Η οδύσσεια της αποκατάστασης του Αρη

του Γιώργου Πετρόπουλου

«Ο Βελουχιώτης ήταν και παρέμεινε ώς τον θάνατό του αδιάλλακτος εχθρός των ξένων κατακτητών και των μόνιμων συνεργατών τους και χτύπησε αμείλικτα την εθνοπροδοσία, γι’ αυτό αγαπήθηκε τόσο πολύ από τον λαό και μισήθηκε άγρια από τους προδότες...» 

 19-6-1962, «Η Φωνή της Αλήθειας» 

Ο Αρης Βελουχιώτης δεν διαγράφηκε από το ΚΚΕ -όπως πολλοί νομίζουν- επειδή διαφώνησε με τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Εκείνη η διαφωνία διευθετήθηκε καθώς ανάμεσα σε αυτόν και την κομματική ηγεσία επήλθε τότε συμφωνία να διαφύγει με το τμήμα του στο εξωτερικό - δηλαδή σε γειτονική χώρα.
Η 11η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που συνήλθε στις αρχές Απριλίου του 1945, αποφάσισε μεν τη διαγραφή του, υπό την προϋπόθεση ότι αυτός δεν θα πειθαρχούσε στο κόμμα εφαρμόζοντας την προαναφερθείσα συμφωνία.
Ο Αρης διαγράφηκε από το ΚΚΕ -με ενεργοποίηση της απόφασης της 11ης Ολομέλειας- λίγες ημέρες πριν πεθάνει, καθώς πέρασε μεν στην Αλβανία αλλά ξαναγύρισε με το τμήμα του πίσω.
Το γεγονός αυτό ήταν που θεωρήθηκε ολοκληρωτική ρήξη με την κομματική πειθαρχία, με τις αρχές λειτουργίας και τη μεταβαρκιζιανή πολιτική του κόμματος.
Παρά τη διαγραφή του από το ΚΚΕ, η συμβολή του Αρη στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, ο ηγετικός του ρόλος, η προσφορά και η δράση του ουδέποτε αμφισβητήθηκαν.
Η Αριστερά και το κόμμα του πάντοτε τον τιμούσαν αν και, σε ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές για το κίνημα, η κομματική ηγεσία, για την ανταρσία του το 1945, του άσκησε κριτική - ενίοτε πολύ σκληρή και άδικη.
Για τους Ελληνες κομμουνιστές, τους αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες ο Αρης ήταν αποκαταστημένος από την πρώτη στιγμή στη συνείδησή τους.
Για το κόμμα του και τα μέλη του το ζήτημα αυτό είχε μια ιδιαιτερότητα. Σκόνταφτε στον τύπο και την ουσία της καταστατικής-κομματικής πειθαρχίας.
Παρ’ όλα αυτά, ειδικά στη μετεμφυλιακή περίοδο, στην ηγεσία του ΚΚΕ που βρισκόταν στην πολιτική προσφυγιά διαρκές ήταν το αίτημα από την κομματική βάση για μια δημόσια αναγνώριση της προσωπικότητας και της προσφοράς του Αρη.

Η πρώτη αποκατάσταση

Η αναγνώριση αυτή ήρθε τον Μάρτιο του 1962 με άρθρο στο περιοδικό του ΚΚΕ «Νέος Κόσμος», που έλεγε ότι η Κ.Ε. του κόμματος αποκατέστησε τη μνήμη συντρόφων και ανάμεσα σε αυτά αναφερόταν και ο Αρης.
Στις 19-6-1962, από τον ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Η Φωνή της Αλήθειας», που εξέπεμπε από τη Ρουμανία, διαβάστηκε η παρακάτω ανακοίνωση:
«Ο Βελουχιώτης ήταν και παρέμεινε ώς τον θάνατό του αδιάλλακτος εχθρός των ξένων κατακτητών και των μόνιμων συνεργατών τους και χτύπησε αμείλικτα την εθνοπροδοσία, γι’ αυτό αγαπήθηκε τόσο πολύ από τον λαό και μισήθηκε άγρια από τους προδότες. Πέρασαν 17 ολόκληρα χρόνια από τον χαμό του Αρη, οι αγωνιστές της αντίστασης όμως, όλοι οι Ελληνες πατριώτες θυμούνται και θα θυμούνται πάντα τον θρυλικό πολέμαρχο που συνέδεσε αδιάρρηκτα το όνομά του με μία από τις ενδοξότερες σελίδες της νεότερης ιστορίας μας, την εποποιία της εθνικής μας αντίστασης. Και δεν θα αργήσει να ’ρθει ο καιρός που οι δυνάμεις της εθνικής αναγέννησης, ανοίγοντας τον δρόμο προς τη δημοκρατική αλλαγή, θα στήσουν στο βάθρο που πρέπει τη δοξασμένη εποποιία του έθνους και τότε στα σχολεία της αναγεννημένης Ελλάδας, δίπλα στους άθλους των ηρώων του 1821, του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Μπότσαρη και του Κανάρη, θα διδάσκονται στα ελληνόπουλα τα κατορθώματα του Αρη Βελουχιώτη, του Σαράφη και των άλλων ηρώων της εποποιίας της αθάνατης εθνικής μας αντίστασης».
Η ανακοίνωση αυτή, από τον Τύπο της Αθήνας που την επομένη την αναδημοσίευσε, θεωρήθηκε ως δήλωση δημόσιας αποκατάστασης του Αρη Βελουχιώτη από το ΚΚΕ.
Αναμφίβολα τόσο το άρθρο στον «Νέο Κόσμο» όσο και αυτή η ανακοίνωση ήταν ένα σημαντικό βήμα. Από τότε η εικόνα του Αρη και οι αναφορές στο όνομα και τη δράση του συνόδευαν όλες τις εκδηλώσεις της Αριστεράς για την εθνική αντίσταση, τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜικό κίνημα.
Οι παλιότεροι, βεβαίως, στην Αριστερά και στο ΚΚΕ γνωρίζουν πως το αίτημα της κομματικής αποκατάστασης, δηλαδή της απόδοσης στον Αρη μετά θάνατον της ιδιότητας του μέλους του ΚΚΕ, συνέχισε να υπάρχει...

Η δεύτερη αποκατάσταση

Το ΚΚΕ, μεταπολιτευτικά, αντιμετώπισε πρώτη φορά ζήτημα αποκατάστασης του Βελουχιώτη το 2011 όταν συζητήθηκε ευρέως στις οργανώσεις του το σχέδιο του Β’ τόμου του δοκιμίου της ιστορίας του.
Η εισήγηση από μέρους της ηγεσίας του κόμματος ήταν να αποκατασταθεί μόνο πολιτικά ο Αρη Βελουχιώτης. Να του αναγνωριστεί δηλαδή ότι η πολιτική του θέση απέναντι στη Βάρκιζα ήταν σωστή.
Στις συζητήσεις που έγιναν τότε στις κομματικές οργανώσεις εκφράστηκε ευρέως η άποψη να υπάρξει και κομματική αποκατάσταση του Αρη.
Ενα από τα επιχειρήματα που ακούστηκαν ήταν και το εξής: Η κομματική αποκατάσταση του Αρη δεν μπορεί να συζητείται σήμερα στη βάση των καταστατικών αρχών του ΚΚΕ.
Ο Αρης κρίνεται ως ιστορικό πρόσωπο για τη δράση, την προσφορά του και αυτό που σηματοδοτεί. Με αυτά τα κριτήρια δικαιούται τον τίτλο του μέλους του ΚΚΕ που πρέπει να του αποδοθεί τιμητικά.
Η πρόταση για κομματική αποκατάσταση του Αρη απορρίφθηκε το 2011. Η κομματική πανελλαδική συνδιάσκεψη που ασχολήθηκε με το θέμα και τον προαναφερόμενο τόμο της ιστορίας, τον Ιούλιο του 2011, αποφάσισε:
«Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη σημειώνει ότι η διαφωνία του Αρη με τη Συμφωνία της Βάρκιζας δεν δικαιώνει τη στάση του απέναντι στη συλλογική θέση του Κόμματος και την παραβίαση από αυτόν της κομματικής πειθαρχίας, καθώς και την αξιοποίηση από τον Αρη της φήμης και του σεβασμού που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ. Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατο αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας».
Επτά χρόνια μετά, και συγκεκριμένα το περασμένο Σάββατο, το ΚΚΕ -με νέα πανελλαδική συνδιάσκεψη που εξέτασε, αυτή τη φορά, τον πρώτο τόμο του δοκιμίου της κομματικής ιστορίας- ασχολήθηκε και πάλι με τον Βελουχιώτη.
Κι αποφάσισε -όπως ανακοινώθηκε- να τον αποκαταστήσει και κομματικά. Η σχετική απόφαση, με το σκεπτικό που τη συνοδεύει, δημοσιεύεται στον σημερινό «Ριζοσπάστη».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών