Τι μάθαμε χθες...

Η πρώτη ιστορική αναφορά στη Micromeria acropolitana σημειώνεται από τον Αυστριακό βοτανολόγο Halacsy το 1908. Από τότε μέχρι σήμερα τα ίχνη της χάνονται. Ντύνεται με ένα πέπλο μυστηρίου και χαρακτηρίζεται «φυτό-φάντασμα». Μάλιστα, το 1998, ο καθηγητής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αρτέμης Γιαννίτσαρος κάνει λόγο για «εξαφανισθέν είδος από την ελληνική και γενικά την παγκόσμια χλωρίδα». Και πιο πρόσφατα, το 2003, ο βοτανολόγος Θεοφάνης Κωνσταντινίδης σε άρθρο του στην «Καθημερινή» αναφέρεται στη «μυστηριώδη Micromeria acropolitana (Μικρομέρια της Ακρόπολης)», την οποία «εδώ και έναν αιώνα κανένας δεν έχει ξαναδεί ούτε στο βράχο της Ακρόπολης ούτε κάπου αλλού». Ή μήπως όχι;
Από το 2004 ο Γρηγόρης Τσούνης, καθώς γράφει το βιβλίο του «Γύρω από την Ακρόπολη», παρατηρεί και καταγράφει το πλούσιο οικοσύστημα της περιοχής. Και δύο χρόνια αργότερα, σε βόλτα μαζί με τον γιο του, «σκοντάφτουν» επάνω. «Μόλις το είδα από μακριά λέω «να μια μικρομέρια» - γιατί τα φύλλα του έχουν μικρά μέρη. Αλλά ποια μικρομέρια ακριβώς;». Μαζί του πάντα ο Λάμπρος. «Είναι ο κολλητός μου, που τρελαίνεται για ό,τι έχει να κάνει με το περιβάλλον. Θέλει να σπουδάσει βιολογία και είναι καλός φωτογράφος». Οι δυο τους κινούνται μεθοδικά. Σημειώνουν, μελετούν, φωτογραφίζουν. Και σερφάρουν στην ηλεκτρονική σελίδα του Ινστιτούτου Βοτανικής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, όπου διακρίνουν όλα τα χαρακτηριστικά του είδους. «Εκεί σιγουρευόμαστε ότι έχουμε τη μικρομέρια στα χέρια μας. Αλλά δεν καθησυχάζουμε», λέει ο Γρ. Τσούνης. «Θέλουμε και την άποψη της ειδικού».
Το ραντεβού δίνεται στην Ακρόπολη. Η Δρ Κιτ Ταν από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης είναι πρόσωπο-κλειδί. Διεθνώς αναγνωρισμένη και συγγραφέας ενδελεχούς τόμου για τα ενδημικά φυτά της Πελοποννήσου. Τώρα μπροστά τους προβάλλει ένας μικρός πληθυσμός από 200 φυτά. Με ύψος 5 έως 20 εκ., με ανατολικό προσανατολισμό -για να «βλέπει» ήλιο- και σε ύψος 156 μέτρα. Ανθισμένος από Μάιο έως Ιούνιο και με μικρά ροζ άνθη. Πάνω σε πέτρες τειχών και σχισμές με λίγο χώμα. Κι όλα αυτά στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Ναι, είναι το πολυετές φυτό-«μύθος»: η Micromeria acropolitana Halacsy, της οικογένειας Labiatae. Οσο για την επιστήμονα; «Ο τρόπος που το προσεγγίζει είναι τρόπος προσευχής. Πώς ένας άνθρωπος προσεύχεται; Ετσι ακριβώς».

Χάρη στο ζήλο της βοτανολόγου δρος Κιτ Ταν και του Ελληνα φυσιοδίφη και βιολόγου Γρηγόρη Τσούνη λύθηκε έπειτα από 100 χρόνια ο γρίφος της εξαφάνισης της Micromeria acropolitana· το σπάνιο ενδημικό φυτό εντοπίστηκε εκ νέου στην Ακρόπολη!

Και οι τρεις πλέον κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Κρατούν για λόγους ασφαλείας «μυστικό» το ακριβές σημείο όπου φύεται η μικρομέρια. Τι απομένει; «Να επικοινωνήσουμε με τον υπουργό Πολιτισμού, να του παρουσιάσουμε το θέμα και να του πούμε πώς να ληφθούν μέτρα προστασίας του φυτού χωρίς δαπάνες». Το φυτό κινδυνεύει από την ανθρώπινη παρουσία, την τουριστική δραστηριότητα, την εκρίζωση και τον καθαρισμό του αρχαιολογικού χώρου. «Οπως δείχνουμε ενδιαφέρον για τα μνημεία του πολιτισμού μας, οφείλουμε να δείξουμε το ανάλογο ενδιαφέρον και για τους θησαυρούς της φυσικής μας κληρονομιάς».
Η μελέτη τους αδιάλειπτη και λεπτομερής. Γι' αυτό και η μαρτυρία τους αποτελεί μια προσφορά στην επιστήμη: «Το φυτό δεν είδαμε να το επισκέπτονται μέλισσες, σφήκες ή πεταλούδες. Κοντά του πολλές φορές συναντήσαμε μυρμηγκοφωλιές. Είδαμε μυρμήγκια να μεταφέρουν τους μαύρους μικρούς σπόρους της», όπως καταγράφουν. «Και φύεται συχνά πολύ κοντά ή μαζί με την πικραλίδα Picris sp. που την επισκέπτονται συχνά διάφορα είδη από πεταλούδες». Τα πρόσωπα πίσω από την είδηση δεν είναι τυχαία. «Κάθε φορά που βγαίνουμε στην ελληνική φύση συγκλονιζόμαστε από τη μοναδικότητά της». Το μυστικό; «Φτάνει να έχεις μάτια για να δεις τη φύση».