Αντίκρισα για πρώτη φορά το Βέλικο Τάρνοβο πριν από εφτά χρόνια καθώς κατευθυνόμουν προς τα ρουμανοβουλγαρικά σύνορα. Ακόμη θυμάμαι τη στιγμή που βγαίνοντας από ένα τούνελ, εντυπωσιάστηκα με μια συνοικία που κρεμόταν κυριολεκτικά από έναν γκρεμό. Αμέσως ρώτησα τον αρχηγό του γκρουπ να μου πει ποια είναι αυτή η πόλη. "Αυτό είναι το Βέλικο Τάρνοβο, η παλιά πρωτεύουσα της Βουλγαρίας" μου είπε κάπως αόριστα κι αδιάφορα. Μεμιάς έκρυψα την εικόνα αυτή στην μνήμη μου κι υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως κάποια στιγμή θα επισκεφθώ ξανά τη Βουλγαρία για να περιπλανηθώ με περισσότερη άνεση στη Σόφια και στη Φιλιππούπολη και φυσικά να επισκεφθώ το μυστηριώδες κι ατμοσφαιρικό Βέλικο Τάρνοβο, που το είχα αποτυπώσει ως εικόνα στο μυαλό μου να στέκεται σαν αυτοκρατορικό στέμμα σε τρεις λόφους, τον Τσάρεβετς, την Τραπέζιτσα και την Σβέτα Γκορά (το Ιερό Βουνό ή Άγιο Όρος). Τελικά, χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια για να εκπληρώσω την υπόσχεσή μου αυτή.
Έχοντας αναχωρήσει καταγοητευμένοι από την αρχαία κι αιώνια πόλη της Φιλιππούπολης, αρχίσαμε να ανηφορίζουμε προς τη βόρεια Βουλγαρία, ακολουθώντας μια διαδρομή τριών ωρών μέχρι να φτάσουμε στον τελικό μας προορισμό. Σ' αυτές τις μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα σε διάφορες πόλεις, απολαμβάνω τις στιγμές που διασχίζουμε επαρχιακούς δρόμους και περνάμε μέσα από χωριά που είναι ξεχασμένα από όλους. Το ίδιο συνέβη και στη συγκεκριμένη διαδρομή, όπου μου έκαναν μεγάλη εντύπωση τα μικρά και σχεδόν παρατημένα χωριά της βουλγαρικής υπαίθρου με τα μεγάλα και καλοδιατηρημένα τους σχολεία.
Η είσοδός μας στο Βέλικο Τάρνοβο είχε μια ανοδική κλίση, προσπαθώντας η πόλη ακόμη και μ' αυτόν τον τρόπο να μας τονίσει πως ανηφορίζουμε στην "Πόλη των Τσάρων". Το άγριο τοπίο της κοιλάδας του ποταμού Γιάντρα, μας υποδέχτηκε με έναν μουντό καιρό που έκανε την πόλη να δείχνει ακόμη πιο ατμοσφαιρική. Τα κρεμασμένα σε απόκρημνους βράχους σπίτια της, ακολουθούσαν τους απότομους μαιανδρισμούς του ποταμού Γιάντρα, δημιουργώντας μια ιδιόμορφη και μακρόστενη αστική μορφολογία.
Η περιοχή της παλιάς πόλης και των φρουρίων, είναι από τις παλαιότερες κατοικημένες περιοχές της χώρας καθώς έχουν ανακαλυφθεί ίχνη από τους προϊστορικούς χρόνους κι από θρακικά φύλα. Μάλιστα, στο λόφο Τραπέζιτσα έχουν βρεθεί οχυρωματικά έργα που χρονολογούνται από την Εποχή του Ορείχαλκου (5η-6η χιλιετία π.Χ.). Έπειτα, ήρθαν οι Ρωμαίοι να υψώσουν τα δικά τους τείχη στον συγκεκριμένο λόφο, ενώ αργότερα ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έχτισε ένα κάστρο.
Τον 7ο αι. κατέβηκαν τα πρώτα σλαβικά φύλα και κατέλαβαν την πόλη. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε η Δυναστεία των αδελφών Ιβάν Ασέν Α' και του Πέτρου Ασέν, οι οποίοι μετέτρεψαν το Βέλικο Τάρνοβο σε ορμητήριο κατά του Βυζαντίου. Η αίγλη της πόλης όλο και μεγάλωνε μαζί με τον πληθυσμό της.
Όταν έπεσε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία με την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το Βέλικο Τάρνοβο επεδίωξε να χριστεί Τρίτη Ρώμη, βασιζόμενο στην εξέχουσα πολιτιστική και διοικητική επιρροή που είχε στην Ανατολική Ευρώπη. Εξάλλου, ως πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, ήταν μια πόλη με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, γεμάτη ξένους εμπόρους κι απεσταλμένους άλλων χωρών. Μάλιστα, η σπουδαιότητά της ήταν τόσο μεγάλη που επιβεβαιώνεται και με το γεγονός ότι η πόλη έδωσε το όνομα της στη φιλολογία, τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική της διάσημης «σχολής του Τάρνοβο». Όμως, η πολιτική, οικονομική και πνευματική ακμή της πόλης ανασχέθηκε όταν καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς στις 17 Ιουλίου του 1393 μετά από μια πολιορκία τριών μηνών. Όταν η πόλη έπεσε, οι Οθωμανοί έσφαξαν τους ευγενείς κι εξόρισαν αρκετές οικογένειες στη Μικρά Ασία. Μετά την πτώση του Βέλικο Τάρνοβο άρχισε κι η κατάληψη της υπόλοιπης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, η οποία ολοκληρώθηκε μετά από τρία χρόνια.
Η Οθωμανική κυριαρχία διήρκεσε 484 χρόνια και τερματίστηκε με την απελευθέρωση της πόλης στις 7 Ιουλίου του 1877 από τον Ρώσο στρατηγό Ιωσήφ Γκούρκο, κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1877-1878). Με τη Συνθήκη του Βερολίνου το 1878, ιδρύθηκε το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας, το οποίο απλωνόταν από τον Δούναβη μέχρι την οροσειρά του Αίμου, έχοντας πρωτεύουσα το Βέλικο Τάρνοβο.
Η πόλη όμως άλλαξε ξανά χαρακτήρα κατά την Κομμουνιστική περίοδο. Δέκα χιλιάδες κάτοικοί της έγιναν μέλη του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, πολλές εκκλησίες κι ιδιωτικές επιχειρήσεις έκλεισαν κι οι μεγάλες βιομηχανίες που βρίσκονταν έξω από την πόλη κρατικοποιήθηκαν. Παράλληλα, ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο "Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου" το οποίο θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, ενώ τη δεκαετία του ΄70 αναγερθήκαν περιμετρικά της πόλης νέες βιομηχανίες μηχανημάτων, ηλεκτρονικών, φαρμάκων, επίπλων κι υπολογιστών. Εκείνη την περίοδο άρχισε κι η αστικοποίηση του πολεοδομικού ιστού, αλλάζοντας ριζικά την όψη του Βέλικο Τάρνοβο.
Σήμερα, το Βέλικο Τάρνοβο είναι μια όμορφη πανεπιστημιούπολη καθώς διαθέτει δυο μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα (το πανεπιστήμιο των Αγίων Κύριλλου και Μεθόδιου και τη στρατιωτική ακαδημία Βασίλ Λέφσκι), ενώ παράλληλα έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό, αυξάνοντας σταθερά τον ετήσιο αριθμό των επισκεπτών της.
Πρώτη μας εξόρμηση στο Βέλικο Τάρνοβο ήταν η επίσκεψή μας στο επιβλητικό φρούριο Τσάρεβετς που δεσπόζει αντικριστά της παλιάς πόλης. Κατηφορίζοντας προς την πύλη του με το χαρακτηριστικό λιοντάρι, το παρατηρούσαμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας, σταματώντας κάθε τόσο για να το θαυμάσουμε. Το αυτοκρατορικό φρούριο διαθέτει εντυπωσιακά οχυρωματικά τείχη, παρατηρητήρια, ένα βασιλικό παλάτι, 400 κατοικίες και 18 εκκλησίες. Όλα αυτά συγκεντρωμένα πάνω σε έναν λόφο. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως το Φρούριο Τσάρεβετς θεωρείται ένα από τα ισχυρά σύμβολα της Βουλγαρίας καθώς θυμίζει το ένδοξο παρελθόν της, από τον 12ο μέχρι τον 14ο αιώνα που η Βουλγαρική αυτοκρατορία ήταν μεγάλη πολιτική δύναμη κι ανταγωνίσιμη με την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Περιπλανηθήκαμε αρκετή ώρα ανάμεσα σε πολεμίστρες και χαλάσματα παλιών κατοικιών κι εκκλησιών. Από τα τείχη του κάστρου διέκρινα το τούνελ που διέσχισα πριν από εφτά χρόνια κι αμέσως αναλογίστηκα τη δύναμη της μνήμης. Έχοντας πλέον μια ξεκάθαρη εικόνα της περιοχής, διαπίστωσα πως σε εκείνο το πέρασμά μου, είχα διασχίσει τον δρόμο ανάμεσα στην παλιά πόλη και τον λόφο Τραπέζιτσα, όπου βρίσκεται το μεσαιωνικό κάστρο της πόλης. Ακριβώς κάτω από το φρούριο Τσάρεβετς βρίσκεται ένας μικρός οικισμός, χωμένος μέσα σε πυκνό δάσος. Ανάμεσα στα μικρά σπιτάκια ξεχωρίζουν δυο εκκλησίες, οι οποίες διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους, καθώς η μια έχει έντονα βυζαντινά χαρακτηριστικά ενώ η άλλη ακολουθεί ένα πιο σλαβικό ύφος στην αρχιτεκτονική της. Θεωρώ πως δεν είναι τυχαία η ονομασία του οικισμού "Μικρή Βουλγαρία".
Επιστρέφοντας στην παλιά πόλη, διασχίσαμε την γραφική Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια, ο οποίος είναι ο παλιός εμπορικός της δρόμος. Στα παλιά χρόνια γινόταν πανδαιμόνιο στον δρόμο αυτόν από τους εμπόρους και τους αγρότες που έρχονταν από το κοντινό χωριό Σαμοβόντενε, για να πουλήσουν την πραμάτεια των αγρών τους αλλά και για να αγοράσουν προϊόντα. Από το χωριό αυτό πήρε την ονομασία του ο συγκεκριμένος δρόμος. Στις μέρες μας, ο πεζόδρομος αυτός εξακολουθεί να είναι πέρασμα αλλά με διαφορετικό χαρακτήρα καθώς από εμπορικός έχεις μετατραπεί σε τουριστικό. Εκεί συναντήσαμε αρκετά καταστήματα με τοπικά προϊόντα κι αναμνηστικά, μικρές καφετέριες που έχουν τις βεράντες τους στραμμένες προς το φρούριο Τσάρεβετς κι ανακαινισμένα χάνια. Η αλλαγή αυτή προήλθε από μια απόφαση της δεκαετίας του '80, όπου προτάθηκε να διατηρηθεί το παραδοσιακό ύφος του συγκεκριμένου δρόμου και να μετατραπεί σε ένα υπαίθριο ζωντανό μουσείο, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η βουλγαρική καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά. Οπότε μπορεί κανείς να πετύχει διάφορους τεχνίτες επί το έργον, όπως ξυλογλύπτες, μαχαιροποιούς, υφαντουργούς, αγγειοπλάστες κ.α. Αν όμως απουσιάζουν από τα εργαστήριό τους, μπορεί κανείς να τους θαυμάσει σε ξύλινες μορφές, οι οποίες βρίσκονται διασκορπισμένες κατά μήκος του πεζόδρομου.
Πέρα από το φρούριο Τσάρεβετς και το γραφικό Σαμονόντσκα Τσαρσίγια, δεν υπάρχει κάποιο άλλο αξιοθέατο, παρά μόνο το μνημείο της Μητέρας Βουλγαρίας που δεσπόζει απέναντι από το δημαρχείο της πόλης.
Το μόνο που μας έμενε να επισκεφθούμε ήταν το Μνημείο των αδελφών Ιβάν και Πέτρου Ασέν, το οποίο βρίσκεται έξω από την παλιά πόλη. Όμως θα μπορούσε κανείς να πει πως το μνημείο αυτό βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της παλιάς πόλης, καθώς το Βέλικο Τάρνοβο απλώνεται αμφιθεατρικά γύρω του. Δίπλα σ' αυτό συναντήσαμε και την Πινακοθήκη Τέχνης Boris Denev, της οποίας η αυστηρή αρχιτεκτονική την κάνει να διαφέρει απόλυτα με τα υπόλοιπα κτίσματα της πόλης.
Αναχώρησα για Σόφια νιώθοντας μια γλυκιά ικανοποίηση που εκπλήρωσα την υπόσχεση, την οποία είχα δώσει στον εαυτό μου πριν κάμποσα χρόνια. Αυτό όμως που διαπίστωσα είναι ότι οι προσδοκίες που είχα μαζέψει για τη συγκεκριμένη πόλη ήταν περισσότερες από αυτό που βρήκα μέσα από την επίσκεψή μου, τις περιπλανήσεις μου και τις στιγμές που έζησα εκεί. Γι' αυτό φυσικά δεν φταίει η πόλη, η οποία είναι από τη φύση της μοναδική, φιλόξενη και πανέμορφη αλλά οι δικές μου επιθυμίες που μεγάλωσαν με την πάροδο των χρόνων. Οπότε, η επίσκεψή μου στην πόλη αυτή δεν ήταν μόνο εκπλήρωση μιας υπόσχεσης κι απόλαυση ατελείωτων περιπλανήσεων αλλά κι ένα εύστοχο δίδαγμα για μένα. Αυτό μ' έκανε να εκτιμήσω ακόμη περισσότερο το "αυτοκρατορικό" Βέλικο Τάρνοβο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου