Η Στολή του Λοχαγού

Το νέο κινηματογραφικό έτος φαίνεται πως έχει μπει δυναμικά. Μετά την αριστουργηματική Άγρια Αχλαδιά ακολούθησε μια γερμανογαλλική παραγωγή που με εντυπωσίασε τόσο στο στήσιμο της όσο και στο θέμα που καταπιάνεται. Η Στολή του Λοχαγού, που κέντρισε το ενδιαφέρον μου από την περασμένη χρονιά, στάθηκε άξια των προσδοκιών μου, προσφέροντας ένα αριστοτεχνικό κινηματογραφικό έργο που παρουσιάζει με σκληρό τρόπο την παράνοια ενός πολέμου που βαίνει στο τέλος.

Ο γνωστός μέσα από χολιγουντιανές παραγωγές σκηνοθέτης Ρόμπερτ Σβέντκε αποφάσισε να πειραματιστεί με ένα ασπρόμαυρο έργο που καταφέρνει να αποτυπώσει το χάος των τελευταίων ημερών ενός καθεστώτος που επεδίωξε να κατακτήσει τον κόσμο. Ο πανικός που επικρατούσε στις στρατιωτικές μονάδες γίνεται εμφανής από τα πρώτα λεπτά της ιστορίας καθώς ένας φαντάρος προσπαθεί να σωθεί από μια ομάδα συμπολεμιστών του που κυνηγούν λιποτάκτες. Αφού καταφέρνει να διαφύγει τόσο από τους στρατιώτες που τον κυνηγούν όσο κι από κατοίκους της περιοχής που δολοφονούν με συνοπτικές διαδικασίες τους πλιατσικολόγους, συναντάει τυχαία ένα εγκαταλελειμένο τζιπ μέσα στο οποίο βρίσκει μια βαλίτσα με τη στολή ενός λοχαγού. Χωρίς να χρονοτριβεί υιοθετεί το νέο του ρόλο προσπαθώντας μ' αυτόν τον τρόπο να επιβιώσει από το ανελέητο κυνηγητό που έχει εξαπολύσει το Τρίτο Ράιχ σε όλους αυτούς που προδίδουν τον "ιερό σκοπό" της πατρίδας τους. 

Στη παράλογη πορεία που επιλέγει να χαράξει, ακολουθείται κι από άλλους λιποτάκτες. Σιγά-σιγά δημιουργείται μεταξύ τους μια περίεργη κατάσταση καθώς όλοι γνωρίζουν την αλήθεια αλλά επιλέγουν να παίξουν τους ρόλους τους πιστεύοντας πως μόνο έτσι θα ξεμπερδέψουν από τις ευθύνες που τους βαραίνουν. Η κατάσταση όμως ξεφεύγει όταν επισκέπτονται ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης λιποτακτών. Προσπαθώντας ο "ήρωας" να υποστηρίξει τον νέο του ρόλο μετατρέπεται σε ένα αιμοδιψές κτήνος που αναλαμβάνει την ευθύνη του σχεδιασμού ενός απάνθρωπου μακελειού των κρατουμένων. 

Η ψυχική κατάσταση της ομάδας ξεφεύγει όταν η παράνοια αποδεικνύεται αποτελεσματική και σωτήρια. Μετά από έναν βομβαρδισμό που ισοπεδώνει ολόκληρο το στρατόπεδο συγκέντρωσης, το μακελειό μεταφέρεται σε μια γερμανική πόλη μέχρι που ο ήρωας συλλαμβάνεται και γνωστοποιείται η πραγματική του ταυτότητα. Η δίκη που ακολουθεί αποκαλύπτει την τρέλα που κουβαλάει η εκάστοτε εξουσία ενώ η θεία δίκη δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια εξοργιστική ειρωνεία της όλης κατάστασης.

Παρ' όλο που η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, θα προσπαθήσω να μην αναφερθώ στο σενάριο και στην εξέλιξη της ιστορίας. Ο κυριότερος λόγος αυτής μου της στάσης είναι πως η ταινία κατάφερε να κρατήσει το ενδιαφέρον μου αμείωτο από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό. Ένα προσόν που σπανίζει πολύ στις μέρες μας. Οπότε δε θα θελα με τίποτα να χαλάσω την προβολή όσων αποφασίσουν να την δουν. Θα αναφερθώ όμως σε όλα αυτά που μ' έκαναν να θεωρήσω τη συγκεκριμένη ταινία ξεχωριστή κι αξιόλογη.

Πρώτα απ' όλα η ασπρόμαυρη επιλογή του σκηνοθέτη καταφέρνει να περάσει με εκπληκτικό τρόπο το ζοφερό κλίμα των τελευταίων ημερών του πολέμου. Ισορροπημένα καδραρίσματα και πεντακάθαρα πλάνα που προσθέτουν μια απόκοσμη ζωντάνια σε κάθε τι. Είναι εντυπωσιακό που ορισμένες στιγμές σου δίνεται η εντύπωση πως βλέπεις χρώματα όπως τα γαλάζια μάτια του πρωταγωνιστή, όταν η κάμερα εστιάζει στο βλέμμα του ή το κόκκινο του αίματος που αναβλύζει από τις ανοιγμένες πληγές. Εξαιρετικό όμως και το στήσιμο της κάμερας τόσο στις αποτρόπαιες σκηνές των μαζικών εκτελέσεων όπου η φρίκη προσπαθεί να κρυφτεί με διάφορα τεχνάσματα παρ' όλο που η οθόνη γεμίζει από κραυγές και πόνο ενώ παράλληλα εξαιρετική είναι η ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στους κλειστούς χώρους. Οι άδειοι χώροι σηματοδοτούν το τέλος μιας αήττητης στρατιωτικής δύναμης ενώ τα βυθισμένα στους καπνούς και στο αλκοόλ πάρτι που πραγματοποιούνται επιβεβαιώνουν την τρέλα αυτών των ανθρώπων. Εξαιρετική ιδέα της μικρής έγχρωμης πινελιάς που παρουσιάζει σε παρόντα χρόνο την σημερινή γαλήνη της περιοχής όπου διαδραματίστηκε το μακελειό του στρατοπέδου συγκέντρωσης.

Έπειτα είναι ο ήχος κι η ατμοσφαιρική μουσική που πλαισιώνουν το έργο. Χωρίς μουσικά κομμάτια, η ταινία αφήνεται στις ριπές των όπλων που σπάνε τις σιωπηλές στιγμές ενώ σε κάθε σκηνή που η αγωνία εκτοξεύεται στα ύψη ένας επαναλαμβανόμενος εφιαλτικός ήχος μας προκαλεί ανατριχίλα. 

Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι εκπληκτικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών και κυρίως του πρωταγωνιστή που ερμηνεύει τον σατανικό Γουίλι Χέρολντ. Ο πρωταγωνιστής καταφέρνει να κερδίσει τις εντυπώσεις εκφράζοντας όλα τα συναισθήματα μέσα από το ψυχρό του βλέμμα. Είναι εκπληκτικές οι εναλλαγές των συναισθημάτων του μέσα από τις μικρές σχεδόν ανεπαίσθητες κινήσεις των ματιών του. Από τον φόβο στην έπαρση κι από την αγωνία στο ξέσπασμα. Το μόνο που του λείπει είναι το χαμόγελο και τα ανθρώπινα συναισθήματα. Αυτό έχει ως συνέπεια να κυριαρχούν κυρίως οι μαύρες σκέψεις. Ο φόβος, το μίσος κι η οργή.

Τέλος βρήκα έξυπνους τους συμβολισμούς, οι οποίοι δεν κρύβονται πίσω από αινιγματικές σκηνές ούτε χάνονται σε δυσνόητους διαλόγους. Οι λιτές κουβέντες που ακούγονται προσφέρουν μία νότα κατάμαυρης κωμωδίας ενώ η σκηνή που εκπροσωπεί ολόκληρη την ταινία είναι η περιπλάνηση του νεαρού πρωταγωνιστή πάνω από ένα μονοπάτι σκελετών.  

Η ταινία περιγράφει με λιτό και σκληρό τρόπο το απάνθρωπο πρόσωπο του φασισμού αλλά και την αποκτήνωση του ανθρώπου όταν βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο. Με σταθερό ρυθμό παρουσιάζεται η αποσάθρωση κάθε νόμου και λογικής, παρομοιάζοντας την σήψη εκείνων των ημερών με την σημερινή πολιτική παρακμή όπου ο νεοφιλελευθερισμός κάνει τα στραβά μάτια, δίνοντας έδαφος στο ρίζωμα του φασισμού. Η δίκη παρωδία φανερώνει πως κάθε καθεστώς έχει ανάγκη τον φασισμό. Τον καμουφλάρει, τον κρύβει ή του αλλάζει όψη μόνο και μόνο για να τον διατηρήσει σε κάποια μελλοντική χρήση. 

Τέλος η ταινία φανερώνει την τρέλα που προκαλεί η εξουσία σε όσους την κατέχουν. Μια τρέλα που εντείνεται ανάλογα με την εξύψωση του κάθε ατόμου. Όσο πιο πάνω ανεβαίνει κανείς τόσο πιο πολύ χάνει τα λογικά του. Όπως ο νεαρός που μετατρέπεται μέσα σε μία στιγμή από απλός φαντάρος που έχει λιποτακτήσει σε σημαντικό λοχαγό που του έχει ανατεθεί μία μυστική αποστολή από τον ίδιο τον Χίτλερ. 

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ στους ευφάνταστους τίτλους τέλους που έκαναν αρκετούς από τους θεατές να μείνουν στις θέσεις τους ως το τέλος. Ο φασισμός δεν νικήθηκε κι ούτε εξαφανίστηκε αλλά εξακολουθεί να περιφέρεται στις πόλεις μας. Ναι μεν ορατός αλλά δύσκολα αναγνωρίσιμος από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Η συγκεκριμένη πρωτότυπη ιδέα προσθέτει επιπλέον πόντους σ' αυτήν την ταινία.

Η Στολή του Στρατιώτη μπορεί να χαρακτηριστεί αντιπολεμική, θρίλερ, δράμα αλλά και μαύρη κωμωδία. Δε ξέρω ποιο να πρωτοδιαλέξω. Σίγουρα όμως μπορώ να πω πως είναι μία πετυχημένη μίξη όλων των παραπάνω ειδών που προσφέρουν μια εξαιρετική αφορμή για συζήτηση και προβληματισμό. Μακάρι να υπάρξουν κι άλλες ανάλογες δημιουργίες.

Βαθμολογία: 8/10