Μια από τις πιο αξιόλογες κι ειλικρινείς ταινίες που βγήκαν στις σκοτεινές αίθουσες τη χρονιά που μας πέρασε, είναι η γλυκόπικρη "Τελευταία Παμπ" του Κεν Λόουτς, η οποία σύμφωνα με τα λεγόμενά του είναι η τελευταία που γυρίζει, καθώς η όρασή του κι η μνήμη του έχουν ατονήσει και τον δυσκολεύουν αρκετά στο δημιουργικό του κομμάτι. Με την απόφασή του αυτή, θεωρώ πως ο 87χρονος αγαπημένος σκηνοθέτης κλείνει την πλούσια φιλμογραφία του με μια ανθρώπινη και κάπως αισιόδοξη ματιά απέναντι στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Η "Τελευταία Παμπ" είναι ο τελευταίος καρπός μιας σπουδαίας "παλιάς βελανιδιάς" που προσπαθεί να μας δείξει και να μας πείσει μέχρι την ύστατη στιγμή, πως υπάρχει ακόμη ελπίδα αρκεί να συνυπάρξουμε αρμονικά κι αλληλέγγυα.
Με την τελευταία του ταινία, ο Κεν Λόουτς μας γυρνάει στο 2016, όταν το προσφυγικό ζήτημα διένυε την πιο δύσκολη κι έντονη περίοδό του, με τις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες να υποδέχονται μουδιασμένες αρκετές προσφυγικές οικογένειες που κατέφθαναν διωκόμενες από τις σφαγές της Συρίας. Κάποιες απ' αυτές τις οικογένειες μεταφέρονται σε ένα ξεχασμένο χωριό της βορειοανατολικής Αγγλιας, του οποίου οι κάτοικοι εργάζονταν στο παρελθόν ως ανθρακωρύχοι. Όμως σήμερα το χωριό αυτό βιώνει την απόλυτη παρακμή του, διατηρώντας ζωντανές τις μνήμες της παλιάς του ευημερίας και των αγώνων των κατοίκων του κατά των απάνθρωπων κι αντιεργατικών μέτρων της Μάργκαρετ Θάτσερ. Σημείο αναφοράς κάποιων από των κατοίκων αυτού του χωριού είναι η "Παλιά Βελανιδιά" (Old Oak) που διαχειρίζεται ο συμπαθής Τίτζεϊ.
Η ήρεμη και στάσιμη ζωή του χωριού θα διακοπεί όταν θα φτάσουν οι πρώτες οικογένειες προσφύγων. Η ξενοφοβία των ντόπιων θα εκδηλωθεί μέσα από τον εκφοβισμό και τις απειλές προς τα νέα πρόσωπα που καταφθάνουν, με αποκορύφωμα το σπάσιμο της φωτογραφικής μηχανής μιας νεαρής κοπέλας, της Γιάρα.
Ο Τίτζεϊ αρχικά θα υπερασπιστεί τους πρόσφυγες διότι κατανοεί το δράμα τους, καθώς μέσα από δικά του βιώματα έχει μάθει να αντικρίζει όλα τα προβλήματα κατάματα και να τα αντιμετωπίζει με θάρρος κι επιμονή χωρίς να παραδίνεται και να επιρρίπτει ευθύνες σε τρίτους. Όμως στην πορεία θα αναγκαστεί να διατηρήσει μια ουδέτερη στάση, σκεπτόμενος πως δεν μπορεί να πάει κόντρα στο μικρό του πελατολόγιο που εξακολουθεί να κρατά ζωντανή την παμπ του.
Από την άλλη, η Γιάρα μέσα από τον φωτογραφικό της φακό και τις εμπειρίες που έχει αποκομίσει από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων της Μεσογείου, θα καταγράψει όλα τα τεκταινόμενα που λαμβάνουν χώρα από την άφιξη των προσφύγων στο απομακρυσμένο χωριό, καθώς και τις προσπάθειες εγκατάστασής τους στην τοπική κοινωνία. Πάνω σ' αυτό, θα παίξει μεγάλο ρόλο το ένστικτο της επιβίωσης και της ομαλής ένταξης των νεόφερτων στην τοπική κοινωνία, το οποίο θα δώσει κάποιες λύσεις στις εντάσεις και τους προπηλακισμούς. Η Γιάρα μέσα από τις κορνιζαρισμένες φωτογραφίες που θα παρατηρήσει στην παμπ, θα μάθει την πρόσφατη ιστορία του μικρού χωριού και θα κατανοήσει τις δυσκολίες του παρελθόντος που βαραίνουν τους κατοίκους του. Έτσι, θα σκεφτεί να επαναλάβει ένα κίνημα αλληλεγγύης που σημειώθηκε στην τοπική κοινωνία τη δεκαετία του '80, όταν όλοι μαζί συσπειρώθηκαν για να αντιμετωπίσουν τη νεοφιλελεύθερη εγκληματική πολιτική της Θάτσερ. Με αυτόν τον τρόπο θα επιδιώξει να γκρεμίσει τα ξενοφοβικά τείχη και να αναζωπυρώσει τη λησμονημένη ανθρωπιά.
Η πρωτοβουλία της Γιάρα θα φέρει πιο κοντά τους Άγγλους κατοίκους με τους Σύριους πρόσφυγες, αποδεικνύοντας πως όλοι μαζί, ανεξαρτήτως εθνικότητας, είναι θύματα του ίδιου κοινωνικοπολιτικού συστήματος. Προσωπικά βρήκα εξαιρετική τη σκηνή με τη μετατροπή του κλειστού δωματίου της παμπ σε σκοτεινή αίθουσα, όπου προβάλλονται οι φωτογραφίες της Γιάρα με τη συνοδεία ενός ανατολίτικου παραδοσιακού οργάνου. Μέσα από τις φωτογραφίες της, παρουσιάζεται το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, φανερώνοντας την προσδοκία της αρμονικής συνύπαρξης όλων των ανθρώπων που βιώνουν τις επιπτώσεις της χρόνιας οικονομικής και πολεμικής κρίσης. Μέσα από τα διάσπαρτα χαμόγελα και τη διάχυτη συγκίνηση που απλώνεται στην αίθουσα, η κλειστή κοινωνία του χωριού καταφέρνει να ακυρώσει τα σύνορα και να εξυψώσει τα ανθρώπινα δικαιώματα που καταπατούνται στα συμφέροντα του κεφαλαίου τόσο στη Συρία όσο και στην Αγγλία. Μέσα από τα βουρκωμένα μάτια των ανθρώπων, δημιουργούνται νέοι συνεκτικοί δεσμοί καθώς συνειδητοποιούν πως το δύσκολο παρελθόν και το δυσοίωνο μέλλον, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο όταν απλώσει ο ένας το χέρι στον άλλον.
Η "Τελευταία Παμπ" του Κεν Λόουτς είναι ένα γλυκόπικρο κινηματογραφικό διαμάντι, το οποίο μπορεί να υστερεί σεναριακά (γραμμένο σε συνεργασία με τον Πολ Λάβερτι) αλλά είναι πλούσιο σε ανθρωπιά κι αλληλεγγύη. Οι διάλογοι είναι διατυπωμένοι με απλοϊκότητα αλλά είναι πλούσιοι σε ουσία. Οι ερασιτεχνικές ερμηνείες των προσώπων προσδίδουν μια αυθεντικότητα στο κλίμα της ταινίας. Ακόμη κι η Σύρια πρωταγωνίστρια Έμπλα Μαρί, καταφέρνει να κερδίσει τις εντυπώσεις και τις καρδιές μας παρά τη διακριτική και αρκετά συμπαθητική υποκριτική της αδεξιότητα. Να σημειώσω εδώ πως η συγκεκριμένη ηθοποιός προτάθηκε στον Κεν Λόουτς από την Παλαιστίνια σκηνοθέτη Ανμαρί Τζασίρ. Κατά κάποιον τρόπο, δίνει την αίσθηση πως παρακολουθούμε μια πραγματικότητα με μαρτυρίες αληθινών προσώπων, με μοναδικά στοιχεία μυθοπλασίας να είναι οι πρόσκαιρες κι ελπιδοφόρες λύσεις που παρουσιάζονται ως από μηχανής θεοί.
Μέσα από την ταινία του, ο Κεν Λόουτς εστιάζει για μια ακόμη φορά στην αθέατη πλευρά της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία έχει μπει σε επικίνδυνα κι αχαρτογράφητα νερά μετά το Brexit, οδηγώντας μια ήδη δοκιμασμένη κοινωνία σε μια νέα περίοδο ανασφάλειας κι όξυνσης της ξενοφοβίας και του εθνικισμού. Μέσα από τους διαλόγους επιδιώκει να δείξει πως το μίσος απέναντι στους ξένους συσχετίζεται με τον κατακερματισμό της μεσαίας αλλά και της εργατικής τάξης, αποδεικνύοντας πως το πρόβλημα δεν είναι οι πρόσφυγες κι οι μετανάστες αλλά αυτοί που μας έχουν οδηγήσει στη σημερινή μας μιζέρια.
Τόσο μέσα από τις συνεντεύξεις του όσο και μέσα από τη φιλμογραφία του, ο Κεν Λόουτς αποδεικνύει πως ποτέ δεν ξέφυγε από τον αληθινό του χώρο, ο οποίος είναι η εργατική τάξη. Σ' αυτήν την καταπιεσμένη κοινωνική τάξη εστιάζει κι εμπνέεται, παρουσιάζοντας τα βιώματα, τις αγωνίες και τις ανασφάλειες των ανθρώπων αυτού του χώρου. Επίσης, μέσα από τους διαλόγους αυτών των απλών καθημερινών ανθρώπων μπορεί να βγει ένας γνήσιος πολιτικός λόγος και να φανερωθούν όλες οι καταστροφικές επιπτώσεις των χρόνιων οικονομικών κρίσεων. Έπειτα, ο δημιουργός χρησιμοποιεί αυτόν τον απλό, λιτό και κατανοητό λόγο διότι σ' αυτούς τους ανθρώπους απευθύνονται οι ταινίες του, διότι είναι βέβαιος πως η πολυπόθητη ανατροπή μπορεί να ρθει από την ίδια την εργατική τάξη. Όμως, σύμφωνα με τα λόγια του πρωταγωνιστή του, η εργατική τάξη ποτέ δεν κατάφερε να το συνειδητοποιήσει.
Η «Τελευταία Παμπ» είναι ένας συγκινητικός επίλογος του βαθιά πολιτικοποιημένου και ουμανιστικά σκεπτόμενου Κεν Λόουτς. Ενός σπουδαίου ανθρώπου που υπήρξε ως το τέλος της δημιουργικής του καριέρας πιστός στα ιδανικά του αλλά και στην προσδοκία του για έναν κόσμο δίκαιο και δημοκρατικό. Υπηρετώντας πιστά τον κοινωνικό ρεαλισμό, ο Κεν Λόουτς επέλεξε να κλείσει την πλούσια φιλμογραφία του με ένα κάλεσμα απ' την αδράνεια στη δράση!
Βαθμολογία: 8/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου