Εμπορειός από το… εμπόριο, γράφεται και εμπόρειο και βρισκόμαστε τουλάχιστον στον 5ο αιώνα, π.χ. όπου από το λιμάνι του Εμπορειούς, στη θέση που είναι σήμερα ταξίδευε σίγουρα η μαστίχα στον τότε γνωστό κόσμο.
Δεξιά όπως πάμε στην παραλία, μετά τις ταβέρνες, στο οικόπεδο Βασίλη, σήμερα των κληρονόμων του, η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή βρίσκει έναν Χριστιανικό Ναό, που όμως όπως σχεδόν κλασσικά συμβαίνει είναι κτισμένος στα ερείπια ενός άλλου Ναού.
Από τότε και με δικές μας ανασκαφικές εργασίες, με την επίβλεψη τότε της Αρχαιολόγου Κοκόνας Ρούγγου, βρέθηκαν εκπληκτικά ευρήματα, που πιστοποιούν μεταξύ άλλων ότι έχουμε να κάνουμε με Ναό της Αρτέμιδος, που τότε πήγαινε ”πακέτο” με τον Θεό Απόλλωνα.
Η Αρχαιολόγος Δέσποινα Τσαρδάκα, του τμήματος Προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων της Αρχαιολογικής υπηρεσίας Χίου μιλά και μας συναρπάζει.
Μας συναρπάζει η ίδια η ιστορία αφού από την αρχαία εποχή, στην περίπτωση μας μιλάμε για τον 5ο ¨χρυσό αιώνα” μαζί με την Αθήνα ακμάζουν και οι Πόλεις στην σφαίρα επιρροής της, συνεπώς και η Χίος.
Κοντά στο λιμάνι του Εμπορειούς, οι ναυτικοί, ταξιδευτές και έμποροι έχουν την ανάγκη θρησκευτικής λατρείας, ευχαριστούν τους Θεούς για το δύσκολο ταξίδι, ελπίζουν να έχουν και την ίδια επιστροφή. Προσφέρουν λοιπόν το τάμα τους, άλλος πλούσιος ολόκληρο… Κούρο, άλλοι φτωχότεροι ένα πήλινο ειδώλιο.
Ολα αυτά και όσα έφερε στο φώς η Αρχαιολογική σκαπάνη και όσα ”φώτισαν” οι συντηρητές παρουσιάζονται στην περιοδική έκθεση της Αρχαιολογικής υπηρεσίας.
Σ' αυτήν σε σχετικό φυλλάδιο διαβάζομε:
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής στις αρχές της δεκαετίας του 1950,στους πρόποδες του λόφου της προϊστορικής ακρόπολης του Εμποριού, εντοπίσθηκαν τα λείψανα ενός ιερούπου, λόγω της θέση του κοντά στο φυσικό λιμάνι τηςπεριοχής, έμεινε γνωστό ως «Ιερό του Λιμανιού».
Οι παλαιότερες ενδείξεις για τη λατρευτική χρήση του χώρου ανάγονται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Στιςαρχές του 7ου αι. π.Χ. κατασκευάσθηκαν τρεις αναλημματικοί τοίχοι δίπλα σε ένα δρόμο που οδηγούσε στολιμάνι. Στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ανοικοδομήθηκε ο πρώτοςναός, που πιθανώς ήταν αψιδωτός ή κυκλικός και απότον οποίο ελάχιστα στοιχεία έχουν σωθεί. Όπως προκύπτει από τα αρχαιολογικά δεδομένα, ο αρχαϊκός αυτός ναός καταστράφηκε από τους Πέρσες. Στο β΄τέταρτο του 5ου π.Χ. αιώνα ξανακτίστηκε λαμπρότερος ναός, τμήμα της κρηπίδας του οποίου βρέθηκε θεμελιωμένη πάνω στον πρωιμότερο, αρχαϊκό ναό.
Βάσει των ανασκαφικών δεδομένων και των αρχιτεκτονικών μελών που χρησιμοποιήθηκαν σε μεταγενέστερα κτίσματα στην ευρύτερη περιοχή, ο ανασκαφέας JohnBoardman προχώρησε στην αναπαράσταση του κλασικού ναού ως αψιδωτού οικοδομήματος με είσοδο στα ανατολικά, πλάτους 6μ., με πρόστυλο αποτελούμενο από τέσσερις ιωνικούς κίονες, χωρίς ραβδώσεις, ύψους4,5μ. Περίτεχνο ιωνικό κυμάτιο, διακοσμημένο με ανθέμια, έλικες και κάλυκες λωτού, κοσμούσε το μνημείο στηθέση της ζωφόρου, ενώ οι βάσεις των παραστάδων είχαν τη μορφή λεοντοπόδαρου.
Μεγάλος αριθμός λατρευτικών αντικειμένων και αναθημάτων βρέθηκαν στις ανασκαφές. Τμήματα απόμαρμάρινα αγάλματα, ειδώλια, αγγεία, σφραγιδόλιθοι,κοσμήματα, εργαλεία, ειδώλια από φαγεντιανή, αιγυπτιακοί σκαραβαίοι, αγγεία από την Εύβοια, τις Κυκλάδες,το νοτιοανατολικό Αιγαίο, την Κύπρο, την Κόρινθο και την Αττική και αναθήματα από άλλες περιοχές, δείχνουν όχι μόνο την εμβέλεια του ιερού, αλλά και την επικοινωνία της Χίου με άλλες περιοχές του αρχαίου κόσμου.
Εντυπωσιακά σε αριθμό ευρήματα υπήρξαν οι χάλκινες γυναικείες ζώνες, «αι παρθενικαί ζώναι», που συνήθιζαν οι κοπέλες να αφιερώνουν πριν από το γάμο τους στη θεά Αρτέμιδα. Ένα όστρακο κύλικας του ζωγράφου Νικήσερμου, που χρονολογείται στα τέλη του 7ου π.Χ.αιώνα, φέρει αναθηματική επιγραφή στη θεά Αρτέμιδα,ενώ πολλά είναι τα ενεπίγραφα όστρακα που τεκμηριώνουν λατρεία του Απόλλωνα. of 5th c. B.C. after J. Boardman
Η ανασκαφή στο οικόπεδο Βασίλη
Η ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 2002-2006 στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασίλη που βρίσκεται στους πρόποδες της προϊστορικής ακρόπολης και σε απόσταση περίπου 60μ. ΝΑ της θέσης του ιερού, έφερε στο φως οικοδομικά λείψανα που ανήκουν σε τρεις διαδοχικές οικοδομικές φάσεις, από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού έως τον πρώιμο 5ο αι. π.Χ.
Στην τελευταία οικοδομική φάση ανήκουν ισχυροί αναλημματικοί τοίχοι που πιθανώςανήκαν σε περιβόλους του ιερού. Μεταξύ αυτών εντοπίσθηκε στρώμα καταστροφής του β΄μισού του 6ου αι. π.Χ. που προήλθε από εκτεταμένο καθαρισμό του αρχαϊκού ναού που καταστράφηκε το 493 π.Χ. Τα σημαντικότερα ευρήματα αποτελούν δύο μαρμάρινοι κούροι και τμήμα από τον αριστερό λυγισμένο βραχίονακόρης. Τον αναθηματικό χαρακτήρα των γλυπτών επιβεβαιώνει η εύρεση στο ίδιο στρώμα τμήματος μελαμβαφούς κύλικας τύπου Droop, που φέρει στο χείλος εγχάρακτη επιγραφή με το όνομα θεού ΙΕΡΗ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ, καθώς και πλήθος ενεπίγραφων οστράκων. Ο Κούρος ΑΜΧ 14213, από λευκόφαιο χονδρόκοκκο μάρμαρο,έχει σωζόμενο ύψος 1,18μ. και είναι ημίεργος, καθώς δεν έχει υποστεί τελική λείανση. Το άγαλμα που χαρακτηρίζεται από συντηρητισμό και δυσκαμψία αποτελεί προϊόν ενός επαρχιακού εργαστηρίου, πιθανότατα χιακού. Χρονολογείται στο τέλος του β΄ τετάρτου του 6ου αι. π.Χ. Ο Κούρος ΑΜΧ 15456 είναι από λευκό, λεπτόκοκκο μάρμαρο και σώζεται σε ύψος 0,35μ. Ήταν λίγο μικρότερος του φυσικού μεγέθους. Η λεπτοκαμωμένη κατασκευή και το μαλακό πλάσιμο του κορμού, η απλότητα στη σύνθεση της μορφήςκαι η τάση για διακοσμητικότητα στην καμπύλη απόληξη τωνακτινωτά διατεταγμένων πλοκάμων της κόμης παραπέμπουνστους ακέφαλους κορμούς των δύο Κορών του Αρχαιολογι-κού Μουσείου Χίου. Το άγαλμα χρονολογείται περί το 560 π.Χ.και αποτελεί έργο του χιακού εργαστηρίου με έντονες επιρροές από το παριανό εργαστήριο. Το θραύσμα από τον αριστερό λυγισμένο βραχίονα ΚόρηςΑΜΧ 14214 είναι από λευκό, διαυγές μάρμαρο και από τις διαστάσεις του προκύπτει ότι το άγαλμα ήταν μικρότερο του φυσικού μεγέθους. Η Κόρη που ήταν ανάθημα στη λατρευόμενηθεότητα, στυλιστικά παρουσιάζει ομοιότητες με την κόρη τηςΦρασίκλειας και τη Νίκη της Δήλου, που φέρουν έντονες τιςεπιρροές των εργαστηρίων της Πάρου, όπου είναι γνωστό ότι κατά την περίοδο αυτή εργάζονται καλλιτέχνες από τη Χίο, μεταξύ των οποίων και ο γλύπτης Άρχερμος. Το θραύσμα τηςΧίου χρονολογείται μετά τα μέσα του 6ου αι. π.Χ.
Από τα υπόλοιπα αφιερώματα ξεχωρίζουν οι χάλκινες πόρπες από ζώνες και τα χάλκινα κοσμήματα, όπως βραχιόλιακαι δακτυλίδια, ένας σφραγιδόλιθος από υαλόμαζα με παράσταση αετού που επιτίθεται σε αίγαγρο, τμήματα από μελανόμορφα αττικά αγγεία, μικρογραφικά χιακά αγγεία, όπως πτηνόμορφο αγγείο, φιάλες και όλπες, πήλινα και λίθινα υφαντικά βάρη και μεγάλος αριθμός πήλινων ειδωλίων. Τα ειδώλια είναι στην πλειονότητά τους κατασκευασμένα με μήτρα και αναπαριστούν γυμνές ανδρικές μορφές, καθιστές γυναικείες μορφές που φέρουν το αριστερό χέρι στο στήθος κρατώντας άνθος ως προσφορά στη θεότητα, ειδώλια αυλητών και ερμαφρόδιτων μορφών, ειδώλια ζώων κ.ά.
Χαρούμενη γιατί θα μπορεί το κοινό να θαυμάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα του Εμπορειούς είναι η Ολγα Βάσση Προϊσταμένη Αρχαιολογικής υπηρεσίας, αφού από σήμερα στην μόνιμη περιοδική έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου εκτίθενται τα ευρήματα του Ιερού, που βρέθηκε αρχικά στην Εμπορειό από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή και στην συνέχεια ολοκληρώθηκε από την Αρχαιολογική υπηρεσία της χώρας μας το 2004-2006 Τα ευρήματα αυτά μας είπε δεν θα μπορούσαν να έχουν αυτή την παρουσίαση χωρίς την βοήθεια του Προέδρου του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακροπόλεως Δημ. Πατερμαλή και των συντηρητών Γιώργου Χατζελένη Χιακής καταγωγής και Δημήτρη Κιλκή.
Πηγή: Αλήθεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου