σταματόπουλου

Μια σχολή σκέψης αφηγείται ότι για να είναι κάποιος ελεύθερος, οφείλει να αγαπάει μεν τη ζωή αλλά όχι τόσο ώστε να μην είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να διακινδυνεύσει τη ζωή του για την επανάσταση. Σε ανάλογη αφηγηματικότητα, μια άλλη σχολή πρεσβεύει ότι ανά πάσα πάλι στιγμή ο άνθρωπος -μέσα στην πολιτική και κοινωνική του κατάσταση- πρέπει να βλέπει ως πιθανή την πραγματικότητα της μάχης και -άρα- πιθανή και τη θανάτωσή του.
Η πρώτη απαιτεί μια απάρνηση του βολέματος (της μόνιμης εργασίας, του καταναλωτισμού κ.λπ.), ενώ η δεύτερη δεν απαρνείται τα ανωτέρω αλλά προτάσσει το συμφέρον πάνω απ' όλα και τη λύσσα να επικρατήσει ο ένας επί του άλλου. Σαφώς η πρώτη είναι υπέρ της δημοκρατίας και η δεύτερη υπέρ του ολοκληρωτισμού.
Και οι δύο, όμως, είναι ακραίες. Πώς να βγει κανείς από το καβούκι του, πώς να ξεφύγει από τη βεβαιότητά του όταν έστω και κουτσά στραβά κατορθώνει και επιβιώνει; Τι να την κάνει την επανάσταση όταν βλέπει ότι ίσως χάσει τη βολή του ή τα ελάχιστα που του διασφαλίζουν την επίσης ελάχιστη αξιοπρέπεια;
Τώρα, αν συνάνθρωποί του υποφέρουν απ' αυτή την κατάσταση δεν φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαίτερα (και αυτή είναι η μεγάλη νίκη του φιλελευθερισμού και η αμηχανία της Αριστεράς).
Πιο ελκυστική φαίνεται η δεύτερη «θεωρία». Ο κάθε ένας, επειδή θέλει να «φανεί» και να επικρατήσει εύκολα, υποπίπτει σε κραυγές πολέμου μπας και καταφέρει μέσα στη σύγχυση, υποτασσόμενος όμως στους κραυγάζοντες, να υπερτερήσει έναντι άλλων, πιο αδύναμων κατ' αυτόν και όσους επηρεάζονται από τούτη τη «λογική».
Τα οιονεί δημοκρατικά πολιτεύματα προσπαθούν να κινηθούν κάπου στη μέση, αλλά τα κάνουν μαντάρα διότι υπερτερεί ο φόβος των ανθρώπων να βρεθούν σε ακραίες καταστάσεις - εξαιρούνται οι στιγμές που οδηγούνται σ' αυτές, όταν πλέον δεν μπορούν να ζήσουν, όταν οι μάζες εξαθλιώνονται.
Εξαθλίωση δεν σημαίνει κατ' ανάγκην φτώχεια και πείνα· μπορεί να είναι η απώλεια ηθικών αξιών, η έχθρα προς την πολιτική τέχνη, η μαζικότητα, ο καταναλωτισμός (ακόμη και σήμερα!), ο συντηρητισμός, οι οικονομικοί υπολογισμοί - οτιδήποτε υποβιβάζει τη συνοχή των κοινωνιών.
Θέλω να πω ότι ο φασισμός εύκολα μπορεί να εκδηλωθεί μέσα στις κοινωνίες όταν επικρατεί ο φόβος μπροστά στην εξουσία αλλά και μπροστά στην ελευθερία. Γνωστά ίσως όλα αυτά, αλλά μάλλον κάποτε πρέπει να το αποδεχτούμε και να το (δια)χειριστούμε όσο πιο κατάλληλα (πιο δημοκρατικά) μπορούμε.
Διαφορετικά, χαιρετίσματα στους δικούς μας. Και άντε μετά να ξαναπιάσουμε απ' την αρχή τα αυτονόητα (ειρήνη, δημοκρατία κ.λπ.).

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών