Ένα άλλο στοιχείο που λάτρεψα στη Μαδρίτη ήταν οι ζωντανές γειτονιές κι οι πολύχρωμες γωνιές τους. Ορισμένες μάλιστα είχαν το δικό τους ύφους ενώ σε αρκετές κυριαρχούσε έντονα κάποιο πολιτικό περιεχόμενο που τις έκανε ξεχωριστές, όπως η ΛΟΑΤ γειτονιά Chueca. Εμείς είχαμε την τύχη να μείνουμε κοντά στην υπέροχη γειτονιά Lavapies, την οποία θα μπορούσα να πω πως είναι μια μίξη από Εξάρχεια και Μεταξουργείο. Ήταν η περιοχή των μεταναστών με τα έντονα αρώματα και τα πολύχρωμα φορέματα και τα όμορφα μπαράκια στις μικρές διάσπαρτες πλατείες που ξεπετάγονταν σε διάφορα σημεία της πολυπολιτισμικής γειτονιάς
Το όνομα Lavapies σημαίνει "πλύσιμο ποδιών" και πιθανότατα συσχετίζεται με ένα συντριβάνι που υπήρχε παλιότερα στην περιοχή. Η γειτονιά βρισκόταν για δεκαετίες στο περιθώριο και στην εξαθλίωση, σε σημείο να την χαρακτηρίσουν ως "παραγκούπολη" της Μαδρίτης. Όλη αυτή η κατάσταση κράτησε μέχρι τη στιγμή που της έδωσαν ξανά ζωή οι μετανάστες που εγκαταστάθηκαν εκεί. Εκτιμάται ότι περίπου το 60% του πληθυσμού της γειτονιάς έχει ξένη προέλευση κι ο εθνολογικός πλούτος της ανέρχεται σε 82 διαφορετικές εθνικότητες. Η απρόσμενη ανάπτυξη καθώς και η ζωντάνια της έφτασαν σε σημείο να την μετατρέψουν σε τουριστικό αξιοθέατο. Εμείς είχαμε την τύχη να μένουμε ανάμεσα στην πλατεία Νέλσον Μαντέλα και στα ερείπια της θρησκευτικής σχολής Escuelas Pías, η οποία καταστράφηκε το 1936 από τους αναρχικούς. Το 2002 ένα μέρος των ερειπίων της ανακαινίστηκαν κι άρχισαν να λειτουργούν ως βιβλιοθήκη ενώ τις μέρες που βρισκόμασταν εκεί αντικρίσαμε σκαλωσιές στις υπόλοιπες προσόψεις της.
Η αρχιτεκτονική της Lavapies μοιάζει αρκετά με τα υπόλοιπα "barrios" της Μαδρίτης όπως την Malasaña, την La Latina και την Chueca. Κτίρια με παρόμοιες προσόψεις, με ομοιόμορφα παράθυρα, με μικρά μπαλκόνια και πολυκατοικίες σε όλες τις αποχρώσεις των παστέλ χρωμάτων.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με απώτερο σκοπό να μεταφερθούν πιο ευκατάστατοι κάτοικοι σ' αυτές τις γειτονιές, επιδιώκοντας να δημιουργήσουν μποέμ συνοικίες στην καρδιά της ισπανικής πρωτεύουσας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ανεβούν τα νοίκια και πολλοί μετανάστες να αναγκαστούν να φύγουν. Παρόλα αυτά, η γειτονιά έχει διατηρήσει ένα άκρως αριστερό κι αντιφασιστικό προφίλ κάτι το οποίο διατηρείται και υποστηρίζεται από τα στέκια που έχουν ανοίξει, τον κόσμο που κυκλοφορεί στους δρόμους της αλλά και τα πολιτικοποιημένα γκράφιτι από ταλαντούχους καλλιτέχνες που έχουν μετατρέψει τους δρόμους των "barrios" σε υπαίθριες γκαλερί.
Η φωτογραφική βόλτα ολοκληρώνεται λίγο πιο πέρα από τα barrios, σε έναν μικρό λόφο που υψώνεται απέναντι από το Παλάτι και τον Καθεδρικό ναό. Εκεί βρίσκεται ο αιγυπτιακός ναός Ντεμπόντ ο οποίος χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. και μέχρι το 1971 βρισκόταν στην κοιλάδα του Νείλου.
Το μνημείο αυτό δόθηκε ως δώρο στην ισπανική κυβέρνηση κι αφού μεταφέρθηκε με πλοίο ως την Βαλένθια έφτασε με τραίνο στη Μαδρίτη. Πέρα από την υπέροχη νυχτερινή του φωταγώγηση, γύρω από τον ναό απλώνεται ένα όμορφο πάρκο το οποίο γεμίζει παρέες, γέλια και μουσική. Εκεί είναι και το ομορφότερο σημείο της Μαδρίτης για να απολαύσει κανείς το ηλιοβασίλεμα. Μπορεί να μην έχει κάποια σχέση με τα barrios αλλά είναι ένα σημείο σύναξης των νέων της πόλης.
Απ' αυτόν τον λόφο ξεκινήσαμε τις περιπλανήσεις μας και με τα χρώματα του μαδριλένικου ηλιοβασιλέματος αποχαιρετήσαμε την Ισπανία.
Η Ισπανία υπήρξε για χρόνια ένας διακαής πόθος καθώς ήταν μια από τις ευρωπαϊκές χώρες που δεν είχα επισκεφθεί ακόμα. Συζητώντας τον τελευταίο καιρό με φίλους, προσπαθούσα να καταλάβω από ποια πόλη θα μου ταίριαζε να ξεκινήσω. Τελικά έβγαλα το συμπέρασμα πως η Μαδρίτη θα ήταν μια ιδανική αρχή. Κι η επιλογή μου αυτή με δικαίωσε.
H μεσημεριανή μας πτήση μας πέρασε πάνω από τον Κορινθιακό, την Καλαμβρία, την Σαρδηνία και την Μαγιόρκα. Για πρώτη φορά πέταξα πάνω από τη Μεσόγειο θάλασσα, κάτι που με κανε να μην ξεκολλάω το πρόσωπό μου από το παράθυρο. Μετά από τέσσερις ώρες αντικρίσαμε τις Καταλανικές ακτές. Παρατηρώντας την ισπανική ύπαιθρο, συναντούσα νέα χρώματα κι ένα τοπογραφικό σκηνικό διαφορετικό απ' αυτά που έχω δει σε Ιταλία και Βαλκάνια. Μετά από λίγα λεπτά φάνηκε η ισπανική πρωτεύουσα κι ο ποταμός Μανθανάρες. Βρισκόμασταν ακριβώς στο κέντρο της ιβηρικής χερσονήσου.
Η Μαδρίτη είναι μία πρόσφατη πόλη για τα δεδομένα της Ευρώπης καθώς η πρώτη αναφορά που γίνεται γι' αυτήν είναι τον 10ο αι. ως οχυρό των Αράβων με την ονομασία Ματζρίτ. Ίσως να οφείλεται κι από εκεί το όνομά της. Η πόλη υπήρξε σημείο ταραχών με σημαντικότερη όλων την επανάσταση των Κομμοννέρος τον 15ο αι. Έκτοτε μετατράπηκε σε πρωτεύουσα της ισπανικής αυτοκρατορίας και μετέπειτα χώρας. Μπορεί να στερείται από αξιόλογα μνημεία με τα οποία φημίζονται άλλες πόλεις αλλά έχει κάθε δικαίωμα να περηφανεύεται για τα σπουδαία της μουσεία, την εντυπωσιακή ζωντάνια στους πολύχρωμους δρόμους της και φυσικά την αυτοαποκαλούμενη από τους οπαδούς της καλύτερη ομάδα του γαλαξία. Επίσης θεωρείται το μείζον οικονομικό κέντρο της Νότιας Ευρώπης, κατατάσσεται παγκοσμίως ως 10η πόλη διαβίωσης και βρίσκεται στις δώδεκα πιο πράσινες πόλεις της Ευρώπης. Περιπλανώμενος στους δρόμους της για κάμποσες μέρες, μπορώ να συμφωνήσω με τις παραπάνω διακρίσεις. Μία επιπλέον ιδιαιτερότητα που έχει αυτή η πόλη είναι τα πολλά κεντρικά της σημεία αναφοράς. Η Πλάθα Μαγιόρ, η Πουέρτα ντε Σολ, η Γκραν Βία, το Ελ Ρετίρο και φυσικά ο αιγυπτιακός ναός του Debod.
Χωρίς να γνωρίζουμε την ιδιοσυγκρασία της πόλης, επιλέξαμε να κάνουμε την αρχή με την πρώτη εικόνα που αντικρίσαμε όταν φτάσαμε, τον Σιδηροδρομικός Σταθμός Ατότσα, τον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό σταθμό της Μαδρίτης, ο οποίος κουβαλάει μια βαριά ιστορία καθώς στις 11 Μαρτίου του 2004 χτυπήθηκε από το σοβαρότερο τρομοκρατικό χτύπημα που έχει συμβεί στην Ευρώπη, με 191 νεκρούς. Το ιδιαίτερονχαρακτηριστικό αυτού του σταθμού είναι το πανέμορφο εσωτερικό του πάρκο. Μάλιστα αρκετά τροπικά δέντρα αγγίζουν σχεδόν τη γυάλινη οροφή του κτιρίου.
Από τον σιδηροδρομικό σταθμό μεταφερόμαστε στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης, την Πλάθα Μαγιόρ. Η κλειστή πλατεία επικοινωνεί με την υπόλοιπη πόλη μέσα από ένα σύστημα εννιά στοών. Έχει ορθογώνιο σχήμα και διαστάσεις 129 επί 94 μέτρα, και περιβάλλεται από τριώροφα κτίρια κατοικιών, τα οποία έχουν 237 μπαλκόνια προς τη μεριά της πλατείας. Η πλατεία δημιουργήθηκε το 1617 και λειτουργούσε ως κεντρική αγορά. Στη συνέχεια μετατράπηκε σε αρένα ταυρομαχιών και σ' εκτελεστικό χώρο καθώς εκεί έκαιγαν τους αιρετικούς στην Ιερά Εξέταση. Σήμερα έχει μετατραπεί ως ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της πόλης γεμάτο μπαρ κι εστιατόρια που εμένα προσωπικά δεν με έλκυαν να κάτσω για ποτό ή φαγητό. Στο κέντρο της πλατείας ορθώνεται ο έφιππος ανδριάντας του Φιλίππου Γ', ένα γλυπτό που χρονολογείται από το 1616, αλλά τοποθετήθηκε εκεί μόλις το 1848.
Λίγο πιο πάνω βγαίνουμε στην Πουέρτα ντε Σολ, η πλατεία που έγινε παγκοσμίως διάσημη με τους αγανακτισμένους που είχαν κατασκηνώσει εκεί το 2011. Αυτούς που δικαίως έλεγαν "κάντε ησυχία μη ξυπνήσουν οι Έλληνες". Επίσης η πλατεία αυτή είναι η καρδιά του εορτασμού της αλλαγής του χρόνου, με το διάσημο καμπαναριό να χτυπάει δώδεκα φορές δίνοντας τον ρυθμό στους ανθρώπους που βρίσκονται στην πλατεία και σ' αυτούς που το παρακολουθούν από την τηλεόραση, να τρώνε ένα σταφύλι σε κάθε χτύπο της καμπάνας που μετράει του μήνες του χρόνου που φεύγει. Η πλατεία περικυκλώνεται από πολλά ιστορικά κτήρια όπως το παλιό ταχυδρομείο που σήμερα χρησιμοποιείται ως γραφείο του Προέδρου της Αυτόνομης Κοινότητας της Μαδρίτης. Στην νότια πλευρά της πλατείας βρίσκεται ένας έφιππος ανδριάντας του Κάρολου Γ΄ της Ισπανίας ενώ στην ανατολική πλευρά υπάρχει σε γλυπτή μορφή το σύμβολο της πόλης που είναι μια αρκούδα με μια κουμαριά. Επίσης από κει ξεκινάει το Χιλιόμετρο Μηδέν της Ισπανίας.
Οι γύρω δρόμοι από την Πουέρτα ντε Σολ, οδηγούν στην κοσμοπολίτικη Γκραν Βια, μια μεγάλη λεωφόρο γεμάτη μέγαρα με εντυπωσιακές όψεις αρτ νουβό κι αρτ ντεκόρ, θέατρα και μπαρ. Η λεωφόρος αυτή άρχισε να χτίζεται το 1910 και θεωρείται το ισπανικό "Μπρόντγουεϊ". Η μια άκρη της εντυπωσιακής λεωφόρου καταλήγει στην πλατεία της Κυβέλης, η οποία πήρε το όνομά της από το άγαλμα της θεάς που βρίσκεται εκεί. Η πλατεία αποτελείται από ένα συγκρότημα νεοκλασικών κτηρίων κι αγαλμάτων. Στη νοτιοδυτική πλευρά της φιλοξενεί την Τράπεζα της Ισπανίας, το Palacio de Buenavista, το Palacio de Linares και το Palacio de Cibeles.
Η θέση της πλατείας είναι ιστορικά σημαντική καθώς αποτελούσε κάποτε μέρος ενός άξονα που διαιρούσε τα αστικά τμήματα της πόλης με την περιοχή των παλατιών των μονάρχων κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Σήμερα είναι σημείο πανηγυρικής μάζωξης των οπαδών της Ρεάλ Μαδρίτης.
Λίγο πιο βόρεια, παίρνοντας το δρόμο προς το θρυλικό γήπεδο Μπερναμπέου, βρίσκεται η πλατεία του Κολόμβου, η οποία αρχικά ονομάζονταν 'Plaza de Santiago', αλλά μετονομάστηκε το 1893 προς τιμήν του διάσημου εξερευνητή που ανακάλυψε την Αμερική. Τέσσερα μνημεία βρίσκονται στην πλατεία, το άγαλμα του Κολόμβου που στέκεται σε μια ψηλή στήλη, κοιτώντας προς την κατεύθυνση του νέου κόσμου, μερικοί τσιμεντένιοι ογκόλιθοι που διακοσμούνται με τις επιγραφές φιλοσόφων και γηγενών ηγετών, ένα ιδιαίτερα στενό και λευκό γυναικείο κεφάλι με κλειστά μάτια και η μεγαλύτερη σημαία της χώρας να κυματίζει σε ένα πανύψηλο κοντάρι. Ακριβώς μπροστά από την πλατεία του Κολόμβου βρίσκεται το εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Ισπανίας και την εθνική βιβλιοθήκη.
Φυσικά δε γινόταν να μην επισκεφθούμε το Στάδιο Σαντιάγο Μπερναμπέου και να απολαύσουμε κάποιον αγώνα. Το γήπεδο εγκαινιάστηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1947 με την επωνυμία Εστάδιο Ρεάλ Μαδρίδ Κλουμπ ντε Φούτμπολ (Estadio Real Madrid Club de Fútbol) αν και έμεινε γνωστό στους οπαδούς ως Νουέβο Εστάδιο Τσαμαρτίν (Nuevo Estadio Chamartin) ή απλά Τσαμαρτίν (Chamartín). Οι κερκίδες του είχαν χωρητικότητα 75.145 θεατών, εκ των οποίων 27.645 καθήμενοι. Από το 1955 η Ρεάλ Μαδρίτης προς τιμήν του Σαντιάγο Μπερναμπέου έδωσε το όνομά του στο γήπεδο. Η UEFA το έχει χαρακτηρισμένο ως γήπεδο 5 αστέρων. Εκεί μέσα έχει διεξαχθεί ο τελικός του Μουντιάλ του 1982, ο τελικός του Euro 1964, καθώς και 4 τελικοί του κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης Champions League, το 1957, το 1969, το 1980 και το 2010. Εμείς απολαύσαμε ένα χορταστικό ντέρμπι κορυφής μεταξύ Ρεάλ Μαδρίτης και Γρανάδα το οποίο έληξε 4-2.
Πέρα όμως από το Μπερναμπέου, η Μαδρίτη έχει μια ακόμη μεγάλη αρένα, μόνο που αυτή αμαυρώνει την υστεροφημία της πόλης. Αναφέρομαι στην Πλάθα ντε Τόρος όπου πραγματοποιούνται οι εξοργιστικές ταυρομαχίες. Δε θα αναφερθώ σ' αυτό το άθλιο έθιμο των Ισπανών αλλά θα αρκεστώ πως εκεί μέσα έχουν πραγματοποιηθεί ενδιαφέρουσες συναυλίες κι αγώνες τένις. Μακάρι να συνεχιστεί η χρήση του εντυπωσιακού αυτού σταδίου μόνο γι' αυτές τις εκδηλώσεις κι ας περαστεί αυτό το βάρβαρο έθιμο στη λήθη της ιστορίας.
Από τα τελευταία αξιοθέατα της πόλης που συνάδουν με το αυτοκρατορικό της προφίλ είναι ο Καθεδρικός της Αλμουδένα και το Βασιλικό Παλάτι, δύο κτιριακά συγκροτήματα που στέκουν αντικριστά καθώς εξουσία και θρησκεία πάνε μαζί. Ο καθεδρικός ναός της Σάντα Μαρία λα Ρεάλ δε Αλμουδένα άρχισε να κατασκευάζεται το 1879 κι εγκαινιάστηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 1993.
Πρόκειται για ένα κτίριο μήκους 102 μέτρων και ύψους 69, το οποίο χτίστηκε κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα σε ένα μείγμα διαφορετικών ρυθμών: νεοκλασικό εξωτερικό, νεογοτθικό εσωτερικό και νεορωμανικό ιερό. Καθαγιάστηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ κατά τη διάρκεια του τέταρτου ταξιδιού του στην Ισπανία στις 15 Ιουνίου 1993, και είναι ο μόνος ισπανικός ναός καθαγιασμένος από έναν Πάπα. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, με την ιδιότητα της Παναγίας της Αλμουδένα, πολιούχου της πόλης της Μαδρίτης και την Αρχιεπισκοπή της Μαδρίτης. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χριστιανικές εκκλησίες, που έχουν άξονα στην κατεύθυνση ανατολικής-δύσης, ο καθεδρικός ναός έχει προσανατολισμό βορρά-νότου, ως αποτέλεσμα του σχεδιασμού του ως μέρος του συγκροτήματος του Βασιλικού Ανακτόρου. Από την άλλη, το Βασιλικό Παλάτι είναι ένα από τα κορυφαία τουριστικά αξιοθέατα της πόλης και επίσημη οικία της βασιλικής οικογένειας. Σήμερα βέβαια χρησιμοποιείται μόνο για κρατικές τελετές ενώ τον υπόλοιπο χρόνο είναι ανοιχτό στο κοινό. Χτίστηκε μεταξύ του 18ου και 19ου αιώνα, αντικαθιστώντας ένα μεσαιωνικό κάστρο το οποίο υπήρχε εκεί αλλά κάηκε το 1794.
Ένας μικρός αλλά εκπληκτικός θησαυρός που βρίσκεται λίγα μόλις λεπτά από τον καθεδρικό είναι το Glorieta San Antonio de la Florida. Ένα μικρό ησυχαστήριο κρυμμένο σε πλατάνια ακριβώς κάτω από τις γραμμές των τραίνων. Εκείνος ο χώρος έχει ζωγραφιστεί από τον Γκόγια, του οποίου ο τάφος βρίσκεται εκεί, όπως ο ίδιος επιθυμούσε. Ο ιδιαίτερος φωτισμός, η απαλή μουσική κι η ηρεμία της περιοχής το μετέτρεψαν στα δικά μου μάτια ως ένα καλά κρυμμένο ονειρικό σημείο. Αξίζει να το επισκεφθείτε.
Όσο για τα σπουδαία μουσεία της Μαδρίτης δε χρειάζεται να αναφέρω πολλά. Θεωρείται επιτακτική η επίσκεψη στο Reina Sofia αλλά και στο Prado. Δεν αφήνεις να σου ξεγλιστρήσει εύκολα η ευκαιρία να σταθείς αντικριστά από την Γκέρνικα του Πικάσο αλλά και σε άλλους γνωστούς πίνακες του Μιρό, του Νταλί, του Μαγκρίτ που βρίσκονται στο Ρέινα Σοφία αλλά και σπουδαίων και ιστορικών πινάκων όπως τα Τρίπτυχα του Ιερόνυμου Μπος και τα διάσημα έργα του Ελ Γκρέκο, του Γκόγια, του Βελάσκεθ αλλά και σπουδαίων αναγεννησιακών δημιουργών που είναι συγκεντρωμένα στο μουσείο Πράδο. Οι πλούσιες συλλογές των δυο μουσείων που δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους, απαιτούν μια ολόκληρη μέρα αλλά και την τύχη να μη συναντήσετε ουρές στην είσοδο. Επίσης καλό είναι να ανατρέξετε στις πληροφορίες καθώς τα μουσεία αυτά είναι δωρεάν κάποιες μέρες της εβδομάδας και για κάποιες ώρες.
Η Μαδρίτη έχει επίσης δύο υπέροχα σημεία για να ολοκληρώνει κανείς τη μέρα του. Το ένα είναι ο αιγυπτιακός ναός Ντεμπότ με το ηλιοβασίλεμά του και φυσικά το υπέροχο πάρκο Ελ Ρετίρο. Εδώ θα αναφερθώ στο άλλοτε μοναρχικό πάρκο που είναι γεμάτο μνημεία, αγάλματα, υπέροχα κτίρια και φυσικά ήρεμες γωνιές για να ξαποστάσει κανείς. Τα σημεία που ξεχωρίζουν στο πάρκο είναι η Εστάνκε δελ Ρετίρο, η μεγάλη τεχνητή λίμνη με το μνημείο στον Αλφόνσο ΙΒ΄, το οποίο διαθέτει μια ημικυκλική σειρά από κολώνες και τον έφιππο ανδριάντα του μονάρχη στη κορυφή του μνημιακού συμπλέγματος. Το πάρκο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί και γι αρκετές διεθνείς εκθέσεις, οι οποίες άφησαν πίσω τους διάφορα εμβληματικά κτίρια όπως το Παλάθιο δε Βελάθκεθ και το Παλάθιο δε Κριστάλ, ένα γυάλινο περίπτερο εμπνευσμένο από το Κρυστάλλινο Παλάτι (Κρίσταλ Πάλας) στο Λονδίνο. Μέσα στο πάρκο συνάντησα αρκετό κόσμο να λιάζεται στο γρασίδι, να πίνει το καφέ του, να διαβάζει κάποιο βιβλίο ή να καλαμπουρίζει με την παρέα του. Επίσης συναντήσαμε αρκετές μαζώξεις μουσικών που έπαιζαν διάφορα κομμάτια μαζί έχοντας τον κόσμο γύρω τους να τραγουδά. Και τέλος μέσα στο πάρκο μπορούσες να κάνεις βαρκάδα στην μεγάλη τεχνητή λίμνη. Πρώτη φορά έπιασα στη ζωή μου κουπί κι ομολογώ πως το απόλαυσα αρκετά.
Αυτή λοιπόν ήταν η Μαδρίτη που λάτρεψα. Η πόλη των νέων, η πόλη των χρωμάτων, η πόλη χωρίς ταμπού, η πόλη των ξένων, η πόλη που κάποτε φώναξε το ιστορικό No Pasaran στους φασίστες του Φράνκο κι έπεσε μετά από μήνες πολιορκίας κι ανελέητων βομβαρδισμών από τα αεροπλάνα του Χίτλερ. Για όλους αυτούς τους λόγους και για τις στιγμές που μου πρόσφερε λάτρεψα την Μαδρίτη.
Ωραία παιδιά,
με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια,
ωραία παιδιά,
δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,
αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια,
στον πέτρινο αέρα,
έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι,
πώς μεγαλώνει το μπόι,
το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου;
Τα εκλογικά αποτελέσματα του Ιουλίου με βρήκαν σε μια απόμερη παραλία βορειοδυτικά της Χίου. Η απόγνωσή μου για την αρχή μιας νέας σκοταδιστικής εποχής, με κράτησαν μακριά από τα πανηγύρια των συντηρητικών συμπατριωτών μου και των συστημικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ήθελα να ατενίσω με ηρεμία το ηλιοβασίλεμα προσπαθώντας να αποφύγω τα πρώτα φαρμάκια που θα δηλητηρίαζαν ξανά τη χρόνια ασθενική ελληνική κοινωνία. Στις τότε σκέψεις μου υπολόγιζα πως θα υπήρχε μια περίοδος στασιμότητας μέχρι να εδραιωθεί η νέα κυβέρνηση κι αμέσως μετά θα ξεκινούσε η λυσσαλέα διακυβέρνηση της περιβόητης Δεξιάς που δεκαετίες τώρα έχει ρημάξει τούτο εδώ τον τόπο.
Τελικά η όλη κατάσταση εξελίχθηκε αλλιώς. Μεμιάς η Δεξιά επιτέθηκε χωρίς προσχήματα στον ελληνικό λαό. Τα πρώτα μέτρα του καλοκαιριού μας βρήκαν μουδιασμένους κι απροετοίμαστους. Αυτό όμως κράτησε για λίγο διότι ο λαός ξύπνησε την ώρα που άρχισε να μας καλύπτει το απόλυτο σκοτάδι του νεοφιλελευθερισμού, της ακροδεξιάς, της ξενοφοβίας. Του νεοφερμένου γραβατωμένο φασισμού.
Μέρα με τη μέρα, σε κάθε ακροδεξιά επιβολή, η αντίδραση κι η αλληλεγγύη γίνονταν πιο αισθητές και δυναμικές. Και να που σήμερα, λίγους μόνο μήνες ακροδεξιάς διακυβέρνησης, ο λαός είναι όχι μόνο συνειδητοποιημένος αλλά και πανέτοιμος. Τα παραδείγματα πολλά και σίγουρα μου ξεφεύγουν αρκετά.
Φασίστες μαχαιρώνουν Ιρανό μαθητή απειλώντας τον να μη ξαναπατήσει στο σχολείο. Με μιας ολόκληρη η Νεάπολη Θεσσαλονίκης σείεται από ένα αντιφασιστικό κίνημα πολιτών.
Ακροδεξιοί τρομοκρατούν πρόσφυγες κι εμποδίζουν τη μεταφορά τους στα μέρη τους. Η ντροπιαστική λίστα γέμιζε μέρα με την μέρα. Βρασνά, Γιαννιτσά, Κιλκίς, Νάουσα, Σκύδρα κ.α. Η αντίδραση κι εδώ ήταν άμεση. Δύο μέρες τώρα, το λιμάνι γεμίζει από προοδευτικούς ανθρώπους, οι οποίοι συγκεντρώνονται στις προβλήτες για να καλωσορίσουν τους πρόσφυγες που κατέφθαναν από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Γραφικοί ακροδεξιοί οργάνωσαν μπάρμπεκιου-καρναβάλι (καθώς τους τίμησε ο διάσημος ζορό) για να προκαλέσουν τους πρόσφυγες στα Διαβατά. Αμέσως, Ολλανδοί εθελοντές πήραν την πρωτοβουλία να μετατρέψουν μια τουλάχιστον «μη φιλική αντίδραση», όπως τη χαρακτήρισαν, σε μια καλή πράξη υπέρ των προσφύγων. Με το σκεπτικό αυτό, δημιούργησαν το BBQ Sponsor Tour, μια εκστρατεία χρηματοδότησης όπου πολίτες προσφέρουν χρήματα ανάλογα με τον αριθμό των διαδηλωτών που θα συγκεντρωθούν, τα κομμάτια κρέατος που θα καταναλωθούν ή την ώρα που θα διαρκέσει το event. Τελικά μαζεύτηκαν καμιά δεκαριά ακροδεξιοί που απέδειξαν πως δεν διαθέτουν ίχνος πολιτισμού που είναι υποχρεωμένοι να διαφυλάξουν. Μάλιστα η γραφικότητά τους μετατράπηκε σε παράδειγμα προς αποφυγήν για τους ομοϊδεάτες τους.
Τέλος, έχουμε την κατάργηση του ακαδημαϊκού ασύλου το οποίο ήδη έχει προκαλέσει έντονο μένος φοιτητών και πολιτών απέναντι στην ακροδεξιά κυβέρνηση. Τα γεγονότα που παρακολουθήσαμε στην ΑΣΟΕΕ, μας γύρισαν δεκαετίες πίσω καθώς παρακολουθήσαμε δυστοπικές σκηνές που απευχόμασταν να δούμε στην Ελλάδα. Κι όμως ακόμη κι εκεί ο κόσμος αντέδρασε την ίδια στιγμή γεμίζοντας την Πατησίων, απαιτώντας την αποχώρηση των δυνάμεων καταστολής. Κι εκεί ο λαός νίκησε ξανά.
Μπορεί η ακροδεξιά κυβέρνηση με πρόσχημα την περιβόητη "κανονικότητα" να άνοιξε πρόωρα το χορό αλλά αυτόν το χορό θα τον σύρουμε εμείς, με τον δικό μας ρυθμό και το δικό μας πάθος. Κι αυτός ο χορός θα ναι το τέλος του σκοταδισμού που προσπαθεί με νύχια και με δόντια όχι μόνο να κυριαρχήσει αλλά να ριζώσει διαπαντός σ' αυτόν εδώ τον τόπο.
Χωρίς να μπορώ να βγάλω κάποια άκρη αναζητώντας τα δρομολόγια των τραίνων που συνέδεαν τη Μαδρίτη με την Σαλαμάνκα, αποφάσισα να πάω ξημερώματα στον σιδηροδρομικό σταθμό Atocha ευελπιστώντας πως θα προλάβαινα ένα από τα πρώτα πρωινά τραίνα που θα αναχωρούσε προς τα ισπανοπορτογαλικά σύνορα. Για κακή της τύχη, στα εκδοτήρια εισιτηρίων βρισκόταν μία μόνο υπάλληλος. Το ευγενικό της χαμόγελο αμέσως πάγωσε όταν συνειδητοποίησε πως δε μιλούσα ισπανικά. Χωρίς καφέ και με τα μάτια μισάνοιχτα από τον ύπνο που ακόμη δεν είχε φύγει από πάνω μας, προσπαθούσαμε να βρούμε έναν προσωρινό κώδικα επικοινωνίας. Σίγουρα θα θυμάμαι για καιρό το χαζό χαμόγελο σταπου σχηματιζόταν στα χείλη μου κάθε φορά που μιλούσε σε μια εφαρμογή του κινητού της η οποία μετέφραζε τα λόγια της στα αγγλικά. Τελικά τα καταφέραμε και βγάλαμε άκρη.
Μέσω αυτού του ανορθόδοξου τρόπου επικοινωνίας, έμαθα πως η αναχώρησή μου θα γινόταν από έναν άλλο σιδηροδρομικό σταθμό στα βόρεια προάστια της Μαδρίτης. Με τις κατάλληλες οδηγίες βρήκα σχετικά εύκολα τον συρμό που θα στοιβαζόμουν με τους κατοίκους υπόλοιπους αξημέρωτους της πόλης. Ο συρμός έφτασε και μεμιάς τα βαγόνια γέμισαν με πρόσωπα νυσταγμένα και βαριεστημένα. Ήταν από τις σπάνιες στιγμές που απείχα από την καθημερινή μιζέρια των υπολοίπων. Έφτασα στον άλλο σταθμό την ώρα που έβγαινε ο ήλιος από τα ανατολικά βουνά. Ανεβαίνοντας από τις υπόγειες αποβάθρες είδα πωςς βρισκόμουν ακριβώς κάτω από τους θεόρατους ουρανοξύστες της Μαδρίτης. Ήταν η στιγμή που οι γυάλινες όψεις τους λούζονταν μ' ένα χρυσαφί χρώμα.
Είχα λίγη ώρα μέχρι την αναχώρηση οπότε έκατσα σε μία απο τις καφετέριες του στσαθμού για να απολαύσω το πρωινό μου καφέ. Το δρομολόγιο που επέλεξα θα διαρκούσε μιάμιση ώρα με ενδιάμεση στάση τη Σεγόβια. Η επιστροφή όμως θα μου έπαιρνε δυόμισι ώρες με δυο στάσεις παραπάνω. Χαλάλι του όμως καθώς μου πρόσφερε την ευκαιρία να θαυμάσω τα φωταγωγημένα τείχη της Άβιλα.
Φτάνοντας στο σιδηροδρομικό σταθμό της Σαλαμάνκα, με υποδέχτηκε ένα καλαίσθητο κάδρο στην αίθουσα αναμονής που έγραφε "Καλώς ήρθατε στην πόλη των επιστημών και των τεχνών". Ήταν από τις λίγες φορές που συμφωνούσα απόλυτα με κάποιο τουριστικό καλωσόρισμα (ένα άλλο που θυμάμαι ήταν στο αεροδρόμιο Τέσλα του Βελιγραδίου που έγραφε "Καλώς ήρθατε στην χώρα των πρωταθλητών"). Ο λόγος που με βρισκε τελείως σύμφωνο το καλωσόρισμα αυτό είναι πως παρόλο που η Σαλαμάνκα ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους κι έγινε μήλον της έριδος μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών για πολλούς αιώνες, η φήμη και το κύρος της, απογειώθηκαν με την ίδρυση του περίφημου πανεπιστημίου της που θεωρείται ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα πανεπιστήμια του κόσμου. Η προοδευτική ιστορία του συγκεκριμένου ιδρύματος εφερε την αναγέννηση στην ιβηρική χερσόνησο ενώ η δυναμική που ασκούσε φαίνεται στο ότι υιοθέτησε το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου την περίοδο που η καθολική εκκλησία έκαιγε "αιρετικούς" στις κεντρικές πλατείες των πόλεων.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός δεν απέχει πολύ από την πόλη. Κατηφόρισα με τα πόδια παρατηρώντας την αθέατη πλευρά που προσπερνούν συνήθως αδιάφορα οι επισκέπτες. Την ώρα που η φοιτητούπολη με τους χαλαρούς της ρυθμούς ξυπνούσε, εγώ φωτογράφιζα πανέμορφα γκράφιτι που κοσμούσαν τις τυφλές πλευρές των πολυκατοικιών. Εκπληκτικά τα δύο τεράστια μελαγχολικά μάτια που αντίκρισα από το απέναντι πεζοδρόμιο καθώς περίμενα να ανάψει το φανάρι.
Από ένα πάρκο κι έπειτα, άρχισε να αναδεικνύεται το παλιό κομμάτι της πόλης. Σε κάθε βήμα επιβεβαιωνόταν όλο και περισσότερο το χαρακτηρισμό που έχει κερδίσει η Σαλαμάνκα. La Dorada, η λαμπερή πόλη καθώς τα κτίριά της είναι χτισμένα με ψαμμίτη κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να λάμπουν στο φως του ήλιου. Έχοντας ήδη ένα πλάνο της πόλης στο μυαλό μου, σκέφτηκα να γυρίσω πρώτα τα αξιοθέατα που βρίσκονται περιμετρικά του ιστορικού κέντρου και να καταλήξω στην πανέμορφη Πλάθα Μαγιόρ.
Πήρα λοιπόν το δρόμο που οδηγούσε στο ποτάμι καθώς είχα δει πως περνούσε έξω από πανέμορφο Δομινικανό μοναστήρι του San Esteban. Παρόλο που δεν είμαι λάτρης αυτών των αξιοθέατων, ομολογώ πως μαγεύτηκα με το συγκεκριμένο κτιριακό σύμπλεγμα. Η πανέμορφη πρόσοψη του ναού, το εκλεπτυσμένο υπαίθριο με το πηγάδι και τα κάτοπτρα, η εντυπωσιακή εσωτερική σκάλα που σε ανεβάζει στον πάνω όροφο, η κομψότητα του ναού με τις χρυσές λεπτομέρειες και τις όψεις των βασιλιάδων στην οροφή. Δε θυμάμαι πόση ώρα έμεινα μέσα σ' αυτό το υπέροχο ησυχαστήριο. Το σίγουρο είναι πως έντεινε την όρεξή μου να ανακαλύψω αυτήν την τόσο όμορφη πόλη.
Βγαίνοντας συνέχισα τη βόλτα μου προς το ποτάμι. Προσπέρασα κάποια απομεινάρια από τα παλιά τείχη της πόλης, τα οποία στέκουν ακόμα πίσω από έναν μικρό ελαιώνα. Από την αντίπερα όχθη, εκτεινόταν ένα καταπράσινο μονοπάτι γεμάτο παγκάκια. Στάθηκα σε ένα απ' αυτά για να θαυμάσω από κει την πανοραμική θέα της παλιάς πόλης. Στο κέντρο δέσποζε ο μνημειακός καθεδρικός με το πύργο του που φτάνει στα 110 μέτρα. Ένα εντυπωσιακό κτίσμα του 16ου αι ενώ στα βόρεια διέκρινα τη ρωμαϊκή γέφυρα που ένωνε τις δύο πλευρές.
Επιστρέφοντας πάλι πίσω, βρέθηκα πρώτα έξω από το μουσείο Art Nouveu και Art Deco. Η καλαίσθητη πρόσοψή του με τα βιτρό στα παράθυρα και τα γλυπτά στην αυλή, το καθιστούν ξεχωριστή νότα για την πόλη σε σχέση με τα γύρω κτίρια.
Από κει πήρα ένα στενό σοκάκι που ανηφόριζε προς τον Καθεδρικό ναό. Κάπου στα μισά συνάντησα ένα μουσείο για τον ισπανικό εμφύλιο. Ίσως να ήταν το μοναδικό μουσείου αυτού του τόσο σπουδαίου ιστορικού γεγονότος που συνάντησα σ' ολόκληρο το ταξίδι.
Ο ανηφορικός δρόμοε με οδήγησε στον προαύλιο χώρο του καθεδρικού ναού. Η ιδιαιτερότητα αυτού του θεόρατου κτίσματος είναι ότι περιστοιχίζει τον παλιό καθεδρικό που είχε χτιστεί μεταξύ 1100 με 1200. Παρ' όλο που είναι μικρότερος σε μέγεθος, έχει τη δική του ομορφιά με τις πλούσιες τοιχογραφίες του και το εντυπωσιακό εικονοστάσι που αποτελείται από 53 σκηνές που παρουσιάζουν τη ζωή του Χριστού.
Ο νέος καθεδρικός που δεσπόζει στην πόλη είναι ένας συνδυασμός γοτθικών και μπαρόκ αρχιτεκτονικών στοιχείων. Οι πόρτες του είναι πλούσια διακοσμημένες, ειδικά η δυτική απ' την οποία εισερχόμαστε εντός του ναού. Μπαίνοντας μέσα θαμπώνεσαι από το μέγεθός του κτιρίου. Με μήκος 104 μέτρα, πλάτος 48 και με ένα θόλο που αγγίζει τα 38 μέτρα ύψος, αισθάνεσαι πως βρίσκεται σε μια ξεχωριστή στεγασμένη πολιτεία. Περπατούσα στο εσωτερικό του ναού, κι ένιωθα πως έστριβα σε κανονικούε δρόμους για να βρω την αγία τράπεζα αλλά και να θαυμάσω τα έργα τέχνης που φυλάσσονται μέσα στα παρεκκλήσια. Ένας επιπλέον λόγος που χαιρόμουν με την επίσκεψή σ' αυτήν την εκκλησία είναι επειδή είχε στοιχειώσει τα παιδικά μου χρόνια. Τοτε που ασχολιόμουν με τα ανεξήγητα φαινόμενα. Στο χώρο λοιπόν του ανεξήγητου, η εκκλησία αυτή ήταν διάσημη για τον αστροναύτη της, μια γλυπτή μορφή σε έναν ανάγλυφο διάκοσμο που θύμιζε πολύ σε αστροναύτη. Όσο κι αν έψαξα να τον βρω, δεν κατάφερα να τον εντοπίσω.
Βγαίνοντας πάλι στον ήλιο, έκλεισα απότομα τα μάτια καθώς είχαν συνηθίσει στο ημίφως του ναού. Όντως η πόλη αυτή λάμπει. Συνέχισα τη βόλτα μου προς την καρδιά της παλιάς πόλης. Λίγα μέτρα πιο πέρα από τον καθεδρικό, βρέθηκα σε μια ανισόπεδη πλατεία, της οποίας η ομορφιά ήταν το υπέροχο φόντο που υπήρχε πίσω της, το οποίο δυστυχώς δυσκολευόμουν να αποθανατίσω με τον φωτογραφικό φακό. Στάθηκα σε μια σκιά κι αρκέστηκα να θαυμάζω το θέαμα. Μπροστά μου είχα το Σπίτι των Κοχειλιών (Casa de las Conchas), ένα ανάκτορο του 15ου αι. διακοσμημένο με γλυπτά κελύφη που ήταν το σύμβολο των μεσαιωνικών προσκυνητών που ταξίδευαν "το δρόμο του Αγίου Ιακώβου" στο Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα. Κάπου είχα διαβάσει πως στις δύο όψεις του κτίσματος είναι σκαλισμένα γύρω στα τριακόσια κοχύλια αλλά δεν κάθισα να τα μετρήσω για να το σιγουρέψω. Το κτίριο αυτό λειτουργεί σήμερα ως βιβλιοθήκη, κάτι που μου έδωσε τη δυνατότητα να μπω στους εσωτερικούς του χώρους. Παρ' όλο που επικρατούσε μια απίστευτη ηρεμία καθώς είχε αρκετούς χώρους ανάγνωσης, τα πατώματά του έτριζαν απελπιστικά κάτι που μ' έφερνε σε δύσκολη θέση κάθε φορά που έκανα ένα βήμα.
Ακριβώς πίσω από το Σπίτι των Κοχειλιών ορθώνεται η Clerecia, μια πανέμορφη μπαρόκ εκκλησία του 17ου αι. με την επιβλητική της πρόσοψη και τους δυο δίδυμους πύργους της. Σήμερα λειτουργεί ως έδρα του πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα και είναι επισκέψιμη για το κοινό. Ένας ακόμη λόγος που αξίζει να την επισκεφθούμε είναι πως μπορούμε να ανεβούμε στα καμπαναριά της και να θαυμάσουμε την πόλη από ψηλά. Περιφερόμενος μέσα στην εκκλησία, αναρωτιόμουν τι θα συνέβαινε αν κάποιο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα ζητούσε από την αρχιεπισκοπή μία εκκλησία για να την αξιοποιήσει. Αλλά μεμιάς σκέφτομαι πως η Ελλάδα δεν έζησε ποτέ διαφωτισμό, οπότε διέκοψα τον προβληματισμό μου για να μη μου χαλάσει η καλή διάθεση της βόλτας.
Πηγαίνοντας προς το πανεπιστήμιο, δε περίμενα πως θα αντικρίσω μέσα σε ένα στενό δρομάκι την διάσημη και πλούσια σε γλυπτή διακόσμηση πύλη του. Ευτυχώς εκεί ανοίγεται η Patio de Escuelas, μια υπέροχη αυλή με κομψά αναγεννησιακά και μπαρόκ κτίρια τα οποία κάποτε λειτουργούσαν ως νοσοκομεία για τους φτωχούς φοιτητές (το 1533). Μέσα στο πλάτωμα αυτής της αυλής, κατάφερα να απομακρυνθώ λίγο για να μπορέσω να απολαύσω την ομορφιά της πύλης. Αυτό όμως που μου έκανε εντύπωση είναι πως οι περισσότεροι επισκέπτες ήταν μαζεμένοι ακριβώς από κάτω της και με τεντωμένους λαιμούς αναζητούσαν κάτι που ακόμα δεν είχα αντιληφθεί. Με τη συνδρομή ενός φίλου έμαθα πως κάπου στον πλούσιο γλυπτό διακόσμο κρύβεται ένας βάτραχος. Είναι τόσο δύσκολο να τον εντοπίσει κανείς, που είχε μετατραπεί σε τουριστική ατραξιόν. Μάλιστα πολλοί ακαδημαϊκοί έλεγαν πως όποιος περνάει την πύλη επιδιώκοντας να πάρει πτυχίο και δεν αντικρίζει με την πρώτη τον βάτραχο τότε είναι ανάξιος του πτυχίου. Παρόλο που έχω πτυχίο, χρειάστηκα τη βοήθεια του google για να καταλάβω που ακριβώς βρίσκεται. Κι όταν τον εντόπισα ήμουν σίγουρος πως χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας δε θα τα κατάφερνα. Αν τώρα θέλετε να επιστρέψω το πτυχίο μου, είναι ένα άλλο θέμα που μπορούμε να το διαπραγματευτούμε. Αυτό όμως που μου κέντρισε την προσοχή ήταν ένα κεντρικό σύμβολο ακριβώε πάνω από τοε δύο θύρες με τις μορφές δυο βασιλιάδων με μι επιγραφή γύρω τους που έγραφε στα ελληνικά «ΟΙ ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΤΗ, ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, ΑΥΤΗ ΤΟΙΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣΙ.» κι ακριβώς από κάτω τα ονόματα "FERDINARDOS ELISABETHA". Περπατώντας προς την πλατεία αναρωτιόμουν το νόημα της ελληνικής φράσης. Ότι οι βασιλείς αφιερώνουν τη γνώση στο πανεπιστήμιο που αποκτά μ' αυτόν τον τρόπο μια βασιλική αίγλη; Ή μήπως αφήνουν παρακαταθήκη το πανεπιστήμιο σε μελλοντικούς βασιλείς. Ή τιμάνε τους προηγούμενους βασιλείς που τους το ανέθεσαν. Έσπαγα το κεφάλι μου δίχως λόγο μέχρι που αντίκρισα μία από τις ομορφότερες στιγμές των ως τώρα ταξιδιών μου. Ένας γεροντάκος είχε σταθεί σε ένα πεζούλι κι αφού τοποθέτησε απαλά τη μαγκούρα ανάμεσα στα δυο αδύναμά του πόδια, άρχισε να ταΐζει τα σπουργίτια που είχαν μαζευτεί μπροστά του. Κάθισα απέναντί του και τον έκανα χάζι αρκετή ώρα. Δεν με είχε αντιληφθεί. Που και που έριχνε κλεφτές ματιές στους φοιτητές που περνούσαν από δίπλα του. Πως είναι άραγε να βλέπει κανείς τα νιάτα όταν βρίσκεται στο λυκόφως της ζωής του;
Η ώρα είχε περάσει και είχα ήδη οργώσει σχεδόν όλη την πόλη. Σειρά είχε η Πλάθα Μαγιόρ, η κεντρική πλατεία της Σαλαμάνκα και μια από τις ομορφότερες της Ισπανίας. Αν και για κάποιους τολμηρούς θεωρείται ως η ομορφότερη της Ευρώπης. Δυστυχώς όμως θα διαφωνήσω με την υπερβολή τους. Παρόλα αυτά είναι μια θαυμάσια πλατεία για να απολαύσει κανείς το απογευματινό του καφεδάκι. Μετά από ώρες περιπλανήσεων στα λαμπερά σοκάκια της πόλης είναι όμορφο να ξαποστάσεις σε μια από τις καφετέριες και να αφεθείς στο παιχνίδι των σκιών που γίνεται στις τέσσερις όψεις των μπαρόκ κτιρίων. Επίσης αυτό που μ' αρέσει είναι πως όλα τα κτίρια είναι τριόροφα προσφέροντας μ' αυτόν τον τρόπο μια αρμονία στο χώρο. Φυσικά ξεχωρίζει το Pabellon Real και το Δημαρχείο.
Επέστρεψα στον σταθμό λίγη ώρα πριν την αναχώρηση κι ενώ ο ήλιος είχε αρχίσει να βασιλεύει. Η πόλη χανόταν σιγά σιγά μες στη σκοτεινιά σαν να ήθελε η ίδια να σβήσει πριν φύγω. Η Σαλαμάνκα έχει τη γοητεία της μη τουριστικής πόλης και τη ζωντάνια μιας ζωηρής φοιτητούπολης. Είναι μια πόλη που μένει βαθιά χαραγμένη στην μνήμη για τους χαλαρούς της ρυθμούς, τα λαμπερά της κτίρια, τον επιβλητικό καθεδρικό και την αναγεννησιακή της αύρα. Είναι μια πόλη που αξίζει να αγαπηθεί.
Η αλήθεια είναι πως πριν μια δεκαετία θεωρούσα σημαντικό κινηματογραφικό γεγονός τις πρεμιέρες των ταινιών του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Από το "Volver" κι έπειτα δεν με τράβηξε καμία δημιουργία του, με την καθοριστική απογοήτευση να έρχεται με το "Δέρμα που Κατοικώ". Δυστυχώς με το πέρασμα των χρόνων έπαψα να προσδοκώ κάτι αξιόλογο από τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη. Γι' αυτόν τον λόγο δεν είχα ιδιαίτερες απαιτήσεις όταν αποφάσισα να δω την τελευταία του ταινία "Πόνος και Δόξα". Να όμως που ακόμη και το μικρό καλάθι που κουβαλούσα πριν την προβολή, εκτόξευσε κι άλλο τον ενθουσιασμό που με είχε κυριεύσει κατά τη διάρκεια της αλλά κι αρκετή ώρα μετά τους τίτλους τέλους. Η τελευταία ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ είναι ίσως το ομορφότερο και συνάμα πιο εσωστρεφές αριστούργημα που μας έχει προσφέρει στην μέχρι τώρα κινηματογραφική του πορεία. Αξίζει να αναφέρω πως μεγάλη μέρος της αίγλης αυτού του κινηματογραφικού ποιήματος κατέχει η εκπληκτική ερμηνεία του Αντόνιο Μπαντέρας.
Στις ταινίες του Αλμοδόβαρ έχω λατρέψει δύο δυνατά τους χαρακτηριστικά που συναντώ σε κάθε του δουλειά. Πρώτα απ' όλα το υπέροχο παιχνίδι με τα έντονα χρώματα, τα οποία με έναν αδιευκρίνιστο κανόνα που μόνο ο ίδιος κατέχει, ταιριάζουν και ισορροπούν σε κάθε κάδρο. Και φυσικά η ονειρική μουσική υπόκρουση του Alberto Iglesias. Με αυτά τα δυο στοιχεία ξεκινάει η νέα του ταινία. Ένας μυσταγωγικός χορός εντυπωσιακών χρωμάτων με την γνώριμη μελαγχολική μουσική. Μεμιάς χαλαρώνει το βλέμμα κι αφήνει το σώμα σου να βυθιστεί στο απαλό κάθισμα της σκοτεινής αίθουσας μέχρι να σου συστήσει τα πρόσωπα της ιστορίας.
Η αρχή γίνεται με το ασάλευτο σώμα του πρωταγωνιστή να προσπαθεί να ισορροπήσει στο βυθό μιας πισίνας. Μεμιάς συνειδητοποιείς την αντικοινωνική φύση του ήρωα. Την ανάγκη του για απομόνωση. Βγαίνοντας στην επιφάνεια, διακρίνουμε στο βλέμμα του μια απέραντη θλίψη. Μία κόπωση δημιουργική και συναισθηματική. Μια ασφυξία που προκαλείται από παρελθοντικά βάρη που εξακολουθεί να κουβαλάει. Πουθενά όμως δεν μαρτυρά πως υπάρχουν τάσεις υποταγής στα προβλήματα υγείας και της δημιουργικής απραξίας. Είναι σεβαστό να πέσεις αλλά είναι απαίτηση να σηκωθείς ξανά.
Στο επόμενο πλάνο, ο πρωταγωνιστής συναντάει μια γνωστή του φίλη ηθοποιό. Στο διάλογό που ακολουθεί αρχίζει να ξεδιπλώνονται τα μυστικά του παρελθόντος του. Με αφορμή μια επετειακή προβολή κάποιου σημαντικού του έργου, θα συναντηθεί ξανά με έναν παλιό συνεργάτη που είχαν τσακωθεί με αφορμή την ερμηνεία του δεύτερου στο έργο που ο πρωταγωνιστής είχε σκηνοθετήσει. Η αναπόληση του παρελθόντος υπό την επήρεια ναρκωτικών θα φέρει κοντά ξανά τους δύο φίλους. Όμως το σμίξιμό τους θα αποδειχτεί δίκοπο μαχαίρι για τον πρωταγωνιστή. Από τη μια του δίνεται μια ώθηση να δημιουργήσει ξανά αλλά από την άλλη τον παρασέρνει στον ύπουλο κόσμο της ηρωίνης. Οι αναποδιές που θα ακολουθήσουν κι οι υποχωρήσεις που εκείνος θα κάνει για διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος, θα του φέρουν έξω από την πόρτα έναν παλιό του έρωτα.
Οι συναισθηματικές εξάρσεις, τα δημιουργικά αδιέξοδα κι η αμφιβολία του αύριο καθώς δε ξέρει που θα τον οδηγήσει η ταλαιπωρημένη του υγεία, θα αναγκάσουν τον πρωταγωνιστή να κάνει μια αναδρομή στα γεγονότα του παρελθόντος και συγκεκριμένα στα παιδικά του χρόνου όπου διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του. Οι ξέγνοιαστες στιγμές στο ποτάμι, η ανέμελη ζωή στη φτώχεια, η αναγκαστική εγγραφή του στο θρησκευτικό σχολείο κι ο πρώτος του έρωτας. Μικρές πινελιές οι οποίες μας θυμίζουν αποσπάσματα από τις παλιές του ταινίας όπως το "Κακή Εκπαίδευση". Μέσα απ' αυτές τις παρελθοντικές βόλτες θα παρατηρήσουμε την αδιάφορη σχέση που είχε ο πρωταγωνιστής με τον πατέρα του καθώς εκείνος δούλευε όλη μέρα. Ένα κενό που καλύφθηκε με την ατέρμονη αγάπη που ένιωθε με την μάνα του. Παράλληλα παρακολουθούμε τα πρώτα του ερωτικά σκιρτήματα όπου συνειδητοποιεί την ομοφυλοφιλία του. Μέσω αυτής της ψυχικής ενδοσκόπησης θα επανέλθει στον πρωταγωνιστή η δημιουργική διάθεση που είχε χάσει.
Ξεκινώντας με το έργο του Πέδρο Αλμοδόβαρ, ομολογώ πως λάτρεψα τα υπέροχα πλάνα των εσωτερικών χώρων. Το σπίτι του πρωταγωνιστή είναι ένα μικρό μουσείο γεμάτο πίνακες ενώ η κουζίνα του είναι από μόνη της ένα ευχάριστο έργο τέχνης καθώς είναι γεμάτη φωτεινά χρώματα που συναντά κανείς μόνο σε αλμοδοβαρικές ταινίες. Το φως είναι συνήθως πλαϊνό, δίνοντας την αίσθηση στον θεατή πως παρακολουθεί θεατρικά δρώμενα.
Παρόλο όμως που κυριαρχεί το χρώμα, ο πρωταγωνιστής κινείται στο ημίφως. Σαν να θέλει να κρυφτεί ή σαν να θέλει να ξεχάσει όλα όσα του θυμίζουν στιγμές που επηρέασαν τη ζωή του. Η σκοτεινή του πλευρά γίνεται σημείο αναφοράς όσων τον περιτριγυρίζουν.
Οι βόλτες στο παρελθόν του πρωταγωνιστή, οδηγούν τους θεατές σε μία αναπόφευκτη σύγκριση όπου ανακαλύπτουν εντυπωσιακούς συμβολισμούς. Από το πολυτελέστατο διαμέρισμα στο κέντρο της Μαδρίτης μεταφερόμαστε σε μια υπόγεια σπηλιά όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια. Κι όμως η υπόγεια παιδική του ηλικία είναι λαμπρότατη σε σχέση με τη παροντική του σκοτεινή χλιδή. Τα συναισθηματικά και δημιουργικά αδιέξοδα του πρωταγωνιστή τον έχουν κρύψει στο σκοτάδι. Σε κανένα όμως σημείο δεν αποζητά τη λύπηση ούτε από τους γύρω του ούτε από τους θεατές. Συγκρατεί τον πόνο μέσα του με αξιοπρέπεια κάτι που με κανε να τον συμπαθήσω πολύ. Την μόνη μόνο φορά που λέει με παράπονο στο γιατρό του πως δεν έχει δημιουργική διάθεση εκείνος του απαντάει κοφτά πως εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι με σημαντικότερα προβλήματα. Αφοπλιστική απάντηση για χειροκρότημα.
Όσον αφορά τον Αντόνιο Μπαντέρας, θεωρώ πως ήταν η καλύτερη ερμηνεία στην οποία των έχω παρακολουθήσει. Σοβαρός, μαζεμένος, ανασφαλής, γοητευτικός, ώριμος, αυτοκαταστροφικός, ειλικρινής και συναισθηματικός. Σε κάθε πλάνο ανταποκρινόταν εκπληκτικά. Ήταν απίστευτα πειστικός στις σκηνές που ήταν μαστουρωμένος. Ένιωθες έντονα το πνίξιμό του σε κάθε συναισθηματική έξαρση. Άκρως ανθρώπινη και συγκινητική η συνάντηση με τον πρώην εραστή του. Οι ανθρώπινες σκέψεις, το ζεστό ενδιαφέρον, ο φόβος της ερωτικής απάρνησης όλα αυτά συσσωρευμένα σε μικρές μισοσκότεινες στιγμές όπου οι φωνές ακούγονται ως ψίθυροι και τα συναισθήματα αναβλύζουν ανεξέλεγκτα μέσα από τα βλέμματα.
Επίσης με συγκίνησε η στάση του σκηνοθέτη απέναντι στο θάνατο. Πανανθρώπινη η στιγμή που η μάνα λέει στο γιο της πως θέλει να είναι μέσα στο φέρετρο. Με δυσκολία συγκρατεί κανείς τα δάκρυά του όταν την ακούει να του λέει πως "δε θέλει να της φορέσουν παπούτσια για να μπορέσει να πατήσει ελαφριά εκεί που θα την πάνε". Παράλληλα γίνεται μια άψογη παρουσίαση του οιδιπόδειου συμπλέγματος. Ο γιος αισθάνεται αποτυχημένος παρ' όλες τις κινηματογραφικές του επιτυχίες κι αυτό γιατί δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες της μητέρας του. Έντονα φορτική η στιγμή που ο πρωταγωνιστής της ζητάει συγνώμη γιατί δε κατάφερε να γίνει αυτό που εκείνη ήθελε. Εκεί γίνεται εμφανές το ενοχικό σύνδρομο που τον έχει μετατρέψει σε υποχείριο της μητέρας του. Είναι επίσης αυτό το συναίσθημα που τον έχει καταστρέψει ψυχικά και σωματικά όταν δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει τη τελευταία της επιθυμία.
Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε άλλες σκηνές της ταινίας που ξεχειλίζουν από λυρισμό όπως το χαμένο παιδικό πορτραίτο και το κρυφό γράμμα που διαβάστηκε πολλές δεκαετίες μετά. Ή επίσης την συνταρακτική εκφραστικότητα του πρώην εραστή του πρωταγωνιστή που συνειδητοποιεί πως ένας θεατρικός μονόλογος που παρακολουθεί αναφέρεται στο πρόσωπό του. Μικρές στιγμές που με εντυπωσίασαν απρόσμενα.
Και φυσικά δε μπορώ να παραβλέψω την ονειρική μουσική του Alberto Iglesias. Αυτή η παρόμοια μελωδία που με στοιχειώνει από το αριστουργηματικό "Όλα για τη Μητέρα μου". Μία μουσική που την έχω συνδυάσει με τους άδειους νυχτερινούς δρόμους των μεγαλουπόλεων, με τα σκοτεινά δωμάτια των διαμερισμάτων όπου οι μορφές και τα αντικείμενα φωτίζονται από τους στύλους του δρόμου και τα διερχόμενα αυτοκίνητα.
Η ταινία είναι ένας ύμνος για τις μνήμες των παιδικών μας χρόνων που σβήνουν απαλά. Ξεθωριάζουν και γίνονται πιο λαμπρές προκαλώντας μας έναν ελαφρύ πόνο στο στήθος κάθε φορά που ανατρέχουμε σ' αυτές. Επίσης είναι ένας καημός για τις κουβέντες που δε καταφέραμε ποτέ να κάνουμε με τους γονείς μας. Αυτά τα μυστικά που δεν ειπώθηκαν ποτέ και με τον καιρό έγιναν βαρίδια στη ψυχή του καθενός. Είναι ένα μοιρολόι για τους έρωτες που περνούν, στιγματίζουν κι έπειτα χάνονται αφήνοντας ένα γλυκό πόνο στη καρδιά. Μία λυρική σπονδή στη συμφιλίωση μας με τα φαντάσματα του παρελθόντος.
Στην φετινή εαρινή μου εξόρμηση στο Βέλγιο, έπεσα σε ένα φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους που πραγματοποιόταν στους Κήπους των Τεχνών. Με φόντο το πολύχρωμα φωταγωγημένο πάρκο κι έχοντας το θεόρατο πύργο του δημαρχείου των Βρυξελλών στην Γκραν Πλας να δεσπόζει στο βάθος, παρακολούθησα μικρές στη διάρκεια αλλά έντονες κι ώριμες συναισθηματικά δημιουργίες.
Απ' όσες ταινίες είδα εκείνα τα βράδια καθισμένος στα σκαλιά και σκεπασμένος με μια λεπτή κουβερτούλα που μας μοίραζαν οι διοργανωτές, μου έμεινε βαθιά χαραγμένο στο μυαλό το συγκεκριμένο με όσκαρ βραβευμένο stop-motion animation.
Όταν το ανακάλυψα ολοκληρο στο youtube μετά από ανάρτηση μιας σινεφίλ φίλης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σκέφτηκα να το μοιραστώ μαζί σας διότι πραγματικά αξίζει.
