Ο Πιστός

Όλα αυτά τα χρόνια έχω διαπιστώσει πως οι ταινίες δε χωρίζονται μόνο σε θεματολογικά είδη όπως για παράδειγμα δράμα, κωμωδία, περιπέτεια κ.ο.κ. αλλά και σε κατηγορίες φίλων με τους οποίους αξίζει να τις δεις. Μια απ' αυτές τις ταινίες είναι ο Πιστός του Κίριλ Σερεμπρενίκοφ, την οποία σκέφτηκα να απολαύσω με τον καταλληλότερο φίλο, τον Σπύρο, ο οποίος πέρα από έμπιστος κινηματογραφόφιλος είναι κι εξαιρετικός θεολόγος. 

Η ταινία μας μιλάει για έναν μαθητή λυκείου στην σημερινή Ρωσία, ο οποίος μέσα από τα καθημερινά του αδιέξοδα, επιλέγει τον δρόμο της πίστης. Αποστηθίζοντας την Βίβλο, διαπιστώνει πως ζει σε έναν κόσμο ανήθικο κι άδικο. Έτσι ξεκινάει την δική του επανάσταση κηρύσσοντας τον λόγο του θεού βασισμένος στη δικιά του σκοπιά. Απέναντί του έχει μία άθρησκη καθηγήτρια βιολογίας, η οποία προσπαθεί να τον επαναφέρει στις αντιλήψεις της σύγχρονης κοινωνίας. 

Η παραπάνω συνοπτική καταγραφή της ταινίας, σίγουρα κερδίζει το ενδιαφέρον του κοινού. Πόσο μάλλον για την θρησκευτική πορεία μιας κοινωνίας που είχε μάθει να ζει για δεκαετίες στην αθεΐα. Επίσης, το σκεπτικό να παρουσιάζονται τα εδάφια της Αγίας Γραφής στην οθόνη κάθε φορά που τα αναφέρει ο πρωταγωνιστής, είναι άκρως ενδιαφέρον, κυρίως για μας τους "πιστούς" που δεν την έχουμε διαβάσει ποτέ (και το παραδεχόμαστε). Αρκούν όμως όλα αυτά για να πετύχει μία ταινία τον σκοπό της; Η απάντηση είναι όχι. 

Ο Ρώσος σκηνοθέτης είχε ένα δυνατό χαρτί στα χέρια του, το οποίο όχι μόνο το καίει αλλά σκορπά και τη στάχτη του στον άνεμο. Κι ενώ είναι εμφανείς οι αντιθρησκευτικές του τάσεις, καταφέρνει να μας παρουσιάσει έναν αλλοπρόσαλλο κι επικίνδυνο νεαρό ως έναν επαναστάτη δίχως αιτία, την ίδια στιγμή που η άθεη βιολόγος συμπεριφέρεται ως υστερική προσωπικότητα με την οργή μιας παρατεταμένης εφηβείας. Σ' αυτήν την υπερβολικά άναρχη κι αδιέξοδη κόντρα, οι υπόλοιποι καθηγητές δείχνουν μία εκνευριστική επιείκεια στις τρέλες του νεαρού με την συνηθισμένη δικαιολογία "παιδί είναι". 

Ποια είναι τα στοιχεία που έκαναν αυτή τη ταινία να πέσει πολύ κάτω από το μέτριο. Πρώτα απ' όλα οι ερμηνείες είναι άθλιες. Δεν υπάρχει συναίσθημα και λογική. Όλοι τους συμπεριφέρονται και σκέφτονται με προσωπεία. Ακόμη και το κλάμα τους φαίνεται τόσο ανόητο. Κανένας τους δεν πείθει τον θεατή παρά μόνο ο νεαρός πρωταγωνιστής, ο οποίος αν και παρουσιάζεται ως το πρόβλημα της υπόθεσης, καταλήγει να δείχνει ο πιο συμπαθής απ' τους υπόλοιπους. 

Έπειτα, αντί να στήσουν απέναντι από τον φανατισμένο νεαρό μία αντίπαλη φωνή με επιχειρήματα κι ορθότητα, ο σκηνοθέτης επιλέγει έναν άκρως ηττοπαθή και τραγικό ρόλο, αυτόν μίας υστερικής γυναίκας, η οποία όχι μόνο δε κερδίζει την εκτίμησή μας αλλά κάνει ότι είναι δυνατόν για να την αντιπαθήσουμε μέσα από ανούσιες και παράλογες αντιδράσεις της, ενώ θα μπορούσε άνετα να αποστομώσει την ρητορική του πρωταγωνιστή.

Στη συνέχεια μου φάνηκε παράλογη η ανοχή των καθηγητών για έναν τόσο προβληματικό μαθητή. Δεν του γίνονται ούτε συστάσεις, ούτε παρατηρήσεις, ούτε τιμωρίες, ούτε χρησιμοποιούν το ενδεχόμενο αποβολής του από το σχολείο. Στα μαθητικά μου χρόνια υπήρξαν μαθητές που άλλαζαν σχολείο για μικρότερα πταίσματα σε σχέση μ' αυτά που είδαμε στη συγκεκριμένη ταινία. Η υπερβολή φτάνει στα όριά της όταν η διευθύντρια πιάνει επ' αυτοφώρω τον νεαρό σε δύο ακραίες θρησκευτικές εκρήξεις του, κι αντί να τα βάλει μαζί του, κατηγορεί την καθηγήτρια μπροστά σε όλους τους μαθητές. Αντιπαιδαγωγική κι αντιεπαγγελματική η συμπεριφορά και η στάση της διευθύντριας.  

Για να μην το κουράζω παραπάνω, ο δημιουργός ήθελε να μας περάσει την βίαιη μεταστροφή της ρωσικής κοινωνίας προς την εσωστρέφεια. Ο Πούτιν επανέφερε απολυταρχικά το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, ενώ ο πατριωτισμός, ο ρατσισμός κι ο φασισμός των Ρώσων έχουν φτάσει σε επικίνδυνες εξάρσεις. Όμως η υπερβολή της ταινίας και οι λάθος χειρισμοί του σκηνοθέτη δεν έφεραν κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Μοναδική ίσως πετυχημένη σκηνή είναι ο έντονος διάλογος του πρωταγωνιστή με τον παπά του σχολείου. Ομολογώ πως απόλαυσα αρκετά το συγκεκριμένο κομμάτι. Από εκεί κι έπειτα επικράτησε ένας επικίνδυνος κι επιπόλαιος αχταρμάς. 

Η ταινία μας μιλάει για τους κινδύνους του φανατισμού και του δογματισμού αλλά τελικά περνάει μία διαστρεβλωμένη αλήθεια και "προτείνει" παιδαριώδεις αντιμετωπίσεις σε ζητήματα σοβαρά.

Βαθμολογία: 2/10