Τρίτη 11 Ιουνίου 2013

Η Αγιά Σοφιά και τα τζαμιά της Πόλης...


Θα μπορούσα να δημιουργήσω ένα φωτογραφικό βίντεο που να παρουσιάζει μόνο την όψη και τους θησαυρούς του βυζαντινού ναού της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου Λόγου του Θεού, την γνωστή σε όλους μας Αγιά Σοφιά ή αλλιώς ως ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας. Όμως προτίμησα να μοιράσω το βίντεο στην ομορφιά αυτής της Μεγάλης Εκκλησίας και των τζαμιών της Πόλης. Ο λόγος είναι ότι θέλω να δείξω το πόσο πολύ επηρέασε η αρχιτεκτονική της Αγιάς Σοφιάς, στους μεταγενέστερους τόπους λατρείας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η Αγιά Σοφιά (00:04-01:30 και 03:35-04:00) υπήρξε ορθόδοξος καθεδρικός ναός από το 360 μέχρι το 1453. Στο ενδιάμεσο είχε μετατραπεί σε ρωμαιοκαθολικό καθεδρικό ναό (1204-1261). Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης λειτούργησε ως τέμενος μέχρι το 1934. Από τότε μέχρι σήμερα είναι μουσείο.
Ο ναός βρίσκεται κοντά στο Μεγάλο Παλάτι και στον Ιππόδρομο. Η απλάδα που υπάρχει γύρω του τον αναδεικνύει μ' έναν τρόπο ανεξήγητο (00:31-00:44). Την ημέρα που επισκέφθηκα τον ναό με το λεωφορείο, δεν κατάφερα να τον απολαύσω όσο θα ήθελα (00:10-00:30). Εμφανίστηκε ξαφνικά μπροστά μου. Παρκάραμε στην ανατολική πλευρά του. Οπότε η πρώτη εικόνα που αντίκρισα ήταν το ιερό του ναού. Όμως η βραδινή εξόρμηση από το ξενοδοχείο προς τον ναό, με αντάμειψε μ' αυτό που περίμενα να δω. Μετά την μεγάλη Κλειστή Αγορά και πίσω από τα δέντρα και το πολύχρωμο συντριβάνι του πάρκου, απλωνόταν η δόξα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κοντοστάθηκα για να παρατηρήσω καλύτερα τον τρούλο, τις πλάγιες όψεις με τις οποίες τον έχουμε μάθει τόσα χρόνια μέσα από τα σχολικά βιβλία και τις γκραβούρες αλλά και τους μιναρέδες που πλέον κοσμούν περιμετρικά του ναού. Η χαρά ότι επιτέλους αντικρίζεις αυτόν τον σπουδαίο ναό, είναι απερίγραπτη.
Ο καθένας όμως γοητεύεται με τις νυχτερινές όψεις διαφόρων μνημείων όπως με την Ακρόπολη της Αθήνας, τον Πύργο του Άιφελ, τον Καθεδρικό του Στρασβούργου κ.ο.κ. Το θέμα όμως είναι αν σ' εντυπωσιάζει το ίδιο κι ο εσωτερικός χώρος. Στην περίπτωση της Αγιάς Σοφιάς όχι μόνο εντυπωσιάζεται ο κάθε επισκέπτης αλλά και συγκινείται. 
Εισερχόμαστε στον ναό από την αυτοκρατορική πύλη (00:48). Ανάμεσα από τους χοντρούς μαρμάρινους κίονες και τους τεράστιους πολυελαίους, απλώνεται ένας θεσπέσιος εσωτερικός χώρος με υπέροχα αρχιτεκτονικά μοτίβα, πανέμορφα ψηφιδωτά, ζωντανές τοιχογραφίες κι έναν ουράνιο χρυσό φωτισμό. Δεν έχω ζήσει ποτέ παρόμοια κατάνυξη. 
Οι παρεμβάσεις στο εσωτερικό του ναού είναι άπειρες (00:52-01:19). Την μεγαλύτερη καταστροφή, την προκάλεσαν οι Σταυροφόροι με την Άλωση της Πόλης το 1204. Καθολικοί χριστιανοί λεηλάτησαν με μανία το εσωτερικό του ναού. Αφαιρούσαν χρυσές ψηφίδες από τους τοίχους κι έκλεβαν ότι πολύτιμο κειμήλιο έβρισκαν εκεί μέσα. Μετέπειτα οι μουσουλμάνοι όταν μετέτρεψαν τον ναό σε τζαμί, προσπάθησαν να κρύψουν τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά του ναού. Έχοντας όμως ένα δέος προς την Δύση, δεν προχώρησαν σε λεηλασίες. Αντιθέτως κάλυψαν τον εσωτερικό διάκοσμο με ασβέστη και μαρμάρινες πλάκες. Η κίνησή τους αυτή βοήθησε στο να διασωθούν τα εναπομείναντα ψηφιδωτά και να παραμείνει όρθιος ο ναός. Αν οι Οθωμανοί άφηναν τον ναό να μαραζώσει, σήμερα θα θαυμάζαμε μόνο τα θεμέλιά του.
Δεκαπέντε αιώνες ένδοξης ζωής δεν σβήνονται τόσο εύκολα. Η Αγιά Σοφιά στέκει ακόμα όρθια και περήφανη. Γι' άλλους υπενθυμίζει την χιλιετή ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, γι' άλλους είναι το λίκνο της πίστης και γι' αρκετούς ο διακαής πόθος της Μεγάλης Ιδέας.
Οι Οθωμανοί εντυπωσιασμένοι από το μεγαλείο της Αγιάς Σοφιάς, προσπάθησαν να το αντιγράψουν. Ακριβώς απέναντι της και με κατεύθυνση προς την Μέκκα, χτίστηκε το Μπλε Τζαμί (01:35-01:44, 03:31), το οποίο μοιάζει πολύ εξωτερικά με τον βυζαντινό ναό. Ίσως να την ξεπερνάει σε θέμα εντυπωσιασμού. Όμως είναι αδύνατον να κλέψει την δόξα της.
Την τακτική του Μπλε Τζαμιού έχουν ακολουθήσει κι άλλα τεμένη της πόλης, όπως το Γενί τζαμί (Νέο Τζαμί) το οποίο βρίσκεται στον Κεράτιο Κόλπο δίπλα στο παζάρι της Αιγύπτου και το τζαμί του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (02:50, 03:05-03:30).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συναντάς παντού στην Κωνσταντινούπολη, μικρογραφίες, άλλες φορές πετυχημένες κι άλλες φορές αποτυχημένες, της Αγιάς Σοφιάς...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου