Νέα μόνιμη έκθεση με εκπλήξεις στο Μουσείο Ακρόπολης

Συνολικά 1.290 αρχαία αντικείμενα που χρονολογούνται από την τελική Νεολιθική Εποχή (περίπου 3000 π.Χ.) ως τον 10ο αιώνα μ.Χ., θα αποτελούν τη μόνιμη έκθεση των κινητών ευρημάτων στη στάθμη -1 του Μουσείου Ακρόπολης, όπως έγινε γνωστό σήμερα στο Συμβούλιο Μουσείων, τα μέλη του οποίου έδωσαν ομόφωνα το «πράσινο φως» στη σχετική μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη.
Η παρουσίασή τους σε μια ειδική προθήκη-«σχισμή» που θα περιτρέχει τους τοίχους του υπογείου για περίπου 35 μέτρα, αλλά και οι εκπλήξεις που θα συναντούν οι επισκέπτες κατά την περιήγησή τους στον χώρο της ανασκαφής, (όπως η προθήκη - προσομοίωση ενός μεταλλικού και διάτρητου πηγαδιού με τα αντικείμενα, όπως ακριβώς βρέθηκαν στο αυθεντικό πηγάδι ή η ημιυπαίθρια «αίθουσα» επιφάνειας 76 τ.μ. όπου θα παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, αγάλματα θεοτήτων, πορτρέτα και προτομές αθλητών, φιλοσόφων και εύπορων αστών), υπόσχονται να δώσουν προστιθέμενη αξία στο περίφημο μουσείο. Κι αυτό γιατί θα αναδεικνύει, πέρα από τα αριστουργήματα της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου που εκτίθενται στις αίθουσές του, την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής που έζησαν σε διάφορες εποχές. Με άλλα λόγια την πραγματική ζωή που συντελέστηκε σε αυτήν, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. 
«Δεν έχουμε μια ανασκαφή την οποία στεγάσαμε. Έχουμε ενσωματώσει μια ανασκαφή στην αρχιτεκτονική του Μουσείου ως έκθεμα. Είναι μια ολίγον ασυνήθιστη αντίληψη, η οποία όμως δεν είναι σχήμα λόγου, αλλά ήταν αναγκαίο να γίνει για να μπορεί η ανασκαφή να δεθεί με το Μουσείο Ακρόπολης», δήλωσε ο πρόεδρός του, Δημήτρης Παντερμαλής, που παραβρέθηκε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Μουσείων, μαζί με τους συνεργάτες του, αρχαιολόγο Σταματία Ελευθεράτου και αρχιτέκτονα Ελένη Σπάρτση.
«Όταν είχαμε παρουσιάσει το συνολικό εκθεσιακό πρόγραμμα του μουσείου είχαμε πει ότι μπορεί η ανασκαφή να ήταν ένα τεράστιο εμπόδιο για την πρόοδο των εργασιών, στο τέλος όμως απέβη μια ευλογία, διότι το μουσείο στεγάζει κυρίως αριστουργήματα, αλλά η ζωή δεν αποτελείται μόνο από τις μεγάλες στιγμές της αρχαϊκής και της κλασικής Αθήνας. Είναι κι αυτά τα ταπεινά ευρήματα της καθημερινότητας που δίνουν μια ανάγλυφη εικόνα» ανέφερε ο κ. Παντερμαλής. «Με τα 1.290 ευρήματα, δεν βομβαρδίζεις τον επισκέπτη. Tου δίνεις μια εντύπωση. Η αντίληψή μας ήταν να μην δημιουργηθεί μέσα στην ανασκαφή ένας παραδοσιακός εκθεσιακός χώρος, αλλά ένας ανοιχτός εκθεσιακός χώρος, ο οποίος να είναι συμβατός με την ανασκαφή και να επιτρέπει στον επισκέπτη να κάνει αυτή την εναλλαγή. Να βλέπει δηλαδή τα ερείπια και μετά να κάνει τον περίπατο σε αυτή τη ‘σχισμή', που δεν θα είναι μια βιτρίνα από πάνω ως κάτω, αλλά ένα ‘άνοιγμα', στο οποίο μπορεί να ρίχνει “ματιές” που αποκαλύπτουν τι είχε αυτή η ανασκαφή».
«Είναι ένα ωραίο αποτέλεσμα. Έχουμε ένα μουσείο που όλοι καμαρώνουμε και τώρα, συμπληρωμένο με τον χώρο της ανασκαφής, θα μετρήσει ακόμα περισσότερο για το μέλλον», τόνισε από την πλευρά της η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ, Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη, προσθέτοντας ότι «αυτό που φάνηκε ως μειονέκτημα, καταφέρατε να το κάνετε συγκριτικό πλεόνασμα. Κάποιος που θα επισκεφτεί το Μουσείο Ακρόπολης - και ίσως δεν θα του φτάνει μια μέρα - θα βλέπει από ψηλά τους θεούς και τις λατρείες και μετά θα κατεβαίνει στην καθημερινή ζωή. Γιατί δεν καλύπτονται μόνο τα χριστιανικά χρόνια, αλλά τονίζονται επίσης η κλασική αρχαιότητα και ψήγματα της αρχαϊκής και της μυκηναϊκής περιόδου».
Όπως έχει ορίσει και η υπουργική απόφαση που ακολούθησε την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) τον περασμένο Μάρτιο, και αφορούσε την ανάδειξη και διαμόρφωση της εν λόγω ανασκαφής σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, για την περιήγηση των επισκεπτών θα χρησιμοποιηθούν αρχαίοι δρόμοι (οι οποίοι δεν διατηρούν τα αυθεντικά οδοστρώματά τους), γεγονός που θα ενισχύει τη βιωματική εμπειρία, μεταλλικοί διάδρομοι και μεταλλικές εξέδρες, μέσω των οποίων θα κατευθύνονται στα σημαντικότερα οικοδομήματα και στην έκθεση κινητών ευρημάτων.
Εποπτικό υλικό και κείμενα θα διευκολύνουν την παρακολούθηση της εκθεσιακής αφήγησης, που διακρίνεται σε δύο μεγάλες εκθεσιακές/χρονολογικές ενότητες και ακολούθως σε 21 θεματικές ενότητες. Στην πρώτη εκθεσιακή/χρονολογική ενότητα με τίτλο «Πριν από την ένταξη στην πόλη» παρουσιάζεται η περιοχή από το 3000 π.Χ. περίπου, εποχή που έχουμε τις πρώτες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας, έως το 480 π.Χ., περίοδο ένταξης της περιοχής στο τειχισμένο τμήμα της πόλης και της πολεοδομικής της οργάνωσης. Η 2η εκθεσιακή/χρονολογική ενότητα ονομάζεται «Από τη ζωή στην πόλη» και δείχνει όψεις της καθημερινής ζωής των κατοίκων που έζησαν στην αρχαία γειτονιά από τα τέλη του 5ου αι. π.Χ., εποχή πολεοδομικής οργάνωσης της αρχαίας Αθήνας, έως και τις αρχές του 13ου αι. μ.Χ., οπότε εγκαταλείφθηκε οριστικά.
Ο κ. Παντερμαλής διευκρίνισε, τέλος, ότι δεν θα υπάρχει διακριτό εισιτήριο για τη στάθμη -1 του Μουσείου, αλλά το πιθανότερο είναι να αυξηθεί λίγο το εισιτήριο (που τώρα είναι 5 ευρώ) ώστε να περιλαμβάνει όλους τους χώρους, συμπεριλαμβανομένης της ανασκαφής. Η οποία, σύμφωνα με δηλώσεις που είχε κάνει ο ίδιος στα όγδοα γενέθλια του Μουσείου Ακρόπολης, αναμένεται να εγκαινιαστεί ως ένας επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος στα αμέσως επόμενα γενέθλια, δηλαδή τον Ιούνιο του 2019.

«Αν οι Έλληνες ήξεραν Ιστορία.»

Απόσπασμα από συνέντευξη του Ρένου Αποστολίδη σε αθηναϊκή εφημερίδα της 13-6-93

«...δεν τους μαθαίνουν Ιστορία γιατί δεν συμφέρει να ξέρουν και να κρίνουν, αλλά και γιατί τα μυαλά της συντριπτικής πλειονότητας των διδασκόντων είναι χαλασμένα - όπως και ήταν χαλασμένα πριν αντίστροφα. Άλλοτε χρησιμοποιούσαν την Ιστορία στα σκολειά για να παράγουν εθνικιστικές συνειδήσεις. Μετά για να κάνουν κακή κι αδέξια προπαγάνδα ψευτοαριστερίστικη. Όλοι άπλωναν αναχρονιστικά τις ιδεούλες τους και τις πίστεις τους στο παρελθόν, κόβαν και ράβαν την ιστορία στα μικρά μέτρα τους.
Αλλ' έτσι η βαθύτερη ζήτηση της ιστορίας, που είναι κάτι το πολύ ριζικό στην ανθρώπινη συνείδηση, δεν ικανοποιείται, πεινάει επί μακρόν, κι εντέλει μαραίνεται. Σιχάθηκα μια ζωή να παλεύω να διαλύσω ψευτοϊστορικές ερμηνείες του παρελθόντος, εθνικιστών και τάχα μαρξιστών, τάχα "συντηρητικών" και τάχα "προοδευτικών", να μην θαρρούν τα παιδιά πως η αρχαιοελληνική πόλις είναι ό,τι τάχα η εθνικιστική πατρίδα, να μην βγάζουν "προδότες" τους Θεμιστοκλήδες και τους Αντρούτσους, να μην βγάζουν όλοι "προδότες" τους πολιτικούς τους αντιπάλους, να μην απλώνουν στα παρελθόντα τα παρόντα πάθη τους.
Ποια ιστορία; Ποιος την δίδαξε ποτέ σωστά; Ποιος νοιάστηκε αλήθεια; Και γι' αυτό ίσως δεν έχουμε και ιστορική μνήμη. Τι "ιστορική"; Ούτε χθεσινή δεν έχουμε! Πράγματα που τα ζήσαμε χθες, οι ίδιοι, στο πετσί μας, αφήνουμε θρασύτατα να μας τα λένε ανάποδα όλοι και δεν αντιδρούμε!» ...

Η ιστορία του Λούα

Εχθές Παρασκευή 27 Ιουλίου στη γωνία Θάσου και Επτανήσου στην Κυψέλη, συνάντησα μια κυρία που πήγαινε βόλτα με τα δυο σκυλιά της. Σταμάτησα και τα κοίταξα χαμογελώντας. Η κυρία με κοίταξε με τη σειρά της και στη συνέχεια με αιφνιδίασε:
«Αυτό είναι το σκυλί του βράχου στη θάλασσα».
Όπως ήταν φυσικό πιάσαμε την κουβέντα. Η κυρία έχει το καφεκοπτείο στην Αγίας Ζώνης, - είναι παλιό μαγαζί, οι Πατησιώτες και οι Κυψελιώτες θα το γνωρίζουν - το σπίτι της ήταν στο Μάτι. Πατρικό από τη δεκαετία του 1950. Κάηκε. Η κυρία έτρεξε έξω από το σπίτι με τα σκυλιά της, να σωθεί. Έβαλε το λουρί που βρήκε μπροστά της στο ένα σκυλί τη Σούση (το δεξί στη φωτογραφία με τα δυο σκυλάκια). Είναι πολύ δυνατό ζώο, όπως μου είπε η κυρία του, και σκέφτηκε ότι θα μπορεί να την τραβάει καθώς θα τρέχουνε.

Για το άλλο σκυλί τον Λούα, δεν έβρισκε το λουρί και προσπάθησε να φτιάξει ένα με πλαστικές σακούλες του σούπερ μάρκετ. Όταν πετάχτηκαν τρέχοντας έξω από το σπίτι, ο Λούα τρόμαξε από τις εκρήξεις και τα ουρλιαχτά και το σκασε με τη γνωστή κατάληξη στο βράχο. Η κυρία που μου διηγήθηκε την ιστορία έμεινε και εκείνη για ώρες μέσα στη θάλασσα... Το σπίτι της χάθηκε, εμείς τουλάχιστον που μένουμε στα Πατήσια και την Κυψέλη ας πηγαίνουμε να παίρνουμε τον καφέ μας από το μαγαζί της...

Πηγή: Αυγή

Τολμήστε!

Τολμήστε να αναμετρηθείτε με όλα, μικρά και μεγάλα, τα μυστικά που έχουν εδραιωθεί εδώ και δεκαετίες και αποτελούν πλέον καθεστώς. Που έθρεψαν και τρέφουν μικρές και μεγάλες, τοπικές και κεντρικές εξουσίες, για να μην υπάρξει συνέχεια και για να αλλάξει ρότα η μοίρα αυτού του τόπου. Αυτό απαιτούν τα θύματα της τραγωδίας στο Μάτι. Οι οικογένειές τους, η ελληνική κοινωνία. 
Τολμήστε να συγκρουστείτε με ατομικά και συλλογικά συμφέροντα, που αναπτύχθηκαν σε συνθήκες αυθαιρεσίας και ιδιοτέλειας, σε καθεστώς ανοχής και πελατειακών πολιτικών σχέσεων. Σπάστε το ιδιότυπο καθεστώς της συνενοχής, την ετερόκλητη κοινωνική συμμαχία των καταπατήσεων και των αυθαιρέτων που δεν υπάρχει μόνο στην πληγείσα περιοχή της Ανατολικής Αττικής αλλά εκτείνεται σε ολόκληρη τη χώρα. Υπερασπιστείτε τον δημόσιο χώρο, δημιουργήστε προϋποθέσεις για σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης με κόστος και για την αυθαίρετη ιδιοκτησία του φτωχού, που την αφήσαν εκεί να υπάρχει ως ασπίδα της παράνομης βίλας του πλούσιου.
Τολμήστε να αποκαλύψετε όλη την εικόνα, όλης της χώρας. Οπου υπάρχει μικρή και μεγάλη παρανομία και αυθαιρεσία ανεξαρτήτως του πότε και πώς δημιουργήθηκε. Νομοθετήστε για να μην υπάρξουν άλλες παγίδες θανάτου, όπως το τραγικό Μάτι. Προχωρήστε για να μη θρηνήσουμε και πάλι σε κάποιες ακραίες καιρικές συνθήκες.
Τολμήστε να πείτε ολόκληρη την αλήθεια. Δίχως φόβο και πάθος, χωρίς να υπολογίσετε το κόστος. Το ότι θα γίνετε αντιπαθείς και θα αποκτήσετε νέους εχθρούς δεν πρέπει να σας φοβίζει. Η καθημαγμένη από τα μνημόνια ελληνική κοινωνία απαιτεί σοβαρότητα και θάρρος και είναι βέβαιο ότι θα δείξει ωριμότητα για να αντιμετωπιστεί τουλάχιστον αυτό το διαχρονικό πρόβλημα.
Τολμήστε να περάσετε από τα λόγια στις πράξεις. Κάντε αυτές που χρειάζονται. Αυτές που δεν έγιναν για δεκαετίες, αυτές που χρειάζονται, ακόμα κι αν απέναντι σε αυτές τις πράξεις συναντήσετε τον ίδιο σας τον εαυτό. Υπερβείτε τον. Μ' αυτό αναμετριέστε-αναμετριόμαστε σήμερα και αύριο. Με τον κακό εαυτό σας και εαυτό μας ως κοινωνία και ως άτομα. Αποδώστε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ πρώτα σε σας τους ίδιους και μετά σε όλους τους υπόλοιπους. 
Τολμήστε να αναλάβετε την ευθύνη. Για το χτες που κληρονομήσατε, για το σήμερα που διαχειρίζεστε και για το αύριο από το οποίο θα κριθείτε. Είναι ιστορική η ευκαιρία που υπάρχει, που έχετε - που έχουμε. Η επόμενη πιθανότατα θα είναι πιο οδυνηρή. Για την κυβέρνηση πρώτα και κύρια, αλλά και για τα κόμματα, για τις πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, για όλους όσοι αποτελούμε αυτή την κοινωνία πρέπει να ξεχάσουμε το ατομικό συμφέρον και να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Η Αριστερά όμως στη χώρα μας, που ποτέ δεν κρύφτηκε σε καμία αναμέτρηση, πρέπει να μην ξεχνά ότι όποτε τόλμησε δικαιώθηκε από την Ιστορία παρά τις συνέπειες.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Καλοσύνη κατά κακοψυχίας

του Παντελή Μπουκάλα

«Δ​​​​εν χρειάστηκε να μας το πούνε. Καταλάβαμε αμέσως ότι έπρεπε να βοηθήσουμε. Και βγήκαμε στη θάλασσα να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Τίποτε παραπάνω. Και τίποτε λιγότερο». Ετσι απλά όρισε την ευθύνη του, την ανταπόκρισή του σε ό,τι ένιωσε σαν χρέος του, ένας από τους ψαράδες της Ραφήνας. Με τόση πίκρα μέσα του απ’ όσα είδε σε θάλασσα και στεριά, ούτε τη γοητεία της κάμερας είχε καμιά όρεξη να προσκυνήσει ούτε κανένα μπράβο ήθελε ν’ ακούσει. Εκανε το καθήκον του. Εσωσε με το ψαροκάικό του αποκαμωμένους ανθρώπους, που ο εύλογος πανικός μπροστά στις φλόγες που τους κυνηγούσαν τούς είχε ωθήσει στη θάλασσα. Τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο. Δεν ήταν ο μόνος. Ευτυχώς. Γιατί ώσπου να πάρει μπρος ο αργοκίνητος, αποσυντονισμένος κρατικός μηχανισμός, η θάλασσα από ελπίδα σωτηρίας θα είχε γίνει τάφος για πολύ περισσότερους. Στις μεγάλες δοκιμασίες, το ξέρουμε, η καλοσύνη των ανθρώπων, η ίδια η ανθρωπινότητά τους δηλαδή, βρίσκει τον φυσικό της δρόμο και εκδηλώνεται χωρίς προϋποθέσεις και όρια. Εγκαταλείπουμε τις συνήθειές μας, πετάμε την αρματωσιά που φτιάξαμε με πρώτη ύλη όσα μας προσφέρει ο εγωισμός μας, ο φιλοτομαρισμός μας μάλλον, και νοιαζόμαστε. Φερόμαστε επιτέλους αυθόρμητα.
Θα λέγαμε όμως ψέματα αν ισχυριζόμασταν ότι η ανθρωπιά που θριαμβεύει όταν μας πλήττουν τραγωδίες αφήνει γερή μνήμη πίσω της, ικανή να αντιμετωπίσει το πάγωμα των αισθημάτων που έρχεται κάποια στιγμή αναπόφευκτα, μόλις μας απορροφήσουν ξανά τα δικά μας. Η περιπέτεια των ερανικών χρημάτων που προορίζονταν για τους πυρόπληκτους της Ηλείας, το 2007, δεν επιτρέπει ψευδαισθήσεις. Οταν τα ονόματα Μάκιστος και Αρτέμιδα έφυγαν από το προσκήνιο και έπαψαν να σημαίνουν θάνατος και ισόβιο πένθος, η κακότητα και η απληστία ξαναπήραν το πάνω χέρι.
Ψέματα θα λέγαμε επίσης αν διατεινόμασταν ότι και τώρα ακόμα, με άταφους τους νεκρούς μας και με δεκάδες αγνοούμενους, η φιλαλληλία είναι ο αυτονόητος τρόπος όλων. Οι ύαινες, λίγες πλην υπαρκτές, έπιασαν ήδη δουλειά. Μπουκάρουν σε καμένα σπίτια για ν’ αρπάξουν ό,τι βρουν. Βουτάνε καγκελόπορτες για να τις πουλήσουν στα τσακάλια, που λιώνουν στα χυτήριά τους από κλοπιμαία νεκροταφείων έως ράγες. Στήνουν ψεύτικους τραπεζικούς λογαριασμούς «αλληλεγγύης». Και υβρίζουν τον πόνο των ανθρώπων ανεβάζοντας φωτογραφίες αγνώστων στα σοσιαλμίντιά τους, χάριν παιδιάς. Είδος μεικτό ο άνθρωπος. Ενα θηρίο που αρκετές φορές ο πολιτισμός του είναι σκέτο λούστρο.

Πηγή: Καθημερινή

Μόνη μας ελπίδα οι Άνθρωποι

του Πέτρου Κατσάκου

Μόνη μας ελπίδα εκείνος ο Νίκος που με τους Αιγύπτιους συντρόφους του ανέβαζαν κόσμο όλη νύχτα στο καΐκι. Μόνη μας ελπίδα αυτοί που άνοιξαν τα σπίτια τους στους χαροκαμένους. Μόνη μας ελπίδα όσοι έδωσαν ένα μπουκάλι νερό στους διψασμένους. Μόνη μας ελπίδα όσοι έδωσαν μια φιάλη αίμα στους λαβωμένους. Μόνη μας ελπίδα αυτοί που είχαν τον νου και την καρδιά να μαζέψουν και τα ζώα μέσα από το κακό. Μόνη μας ελπίδα όσοι ίδρωσαν, όσοι μάτωσαν, όσοι ρίσκαραν, όσοι πάλεψαν, όσοι βούτηξαν στα βαθιά με το χέρι απλωμένο. Μόνη μας ελπίδα όσοι τίμησαν αυτό που αντιπροσωπεύουν. Μόνη μας ελπίδα οι άνθρωποι. Αυτοί που σου δίνουν την ελπίδα πως δεν έχουν όλα χαθεί. Αυτοί που σου δίνουν ελπίδα πως υπάρχει σωτηρία ακόμα και μέσα στην καταστροφή, τον χαμό και το θανατικό. Αυτοί που, άλλος λίγο άλλος πολύ, δίνουν άλλη αξία στη λέξη άνθρωπος.
Αυτοί είναι το αποκούμπι την ώρα της ανάγκης. Αυτοί είναι το χέρι που θα σε σηκώσει την ώρα που λυγίζεις. Αυτοί είναι που θα μοιραστούν το είναι τους για να σε κρατήσουν στο ύψος σου. Αυτοί είναι που θες να έχεις δίπλα σου τη δύσκολη στιγμή. Αυτοί οι άγνωστοι συνάνθρωποι που κάνουν τον κόσμο μας να δείχνει έστω και λίγο καλύτερος, ακόμα και μέσα στη στάχτη. Αυτοί που, ανώνυμοι, θα φύγουν και θα χαθούν μέσα στο πλήθος της επόμενης μέρας χωρίς να προλάβεις να μάθεις το όνομά τους. Χωρίς να προλάβεις να τους πεις ακόμη κι ένα ευχαριστώ για τη μικρή ή τη μεγάλη βοήθεια που σου πρόσφεραν την ώρα της ανάγκης.
Μόνη μας ελπίδα είναι αυτοί. Άλλους τους λένε επαγγελματίες, άλλους τους λένε εθελοντές, άλλους τους λένε αλληλέγγυους και όλους μαζί τους λένε ανθρώπους με το άλφα κεφαλαίο όπως τους αξίζει, καθώς ξεχωρίζουν μέσα στο πλήθος της αδιαφορίας, του ωχαδερφισμού, της γκρίνιας, της ανέξοδης κριτικής, της εκ του ασφαλούς μεγαλοστομίας και της μικροπολιτικής σκατοψυχιάς. Μόνη μας ελπίδα είναι αυτοί που λειτουργούν ως αντίδοτο στον ιό της κοινωνικής αδράνειας, της αποχής και της απόστασης από την ανάγκη του συνανθρώπου. Αντίδοτο στον ιό του κάθε παντογνώστη πολυλογά που στη δύσκολη στιγμή θα απουσιάζει, μα θα δίνει πάντα το παρών σε κάθε λιθοβολισμό επί δικαίους και αδίκους.

Πηγή: Αυγή

Οι θρασύδειλοι θα κρύβονται πάντα

Υπάρχουν πολλών ειδών καθάρματα αλλά τα πιο ύπουλα είναι αυτά που βάζουν φόλες σε απροστάτευτα ζώα κι αυτά που προκαλούν πυρκαγιές κάθε καλοκαίρι στη χώρα μας. Επιτρέψτε μου να ασχοληθώ λίγο με την δεύτερη (υπο)κατηγορία.
Σ΄ αυτό το τσουβάλι δεν εντάσσω όσους βάζουν φωτιά από αμέλεια ή από γκάφα. Πολλοί απ’ αυτούς που προκαλούν αυτές τις πυρκαγιές, συμμετέχουν στην κατάσβεσή τους κι επωμίζονται αργότερα τις συνέπειες για το λάθος τους. Ούτε τους ανθρώπους με ψυχικές διαταραχές παρ’ όλο που η καταστροφή είναι και σ’ αυτές τις περιπτώσεις μεγάλη.
Σ’ αυτήν την κατηγορία τσουβαλιάζω όλα αυτά τα καθάρματα που βάζουν φωτιά για να δημιουργήσουν στρέμματα οικοπεδοποίησης (λες και δεν έχουμε πήξει στο τσιμέντο), για πολιτικούς λόγους και για συμφέροντα διαφόρων εταιριών. Σ’ αυτούς τους αλήτες που περιμένουν τις μεγάλες θερμοκρασίες και τον δυνατό άνεμο, για να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερο το καταστροφικό τους έργο. Σ’ αυτούς τους θρασύδειλους αλήτες που αυτή τη στιγμή κρύβονται διότι δεν έχουν κότσια, θέλω να κάνω τις παρακάτω ερωτήσεις. Τι έχουν να πουν για τις εικόνες που όλοι παρακολουθήσαμε χθες; Είναι ικανοποιημένοι; Πως αισθάνονται που οικογένειες κάηκαν αγκαλιασμένες; Τι σκέφτονται κάθε φορά που βλέπουν πως ο αριθμός των νεκρών μεγαλώνει;
Αν αυτά τα καθάρματα είχαν έστω λίγη ανθρωπιά μέσα τους δε θα παραδίδονταν στις αρχές μετά από τόσο μεγάλη καταστροφή. Θα έδεναν μια μεγάλη πέτρα στο λαιμό τους και θα βουτούσαν στο πιο βαθύ σημείο του πελάγους για να μας απαλλάξουν από την δολοφονική τους παρουσία. Δυστυχώς όμως οι θρασύδειλοι είναι ταυτόχρονα αναίσθητοι κι ασυνείδητοι, κάτι που θα διαπιστωθεί αν κι όποτε πιαστούν.
Τη σιωπή των δολοφόνων θα ήθελα να καλύψω με τα λόγια μιας γιαγιάκας που διασώθηκε από την πυρκαγιά. "Αχ τι τραβάτε παλικάρια μου" είπε με πόνο στους αστυνομικούς καθώς την μετέφεραν σε μια βάρκα. Οι αστυνομικοί της έδωσαν κουράγιο λέγοντάς της πως «δεν τραβάνε τίποτα». «Και βέβαια τραβάτε. Χθες σώζατε τους πνιγμένους. Σήμερα σώζετε εμάς».
Όλη η αλήθεια αγνή κι ειλικρινής, συμπυκνωμένη στα πονεμένα λόγια μιας γυναίκας που έζησε μια καταστροφή, με συγκεκριμένους αποδέκτες. Κι ο νοών νοείτω.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

«Μάτι όπως …Πομπηία»

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί όλος ο πλανήτης την ανείπωτη τραγωδία που εκτυλίσσεται από το απόγευμα της Δευτέρας στην Αττική. Μεγάλα μέσα ενημέρωσης πραγματοποιούν αναλυτικά ρεπορτάζ, ενώ οι συγκρίσεις με μεγάλες τραγωδίες του παρελθόντος είναι αναπόφευκτες.
Η ιταλική La Repubblica σημειώνει «Το Μάτι δεν υπάρχει πια. Σε πολλούς ο αφανισμός του μικρού αυτού οικισμού από τις φλόγες θύμισε το τέλος της Πομπηίας από τον Βεζούβιο».
«Μητέρες με τα παιδιά τους αγκαλιά. Απανθρακωμένοι» προσθέτει η ιταλική εφημερίδα. «Το Μάτι δεν υπάρχει πια: απανθρακωμένα πτώματα, άνθρωποι να πέφτουν στη θάλασσα για να σωθούν από την πύρινη λαίλαπα, καμένα σπίτια και αυτοκίνητα, μεγάλες δασικές εκτάσεις έγινα στάχτη» προσθέτει η Il Messaggero.
«H Ελλάδα περνά μια από τι δυσκολότερες στιγμές της» μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg, τονίζοντας τη δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ότι «Ελλάδα πενθεί, αλλά δεν πρέπει να αφήσουνε το πένθος να μας καταβάλλει».
Το AP μεταδίδει, από την πλευρά του, ότι «η Τουρκία προσφέρθηκε να στείλει πυροσβεστικά αεροσκάφη στην Ελλάδα μετά τις πυρκαγιές που ξέσπασαν κοντά στην Αθήνα. Ο Τούρκος υπουργός Γεωργίας και Δασών, Μπεκίρ Πακντεμιρλί ανέφερε από την Άγκυρα ότι τα αεροσκάφη είναι σε απόσταση «45 λεπτών και αν υπάρξει αίτημα (για βοήθεια) είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε αμέσως». Ο Πρόεδρος Ερντογάν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του και πρόσθεσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συνδράμει, σημειώνει το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων.
Η Wall Street Journal σε εκτενές δημοσίευμά της αναφέρεται στις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που ξέσπασαν χθες στην Αττική προκαλώντας τον θάνατο δεκάδων ανθρώπων. Επισημαίνει ότι οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες με τους ισχυρούς ανέμους, αλλά και οι στενοί δρόμοι που δυσχέραιναν την εκκένωση, συνέτειναν στην αύξηση του αριθμού των νεκρών.
Οι βρετανικοί Times σε άρθρο, υπό τον τίτλο «Ελλάδα-Πυρκαγιές: θα επηρεαστούν οι διακοπές σας σε νησί;» αναφέρουν ότι οι πυρκαγιές σημειώθηκαν στην Αττική, ωστόσο οι Βρετανοί τουρίστες προτιμούν τα νησιά. Σε ειδική αναφορά στο αεροδρόμιο «Ελ Βενιζέλος», σημειώνεται ότι λειτουργεί πλέον κανονικά, αν και με κάποιες καθυστερήσεις, μολονότι είχε κλείσει νωρίτερα σήμερα και κάποιες πτήσεις εξετράπησαν αλλού λόγω του καπνού στην περιοχή. Σε Βρετανούς που ενδεχομένως (σπάνιο) είχαν προγραμματίσει να ταξιδέψουν στην πληγείσα περιοχή συστήνεται να επικοινωνήσουν με τους τουριστικούς πράκτορες, υπογραμμίζεται όμως ότι το βρετανικό ΥΠΕΞ δεν έχει εκδώσει κάποια απαγόρευση. Τέλος, η εφημερίδα αναφέρει ότι το βρετανικό ΥΠΕΞ καλεί Βρετανούς πολίτες που επλήγησαν από τις πυρκαγιές να έρθουν σε επαφή με τη βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα.
«Tουλάχιστον 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, εκατοντάδες τραυματίστηκαν και σχεδόν 700 άλλοι διασώθηκαν από τη θάλασσα όταν μια καταστροφική πυρκαγιά σάρωσε ένα μικρό θέρετρο κοντά στην Αθήνα» γράφει ο Guardian. «Οι τεράστιες φλόγες παγίδευσαν οικογένειες με παιδιά καθώς προσπαθούσαν να φύγουν από το Μάτι, 29 μίλια ανατολικά της ελληνικής πρωτεύουσας. «Θα κάνουμε ό, τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν για να το ελέγξουμε», δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, προσθέτοντας ότι στην περιοχή της Αττικής - η οποία περιλαμβάνει την Αθήνα - έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ότι «όλες οι δυνάμεις έκτακτης ανάγκης» έχουν κινητοποιηθεί.
Η Ελλάδα επικαλέστηκε συμφωνίες πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ζητήσει βοήθεια, σημειώνει και προσθέτει: Ένα στρατιωτικό αεροσκάφος αναμένεται να φτάσει με 60 πυροσβέστες από την Κύπρο, ενώ δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα αναχώρησαν από την Ισπανία την Τρίτη το πρωί. Η Τουρκία έχει επίσης προσφερθεί να στείλει αεροπλάνα και ελικόπτερα. Ένας αξιωματούχος της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας περιέγραψε την κατάσταση ως «εθνική τραγωδία». Η Πυροσβεστική Υπηρεσία δήλωσε ότι 156 ενήλικες και 16 παιδιά έχουν μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Έντεκα από τους ενήλικες βρίσκονται σε σοβαρή κατάσταση. Ο Γιάννης Στρατικόπουλος από την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας δήλωσε ότι οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των πυρκαγιών θα συνεχιστούν μέχρι να τεθούν υπό έλεγχο. «Έχει κινητοποιηθεί κάθε κλάδος κάθε δύναμης: η πυροσβεστική, ο στρατός, η ακτοφυλακή» δήλωσε. Ο Στρατικόπουλος σημείωσε ότι είναι πολύ νωρίς για να σκεφτεί κανείς τι είχε προκαλέσει τις πυρκαγιές, αλλά απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι τα μέτρα αντιμετώπισης της κατάστασης δεν είχαν συντονιστεί καλά».
«Τουλάχιστον 60 άτομα σκοτώθηκαν κοντά στην Αθήνα καθώς οι κάτοικοι και οι τουρίστες αναγκάστηκαν να φύγουν προς τη θάλασσα» γράφει η Telegraph. Τα συνεργεία διάσωσης εντόπισαν σήμερα 26 άτομα νεκρά μερικά από αυτά νεαρά, μόλις 30 μέτρα από τη θάλασσα κοντά στο Μάτι. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος δήλωσε νωρίς το πρωί της Τρίτης ότι η Ελλάδα είχε ζητήσει από αμερικανικά drones να «παρατηρούν και να ανιχνεύσουν οποιαδήποτε ύποπτη δραστηριότητα», καθώς «15 πυρκαγιές ξέσπασαν ταυτόχρονα σε τρία διαφορετικά μέτωπα στην Αθήνα».
«Περίπου 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και εκατοντάδες τραυματίστηκαν. Ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε απότομα την Τρίτη, αφού βρέθηκαν 26 άτομα νεκρά κοντά στην πόλη της Ραφήνας, σύμφωνα με τα συνεργεία του Ερυθρού Σταυρού και τον αντιδήμαρχο της περιοχής, Γιώργο Κόκκωλη» μεταδίδει το Al Jazeera. Ο δήμαρχος της Ραφήνας δήλωσε την ότι ο αριθμός των νεκρών «είχε ήδη ξεπεράσει τους 60». Οι πυροσβέστες στο Μάτι δήλωσαν στο Al Jazeera σήμερα ότι ήταν σε θέση να φτάσουν σε μέρη που δεν ήταν δυνατόν να φτάσουν τη Δευτέρα το βράδυ λόγω της δύναμης της φωτιάς. Οι αιτίες των πυρκαγιών είναι ακόμα άγνωστες. Οι αρχές δήλωσαν ότι θα κάνουν χρήση ενός μη επανδρωμένου drone από τις Ηνωμένες Πολιτείες την Τρίτη για να παρακολουθήσουν οποιαδήποτε ύποπτη δραστηριότητα. Ο Αλέξης Τσίπρας και άλλοι Έλληνες αξιωματούχοι εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για το γεγονός ότι πολλές μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν ταυτόχρονα» μεταδίδει το αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο.
«Η ελληνική κυβέρνηση μιλά για μια ‘εθνική τραγωδία’, η αστυνομία και οι πυροσβέστες την αποκαλούν ‘το χειρότερο δυνατό σενάριο’» γράφει η γερμανική Die Zeit. Ακόμη και αυτές οι δραματικές λέξεις δεν μπορούν να συγκρατήσουν τη φρίκη των καταστροφικών δασικών πυρκαγιών στην πυκνοκατοικημένη περιοχή της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής. Τουλάχιστον 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, αρκετοί από τους οποίους κάηκαν ζωντανοί. Και αυτό είναι μόνο ένας πρόωρος απολογισμός. Μια τεράστια έκταση 40 χλμ καταστράφηκε. Αλλά υπάρχουν και καλά νέα, οι περισσότερες πυρκαγιές έχουν τεθεί υπό έλεγχο. Ο δήμαρχος της Ραφήνας, Βαγγέλης Μπούρνους, είπε σήμερα στο ραδιόφωνο, αυτό που πολλοί φοβούνται, ότι ο αριθμός των θυμάτων ενδέχεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Μόνο στην περιοχή του, λέγεται ότι έχουν καταστραφεί τουλάχιστον 1.200 σπίτια, καταλήγει η γερμανική εφημερίδα.
«Ενώ η αντιπολίτευση ασχολείται με την υπόθεση Μπεναλά , ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν βγαίνει από τη σιωπή του για να εκφράσει μήνυμα αλληλεγγύης στην Ελλάδα, στο έλεος φονικών πυρκαγιών» γράφει η Le Monde. Ο λογαριασμός Twitter του Μεγάρου των Ηλυσίων είχε σιγήσει τις τελευταίες μέρες και ενώ μαινόταν η υπόθεση Μπεναλά. Αλλά δεν είναι γι’ αυτή την υπόθεση, που έχει ταρακουνήσει και έχει παραλύσει την πολιτική ζωή στη Γαλλία, που ο Γάλλος Πρόεδρος λύνει τη σιωπή του, σχολιάζει η εφημερίδα. «Οι σκέψεις μας πηγαίνουν στην Ελλάδα και τα θύματα των τρομερών πυρκαγιών. Η Γαλλία και η Ευρώπη εκφράζουν την αλληλεγγύη τους τόσο προς τη Σουηδία όσο και προς την Ελλάδα και προσφέρουν βοήθεια» αναφέρει το μήνυμα στον λογαριασμό του Μακρόν.
Ο ανθρώπινος απολογισμός των πυρκαγιών που καταστρέφουν τα περίχωρα της Αθήνας δεν σταματά να βαραίνει. Στους 50 ήταν οι νεκροί το πρωί της Τρίτης. 26 πτώματα βρέθηκαν στην αυλή ταβέρνας στο Μάτι, παραλιακό οικισμό που χτυπήθηκε σφοδρά από τις φλόγες. Οι αρχές αναζητούν ακόμα αγνοουμένους στα αποκαΐδια των σπιτιών. Πολλές δεκάδες σοβαρά τραυματισμένοι περιθάλπονται στα νοσοκομεία. Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε ταυτόχρονα σε πολλά μέτωπα και ευνοήθηκε από τους σφοδρούς ανέμους και το κύμα καύσωνα που έχουν χτυπήσει τη χώρα. Ενώ οι πυρκαγιές συνεχίζουν να εξελίσσονται την Τρίτη, η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε διεθνή βοήθεια. Τουλάχιστον 50 άνθρωποι χάθηκαν, σύμφωνα νε τον προσωρινό απολογισμό. Ο παραλιακός οικισμός Μάτι πληρώνει το βαρύτερο τίμημα. «Είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή για την Αττική, είναι μια πολύ δύσκολη νύχτα για την Ελλάδα» δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ενώ οι πυρκαγιές κατέκαιαν σε διάφορα μέτωπα, ιδιαίτερα στην Αττική, προς την Κόρινθο και την Κρήτη. Επιστρέφοντας εσπευσμένα από τη Βοσνία, ο Αλέξης Τσίπρας βρήκε μία κατάσταση «εκτός ελέγχου» και μια «εικόνα χωρίς κοινό μέτρο». Την Τρίτη η Ελλάδα ξυπνούσε σε σοκ: 50 νεκροί και 170 τραυματίες. Οι αρχές φοβούνται ότι, ο ήδη τραγικός απολογισμός, θα βαρύνει καθώς έξι τουλάχιστον φωτιές ήταν ακόμα ανεξέλεγκτες το πρωί. Τα περισσότερα άτομα εγκλωβίστηκαν στα σπίτια τους ή στα αυτοκίνητά τους κοντά σε Μάτι και Ραφήνα γύρω στα 40 χιλιόμετρα ΒΑ της Αθήνας. 26 νεκροί βρέθηκαν σε αυλή κοντά σε ταβέρνα στο Μάτι, απανθρακωμένοι, 30 μέτρα από την παραλία. «Προσπαθούσαν να ξεφύγουν προς τη θάλασσα, δεν είχαν καιρό να καταφύγουν στην παραλία…. δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την εικόνα» δήλωσε ο πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού, Ν. Οικονομόπουλος. Οι εικόνες κυκλοφορούν στα ελληνικά μέσα: Άλλοι τέσσερις νεκροί έχουν βρεθεί από τις λιμενικές αρχές της χώρας. Προσπαθώντας να γλιτώσουν πολλοί άνθρωποι κατέφυγαν στη θάλασσα, όπου έπρεπε να αντιμετωπίσουν τα τεράστια κύματα, ενώ γύρω στους 700 παρέμειναν στις παραλίες της Αττικής περιμένοντας να οδηγηθούν προς το λιμάνι της Ραφήνας ώστε να σιγουρευτούν. Η αστυνομία κινητοποίησε το πρωί της Τρίτης πολλά σκάφη για να τους μεταφέρει και ιατρική ομάδα εν πλω για να παράσχει πρώτες βοήθειες. Εθελοντές μέσω Twitter καλούσαν ιδιοκτήτες σκαφών σε βοήθεια και πολλοί εθελοντές συνεισέφεραν με τα καΐκια τους στην εκκένωση των εγκλωβισμένων, ενώ εθελοντές ταξί έφτασαν στα περίχωρα της Ραφήνας για να βοηθήσουν στη μεταφορά των ανθρώπων προς την Αθήνα. Ο Ν. Οικονομόπουλος φοβάται πως ο απολογισμός θα βαρύνει πολύ, «καθώς ακόμα ελέγχονται σπίτια και αυτοκίνητα». Στην Κίνετα, δεύτερο σοβαρό μέτωπο στην Αττική, η κατάσταση ήταν εξίσου κρίσιμη καθώς έκλεισε η Εθνική Οδός Αθηνών- Κορίνθου και το τρένο σταμάτησε να λειτουργεί για πολλές ώρες. Στην Κρήτη η φωτιά δεν απείλησε κατοικημένες περιοχές και τέθηκε υπό έλεγχο την Τρίτη το πρωί.
Στα κοινωνικά δίχτυα πολλοί άνθρωποι, των οποίων συγγενείς αγνοούνταν στις περιοχές αυτές δημιούργησαν το hashtag #pirkagia τοποθετώντας τις φωτογραφίες τους και αναζητώντας νέα τους. Οι εμπρησμοί είναι συχνό φαινόμενο στην Ελλάδα. Το 2007, στις πιο καταστροφικές πυρκαγιές με 77 νεκρούς στην Πελοπόννησο και Εύβοια, η τότε κυβέρνηση δέχτηκε την κατακραυγή για την έλλειψη αποτελεσματικότητας σε αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο Κ. Μητσοτάκης αρκέστηκε να πει: «είναι η ώρα του πένθους, της ενότητας και της αλληλεγγύης» καταλήγει η Le Monde.
Οι γιγαντιαίες πυρκαγιές που κατέστρεψαν περιοχές στην Αττική, έχουν ως αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 60 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών, σύμφωνα με προσωρινό απολογισμό, γράφει η Le Figaro. Υπάρχουν επίσης, σύμφωνα με προηγούμενο απολογισμό της κυβέρνησης, τουλάχιστον 172 τραυματίες, πολλοί εκ των οποίων σοβαρά. ιδιαίτερα στο παραθαλάσσιο οικισμό Μάτι.
«Σήμερα, 24 Ιουλίου, ο προσωρινός απολογισμός των θυμάτων των πυρκαγιών είναι 60 νεκροί. Δεκάδες άτομα έχασαν τη ζωή τους, 119 είναι τραυματίες. Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν εσπευσμένα τα σπίτια τους, κυνηγημένοι από τη φωτιά. Κατάπληκτοι από τη βία της φωτιάς, ορισμένοι έσπευσαν να βρουν καταφύγιο στην παραλία και μέσα στη θάλασσα. Υπέστησαν ωστόσο εγκαύματα. Ολόκληρη τη νύχτα, Δευτέρας προς Τρίτη, οι πυροσβέστες προσπάθησαν μάταια να κάνουν τις φλόγες να υποχωρήσουν. Αλλά φαίνονταν μάλλον ανήμποροι μπροστά στο μέτωπο των πυρκαγιών. Πολλές εκατοντάδες άτομα διέφυγαν μέσω θαλάσσης. Σήμερα το πρωί, οι κάτοικοι ανακάλυψαν το εύρος των ζημιών. 26 άτομα βρέθηκαν απανθρακωμένα στην αυλή μιας βίλας. Οι επιζήσαντες είναι σε κατάσταση σοκ» αναφέρει στην ιστοσελίδα του ο ραδιοφωνικός σταθμός France Info.

 Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Η Μαμά και η Πουτάνα (1973)

Η αγάπη μου για τον κινηματογράφο ξεκίνησε από τα παιδικά μου χρόνια. Όμως η ουσιώδης εντρύφηση μου σ' αυτήν την τέχνη σηματοδοτήθηκε όταν άρχισα να διαβάζω το περιοδικό "Σινεμά". Δε θυμάμαι αν είχε προσφερθεί σε βιντεοκασέτα ή την είχα διαβάσει σε κάποιο άρθρο, αλλά απ' αυτό το περιοδικό άκουσα για πρώτη φορά τον τίτλο αυτής της ταινίας. Αμέσως με στοίχειωσε. Πως είναι δυνατόν να βγαίνει ένα έργο στους κινηματογράφους που να περιέχει στον τίτλο του την λέξη "πουτάνα"; Μ' αυτήν την απορία, πάντα αναζητούσα την αφορμή να αφιερώσω τέσσερις ώρες για να δω ένα ακόμη κινηματογραφικό έπος. Μπορεί σήμερα για πολλούς να θεωρείται η συγκεκριμένη ταινία ξεπερασμένη, αλλά για μένα παραμένει διαχρονική διότι αναλύει με εξαιρετική σχολαστικότητα τα πάθη, τις ανασφάλειες και τον πόνο που αφήνουν οι ανολοκλήρωτοι έρωτες. 

Η ιστορία δεν έχει έναν μόνο ήρωα αλλά τρεις, οι οποίοι θα μπορούσαν να ανήκουν σ' ένα πρόσωπο. Βασικός της πρωταγωνιστής είναι ο νεαρός Αλεξάντερ. Ένας κλειστός μποέμ τύπος που περνάει την ώρα του σε μπουάτ διαβάζοντας εφημερίδες, φιλοσοφώντας με φίλους και φλερτάροντας με νεαρές κοπέλες που συναντά εκεί.  Ήδη τσακισμένος από μία παλιά σχέση, προσπαθεί να βρει την κατάλληλη κοπέλα που θα του κλέψει ξανά την καρδιά. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίμονης αναζήτησή του, φιλοξενείται στο σπίτι μιας μεγαλύτερης γυναίκας με την οποία διατηρούν μια ελεύθερη ερωτική σχέση. Οι εύθραυστες ισορροπίες όμως αρχίζουν να ταλανίζονται επικίνδυνα όταν ο Αλεξάντερ γνωρίζει την Γερμανοπολωνή νοσηλεύτρια Βερόνικα. Η ευθυνόφοβη φύση του, τον οδηγεί σε μια ταλάντευση. Από την μια έχει την σιγουριά και την ασφάλεια που του προσφέρει η μεγαλύτερη ερωμένη κι από την άλλη ελκύεται από την ελεύθερη φύση της νεαρής κοπέλας. Με το να καθυστερεί όμως να πάρει μια απόφαση, φέρνει τις δυο γυναίκες σε μία ατέρμονη εγωιστική και κτητική σύγκρουση.

Η ιστορία μας γυρνάει στην εποχή που το Παρίσι ήταν ακόμη μουδιασμένο από τον Μάη του '68. Μποέμ τύποι, επηρεασμένοι από κείμενα του Σαρτρ, προσπαθούν να βρουν το χαμένο νόημα της ζωής κι εφαρμόζουν το δικαίωμα στην τεμπελιά. Πολύωρες συζητήσεις που δεν καταλήγουν πουθενά κι αερολογίες με τις οποίες προσπαθούν να γοητεύσουν τις κοπέλες. Κυνηγούν το πρωτοποριακό κι αυτό που θα κάνει μεγάλη εντύπωση αλλά με ουσία μηδέν, όπως ο τύπος που έκοψε το χέρι του για να το εκθέσει. Το απόγειο της Nouvelle Vague. 

Πάνω σ' αυτήν την τάση πατάει η συγκεκριμένη ταινία κάτι που την μετατρέπει σε εργαλείο ανάλυσης και προβληματισμού. Ο Αλεξάντερ είναι η εκπροσώπηση της ανδρικής ανασφάλειας και του ανόητου παλιμπαιδισμού. Εμμονικός με την πρώην ερωμένη του, μας παρουσιάζει όλο το φάσμα του ανδρικού εγωισμού που δεν αποδέχεται πως κάποιος άλλος άνθρωπος έχει προχωρήσει τη ζωή του. Επιμένει να ακούσει λόγια που ο ίδιος θέλει κι όταν δε συμβαίνει αυτό πηγαίνει στο άλλο άκρο. Η εκνευριστική ανώριμη φύση του μετατρέπεται σε εφηβικό ενθουσιασμό όταν γνωρίζει τη νοσηλεύτρια. Όπως ο ίδιος δηλώνει σε έναν φίλο του, ερωτεύεται τη νέα κοπέλα επειδή του θυμίζει την προηγούμενη σχέση του. 

Τι συμβαίνει όμως όταν διαπιστώνει πως η νέα του σύντροφος δεν έχει και την ίδια προσωπικότητα; 

Πέφτει στα μάτια του, αρχίζει να την αγνοεί κι αναπτερώνεται ο εγωισμός του όσο εκείνη τον κυνηγάει. Την ίδια στιγμή απολαμβάνει τη ζήλια της μεγαλύτερης ερωμένης του. Με λίγα λόγια, καλύπτει το κενό που νιώθει μέσα του βλέποντας δυο γυναίκες να λιώνουν γι' αυτόν. Το να παίζει όμως κανείς με την ψυχολογία και την διάθεση άλλων ανθρώπων έχει κι ένα όριο. Όταν αυτό ξεπερνιέται αρχίζει η τραγωδία. 

Οι δυο κοπέλες συνειδητοποιούν πως η μία αλληλοσυμπληρώνει την άλλη. Αυτό έχει ως συνέπεια να δυσκολεύει το μέτρο σύγκρισης μεταξύ τους κάτι που τις εμποδίζει στο να συγκρουστούν. Η μια ζηλεύει την άλλη αλλά παράλληλα τη θαυμάζει. Συμπάθια και μίσος μαζί. Αυτό όμως που αναγνωρίζει η μία στα μάτια της άλλης είναι πως αγαπούν τον ίδιο άνθρωπο με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ένταση. Αξίζει όμως αυτή η αγάπη;

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα ακόμη ερωτικό τρίγωνο αλλά η πολυπλοκότητα της κατάστασης το αναιρεί. Οι συνεχείς κι ατελείωτοι διάλογοι φανερώνουν τον πόνο του χωρισμού και τον συναισθηματικό βρόχο όταν ο ερωτισμός τελειώνει. Επηρεασμένη αρκετά η ταινία με την φιλοσοφία του Σαρτρ, πατάει πάνω στις λέξεις προσπαθώντας μέσα από τους διαλόγους να τους δώσει μία υλιστική υπόσταση. Οι λέξεις αυτές σε τραβάνε μέσα στο έργο και σου δίνουν την αίσθηση πως κι εσύ είσαι παρόν στην κουβέντα ως ένας ντροπαλός φίλος που προτιμά να ακούει παρά να μιλάει. Ως θεατής σε μια ερωτική πράξη που προσπαθείς να συμμετάσχει αλλά ένα χέρι σε ωθεί μακριά. Κι εκεί έρχεται η απόγνωση κι η μελαγχολία. 

Γίνεσαι μάρτυρας της ψυχικής αταξίας και της σήψης που προκαλεί ο συντηρητισμός. Συνειδητοποιείς πως δε μπορείς να κάνεις την επανάστασή σου καθώς παραμένεις προσκολλημένος σε ήθη κι αξίες ξεπερασμένες. Στέκεσαι στον τοίχο και κλαις με λυγμούς για το άδικο. Πως γίνεται ένας άνδρας που έχει πάει με εκατό γυναίκες να θεωρείται μάγκας ενώ μια γυναίκα που έχει πάει με εκατό άνδρες να θεωρείται πουτάνα; Τελικά αξίζει να ανήκεις στον προοδευτικό κόσμο όταν δε σε προβληματίζει αυτή η σύγκριση; 

Άραγε έχεις εισχωρήσει στην ερωτική απελευθέρωση ή παραμένεις ακόμη πουριτανός οπότε τσάμπα η μελέτη που έχεις κάνει στις ιδέες του Μαρξ, του Σαρτρ και του Καστοριάδη; 

Κι η αγάπη; Τι είναι τελικά η αγάπη; Την απαντάει πολύ όμορφα η Βερόνικα στο ξέσπασμά της. Μπορεί να την θεωρούν πουτάνα για την σεξουαλική της απελευθέρωση αλλά η ίδια πιστεύει πως η πραγματική αγάπη βρίσκεται σε ένα ζευγάρι που συνειδητοποιημένα θέλει να κάνει ένα παιδί. Με λίγα λόγια να δώσει σάρκα κι οστά στα συναισθήματα που τρέφει ο ένας για τον άλλον. 

Η "Μαμά κι η Πουτάνα" είναι μία ταινία ευαίσθητη κι ανατρεπτική. Τονίζει τις δυσκολίες μιας κοινωνίας που μεταβάλλεται απότομα κάνοντας τους ανθρώπους να χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους. Παράλληλα αποθεώνει την τρυφερότητα του έρωτα, τον πόνο της απώλειας και την αγωνία του χρόνου που κυλά ασταμάτητα και φθείρει τους ανθρώπους τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. 

Ένα μοναδικό για το είδος του αριστούργημα. 

Βαθμολογία: 9/10

Όσα μας συμβαίνουν είναι απείρως σημαντικότερα από εκείνα που γράφουμε

Η συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου που δόθηκε στον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, δημοσιεύθηκε στις 21/1/2014.

«Στιχουργός τραγουδιών, που τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν πολύ, ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστορικός της Σύρου και του μουσικού της θεάτρου, μανιώδης συλλέκτης, ζωγράφος, δημιουργός κολάζ, αλλά και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, στα οποία θα πρέπει να προστεθούν και τα φωτογραφικά του άλμπουμ, ο Μάνος Ελευθερίου είναι ένας παραγωγός με πολλαπλά τάλαντα. 
Γεννημένος στην Ερμούπολη και βραβευμένος στα τέλη της χρονιάς που πέρασε με το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, ο Μ. Ελευθερίου κάνει μια αναδρομή στη μακρά του διαδρομή στην τέχνη και μιλώντας για το έργο του λέει πως «όσα μας συμβαίνουν είναι απείρως πιο σημαντικά από εκείνα που γράφουμε, με τη διαφορά ότι δεν τα υπολογίζουμε». Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μ. Ελευθερίου τονίζει πως μολονότι το γράψιμο είναι κάτι που τον αναγκάζει να περνάει δύσκολες νύχτες, αποτελεί έναν τρόπο για να παρατείνει τη ζωή του. Μιλάει επίσης για τα τραγούδια του, πολλά από τα οποία έχει αρχίσει τώρα να διορθώνει, για τα ιστορικά του μυθιστορήματα και την ενδελεχή έρευνα, που έχει κάνει, προκειμένου να ζωντανέψει τη συριανή κοινωνία του τέλους του 19ου αιώνα (από προγράμματα θεάτρων και φωτογραφικές συλλογές μέχρι χειρόγραφα μενού εστιατορίων), καθώς και για τα βιβλία του για παιδιά, που οφείλονται στα συνεχή «πάρε-δώσε» του με την παιδική του ηλικία.

ΕΡ: Κατά τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε είχατε μιαν έντονη εκδοτική δραστηριότητα. Είστε πάντοτε ενεργός και άκρως παραγωγικός...

ΑΠ: Όσο περνούν τα χρόνια, το μυαλό μου στρέφεται όλο και συχνότερα στην παιδική μου ηλικία. Από εκεί αντλώ συνεχώς εικόνες, ονόματα, αλλά και κουτσομπολιά. Το κουτσομπολιό, κουσέλι όπως το λένε στη Σύρο, ήταν απαραίτητο στις κουβέντες των γυναικών τα βράδια έξω από τα σπίτια τους. Πρέπει να υπογραμμίσω πως κατά τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας βασίλευε η απόλυτη φτώχια. Ταξιδεύοντας ξανά και ξανά στο παρελθόν, σκέφτομαι πως έχω πετάξει από τη μνήμη μου πράγματα τα οποία δεν με ενδιέφεραν κι έχω κρατήσει άλλα. Μεγάλωσα και βάζω σε τάξη τα πράγματα του εαυτού μου: επιλέγω, αλλά και σβήνω ή διαγράφω. Επίσης, έχω περιορίσει, για λόγους υγείας, τις χαρές της ζωής μου: το ποτό και το τσιγάρο. Ποιο είναι, όμως, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία; Όσα μας συμβαίνουν είναι απείρως πιο σημαντικά από όσα γράφουμε - αλλά δεν τα υπολογίζουμε. Όταν γράφω για ένα ζήτημα που με καίει, νομίζω πως θα βγει κάτι καλό -μια μπαλάντα, ας πούμε- αλλά σιγά-σιγά αρχίζω να αρρωσταίνω. Έχω εδώ και πολλά χρόνια την εντύπωση πως γράφω μέσα σε μιαν ομίχλη. Χωρίς να με κυνηγάει κανενός το αίμα, όποτε γράφω, ζω τις νύχτες του Μακμπέθ. Κακά, όμως, τα ψέματα: γράφω γιατί έτσι δίνω παράταση στη ζωή μου.

ΕΡ: Οι στίχοι των τραγουδιών σας συγκεντρώθηκαν πριν από λίγο καιρό σε έναν τόμο που, υπό τον τίτλο «Τα λόγια και τα χρόνια» καλύπτουν πενήντα χρόνια δουλειάς. Πώς αποτιμάτε σήμερα αυτή τη μακρά πορεία και πώς θα τη συσχετίζατε με την ποίησή σας;

ΑΠ: Πολλά τραγούδια δεν μου αρέσουν κι έχω αρχίσει ήδη να τα διορθώνω. Δουλεύω τώρα πάνω στο κομμάτι «Του κάτω κόσμου τα πουλιά», ένα τραγούδι που θα ήθελα να ξαναερμηνεύσει ο Γιώργος Νταλάρας. Όσο για την ποίηση, μπορεί όντως να υπάρχει στα τραγούδια μου. Οι άλλοι το πιστεύουν. Ο ίδιος δεν μπορώ να πω. Πάντως, τα τραγούδια μου άρεσαν πολύ στον Νίκο Γκάτσο. Τα συζητούσαμε τα μεσημέρια που βγαίναμε για φαγητό. Σε όλη μου τη ζωή έγραφα παράλληλα με τα τραγούδια την ποίηση και τα πεζά μου. Είχα πάντα στρατιωτική πειθαρχία ως προς τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμουν κι αυτό με βοήθησε πολύ. Δουλεύω σταθερά ένα δεκάωρο την ημέρα κι όταν χάσω κάποιες ώρες λόγω άλλων πραγμάτων τα οποία έχω να κάνω, σπεύδω την επομένη να τις αναπληρώσω. Τα τραγούδια τα έγραψα για βιοποριστικούς λόγους, τα άλλα με απασχόλησαν και με απασχολούν ως συγγραφέα.

ΕΡ: Στα ιστορικά σας μυθιστορήματα, στον Καιρό των χρυσανθέμων (2004), στη Γυναίκα που πέθανε δύο φορές (2006), αλλά και στο Πριν από το ηλιοβασίλεμα (2011), το βασικό σας θέμα είναι το θέατρο και η ζωή των ηθοποιών όχι μόνο επί σκηνής, αλλά και εκτός αυτής. Πώς μαζέψατε πώς επεξεργαστήκατε το υλικό σας;

ΑΠ: Η σκηνή με την οποία ανοίγει ο Καιρός των χρυσανθέμων είναι τοποθετημένη στο 1896. Βρισκόμαστε σε ένα αστικό σπίτι της εποχής στην Ερμούπολη και εκείνο που περιγράφεται είναι ένα δείπνο, το οποίο παραθέτουν οι οικοδεσπότες σε μια ομάδα ηθοποιών. Έπρεπε να βρω οτιδήποτε σχετιζόταν με την οικοσκευή εκείνου του σπιτιού: τι πίνακες θα υπήρχαν κρεμασμένοι στους κήπους, αλλά και τι ακριβώς θα σερβιριζόταν στους συνδαιτυμόνες. Τα πιάτα που σερβιρίστηκαν τα διάλεξα από χειρόγραφα μενού, τα οποία έχω στη συλλογή μου. Πρόκειται για τα μενού τα οποία έδιναν στους πελάτες τους τα εστιατόρια του τέλους του 19ου αιώνα στο νησί. Χρησιμοποίησα επίσης συνταγές μαγειρικής τις οποίες δημοσίευε στην Εφημερίδα των Κυριών η Καλλιρρόη Παρρέν. Τα κρασιά τα πήρα από αντίστοιχες λίστες, όπως και τα γαλλικά κονιάκ και τον τύπο των κρυστάλλινων ποτηριών. Για τις περιγραφές των φουστανιών των ηθοποιών χρησιμοποίησα φωτογραφίες από φωτογραφικές συλλογές κυριών εκείνων των χρόνων, θεατρικά προγράμματα, όπως και χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων και χειρόγραφο της Σάρα Μπερνάρ, της οποίας ο σύζυγος ήταν γιος δημάρχου της Ερμούπολης. Έτσι προέκυψε η ιστορία της μουσικής, του θεάτρου και των ηθοποιών μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου.

ΕΡ: Με αντίστοιχη μέθοδο δουλέψατε και στα Μαύρα μάτια, ένα άλλο βιβλίο σας που κυκλοφόρησε το 2013 και μιλάει για τον Μάρκο Βαμβακάρη και τη συριανή κοινωνία κατά το διάστημα 1905-1920;

ΑΠ: Για τα Μαύρα μάτια το υλικό μου το άντλησα κυρίως από τα λαϊκά περιοδικά. Εκεί εντόπισα πολλές συνεντεύξεις του Μάρκου Βαμβακάρη. Οι μεγάλες εφημερίδες δεν τον καταδέχονταν κι έτσι μιλούσε σε τέτοια περιοδικά. Για να γράψω αυτό το βιβλίο κατέφυγα και σε ιστορικά στοιχεία για το θέατρο στην Ερμούπολη. Σκοπός μου, βέβαια, ήταν να αποδώσω, όσο πιο ζωντανά γινόταν, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Έψαξα επίσης πολύ για τα ονόματα των μουσικών. Βρήκα μπουζουξή από τη Σύρο που τραγούδησε με τον ανιψιό του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στα σύνορα Γερμανίας και Πολωνίας.

ΕΡ: Μια άλλη πλευρά της δημιουργίας σας είναι τα φωτογραφικά σας βιβλία, όπως και τα βιβλία σας για παιδιά.

ΑΠ: Με τη φωτογραφία ήθελα να πιάσω λεπτομέρειες και διαστάσεις που δεν έβλεπαν οι άλλοι. Εξ αυτού και ο σχολιασμός των φωτογραφιών. Τα παιδικά βιβλία οφείλονται στα συνεχή πάρε-δώσε που έχω με την παιδική μου ηλικία. Είδα ως παιδί τρομαχτικά πράγματα κι αυτό δεν ήταν υπόθεση μόνο ενός τόπου, αλλά ολόκληρης της Ελλάδας. Στο σχολείο μου στο δημοτικό τα τρία τέταρτα των παιδιών ήταν ξυπόλητα. Ίσως γι αυτό κάνω τώρα συλλογή από ό,τι έχει σχέση με δημοτικά σχολεία: ομαδικές φωτογραφίες μαθητών, γραμμένα ή άγραφα μαθητικά τετράδια, ενδεικτικά δημοτικών σχολείων, έλεγχοι.

ΕΡ: Τι ετοιμάζετε;

ΑΠ: Έχω ένα τελειωμένο και δύο μισά μυθιστορήματα. Κανένα από αυτά δεν είναι ιστορικό. Έχω και μια άλλη συλλογή πεζών που έχω ονομάσει «Ιστορίες ανθρώπων». Είναι ιστορίες που έχω διαβάσει στις εφημερίδες: πολιτικές, ερωτικές, σεξουαλικές. Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν επίσης διάφορα εμβόλιμα όνειρα. Κανένα δεν ξεπερνά τη μία ή τις δύο σελίδες. Έχω επιπλέον έτοιμη μια ποιητική συλλογή και καμιά πενηνταριά έμμετρα παραμύθια.

«Μεμονωμένα» ναυάγια

Του Παντελή Μπουκάλα

Ο χαρακτηρισμός «μεμονωμένα περιστατικά» είναι μια καλούτσικη φόρμουλα για να βάζουμε στον ύπνο τις ευθύνες μας και να μεταθέτουμε τους αναγκαίους σχεδιασμούς στο αύριο και το μεθαύριο. Πόσα ακριβώς περιστατικά του ίδιου περιεχομένου απαιτούνται ώστε να αποσυρθεί ο χαρακτηρισμός αυτός, που επιστρατεύεται για να μειωθεί η σημασία τους, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Η αναβλητικότητα έχει τα δικά της μαθηματικά, ο δε ωχαδερφισμός και ο κυνισμός έχουν τη δική τους στατιστική. 

Ενα επιπλέον ναυάγιο στη Μεσόγειο, λοιπόν, αυτή τη φορά στ’ ανοιχτά της Κύπρου, κοντά στην κατεχόμενη Γιαλούσα, και τριάντα επιπλέον νεκροί δεν αλλάζουν σοβαρά τη στατιστική του θανάτου. Οπότε δεν συντρέχει λόγος και ν’ αλλάξουν τη ματιά και τη σκέψη μας. Δεν συντρέχει δηλαδή λόγος να πιστέψουμε ότι το νέο συμβάν δεν είναι μεμονωμένο, αλλά συνδέεται με τα πολλά προηγούμενά του ανά τη Μεσόγειο. Καλύτερα να το δούμε αποσπασματικά, γιατί έτσι θα έχουμε τη συνειδησιακώς επωφελή δυνατότητα να το χρεώσουμε στην «κακιά ώρα». Αν όμως το εξετάσουμε σαν τμήμα της μεγάλης εικόνας, αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τους πολέμους, την τρομοκρατία, τη φτώχεια, την ερημοποίηση, τον Τρίτο Κόσμο και την πολύχρονη αφαίμαξή του από τον Πρώτο, ίσως οι τύψεις βρουν μια τρυπούλα στο πανευρωπαϊκό μας τείχος και χαλάσουν την ησυχία μας. 

Το ερώτημα με το οποίο κάθε Σαλβίνι, Λεπέν ή Ορμπαν είναι βέβαιος ότι αποστομώνει τους κουφιοκεφαλάκηδες ουμανιστές είναι απλό, άλλωστε οι δημοκόποι της εθνικιστικής «χριστιανικής καθαρότητας» απεχθάνονται τα περίπλοκα: «Μα γιατί ξεσπιτώνονται όλοι αυτοί; Γιατί παρατάνε την Ασία τους και την Αφρική τους, σέρνοντας και τα παιδιά τους μαζί, οι ύπουλοι, σαν δούρειους ίππους, για να συγκινήσουν τους ευαισθητούληδες;» Αν τους ακούγαμε όμως, αν δεν τους αφήναμε να ναυαγούν αβοήθητοι ή να θαλασσοδέρνονται ανεπιθύμητοι, θα είχαν να μας αντιτάξουν τα δικά τους απλά λόγια: «Το ερώτημα δεν είναι γιατί φεύγουμε όσοι φεύγουμε. Το ερώτημα είναι γιατί δεν φεύγουν και όλοι οι υπόλοιποι από πατρίδες σακατεμένες, καθημαγμένες, πάμπτωχες, κι ας ξέρουν ότι θα πέσουν σε χέρια ληστών και εκβιαστών, ή ότι μπορεί να πεθάνουν στην έρημο ή στη θάλασσα». Και τι φταίει η Ευρώπη (δυτική και ανατολική) ή η περιτειχιζόμενη Αμερική; Μα υπάρχει έστω μία ασιατική ή αφρικανική χώρα που να μην πατήθηκε από τα πόδια των λευκών κυρίαρχων, να μη λεηλατήθηκε από τα άπληστα χέρια τους; Και να μη νιώθει πως η Ιστορία τής χρωστάει;

Πηγή: Καθημερινή

Ο τύπος του ακροδεξιού διαδηλωτή

του Νίκου Παρασκευόπουλου

Το ερώτημα, με διάφορες εκδοχές, κοντεύει να γίνει μια σταθερά της εποχής: Είναι ακροδεξιοί όλοι όσοι μετέχουν σε διαδηλώσεις για τη Μακεδονία; Πόσοι ήταν οι ακροδεξιοί που μετείχαν στο κίνημα των «αγανακτισμένων»; Η Αθήνα απαντούσε άλλο οι συγκεντρώσεις στην άνω και άλλο στην κάτω πλευρά της πλατείας Συντάγματος. Στις άλλες πόλεις, όμως, πώς τους ξεχωρίζουμε στο μέτρημα; Πρακτικά αδύνατο.
Η σοβαρότερη εκδοχή του ερωτήματος, μάλιστα, δεν είναι η πολιτική (ένα μέτρημα των δυνάμει ψηφοφόρων). Πολύ περισσότερο βαραίνουν η κοινωνική, η ιστορική και η πολιτιστική διάσταση, ιδίως όταν γνωρίζουμε ότι ένα μέρος της Ακροδεξιάς φτάνει να είναι φιλοναζιστικό. Τονίζω, πάντως, μια εξωστρεφή διάσταση: Η κοινωνική εμβέλεια μιας στάσης που ενέχει στοιχεία φυλετικής ανωτερότητας απέναντι στους άλλους λαούς (…«εσείς τρώγατε βαλανίδια») προφανώς θα αντανακλά στην υπόληψη των άλλων πολιτισμών της Γης για μας. Αφορά την παγκόσμια φήμη του νεότερου ελληνισμού, ή αλλιώς τη συλλογική τιμή μας.
Κατά τη γνώμη μου, όσοι σήμερα συμπορεύονται σε διαδηλώσεις με σύνθημα «Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική» εντάσσονται από την άποψη της κοινωνικής φυσιογνωμίας τους σε τρεις ομόκεντρους κύκλους.
Στον πρώτο κύκλο συναντούμε τους «πατριδοκάπηλους». Πρόκειται για κυνικούς, υποκινητές όχι λόγω ιδεολογίας αλλά λόγω συμφερόντων. Οπωσδήποτε είναι λίγοι, αλλά πολύ επιδραστικοί. Εχουν περίγυρους και προσβάσεις σε φιλικά προς αυτούς ΜΜΕ, ενώ η πραγματική τους δύναμη είναι πολλαπλάσια του περιορισμένου αριθμού τους.
Ο δεύτερος κύκλος περιλαμβάνει ακριβώς τους ακροδεξιούς. Κάποιοι φτάνουν να εκφράζονται με τον ναζισμό, κάποιοι άλλοι όχι. Αυτό όμως που κυρίως τους ορίζει και τους διαφοροποιεί στο ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο της Δεξιάς είναι η πρόταξη της βίας ως μοναδικού εργαλείου «δουλειάς» και πανάκειας.
Αν η εκάστοτε κυβέρνηση είναι γι' αυτούς φιλική ή ανεκτική, τότε εκθειάζουν την κρατική - κατασταλτική βία. Τα πάντα λύνονται μεμιάς, με την τιμωρία. Ξεκινούμε από το σχολείο (βρεμένη σανίδα!) και φτάνουμε σε ώριμες ηλικίες (θαυμάζονται κρεμάλες, ρίψεις προσφύγων στη θάλασσα, φυλακές χωρίς αποφυλάκιση κ.λπ.). Ισοδύναμη εξάλλου είναι η εμπιστοσύνη της Ακροδεξιάς και στους βίαιους παρακρατικούς μηχανισμούς. Στο τρίκυκλο.
Στον δεύτερο αυτό κύκλο υπάγεται πολύ περισσότερος κόσμος. Η περίμετρός του περικλείει όλους τους ψηφοφόρους της Χ.Α.
Υπάρχει όμως κι ένας τρίτος, πολύ ευρύτερος κύκλος. Περιλαμβάνει όλους όσοι, ανεξάρτητα από την πρόταξη πρακτικών και ιδεολογιών βίας, πιστεύουν ότι την κοινωνική – εθνική ταυτότητα (και κατά συνέπεια και την εξουσία και την περιουσία) στον άνθρωπο την παρέχει η καταγωγή, το «κοινό αίμα».
Αυτοί είναι πολλοί. Οι ιδέες τους, ακόμη και αν δεν εκθειάζουν τη βία, ευνοούν πολιτικές ξενοφοβίας και ρατσισμού. Σε μια διαδήλωση π.χ. εθνικιστών δεν διστάζουν να σταθούν δίπλα σε δυναμικούς ακροδεξιούς. Να κρατούν πανό ή να στέκονται δίπλα σε επιγραφές που καταδικάζουν στο σύνολό τους πολιτικούς, ή σε διαδηλωτές με σύμβολα της Χρυσής Αυγής ή κάποτε και με σβάστικες. Αντίθετα, δεν θέλουν να συμπαρατάσσονται με αριστερούς, «συριζαίους» ή πολιτικούς γενικώς. Αισθάνονται πως ανήκουν σε άλλη «φυλή», σε άλλο σύμπαν.
Ακριβώς εξαιτίας αυτού του τρίτου εξωτερικού κύκλου δεν ευσταθεί ο συλλήβδην χαρακτηρισμός των εθνικιστών διαδηλωτών ως ακροδεξιών. Ομως η ιδεολογική συγγένεια και η προσήλωσή τους στο κοινό αίμα («αίμα – τιμή») δεν είναι καθόλου αμελητέα από ιστορική, κοινωνική και πολιτική άποψη. Χωρίς άλλο, τους απομακρύνει από την πεμπτουσία της δημοκρατίας.
Η τελευταία δομείται με βάση το κοινωνικό κριτήριο του κοινού τόπου, σε αντιδιαστολή με εκείνο του κοινού αίματος. Αυτό που εικαστικά είναι ολοφάνερο (η εικόνα της συμπαράταξης σε μια πορεία με τους ακροδεξιούς) είναι επίσης και ουσιαστικό. Οι οπαδοί των γονιδίων δεν διστάζουν, ευκαιρίας δοθείσης, να σχολιάζουν τη δημοκρατία απαξιωτικά («αυτά κάνει η πολλή δημοκρατία»). Δεν ενδιαφέρονται ή δεν γνωρίζουν την παρρησία ή την ισηγορία ως θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αποδοκιμάζουν με κραυγαλέο τρόπο («προδότες» κ.λπ.) την αντίθετη άποψη, καλλιεργούν διχασμούς.
Δεν αποτελεί ελληνική ιδιομορφία η πρόταξη του κοινωνικού επί του πολιτικού. Πρόσφατα και πολύ καθαρά περιέγραψε ο (Αρμένιος) Ο. Kilicdagi (Βλ. «Αυγή», 1/7/2018) την αδυναμία για πολιτική παράκαμψη του κοινωνικού συντηρητισμού στην Τουρκία. Ενας τρόπος ζωής «όπου ο καθένας αρνείται να δεχτεί τον διαφορετικό έστω ως γείτονα» δεν μπορεί να στηρίζει μια προοδευτική διακυβέρνηση. Θα ευνοεί, πάντα, εθνικιστικές και ξενοφοβικές φωνές.
Απλή απάντηση στο ερώτημα για το (ακροδεξιό ή μη) στερεότυπο του εθνικιστή διαδηλωτή δεν υπάρχει. Ανοίγεται, ωστόσο, μια δυνατότητα αυτογνωσίας: να καταλάβουμε τη βαθιά τομή μεταξύ του δημοκράτη και του (οπαδού) του κοινού αίματος. Υστερα ίσως προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τα πράγματα. Υπέρ της δημοκρατίας εννοείται.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Καλή πατρίδα, σύντροφε (1986)

Έχω την εντύπωση πως για πρώτη φορά εντάσσω μία ελληνική ταινία στην κατηγορία "Αριστουργήματα του παρελθόντος". Αναφέρομαι σε μία ταινία που δε γνώριζα μέχρι που έπεσε στα χέρια μου ως προσφορά από μία σαββατιάτικη εφημερίδα. Το "Καλή πατρίδα, σύντροφε" με τράβηξε αρχικά από τον τίτλο της. Μέσα σε τρεις λέξεις αποτυπώνεται όλος αυτός ο πόνος της ξενιτιάς, του ξεριζωμού και της καθημερινής πάλης με την οποία κάποιοι συμπατριώτες μας προσπάθησαν να διατηρήσουν τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας μας, χιλιόμετρα μακριά. Παράλληλα με συγκίνησε η εξαιρετική συνέντευξη που παραχώρησε ο σκηνοθέτης Λευτέρης Ξανθόπουλος στην εφημερίδα (αξίζει να τη διαβάσετε εδώ). Έχοντας πλέον παρακολουθήσει την ταινία, μπορώ να πω με βεβαιότητα πως η συγκίνηση κι η ανατριχίλα που πρόσφερε το έργο ήταν πολύ πιο έντονες απ' όσο υπόσχονταν ο τίτλος κι η συνέντευξη του δημιουργού.

Το χωριό Μπελογιάννης στα νότια σύνορα της Ουγγαρίας, το άκουσα πρώτη φορά όταν επισκέφθηκα την μαγυάρικη γη πριν από δέκα χρόνια. Με ελλιπής ακόμη γνώση πάνω στη σύγχρονη κι άγνωστη για πολλούς από εμάς ιστορία, δε κατάφερα να συνειδητοποιήσω εξαρχής την τραγική μοίρα των κατοίκων αυτής της κοινότητας. Αντιθέτως ένιωσα περήφανος που υπήρχε ένα ελληνόφωνο χωριό στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης. Όταν όμως άρχισα να ψάχνω ντοκουμέντα και μαρτυρίες για τον Ελληνικό Εμφύλιο, προσέγγιζα όλο και περισσότερο την αλήθεια, μ' αποτέλεσμα να αποκτήσει άλλο νόημα η ύπαρξη της συγκεκριμένης ελληνικής κοινότητας, όπως κι άλλων τόσων που δημιουργήθηκαν σε χώρες του Ανατολικού Μπλοκ. 

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Ξανθόπουλος γύρισε ένα ντοκιμαντέρ που μπορώ να το χαρακτηρίσω ως έργο-ζωής αντίστοιχο με την πολυαγαπημένη "Αγέλαστος Πέτρα" του Φίλιππου Κουτσαφτή. Δεν τον ωθούσε μόνο ένα ηθικό χρέος απέναντι στην Ιστορία κι ενάντια στη λήθη που προσπαθεί να σβήσει την κοινή μας μνήμη, αλλά τον τραβούσε και μία εσώψυχη ανάγκη να 'ρθει πιο κοντά στον πατέρα του. Μια αμεσότητα που πηγάζει σε κάθε πλάνο που ανοίγεται στην οθόνη και σε κάθε λέξη που βγαίνει από τα χείλη των κατοίκων του συγκεκριμένου χωριού.

Όλα τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην ταινία είναι κάτοικοι του χωριού. Η αμηχανία τους στις ερμηνείες φανερώνει την ειλικρίνεια και την καλοπροαίρετη διάθεση που έχουν στο να μοιραστούν μαζί μας τον πόνο τους γι' αυτά που τράβηξαν οι ίδιοι κι οι γονείς τους αλλά και τον νόστο τους για την Ελλάδα. Η ιστορία είναι γεμάτη πολλά πρόσωπα. Ένας παππούς ξεναγεί το εγγόνι του που μόλις έφτασε στο χωριό με το τραίνο. Ένας Ούγγρος αγρότης προσπαθεί να πείσει την ερωμένη του να μη παντρευτεί αλλά και να μη γυρίσει στην Ελλάδα. Η Ελληνίδα που παντρεύεται μοιράζεται με τις φίλες της την επιθυμία της για τον επαναπατρισμό αλλά και τον φόβο που της προκαλεί η άγνωστη πατρίδα. Οι φίλες της προτιμούν να μείνουν Ουγγαρία καθώς νιώθουν περισσότερη ασφάλεια εκεί. Ο κοινοτάρχης που προϋπαντεί ένα πούλμαν με Έλληνες από την Γερμανία, όπου τους περιγράφει τη σύντομη ιστορία του χωριού. Ο βοσκός που περιφέρεται στο χωριό με τα ζώα του επιμένοντας να φορά την αντάρτικη στολή. Και τέλος, ο μικρός εγγονός που περιφέρεται στο χωριό συλλέγοντας ιστορίες από τους ανθρώπους. 

Κάθε μαρτυρία κι ένας διαφορετικός γολγοθάς. Όλοι μαζί όμως συμπληρώνουν την κοινότητα του χωριού, η οποία μετατρέπεται σε μία μοναδική οντότητα. Σύσσωμο το χωριό σε χαρές και λύπες, σε γάμους και κηδείες. Κανείς δε νιώθει μόνος. Κάθε φορά που κάποιος πέφτει, ένα αλληλέγγυο χέρι στρέφεται προς το μέρος του για να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Ανιδιοτελείς κινήσεις κι ανθρώπινες στιγμές που ώρες ώρες σε κάνουν να ζηλεύεις την αδελφοσύνη και την αγαθή αγάπη αυτών των ανθρώπων. Εξάλλου μαζί πολέμησαν στα βουνά, μαζί προδόθηκαν κι ηττήθηκαν από τους άλλοτε συμμάχους τους και μαζί έφυγαν κρυφά κι αφού πέρασαν από Αλβανία και Γιουγκοσλαβία, βρέθηκαν σε Τσεχοσλοβακία, Πολωνία και Ουγγαρία αναζητώντας ένα νέο τόπο για να ριζώσουν. 

Μέσα από τις μαρτυρίες ανοίγονται αρκετές πληγές, οι οποίες οδηγούν σε δύσκολους προβληματισμούς αλλά και σε μία αγανάκτηση απέναντι σε όσους κουνάνε επιδεικτικά σήμερα το δάχτυλο δηλώνοντας πατριώτες κι εθνοσωτήρες, σε αντίθεση με ανθρώπους που πολέμησαν για την πατρίδα κι έχασαν τα πάντα αλλά ποτέ δεν μίσησαν ούτε απαίτησαν αποζημιώσεις διότι αγωνίστηκαν για μία ιδέα κι όχι για το ατομικό συμφέρον. 

Σπαρακτική η μαρτυρία μιας αντάρτισσας, η οποία βρισκόταν πίσω από τη γραμμή του πυρός διότι κουβαλούσε πάνω στα βουνά το βρέφος της. Οι δύσκολες συνθήκες της προκάλεσαν αρκετές πληγές τόσο σωματικές όσο και ψυχικές. Η ίδια δεν ήθελε να γυρίσει στην πατρίδα διότι δεν έχει μείνει τίποτα πίσω. Όλοι οι αγαπημένοι της άνθρωποι εκτελέστηκαν. Όπως εκτελέστηκε κι ο αδελφός ενός γέρου κατοίκου στο χωριό. Όπως ο ίδιος εξιστορεί, ο αδελφός του γεννήθηκε χωρίς δάχτυλα στο ένα χέρι. Παρ' όλα αυτά ήταν εξαιρετικός σκοπευτής. Όταν οι Γερμανοί τον συνέλαβα, απόρησαν με την ευστοχία του. Του ζήτησαν να ρίξει μερικές βολές για να πειστούν. Εκείνος δε δίστασε να αποδείξει τη δεινότητά του. Των παρασημοφόρησαν για τον ηρωισμό του και τον εκτέλεσαν την ίδια μέρα. 

Σε Αντίθεση με τη γυναίκα που δεν ήθελε να επιστρέψει στην Ελλάδα, ένα άλλο ζευγάρι πήρε την απόφαση και κατέβηκε  όταν άρχισαν να δίνονται διαβατήρια στους πολιτικούς πρόσφυγες. Η χαρά τους μετατράπηκε σε πόνο όταν συνειδητοποίησαν πως όλη τους η περιουσία χάθηκε και μοιράστηκε σε άλλους ανθρώπους. Πικραμένοι επέστρεψαν στην Ουγγαρία.

Από την άλλη όσοι γεννήθηκαν στην Ουγγαρία, κουβαλούν τον μαρτυρικό σταυρό του απάτριδος. Στην Ελλάδα τους θεωρούν Ούγγρους και στην Ουγγαρία Έλληνες. Οι ίδιοι έχουν και τις δυο χώρες στην καρδιά τους αλλά γνωρίζουν καλά πως τους λείπουν οι ρίζες στα πόδια. Πόσοι σημερινοί μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς το βιώνουν αυτό και στη χώρα μας.

Συγκλονιστικός είναι κι ο μονόλογος ενός Έλληνα όταν πάει στο νεκροταφείο να ξεθάψει την μάνα του. Καθώς ο Ούγγρος αφαιρεί το χώμα, εκείνος στέκεται πάνω από το σταυρό κι εξιστορεί τον γολγοθά της μητέρας του. Πιστεύω πως ήταν η πιο δυνατή στιγμή της ταινίας.

Όπως επίσης δυνατή σκηνή είναι αυτή που ο πιτσιρικάς βρίσκει μια περίεργη εκκλησία μέσα στο δάσος, όπου στην είσοδό του μια γριά ζύμωνε το ψωμί μοιρολογώντας. Όταν αντιλήφθηκε την παρουσία του πιτσιρικά του είπε "σε τι να σου μιλήσω, στα ελληνικά, στα μακεδόνικα ή στα μαγυάρικα; με ποια γλώσσα να σου πω τον πόνο μου;". Ένα ποίημα είχε μόλις ξεπεταχτεί από τα σφιχτά χείλη της μαυροφορεμένης γυναίκας. 

Επίσης μου έκανε μεγάλη εντύπωση η κουβέντα που είχε ο ερωτευμένος Ούγγρος με μία Ελληνίδα. Τον πονούσε η φυγή των Ελλήνων. "Εσείς χτίσατε το χωριό αυτό, εσείς του δίνεται παλμό. Αν φύγετε ο τόπος αυτός θα πεθάνει". Κι εκεί έπεσα στη παγίδα να συγκρίνω το πως κοιτούσαν οι Ούγγροι, οι οποίοι δεν είναι ένας εύκολος λαός τους πολιτικούς πρόσφυγες σε αντίθεση με το πως αντιμετωπίζουμε εμείς αλλά κι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι τους Σύριους πρόσφυγες. 

Τέλος λάτρεψα την αγνότητα του βοσκού που με μεγάλη χαρά μάζεψε όσα χαρτιά χρειαζόταν για να επιστρέψει εκείνος και τα ζωντανά του στην Ελλάδα. Όσο ο αξιωματικός του τα σφράγιζε μας εμπιστευόταν τη χαρά του που θα γυρίσει πίσω και τα σχέδιά του για την στάνη που άφησε πίσω. Όλη αυτή η αγάπη κι η επιθυμία της επιστροφής συγκεντρωνόταν σε μία απλή ευχή "καλή πατρίδα". 

Τέλος, αυτό που λάτρεψα στην ταινία ήταν η εκπληκτική μουσική της Καραΐνδρου, η οποία πρόσφερε μια βαλκανική μελαγχολία στις μακρινές όχθες του Δούναβη. 

Το "Καλή Πατρίδα, Σύντροφε" είναι ένα εξαιρετικό κινηματογραφικό διαμάντι που καλό είναι να προβάλλεται πιο συχνά σε κινηματογραφικές αίθουσες και στα κρατικά κανάλια (εξάλλου ποιο ιδιωτικό κανάλι θα ενδιαφερόταν να ανοίξει τα μάτια του κοινού;). Είναι μία σπονδή στο ήθος, στη μνήμη, στη συντροφικότητα και στην αληθινή αγάπη για την πατρίδα. Μπράβο στην "Εφημερίδα των Συντακτών" που μας το πρόσφερε.

Βαθμολογία: 8/10

Η ομορφιά που καταστρέφει τον κόσμο

Κατέ Καζάντη

Θα σώσει, εν τέλει, η ομορφιά τον κόσμο; Η υπέρλογη πεποίθηση του πρίγκιπα Μίσκιν, πως η αρμονία της ψυχής, που οι χριστιανοί ταυτίζουν με την ιδέα του Ιησού, θα ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεινά του πόνου της εγκόσμιας ζωής, αλλά και οι πολιτικοί προβληματισμοί του Φρίντριχ Σίλερ, που κατέληξαν στο μνημειώδες «Για την αισθητική παιδεία του ανθρώπου», αναδεικνύουν την αισθητική εμπειρία σε υπερβατολογική αυταξία, λυτρωτική, μεταφυσικού τύπου, βεβαιότητα.
Η θρησκευτικότητα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και η αντίστοιχη, υποβόσκουσα, του Σίλερ, συνδέουν πολιτική και μεταφυσική, εγκόσμιο και υπερκόσμιο βίο, μέσω της παραδοξότητας: η ωραιότητα, ως υπόθεση καρδιάς, θα οδηγήσει στην αγαθότητα, με την οποία προοδευτικά θα ταυτιστεί. Από κει ανοίγει ο δρόμος προς την ελευθερία και την ισότητα, κατακυρώνεται άρα ο ηθικός κόσμος και, προφανώς, η ευτυχία του ανθρώπου. Η θρησκευτική εμπειρία, έτσι, επανακτά την κοινωνική της λειτουργία. Από μοναχή της, ως προσωπική εμπειρία, μετασχηματίζει την κοινωνία, θεμελιώνει την κοινωνική ευταξία, αίρει τις αδικίες. Είτε κατ’ εξοχήν ομορφιά είναι ο Θεός είτε η τέχνη, ο ρόλος τους για τον εν τω κόσμω βίο είναι κοινός, αυτός της απολύτρωσης.
Η ιεροποίηση του α-πολιτικού είναι, λοιπόν, εδώ. Η ρομαντική νέα προσδοκία τοποθετεί την ωραιότητα και την τέχνη εξωκοινωνικά, πέρα και πάνω από τις ανθρώπινες συναλλαγές, τις ταξικές σχέσεις κυριαρχίας, την επιβολή προτύπων. Ο καλλιτέχνης δεν είναι πια υποκείμενο με δεσμεύσεις αλλά φορέας του κάλλους, ένας σύγχρονος ιερέας μιας α-νοητής θρησκείας.
Αλλά στον εμπεδωμένο, υπαρκτό καπιταλισμό, η επιβαλλόμενη ομορφιά υπακούει στους νόμους της αγοράς και εξαρτάται από αυτούς. Ο μεσάζων διαμορφώνει τους όρους της ποιότητας και αναβιβάζει ή υποβιβάζει, αναλόγως των συμφερόντων του, τα προϊόντα και τα υποπροϊόντα της τέχνης.
Το σύγχρονο πρότυπο ομορφιάς, το οποίο κατά το θέρος έχει την τιμητική του, θέλει το θήλυ εντός της νόρμας που επιβάλλει ο σεξισμός. Μια ματιά στους τηλεοπτικούς δέκτες, αλλά και παντού στη δημόσια σφαίρα, καταδεικνύει πως η υπερκερδοφόρα βιομηχανία που υποστηρίζει την «ομορφιά», πιστή στον Μαμμωνά, πριμοδοτεί την ίδια θρησκευτικότητα με εκείνη που χρεώνουν οι χριστιανοί στον Μίσκιν: χωρίς κυτταρίτιδα, με καλό αντιηλιακό και πάλλευκα δόντια, χωρίς κοινωνικούς αγώνες και με την ταξική πάλη να θεωρείται επάρατος, βία καταδικασμένη από όπου κι αν προέρχεται, ο άνθρωπος, η γυναίκα θα σωθεί. Και μαζί της και ο κόσμος.
Αναλόγως κινείται και το φιλοθεάμον κοινό. Από φεστιβάλ σε φεστιβάλ, από συναυλία σε συναυλία, από παράσταση σε παράσταση, άνθρωποι αυτοσώζονται μέσω μιας τέχνης τάχα καθαρής αλλά συχνά επηρμένης, αδιάφορης για το κοινωνικό, ουτιδανής.
Η πλάνη είναι προφανής. Για τους ζώντες, η ωραιότητα της δίκαιης και αταξικής κοινωνίας, αντί να μεταστρέφεται σε εσωτερική αναζήτηση κάποιας απροσδιόριστης ψυχικής αρμονίας, η οποία, τάχατε, θα καταλήξει συλλογική, δεν είναι φαντασιακή υπόθεση. Είναι καθημερινός αγώνας, ο οποίος δεν έχει καμία, μα καμία, σχέση με την ομορφιά. Απεναντίας.

Πηγή: artinews.gr

Αρχαιοελληνική σκέψη: συμβολή και αποκλεισμός

του Ι.Ν. Μαρκόπουλου

Είναι αλήθεια ότι δεν είναι λίγες οι φορές που αναφέρομαι, στην αρθρογραφία μου, στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία.
Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλοί σκεπτόμενοι άνθρωποι, πανεπιστημιακοί και μη, που αισθάνονται μια δυσανεξία με την αρχαιοελληνική σκέψη, την οποία λανθασμένα, πιστεύω, συνδέουν με βαθιά συντηρητικές, αντιδημοκρατικές έως και φασιστικές αντιλήψεις και πρακτικές, δίχως ωστόσο να τους λείπουν ιστορικά, γνωσιολογικά και κοινωνικο-πολιτικά κυρίως δεδομένα, που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν, σε μια πρώτη προσέγγιση, τη θέση τους αυτή.
Θέλετε η δικαιολογία αυτή να σχετίζεται με το γλωσσικό ζήτημα και με τη συνακόλουθη, πολιτικοποιημένη διαμάχη δημοτικισμού-καθαρεύουσας, που ταλάνισε για μεγάλο χρονικό διάστημα τη χώρα;
Θέλετε να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία η χουντική, επιφανειακή προσέγγιση και γελοιοποίηση –με τις κιτς φιέστες και τις μεγαλοστομίες– της ελληνικής αρχαιότητας (και της φιλοσοφίας της), που και στις μέρες μας ακόμη συνεχίζεται, με την πλήρη και συχνή εκμετάλλευση και την επίσης γελοιοποίησή της;
Θέλετε η δικαιολογία αυτή να στηρίζεται σε κάποιες απόψεις, που αν τις δει κανείς αποκομμένες από τον όλο αρχαιοελληνικό λόγο δεν μπορεί να αναγνωρίσει –είτε για τον Πλάτωνα πρόκειται είτε για τον Αριστοτέλη– ότι η φιλοσοφική τους σκέψη περιέχει σημαντικές ωστόσο πολιτικές και ηθικές αρχές, που μακριά από τον ατομικισμό, αφορούν ολόκληρη την πόλη-κράτος, με σκοπό την ισονομία και τη δίκαιη πολιτική διακυβέρνηση, από φρόνιμους, σώφρονες και προπαντός αδιάφθορους πολιτειακούς άρχοντες;
Θέλετε, τέλος, ως δικαιολογία για τη δυσανεξία προς την αρχαιοελληνική φιλοσοφία να επικαλείται κανείς τη διεθνιστική αντίληψη, που συχνά άθελά της ρίχνει νερό στον μύλο της παγκοσμιοποίησης, και καταστατικά υποβαθμίζει, μέχρι σχεδόν την εκμηδένισή του, το οτιδήποτε συμβάλλει στην ενίσχυση της τοπικότητας και του εθνικού στοιχείου, που σίγουρα βέβαια δεν θα πρέπει να οδηγεί στον απάνθρωπο και καταστροφικό εθνικισμό;
Ολες αυτές οι πιθανές ιστορικές, γνωσιολογικές και κοινωνικο-πολιτικές δικαιολογίες παρέχουν πράγματι, αν αναγνωριστούν ως προκείμενες, ένα πρόσφορο έδαφος, πάνω στο οποίο θα μπορούσε να στηρίξει κανείς την αδιαφορία του ή ακόμη και την αποστροφή του όσον αφορά την αρχαιοελληνική σκέψη.
Και αυτό συμβαίνει δυστυχώς με ένα μεγάλο κομμάτι του προοδευτικού μας χώρου, που αντιμετωπίζει την αρχαιοελληνική φιλοσοφία με ανυποληψία και αποκλεισμό.
Δεν θα κουράσω εδώ, αναφέροντας σχετικές απόψεις μεγάλων διανοητών, φιλοσόφων, επιστημόνων και δημιουργών, που διαχρονικά παρουσιάζουν έναν υπερασπιστικό λόγο για τη σημασία αλλά και την επικαιρότητα της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας και τη συμβολή της στη γονιμοποίηση της σύγχρονης σκέψης και την αναζήτηση της χαμένης σήμερα ενότητας.
Με τη βασική διασάφηση ότι η αναφορά μας στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία δεν θα πρέπει να εκκινεί από έναν ιδιότυπο ελληνοκεντρισμό, ούτε ασφαλώς να είναι το αποτέλεσμα μιας παραλυτικής προγονοπληξίας, που υπηρετεί μια αντιπαραγωγική συντήρηση, και ούτε βέβαια να δρα πολεμικά, ελιτίστικα και ρατσιστικά, ας μου επιτραπεί, συμπληρωματικά, να προσθέσω τα εξής.
Δεν υπάρχει πράγματι σοβαρό πανεπιστημιακό ίδρυμα, τμήμα ή τομέας στη φιλοσοφία (και όχι μόνο), σε Βορρά και Νότο, Ανατολή και Δύση, σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, που δεν σκύβει με ερευνητικό και κριτικό σεβασμό πάνω στην ιδιαιτερότητα του αρχαιοελληνικού λόγου.
Το πλατωνικό και αριστοτελικό κυρίως έργο (όπως, σε δεύτερη αλλά το ίδιο σημαντική θέση οι Προσωκρατικοί, ο Θουκυδίδης και η ελληνιστική φιλοσοφία) ανήκει διαχρονικά στα πλέον πολυδιαβασμένα συγγράμματα, σε όλα τα μεγάλα Πανεπιστήμια της υφηλίου.
Μια πολύ σύντομη διαδικτυακή αναζήτηση των προσεχών συνεδρίων πάνω στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία μάς εμφανίζει (για τα συνέδρια στην αρχαιοελληνική και τη ρωμαϊκή φιλοσοφία), στο χρονικό διάστημα από τις 25 Ιουνίου του 2018 έως και τις 24 Μαΐου του 2019, είκοσι διεθνή συνέδρια, σε Γερμανία (5), ΗΠΑ (5), Μεγάλη Βρετανία (5, κυρίως σε Κέμπριτζ, Οξφόρδη, σε πρόγραμμα μαζί με το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, και Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου), σε Καναδά (1) και Ελλάδα (4).
Οσον αφορά, για παράδειγμα, τη συμβολή της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας στον αμερικανικό νατουραλισμό, εντελώς χαρακτηριστικά αναφέρεται εδώ το σημαντικό σύγγραμμα του διάσημου αριστοτελιστή και διακεκριμένου καθηγητή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλώριδας J. P. Anton (Ιωάννη Π. Αντωνόπουλου, 1920-2014), «American Naturalism and Greek Philosophy», που είχα τη μεγάλη τιμή και χαρά να το παρουσιάσω –ύστερα από δική του προτροπή– στην ελληνική φιλοσοφική κοινότητα.
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι όλα αυτά τα Πανεπιστήμια της υφηλίου διακατέχονται από έναν περίεργο ελληνοκεντρισμό και από συντηρητικά, αντιδημοκρατικά ή και φασιστικά ακόμη ιδεώδη ή ότι η φεμινιστική ηθική σχολή σκέψης και πράξης, που επίσημα εντάσσει τον εαυτό της στην κατεύθυνση της αρετολογικής –αριστοτελικής στη βάση της– ηθικής, αγνοεί τις θέσεις του Αριστοτέλη για τις γυναίκες στην εποχή του.
Ωστόσο, κανείς δεν σκέφτεται ότι θα έπρεπε ή ότι θα μπορούσε «να πετάξει το μωρό, από τη σκάφη, μαζί με τα απόνερα».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Παντού αισθάνομαι αιρετικός

του Ευάγγελου Αυδίκου

Η φράση αποδίδεται στον Γκόρκι, τον Ρώσο συγγραφέα, και στη σχέση του με την εξουσία των μπολσεβίκων μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Αλιεύεται η φράση από προδημοσίευση στην «Εφ.Συν.» βιβλίου του Τσβετάν Τοντόροφ.
Με τη φράση του Γκόρκι αναδύεται η δική του σχέση με τη νέα εξουσία στην πατρίδα του. Ομως, την ίδια στιγμή μετασχηματίζεται σε μια προγραμματική δήλωση για τη σχέση ενός διανοούμενου με κάθε μορφής εξουσία.
Εχουν ειπωθεί πολλά από πολλούς γι’ αυτό το θέμα. Εχει παραχθεί πολλή θεωρία. Εχουν γραφτεί πολλά άρθρα σε περιοδικά και άλλα, πιο εκλαϊκευμένα, σ’ εφημερίδες.
Ολα τα κείμενα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, καταλήγουν στο ίδιο σημείο. Στην υποχρέωση της θεωρίας να γίνει πράξη.
Ακούω, σ’ αυτό το σημείο, τον καγχασμό του αναγνώστη/στριας, που βγάζει μια πικράδα. Πάλι εξυπνάδες. Μεγάλη η ποσότητα του μελιού που έχει παραχθεί απ’ αυτό. Μας λείπουν όμως οι τηγανίτες. Τα ντοκουμέντα. Η απτή απόδειξη.
Πράγματι, απουσιάζουν σήμερα οι τηγανίτες. Η παρέμβαση των διανοουμένων στη διαρκή μάχη με την εξουσία, ακόμη κι όταν εκλαμβάνεται ως φίλια δύναμη.
Σ’ αυτό το σημείο εντοπίζεται η παγίδα, στην οποία διολισθαίνει και μπορεί να αμβλυνθεί ο λόγος του διανοούμενου. Η αίσθηση του οικείου, ή η καθημερινότητα της πολιτικής σύγκρουσης, ενδεχομένως να περιστείλει τη διάθεση για παρέμβαση, όταν πρόκειται για θέσεις που αποκλίνουν από την πολιτική πρακτική.
Ο λόγος του Γκόρκι υπενθυμίζει τη διαχρονικότητα της διαπίστωσής του. Ο διανοούμενος οφείλει να παράγει κριτικό λόγο. Αιρετικό όσον αφορά την τρέχουσα ηθική και πολιτική πρακτική.
Να οραματίζεται ένα διαφορετικό μέλλον, ακόμη κι όταν το παρόν είναι ζοφερό. Να έχει σημείο αναφοράς του τον άνθρωπο και τη φύση. Την ανάγκη να μη διαταράσσεται αυτή η σχέση από σύγχρονους μαμωνάδες.
Αν ο διανοούμενος ήταν ψάρι θα έμοιαζε με την πέστροφα. Που πηδάει κόντρα στη ροή του ποταμού. Οταν χρειαστεί.
Ο Γκόρκι, που έδωσε μάχη για να κάνει πράξη τα λόγια του, θα ένιωθε πολύ μόνος στην εποχή μας. Ο αιρετικός θεωρείται επικίνδυνος. Και γι’ αυτό όχι αξιόπιστος.
Κατηγορείται ως ασυνεπής, δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν ασφαλής ιμάντας όσων επεξεργάζονται τα επιτελεία. Και για τον λόγο αυτό διαμορφώνεται δυσανεξία για την ικανότητά τους να μεταβούν από τη θεωρία στην πράξη. Απαξιώνονται.
Ο Γκόρκι θα επέστρεφε σύννους στην εποχή του αν κάποια μηχανή του χρόνου τού έκανε τη χάρη να τον ταξιδέψει στην Ιστορία. Θα διαπίστωνε πως η δυσανεξία στον αιρετικό λόγο είναι μια γενικευμένη κατάσταση.
Σε μια εποχή που ομνύει στον Διαφωτισμό, αναζητείται η ανεκτικότητα στο διαφορετικό. Πού να βρεθεί χώρος ν’ ακουστεί ο Γκόρκι. Κινδυνεύει με διαγραφή.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Η ακροδεξιά προσπαθεί να διχάσει τη χώρα. Καθήκον μας να μην το επιτρέψουμε

του Γιώργου Βεργόπουλου

“ακόμη και το να έχει κάποιος ακροδεξιές και εθνικιστικές απόψεις επιτρέπεται στην Δημοκρατία. Η διχαστική πολιτική δεν επιτρέπεται”

Η ακροδεξιά και εθνικιστική στάση της ΝΔ ρίχνει τον σπόρο της πιο ακραίας πόλωσης, ακόμη και του διχασμού. Αυτό δείχνουν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις και περισσότερο αυτή της Kapa Research για το Έθνος όπου διατυπώνονται ενδιαφέροντα ερωτήματα πέραν της κομματικής προτίμησης των πολιτών. Θα σταθώ σε τρία ευρήματα της μέτρησης. Πρώτον, οι πολίτες φαίνεται να επιλέγουν κόμμα που θα ψηφίσουν περισσότερο από αντίθεση στην “άλλη πλευρά”. Δεύτερο, 18% των πολιτών φέρονται να συμφωνούν με την προτροπή Μπαρμπαρούση για στρατιωτικό πραξικόπημα. Τρίτο, 45% των πολιτών φέρονται να θεωρούν “προδότες” όσους υποστηρίζουν την συμφωνία για την ονομασία της ΠΓΔΜ.
Η ακρίβεια των δημοσκοπικών ευρημάτων τα τελευταία χρόνια αμφισβητείται βάσιμα. Ωστόσο η καθημερινή πολιτική εμπειρία συνηγορεί ότι οι παραπάνω τάσεις, έστω και ποσοτικά διαφορετικές, είναι υπαρκτές και υπολογίσιμες. Και πρέπει να αποτελέσουν ένα σήμα κινδύνου για κάθε ενεργό δημοκρατικό πολίτη. Γιατί όπως δείχνει και η Ιστορία, ο κίνδυνος του διχασμού είναι ακόμη μεγαλύτερος από αυτόν της ανόδου της ακροδεξιάς. Κατά συνέπεια,το πρώτο καθήκον μας, όπου το “μας” αναφέρεται σε πολύ ευρύτερο του ΣΥΡΙΖΑ φάσμα δημοκρατικών απόψεων, δεν είναι να υπερισχύσουμε σε μια τέτοια πόλωση αλλά να την αποτρέψουμε. Ακριβώς εδώ μπορεί να αναδειχθεί η ειδοποιός διαφορά από την άφρονα πολιτική Μητσοτάκη.
Σε τελευταία ανάλυση, ακόμη και το να έχει κάποιος ακροδεξιές και εθνικιστικές απόψεις επιτρέπεται στην Δημοκρατία. Η διχαστική πολιτική δεν επιτρέπεται, γιατί υπονομεύει άμεσα τους θεσμούς και την κοινωνική και πολιτική συνοχή.
Ο πυρήνας της διχαστικής πολιτικής της εθνικιστικής ακροδεξιάς είναι βέβαια η απονομιμοποίηση της αντίθετης άποψης. Από την πρώτη στιγμή των διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ οι εθνικιστικές απόψεις της ελληνικής alt-right, δηλαδή όχι μόνον της Χρυσής Αυγής αλλά της πτέρυγας Σαμαρά στην ΝΔ δεν μπήκαν στην ουσία του προβλήματος αλλά επιδόθηκαν σε δαιμονολογία. Ακόμη από το αρχικό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης τον Φεβρουάριο, έβλεπες στα συνθήματα να πέφτουν οι σπόροι του διχασμού και της μισαλλοδοξίας. Έβλεπες τον εκβιασμό: ή σταματάτε κάθε προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος ή θα ξεθάψουμε τα φαντάσματα από τις χειρότερες στιγμές του 20ου αιώνα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν ανήκει αυθεντικά στην εθνικιστική ακροδεξιά. Το πολιτικό έγκλημα του είναι ότι φοβήθηκε. Φοβήθηκε τη δημιουργία “καθαρού” ακροδεξιού κόμματος που θα του στερούσε κάθε πιθανότητα στις εκλογές. Και εκ των υστέρων ίσως να προκύπτει ότι σωστά φοβήθηκε, η απήχηση της ελληνικής alt-right είναι αισθητά μεγαλύτερη από αυτήν της Χρυσής Αυγής. Όμως για να διασώσει το κόμμα του ο Κυριάκος Μητσοτάκης έπαιξε στα ζάρια τη χώρα. Γιατί η κάλυψη που γρήγορα πρόσφερε στην εθνικιστική ακροδεξιά οδήγησε στην εξάπλωση της. Ήδη σήμερα είναι κυρίαρχη άποψη μέσα στη ΝΔ, οδηγώντας την στο περιθώριο της Ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς. Η προοπτική της ΝΔ βέβαια είναι δικό της πρόβλημα, αλλά ο κίνδυνος η Ελλάδα να γίνει Ουγγαρία ή Πολωνία αφορά όλους μας. Ιδιαίτερα αν συλλογιστούμε ότι συνολικά η νέα ακροδεξιά στην Ευρώπη απειλεί την συνοχή της ΕΕ, ότι η ΝΔ των Μητσοτάκη – Σαμαρά προσχωρεί σε μια αντιευρωπαϊκή εκδοχή της Δεξιάς – Ακροδεξιάς που πιστεύει λιγότερο στην ευρωπαϊκή δημοκρατική ενοποίηση και περισσότερο σε αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Τραμπ και ο Πούτιν.
Η πολιτική και ιδεολογική πόλωση ευρύτερης Αριστεράς και Δεξιάς είναι αναπόφευκτη και ίσως επιθυμητή στη συγκυρία μεγάλων επιλογών που διανύει η χώρα. Η τυφλή πόλωση πάνω σε παράλογες διαχωριστικές γραμμές και σε εθνικιστικές ιδεοληψίες θα ήταν ολέθρια. Η ΝΔ και προσωπικά ο Μητσοτάκης επιλέγουν την ταύτιση των δυο συγκρούσεων, της πραγματικής και της φαντασιακής. Η Αριστερά πρέπει να τις διαχωρίσει. Αριστερά και Δεξιά υπάρχουν στη χώρα. Περισσότερο και λιγότερο πατριώτες δεν υπάρχουν.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να ηττηθεί η ανιστόρητη διχαστική γραμμή της εθνικιστικής ακροδεξιάς είναι μια δυναμική διπλή πολιτική ενότητας και συμμαχιών της Αριστεράς. Κοινωνικών και πολιτικών ως Αριστερά, ευρύτατων δημοκρατικών ως αντίπαλο δέος στην ακροδεξιά. Στην επικίνδυνη πόλωση που επιδιώκει η ΝΔ του Μητσοτάκη ξαναγινόμενη η μετεμφυλιακή ΕΡΕ, είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε η συνέχεια και της ΕΔΑ και του Κέντρου ταυτόχρονα. Αν δεν γίνεται “από τα πάνω” λόγω πολιτικής μυωπίας ή προσωπικών συμφερόντων κάποιων παραγόντων του παλιού πολιτικού συστήματος, θα γίνει “από τα κάτω”. Να μην ξεχνάμε ότι ένα βασικό αίτημα της ελληνικής κοινωνίας είναι η ανανέωση προσώπων και το σπάσιμο των παραδοσιακών πελατειακών μηχανισμών. Ας καλέσουμε σ' αυτήν σε κάθε χώρο και με το πιο ανοιχτό πνεύμα. Ας μείνουν απέναντι ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος και οι μηχανισμοί τους. Κι ας δοκιμάσουν να πείσουν τον λαό ότι αυτοί είναι οι ... αληθινοί πατριώτες.

Πηγή: metasximatismos.gs

Ένας ακόμη νέος έφυγε άδικα…

Ένας ακόμη νέος άνθρωπος έβαλε τέλος στη ζωή του, σοκάροντας για μία ακόμη φορά την κοινωνία. Μία μέρα μετά, κι ενώ κάποιοι ευσυνείδητοι πολίτες προσπαθούν να εξηγήσουν τους λόγους που κάποιοι άνθρωποι ξεσπούν τα κόμπλεξ τους σε άλλους, ένας άλλοτε megaλος δημοσιογράφος ειρωνεύεται μέσα από την πρωινή ραδιοφωνική του εκπομπή τον σωματότυπο ενός βουλευτή της κυβέρνησης, επιβεβαιώνοντας πως οι θύτες του bulling αλλά και κάθε άλλης μορφής ψυχολογικής βίας, πέρα από θρασύδειλοι είναι κι ανόητοι.
Η ψυχολογική βία είναι ύπουλη διότι όλοι μπορούμε να πέσουμε θύματά της αλλά και να μετατραπούμε σε θύτες. Αναμοχλεύοντας τα παιδικά μας χρόνια, σίγουρα θα θυμηθούμε συμμαθητές που τους φερθήκαμε άσχημα ή γίναμε μάρτυρες σε αδικίες και βιαιότητες τρίτων προσώπων για τις οποίες δεν πήραμε τότε θέση.
Παρατηρώντας καλύτερα τις δικές μας εμπειρίες, θα διαπιστώσουμε πως η ύπουλη φύση της ψυχολογικής βίας στηρίζεται επίσης και στην ατιμωρησία. Κι αυτό οφείλεται είτε στην αδιαφορία των μεγαλυτέρων (δάσκαλοι, γονείς κ.α.) είτε στην εσωστρέφεια των θυμάτων που τα εμποδίζει να μιλήσουν. Αλλά ακόμη κι αν μιλήσουν, σπάνια η κατάσταση αλλάζει.
Ο νεαρός που αυτοκτόνησε στην Αργυρούπολη αποφάσισε να μιλήσει αλλά με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο, αφήνοντας ένα σημείωμα όπου ζητούσε από τους δικούς του να «καταστρέψουν αυτούς που τον κατέστρεψαν», κατονομάζοντας τους ηθικούς αυτουργούς. Άραγε θα αλλάξει κάτι; 
Αν ανατρέξουμε σε όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια θα λάβουμε αρνητική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Κανείς δε τιμωρήθηκε για τη δολοφονία του μικρού Αλέξ στη Βέροια. Κανείς δεν τιμωρήθηκε στη δολοφονία Βαγγέλη Γιακουμάκη. Και τα δυο συμβάντα συντάραξαν το πανελλήνιο. Επίσης κανείς δεν έχει τιμωρήσει τους εκφραστές μίσους απέναντι σε ομοφυλόφιλους και μετανάστες, με πρόσφατο παράδειγμα το ατιμώρητο παραλήρημα του Αμβρόσιου. Πολύ φοβάμαι πως κι αυτήν την φορά τίποτα δε θα αλλάξει.
Ένας ακόμη νέος φεύγει άδικα κι εμείς που μένουμε πίσω εξακολουθούμε να συντηρούμε ένα κοινωνικό καρκίνωμα.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr