Το ταξίδι προς τη Γνώση θέλει κόπο…

του Κώστα Μαρούντα

«Το μόνο στολίδι που δεν φθείρεται είναι η γνώση»

 Τόμας Φούλερ 

Ισχυρίζονται ορισμένοι πως τα πιο αποδοτικά -ως προς την ικανότητα επηρεασμού των καταστάσεων- βήματα, είναι εκείνα που γίνονται με σύνεση. Που έχουν κατακτήσει οριστικά τα προηγούμενα «εδάφη», που έχουν κατοχυρώσει αληθινές βεβαιότητες και που διερευνούν τα ζητούμενα των μελλοντικών κινητικοτήτων με τη δέουσα μελέτη. Και αφού έχει αποδεδειγμένα μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο αυτονόητο ενός ζητήματος και στις προκλήσεις των ζητουμένων που το περιγράφουν.
Οι σύγχρονες μεταβιομηχανικές κοινωνίες δυτικού τύπου διακατέχονται από ποικιλομορφία και συνθετότητες, που μετατρέπουν τις μονοδιάστατες και φανατισμένες ερμηνείες σε αδύναμα φτερά που παρασύρονται από τους αέρηδες της λογικής με περισσή ευκολία. Και αν η περιγραφή είναι αυτή που κηρύσσει το εναρκτήριο λάκτισμα κάθε μορφής παραγωγής έργου, η αναζήτηση της απλότητας είναι, όπως έχει αποδείξει πολλάκις η ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, μια απαραίτητη τακτική που εξυπηρετεί την οποιαδήποτε χαραγμένη στρατηγική.
Είπε κάποτε ο στοχαστής Νόαμ Τσόμσκι πως στο σήμερα πιο ευάλωτοι σε κάθε είδους ενορχηστρωμένη προπαγάνδα είναι οι μορφωμένοι, υπό την έννοια ότι έρχονται σε επαφή με εύρος πληροφοριών, εξαιτίας της δυνατότητάς τους να διαβάζουν αυτό το κάτι περισσότερο από το κοινότοπο και το βασικό. Σε μια εποχή που διαχέονται ποικιλοτρόπως (και μέσω των αυξημένων τρόπων εκπομπής μηνυμάτων, αλλά και μέσω των διάφορων φημολογιών -μην υποτιμούμε, δυστυχώς, αυτήν τη διάσταση- της καθημερινότητάς μας) τόσες πληροφορίες ώστε αυξάνει ο πήχης των υποχρεώσεων του εσωτερικού επεξεργαστή. Έτσι, όμως, αυξάνει ο κίνδυνος «χαλάσματος του μηχανήματος». Για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε Γνώση, δίνοντας ουσιαστική αξία χρήσης στην πληροφορία, πρέπει να κοπιάσουμε!
Στα διάφορα συγκρουόμενα συμφέροντα που διέπουν τις ανθρώπινες κοινωνίες σημαντικότατο ρόλο στο πού θα γείρει η πλάστιγγα της επικράτησης διαδραματίζει (και) το επικοινωνιακό κομμάτι. Και εκεί πρέπει να δουλέψουμε έξυπνα. Αν είμαστε –φέρ' ειπείν- υποστηρικτές μιας άποψης, ενός στρατοπέδου, θα πρέπει να εγκύψουμε περισσότερο από όσο αρχικά αντέχουμε στον αντίπαλο. Ένας άνθρωπος που είναι -για παράδειγμα- ΑΕΚ, καλό είναι να ρίχνει μια ματιά, υπερνικώντας τον όποιο εκνευρισμό του, στα επιχειρήματα του Ολυμπιακού, και το αντίστροφο… Ένας άνθρωπος που υποστηρίζει το ρωσικό μοντέλο διακυβέρνησης οφείλει να μελετάει σε βάθος τις δυτικές τεχνοτροπίες! Ένας θιασώτης της αστικής (ή ακόμα και της εργατικής) δημοκρατίας πρέπει να μπορεί να διακρίνει τα όποια μειονεκτήματα της εφαρμοσμένης «λαϊκής δημοκρατίας». Και πάει λέγοντας…
Αυτοί που θα πάνε μπροστά σε κάθε τομέα είναι αυτοί που ξέρουν καλά τον αντίπαλο. Αυτοί που μπορούν να διακρίνουν την επιθυμία τους από την αναγκαιότητα. Αυτοί που συσκέπτονται με τη συνείδησή τους, όχι σαν «οπαδοί του εαυτού τους», αλλά ως «διεπιστημονικής υφής αναλυτές της ολιστικής πραγματικότητας». Η μετάβαση από την πληροφορία στη Γνώση δεν διδάσκεται, δεν θα τη βρει κανένας σε «ταξιδιωτικούς οδηγούς» ευρείας χρήσης. Το μονοπάτι αυτό θα ανακαλυφθεί από όσους γνωρίζουν την αξία της κριτικής ικανότητας, το μεγαλείο της αφαιρετικής μεθόδου και του εναρμονισμού της σκέψης με την υλική ζωή… Μπορούμε να τα κάνουμε αυτά; Ακόμα και αν η πρόχειρη απάντηση είναι όχι, το ναι παραμονεύει σε μόνιμη βάση και χαμογελώντας σκωπτικά…