Το περασμένο Σάββατο έζησα ένα σπάνιο κινηματογραφικό συναίσθημα. Είναι αυτές οι λιγοστές πλέον στιγμές που πέφτει απόλυτη σιγή στην κινηματογραφική αίθουσα καθώς το έργο βρίσκεται στην κορύφωσή του. Στη συγκεκριμένη ταινία η σιωπή αυτή εξαπλώθηκε από νωρίς και γινόταν όλο και πιο αισθητή καθώς ξεδιπλωνόντουσαν οι πτυχές της "Επίσημης Ιστορίας".
Ο σκηνοθέτης Luis Puenzo μας ταξιδεύει στην Αργεντινή του 1983 λίγο πριν πέσει η χούντα. Κι ενώ το στρατιωτικό καθεστώς μετράει μέρες, ο σκηνοθέτης μας παρουσιάζει την κατάσταση μέσα από τα μάτια των αστών που έζησαν "ήρεμα" όλην αυτήν την κατάσταση. Αναφέρομαι σε αντίστοιχους ανθρώπους με τους δικούς μας εξηντάρηδες που μας λένε πως "στην χούντα αν δεν μιλούσες δεν σε πείραζε κανείς".
Η πρωταγωνίστρια της ταινίας, είναι μία καθηγήτρια ιστορίας σε ένα σχολείο και σύζυγος ενός επιχειρηματία ο οποίος έχει πολύ καλές σχέσεις με τους καθεστωτικούς. Ο τρόπος ζωής που έχουν επιλέξει τους προσφέρει ένα φράγμα ηρεμίας, άγνοιας και προστασίας απέναντι στο δράμα του αργεντίνικου λαού. Ωστόσο έζησαν κι οι ίδιοι το δικό τους δράμα, μιας και δε μπορούσαν να αποκτήσουν δικό τους παιδί μέχρι που αποφάσισαν να επιλέξουν τη λύση της υιοθεσίας.
Η ονειρική τους ζωή και η ψευδής τους γαλήνη θα αρχίσουν να διαλύονται μετά από μία συνάντηση της πρωταγωνίστριας με παλιές της συμμαθήτριες. Συζητώντας με μία φίλη της, η οποία βασανίστηκε κι επέλεξε την εξορία για να σωθεί, θα λάβει τις πρώτες πληροφορίες για την απάνθρωπη φύση του καθεστώτος και για το παράνομο κύκλωμα υιοθεσιών. Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει ο δικό της εφιάλτης. Ένας εφιάλτης ύπουλος και ψυχολογικός καθώς αρχίζει να υποπτεύεται πως η θετή τους κόρη είναι παιδί ενός δολοφονημένου αντικαθεστωτικού ζευγαριού. Οι αναζητήσεις που αρχίζει και κάνει για να μάθει την πραγματική ταυτότητα του παιδιού της θα την οδηγήσει στην πιθανή γιαγιά του. Είναι η στιγμή που ο κόσμος γκρεμίζεται κάτω από τα πόδια της κι έρχεται αντιμέτωπη με φρικτές αλήθειες που μέχρι τότε δε γνώριζε.
Η εξέλιξη της ιστορίας είναι πολύ πιο περίπλοκη απ' όσο προσπάθησα ανεπιτυχώς να παρουσιάσω παραπάνω. Εξάλλου ο σκηνοθέτης είχε ένα δύσκολο έργο να φέρει εις πέρας, το οποίο κατάφερε να ολοκληρώσει με μεγάλη επιτυχία, καθώς σκοπός του ήταν να κατηγορήσει με τον πιο πολιτισμένο κι αποτελεσματικό τρόπο την αστική τάξη της Αργεντινής (κι όχι μόνο), η οποία πλούτιζε και ζούσε μία οικονομικά άνετη ζωή με αντάλλαγμα τη σιωπή της απέναντι στα εγκλήματα της χούντας.
Εξαιρετική η αντίθεση που προκαλεί ορίζοντας την πρωταγωνίστρια ως καθηγήτρια ιστορίας, η οποία διδάσκει τα γεγονότα όπως της τα "έμαθε" το σύστημα δικαιολογώντας τα ως "τεκμηριωμένη και κατοχυρωμένη ιστορία". Με λίγα λόγια ως "επίσημη ιστορία". Μόνο που η αλήθεια απέχει κατά πολύ μ' αυτό μας προσφέρει το κάθε καθεστώς. Η έντασή της με έναν "επαναστάτη" μαθητή θα την οδηγήσει στην αναζήτηση της άλλης πλευράς της Ιστορίας. Το ίδιο και οι κουβέντες που έχει με έναν συνάδελφό της από το σχολείο. Εξαιρετικότατη η φράση του όταν αντιλαμβάνεται τον ευθυνόφοβο εκνευρισμό της πρωταγωνίστριας κατά τη διάρκεια της συζήτησής τους, "αποφεύγεις να αναγνωρίσεις την αληθινή ιστορία διότι έτσι θα αναγκαστείς να δεχτείς την συνενοχή σου για όλα αυτά τα εγκλήματα".
Όμως για μένα η πιο συγκλονιστική στιγμή της ταινίας ήταν ο διάλογος που είχε ο σύζυγος της πρωταγωνίστριας με τον πατέρα του. Ο επερχόμενος καβγάς προετοιμαζόταν αρκετή ώρα πριν αλλά κανείς δε περίμενε να ακούσει λόγια που έκρυβαν έναν χρόνιο παράπονο και μία τραυματική ειλικρίνεια. Η πετυχημένη επαγγελματική καριέρα του γιου θα σταθεί αφορμή για μια ειρωνική φάρσα από τον πατέρα του, ο οποίος μ' αυτόν τον τρόπο βρίσκει την ευκαιρία να του εξομολογηθεί το εξής: "σ' αυτά τα δύσκολα χρόνια κάνουν περιουσίες οι δωσίλογοι, οι προδότες, οι πουτανάς γιοι, οι βασανιστές, οι καθεστωτικοί κι... ο γιος μου". Ο σπαραγμός του πατέρα στην μεγάλη οθόνη είναι τόσο έντονος μ' αποτέλεσμα να μην υπάρξει άνθρωπος μες στην αίθουσα που να μην ένιωσε έναν ασφυκτικό κόμπο στον λαιμό. Κι εκεί έρχεται η δικιά μας αφορμή να καταμετρήσουμε τις προσωπικότητες που το lifestyle μας πλάσαρε τόσες δεκαετίες, με περιουσίες που ξεκινούσαν από τα χρόνια της Κατοχής, της βρετανικής προδοσίας, του εμφυλίου πολέμου και μετέπειτα της χούντας. Σ' εκείνην την κουβέντα ακούστηκε και μία ακόμη αλήθεια "τα δολλάρια που απολαμβάνεις τώρα θα τα χρωστούν σ' αυτούς (τους Αμερικάνους) τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου, ζεις τώρα στη χλιδή για να ζήσουν αυτά αύριο στη φτώχεια" (το "προφητικό" σενάριο γράφτηκε το 1985). Τι μας θυμίζει αυτό άραγε;
Με έναν πολύ έξυπνο τρόπο και με τη συμβολή των εξαιρετικών ερμηνειών, η ταινία τραβάει την μάσκα της αστικής τάξης αποδεικνύοντας πως το τρίπτυχο "θρησκεία-πατρίς-οικογένεια" (κάτι που υφίσταται σε κάθε καθεστώς), δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία ασπίδα των αστών για να κρύψουν τις ευθύνες τους αλλά και την συμμετοχή τους ενίοτε στα εγκλήματα των καθεστωτικών. Όταν όμως έρχονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, όσοι έχουν ακόμη ανθρωπιά μέσα τους διαφεύγουν στο κλάμα, μόνο που κι εκεί υπάρχει μία ακόμη αποστομωτική απάντηση από ανθρώπους πραγματικά βασανισμένους και ταλαιπωρημένους "μην κλαις, δεν ωφελούν τα κλάματα".
Όλα τα παραπάνω αφορούσαν το ιστορικό σκέλος της ταινίας. Στο κινηματογραφικό σκέλος, η ταινία ήταν άψογη σε ερμηνείες. Ακόμα και η μικρή πρωταγωνίστρια είναι εξαιρετική στο παίξιμό της. Ειδικά η νυχτερινή αγκαλιά που προσφέρει στη μητέρα της έκανε όλην την αίθουσα να κλάψει από την ανθρωπιά αυτού του τόσο δα μικρού πλάσματος. Επίσης η μουσική έπαιξε υπέροχο ρόλο στην αποκλιμάκωση των εντάσεων σε διάφορες στιγμές της ιστορίας.
Η "Επίσημη Ιστορία" μας έρχεται από το μακρινό 1985 για να μας προσφέρει ξανά ένα κινηματογραφικό μάθημα, καθώς ο φασισμός έχει αρχίσει να εδραιώνεται πάλι στην Ευρώπη και στην Αμερική. Μας δείχνει με τον πιο έξυπνο και κατανοητό τρόπο το πως θα βγάλουμε τις παρωπίδες που μας κρύβουν την πραγματικότητα ενώ παράλληλα μας συμβουλεύει να σταθούμε θαρραλέοι απέναντι στην αλήθεια. Μόνο έτσι θα δούμε καθαρά τα τραύματα που μας έχει προκαλέσει η "ανεπίσημη" Ιστορία και τότε θα βρούμε τον τρόπο για να τα επουλώσουμε.
Όπως έκανε η Αργεντινή.
Όπως έκανε η Χιλή.
Εμείς εδώ ακόμα κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.
Όσο για την ταινία. Είναι κρίμα που παίζεται μόνο σε δυο κινηματογράφους της Αθήνας, τη στιγμή που οι υπόλοιπες αίθουσες προβάλλουν σκουπίδια και μετριότητες.
Γι' αυτό συγχαίρω τον κινηματογράφο Άστορ και την Ταινιοθήκη της Ελλάδος που τόλμησαν να προβάλλουν αυτό το επίκαιρο αριστούργημα του παρελθόντος.
Δείτε το οπωσδήποτε.
Βαθμολογία: 9/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου