Μας ενδιαφέρει η δικτυακή ουδετερότητα;

του Νίκου Σαραντάκου

Στη σφυγμομέτρηση που κάνουμε για τη Λέξη της χρονιάς δεν νομίζω να έχει προταθεί ο όρος του τίτλου, «δικτυακή ουδετερότητα», και όχι άδικα διότι μέχρι τώρα δεν έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη στην Ελλάδα παρά μόνο όσους ασχολούνται με τα ιντερνετικά -εννοώ με το Διαδίκτυο ως μέσο και με τη δημοκρατία στο Διαδίκτυο. Ίσως όμως να μας απασχολήσει στο μέλλον η δικτυακή ουδετερότητα και ίσως τότε να είναι αργά.
Ο όρος αποδίδει τον αγγλικό όρο net neutrality. Τι σημαίνει όμως ουδετερότητα; Σημαίνει την υποχρέωση που έχουν οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) να αντιμετωπίζουν με την ίδια προτεραιότητα όλη την ιντερνετική κυκλοφορία, ανεξάρτητα από το πού προέρχεται και τι είδος περιεχομένου αντιπροσωπεύει. Πρόκειται για αρχή κατοχυρωμένη και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, Ευρώπη και ΗΠΑ, που όμως τώρα αμφισβητείται από τη νέα κυβέρνηση Τραμπ.
Αν αρθεί η υποχρέωση της ουδετερότητας δικτύου (σ.σ.: εδώ οι τελευταίες εξελίξεις), οι μεγαλοπάροχοι θα μπορούν να δίνουν (με το αζημίωτο) προτεραιότητα σε συγκεκριμένους ιστοτόπους ενώ οι άλλοι ιστότοποι θα αργούν απελπιστικά να φορτώσουν -ή ακόμα θα μπορούν να μπλοκάρουν ενοχλητικούς ιστοτόπους κατά βούληση.
Σήμερα συνεδριάζει η αμερικανική FCC (Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών) και δεν αποκλείεται να καταργήσει την αρχή της ουδετερότητας δικτύου. Άλλωστε, ο νέος επικεφαλής της, ο Ajit Pai, που διορίστηκε από τον Τραμπ και παλιότερα ήταν νομικός σύμβουλος της Verizon, έχει διακηρυγμένο στόχο να την καταργήσει. (Παρεμπιπτόντως: ένα ακόμα περιστατικό που δείχνει πόσο μακριά νυχτωμένοι ήταν οι δικοί μας υπεραριστεροί κουφιοκεφαλάκηδες που χειροκρότησαν τη νίκη του Τραμπ).
Θεωρητικά, ακόμα κι αν η FCC αποφασίσει την άρση της ουδετερότητας, αυτό δεν επηρεάζει εμάς εδώ διότι στην ΕΕ η αρχή της δικτυακής ουδετερότητας ισχύει πάντοτε και μάλιστα ο BEREC, (Body of European Regulators for Electronic Communications – Φορέας Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες), που είναι το αντίστοιχο με την FCC ευρωενωσιακό όργανο, πέρυσι δημοσίευσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για την αυξημένη προστασία της δικτυακής ουδετερότητας.
Ωστόσο, σε έναν κόσμο όλο και περισσότερο δικτυωμένο, με όλες τις σημασίες, και παγκοσμιοποιημένο, και με δεδομένη την πρόθεση εναρμόνισης των νομοθεσιών, τίποτα δεν αποκλείει το νομοθετικό πλαίσιο και στην ΕΕ να επηρεαστεί από την αλλαγή και να υπάρξουν πιέσεις ώστε να αρθεί και στην Ευρώπη η ουδετερότητα, ας πούμε για να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους οι ευρωπαϊκές εταιρείες ή για να μη χάσουν την ηγετική τους θέση στην τεχνολογική έρευνα.
Οπότε, η σημερινή απόφαση της FCC μάς ενδιαφέρει περισσότερο απ’ όσο φαίνεται με πρώτη ματιά.
Μεταφράζω πολύ πρόχειρα μια πρόσφατη έκκληση του Tim Berners-Lee, του εφευρέτη του Παγκόσμιου Ιστού. Όπως θα δείτε, κάθε άλλο παρά αντικαπιταλιστική είναι η θέση του -αλλά τάσσεται αναφανδόν υπέρ της διατήρησης της δικτυακής ουδετερότητας.
Σε δυο μολις μέρες, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (FCC) θα ψηφίσει σχετικά με μια πρόταση που μπορεί να καταφέρει ένα θανάσιμο πλήγμα στη δικτυακή ουδετερότητα στις ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο θα είναι καταστροφή για το Διαδίκτυο.
Η ουδετερότητα του δικτύου, δηλαδή η αρχή σύμφωνα με την οποία οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) αντιμετωπίζουν ισότιμα κάθε είδος κίνησης- είναι ακρογωνιαίος λίθος για το Διαδίκτυο όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Η αρχή αυτή έδωσε τη δυνατότητα σε εκατομμύρια Αμερικανούς να ιδρύσουν επιχειρήσεις, να συνδεθούν με τους φίλους και την οικογένειά τους, να ξεκινήσουν κοινωνικά κινήματα και να μοιραστούν τις ιδέες τους ελεύθερα.
Όταν εφεύρα τον Παγκόσμιο Ιστό το 1989, δεν μου ζήτησε κανείς να πληρώσω κάποιο τέλος, ούτε είχα να ζητήσω κανενός την άδεια για να τον διαθέσω μέσω του Διαδικτύου. Το μόνο που είχα να κάνω ήταν να γράψω μια καινούργια εφαρμογή και να συνδέσω τον υπολογιστή μου στο δίκτυο. Αν καταργηθούν οι αμερικανικές διατάξεις περί δικτυακής ουδετερότητας, οι καινοτόμοι του μέλλοντος θα είναι αναγκασμένοι πρώτα να διαπραγματευτούν με κάθε πάροχο, ώστε να καταφέρουν να βάλουν το νέο προϊόν τους σε ένα πακέτο προϊόντων Διαδικτύου. Δεν θα υπάρχει λοιπόν για την καινοτομία χώρος ελεύθερος από άδειες. Οι πάροχοι θα έχουν την εξουσία να αποφασίζουν ποιους ιστότοπους θα μπορείτε να επισκέπτεστε και με ποια ταχύτητα θα φορτώνουν. Με άλλα λόγια, θα μπορούν να αποφασίζουν ποιες εταιρείες θα πετυχαίνουν στο Διαδίκτυο, ποιες φωνές θα ακούγονται -και ποιες θα φιμώνονται.
Η δικτυακή ουδετερότητα διαχωρίζει την αγορά της συνδεσιμότητας από την αγορά περιεχομένου. Σαν διαχωρισμένες αγορές, άκμασαν και οι δύο. Αν όμως οι ΗΠΑ επιτρέψουν στο Διαδίκτυο να ακολουθήσει το παλιό επιχειρηματικό μοντέλο της καλωδιακής τηλεόρασης (όπου οι ίδιες εταιρείες έλεγχαν και τα καλώδια και το περιεχόμενο) ο ανταγωνισμός και στις δυο αγορές θα υποφέρει. Και δεδομένου ότι άλλες χώρες διατηρούν χωριστές και έντονα ανταγωνιστικές αγορές, η Αμερική θα πάψει να είναι η βασική δύναμη ψηφιακής κανοτομίας.
Τα πρώτα χρόνια του Διαδικτύου, οι πάροχοι δεν είχαν την τεχνική ικανότητα να επιβάλλουν διακρίσεις στη διαδικτυακή κίνηση. Οι υπολογιστές τους δεν ήταν αρκετά γρήγοροι, κι έτσι η δικτυακή ουδετερότητα επιβλήθηκε εκ των πραγμάτων. Με τον καιρό, καθώς αναπτύχθηκε η τεχνολογία και αυξήθηκε η αξία του περιεχομένου που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο, οι πάροχοι ανέπτυξαν την ικανότητα αλλά και τα κίνητρα για να επιβάλλουν διακρίσεις στη διαδικτυακή κίνηση ώστε να προσποριστούν ένα μερίδιο από τα κέρδη. Χρειαζόμαστε κανόνες που να κρατάνε τους παρόχους εστιασμένους σε αυτό που κάνουν καλύτερα: να προσφέρουν φτηνότερη και ταχύτερη πρόσβαση.
Ιστορικά, τόσο υπό ρεπουμπλικανική όσο και υπό δημοκρατική ηγεσία, η FCC είχε αντικείμενο να εξασφαλίζει τον σεβασμό των αρχών της δικτυακής ουδετερότητας, στέλνοντας στους παρόχους το μήνυμα ότι δεν μπορούν να επιδίδονται σε αποκλεισμό περιεχομένου, επιβράδυνση της ταχύτητας ιστοτόπων ή να προσφέρουν προτεραιότητα σε περιεχόμενο επί πληρωμή. Το 2015, αυτές οι αρχές της δικτυακής ουδετερότητας επισημοποιήθηκαν σε νέους αυστηρούς κανόνες που είχαν στόχο να εξασφαλίσουν ότι το Διαδίκτυο θα παρέμενε ελεύθερο και ανοιχτό.
Τώρα όμως, η νέα ηγεσία της FCC προσπαθεί να αποξηλώσει αυτές τις προστατευτικές διατάξεις.
Η πρόταση της FCC, αν περάσει στην ψηφοφορία της 14ης Δεκεμβρίου, θα ανοίξει το δρόμο ώστε όλοι οι πάροχοι να αρχίσουν να δρουν με γνώμονα βραχυπρόθεσμα κίνητρα και να θέσουν τέρμα στο Διαδίκτυο όπως το γνωρίζουμε.
Οι προστατευτικές διατάξεις της δικτυακής ουδετερότητας είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να προστατευτεί το μέλλον του ανταγωνισμού και της καινοτομίας στις ΗΠΑ· υποστηρίζουν το δικαίωμά μας να εκφραζόμαστε ελεύθερα και να επιλέγουμε τι θα διαβάζουμε στο Διαδίκτυο και με ποιον θα επικοινωνούμε. Αυτές οι αξίες είναι αμερικανικές και είναι θεμελιώδεις για τη δημοκρατία. Χωρίς δικτυακή ουδετερότητα, οι πάροχοι θα έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται την εξουσία που έχουν ως θυρωροί του Διαδικτύου, κλείνοντας την πόρτα στην δημιουργικότητα και στην καινοτομία που δίνουν στο Διαδίκτυο το μεγαλείο του.
Θέλω ένα Διαδίκτυο στο οποίο οι επιχειρήσεις περιεχομένου θα ακμάζουν ανάλογα με την ποιότητά τους, και όχι με την ικανότητά τους να πληρώνουν για να έχουν δική τους τη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας. Θέλω ένα Διαδίκτυο στο οποίο οι ιδέες εξαπλώνονται επειδή εμπνέουν και όχι επειδή συμπλέουν με τις απόψεις των στελεχών των εταιρειών τηλεπικοινωνιών. Θέλω ένα Διαδίκτυο στο οποίο οι καταναλωτές αποφασίζουν τι έχει επιτυχία, ενώ οι πάροχοι εστιάζονται στο να προσφέρουν την καλύτερη συνδεσιμότητα.
Αν αυτό είναι το Διαδίκτυο που θέλετε κι εσείς, πρέπει να δράσετε τώρα. Όχι αύριο, όχι την επόμενη εβδομάδα. Τώρα.
Και ακολουθούν δυο σύντομες παράγραφοι στις οποίες ο συντάκτης παρακινεί τους Αμερικανούς πολίτες που θα το διαβάσουν να πιέσουν τους αντιπροσώπους της περιφέρειάς τους ενόψει της κρίσιμης σημερινής ψηφοφορίας.
Προσθέτω σύνδεσμο προς ένα εκλαϊκευτικό άρθρο ενός ελληνικού ιστοτόπου, απ’ όπου έχω πάρει και τη γελοιογραφία που συνοδεύει το άρθρο. Στο τέλος του άρθρου, υπάρχει και αναφορά στα πακέτα διαφόρων ελληνικών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, τα οποία προσφέρουν απεριόριστη ή εκτεταμένη πρόσβαση σε ιστοτόπους μουσικής και βίντεο, Γιουτούμπ και τέτοια. Κατά τη γνώμη των συντακτών του άρθρου, οι προσφορές αυτές δεν παραβιάζουν τη δικτυακή ουδετερότητα.
Ωστόσο, άλλοι όπως η ΕΕΛΛΑΚ θεωρούν ότι οι προσφορές αυτές συνιστούν παραβίαση της δικτυακής ουδετερότητας.
Το θέμα αξίζει συζήτηση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τυπικά το πρώτο άρθρο έχει δίκιο, δηλαδή οι προσφορές δεν παραβιάζουν την ουδετερότητα. Ωστόσο, έμμεσα και κυρίως δυνητικά συνιστούν επίσης απειλή κατά της ουδετερότητας και δεν είναι νομίζω τυχαίο ότι τραμπικοί βουλευτές επικαλέστηκαν ακριβώς παρόμοιες προσφορές (ενός πορτογαλικού παρόχου) σαν επιχείρημα ότι η δικτυακή ουδετερότητα δεν ισχύει σε άλλες χώρες.
Αλλά και πάλι, το ενδιαφέρον αυτό θέμα είναι το έλασσον. Η απόφαση που θα παρθεί σε λίγες ώρες στην Ουάσινγκτον είναι το μείζον. Αλλά μπορούμε να συζητήσουμε και τα δυο. Περιμένω τις δικές σας απόψεις.

Πηγή: sarantakos.wordpress.com