Ο Προδότης (2019)

Αυτό που έχω διαπιστώσει τα τελευταία χρόνια είναι πως ο ιταλικός κινηματογράφος δεν έχει κανένα σκοπό να μας απογοητεύσει κάθε φορά που καταπιάνεται με σοβαρότητα κι ειλικρίνεια στο επίμαχο θέμα της μαφίας. Μετά το σκληρό αριστούργημα "Σκοτεινές Ψυχές", το εσωστρεφές "Dogman" και το πιο εμπορικό "Suburra", ήρθε η κινηματογραφική απόδοση της πολύκροτης "Δίκης Μάξι", της μεγαλύτερης που πραγματοποιήθηκε στη γειτονική μας χώρα καθώς οδήγησε στο εδώλιο 475 μαφιόζους, γράφοντας μ' αυτόν τον τρόπο τον επίλογο της περιβόητης Κόζα Νόστρα.

Η εξιστόρηση των γεγονότων ξεκινάει από τη στιγμή που εισχωρεί το εμπόριο της ηρωίνης στους κύκλους της σικελικής μαφίας. Σε μια από τις τελευταίες εορταστικές μαζώξεις των φαμίλιων της Κόζα Νόστρα, ο Τομάσο Μπουσέτα που ήταν γνωστός με το παρατσούκλι "το αφεντικό των δύο κόσμων", θα υποψιαστεί την επερχόμενη σφαγή των μαφιόζων του Παλέρμο και του Κορλεόνε κάτι που θα τον κάνει να πάρει την απόφαση να διαφύγει με την οικογένειά του στη Βραζιλία. 

Όσο όμως κι αν προσπαθεί να αποκοπεί από το παρελθόν, τόσο αυτό θα τον κυνηγάει ανελέητα. Μετά από μια έφοδο της αστυνομίας στο σπίτι του που θα οδηγήσει στη σύλληψή του, θα ακολουθήσει μια σειρά βασανιστηρίων απαιτώντας του οι αρχές να μαρτυρήσει τους ανθρώπους με τους οποίους είχε συνεργαστεί στο παρελθόν. Ο ίδιος πιστεύοντας με τυφλό πάθος την ιδέα της Κόζα Νόστρα, θα αρνηθεί να ανοίξει το στόμα του ακόμη και τη στιγμή που θα εκβιαστεί βλέποντας τη γυναίκα του να αιωρείται στο κενό από ένα ελικόπτερο. 

Η σιωπή του θα σπάσει μετά την απέλασή του στην Ιταλία, όπου θα διαπιστώσει μόνος του πως η Κόζα Νόστρα έχει πεθάνει και τη θέση της έχει πάρει μια ομάδα εγκληματιών που δεν έχουν κανένα απολύτως ήθος και σεβασμό στον άλλοτε μαφιόζικο κώδικα τιμής. Σ' αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής ο Τομάσο Μπουσέτα ως εκπρόσωπος της Κόζα Νόστρα θα ξεκινήσει έναν αποκαλυπτικό διάλογο με τον δικαστή Τζοβάνι Φαλκόνε που με τη σειρά του εκπροσωπήσει το ιταλικό κράτος. Μέσα απ' αυτήν τη συνεργασία, θα ξεσκεπαστούν όλα τα μυστικά της σικελικής μαφίας και θα αναδυθούν οι συγκαλυμμένες διαφορές των φατριών που οδήγησαν αρκετούς από τους ανθρώπους τους σε μια ανελέητη σφαγή. 

Από εκείνο το σημείο κι έπειτα μας παρουσιάζεται με ντοκιμαντερίστικη περιγραφή η "Δίκης Μάξι", στην οποία αποτυπώνεται πιστά το ύφος του ιταλικού νότου με τις γνωστές σε όλους μας δυνατές φωνές κι απότομες χειρονομίες. Σε πολλά σημεία η ένταση χτυπάει κόκκινο και σε άλλες μας παρουσιάζονται με γλαφυρό τρόπο οι κωμικοτραγικές καταστάσεις των τσακωμών μεταξύ των μαφιόζων. Αυτό όμως που προσθέτει έναν απρόσμενο λυρικό τονισμό στη περιγραφή της δίκης είναι η επιλογή του διάσημου χορωδιακού «Va Pensiero» από το «Nabucco» του Τζουζέπε Βέρντι που ακούγεται στη λήξη της.

Ο σκηνοθέτης Μάρκο Μπελόκιο καταπιάνεται με ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός και μας το παραθέτει σε τρία μέρη. Στο πρώτο είναι η εσωτερική μάχη που δίνει ο Τομάσο Μπουσέτα μέχρι να πάρει την απόφαση να καταπατήσει τον άγραφο κώδικα τιμής της Κόζα Νόστρα και να μαρτυρήσει όλα τα μυστικά της στον δικαστή Τζοβάνι Φαλκόνε. Στο δεύτερο μέρος έχουμε την πολύκροτη Δίκη Μάξι στο Παλέρμο καθώς και τη συνέχειά της στη Ρώμη όπου στους κατηγορούμενους βρέθηκε κι ο πρώην πρόεδρος της Ιταλίας Τζούλιο Αντρεότι ο οποίος παρόλο που αρχικά καταδικάστηκε για εμπλοκή του στην ιταλική μαφία τελικά αθωώθηκε λόγω έλλειψης στοιχείων. Στο τρίτο μέρος της ταινίας έχουμε το υπόλοιπο της ζωής του Τομάσο Μπουσέτα, ο οποίος δεν καταφέρνει ποτέ να συμφιλιωθεί με τα φαντάσματα του παρελθόντος και με την απόφασή του να καταδώσει τους υπόλοιπους μαφιόζους. Κατατρεγμένος και κυνηγημένος από τους διώκτες του, θα μετακινείται με την οικογένειά του συνεχώς από πόλη σε πόλη στην Αμερική μέχρι το θάνατό του. Με αυτόν τον δραματικό επίλογο θα πληρώσει το τίμημα του "προδότη".

Στο ρόλο του Τομάσο Μπουσέτα έχουμε τον Πιέρφρανσέσκο Φαβίνο σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας που μας παρασέρνει στη σκοτεινή άβυσσο της ψυχής του. Σε κανένα σημείο της ταινίας δεν παρουσιάζεται ως ήρωας ή ως άγιος. Ούτε μας γίνεται συμπαθής. Μέσα από τις πράξεις του, αφήνει να εννοηθεί πως έχει επίγνωση της ηθικής του κατάπτωση αλλά έχει παράλληλα κι ως παρηγοριά τη σκέψη πως η Κόζα Νόστρα δεν είναι η ίδια με αυτήν που άφησε φεύγοντας για τη Βραζιλία. Επίσης θεωρώ εξαιρετική την ερμηνεία και του Φαμπρίτσιο Φερακάνε στο ρόλο του Πίπο Κάλο, τον οποίον είχα λατρέψει στις "Σκοτεινές Ψυχές". Θεωρώ πάντως πως οι περισσότεροι ηθοποιοί έπαιξαν με τη ψυχή τους, βγάζοντας μια δυναμική ένταση στο παίξιμό τους όπως ο Φάουστο Ρούσο Αλέσι στο ρόλο του δικαστή Τζοβάνι Φαλκόνε. Μάλιστα η σκηνή της ανατίναξης του οχήματός του έξω από το αεροδρόμιο του Παλέρμο, είναι μια από τις δυνατότερες κινηματογραφικές σκηνές που έχω παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια. Εξαιρετική έμπνευση και λήψη.

Ο "Προδότης" είναι ένα ακόμη καλό δείγμα μαφιόζικης ταινίας που μας προσφέρει ο ιταλικός κινηματογράφος. Εξαιρετικές ερμηνείες, ρεαλιστική απεικόνιση του τότε κλίματος και των γεγονότων, ρεαλισμός κι ωμότητα στις ερμηνείες αλλά και μια άκρως ειλικρινής αφήγηση που δεν επιδιώκει ούτε να ωραιοποιήσει κάποια κατάσταση ούτε να ηρωοποιήσει κάποιο πρόσωπο. Είναι αναμφίβολα μια από τις καλύτερες και πιο ενδιαφέρουσες ταινίες της φετινής ελλιπής (και) κινηματογραφικά χρονιάς.

Βαθμολογία: 7/10