Να υπερασπιστούμε τις φάτνες του καιρού μας!

του Χρήστου Κάτσικα

Όπως σημειώνει ο Μακιαβέλι στο βιβλίο του «O ηγεμόνας», το καλό πρέπει να το κάνεις με δόσεις για να σε θυμούνται και να σ' ευγνωμονούν. Το κακό πρέπει να το κάνεις αποφασιστικά, γρήγορα και δραστικά.
Έτσι κάπως σκέφτηκε η τηλεοπτική φιλανθρωπία, μέρες που είναι, και βάλθηκε να παρουσιαστεί με τη λεοντή του κοινωνικού παρηγορητή. Αυτό άλλωστε γινόταν ανέκαθεν.
Οι ισχυροί με το ένα χέρι μοίραζαν τη φτώχεια, το θάνατο και το περιθώριο και με τ' άλλο πρόσωπο, σαν Ιανός, εμφανίζονταν να αγαθοεργούν και να απαλύνουν τα κοινωνικά τραύματα.
Η φιλανθρωπία των «ωσαννά», το ενσταντανέ για λίγο γάλα σε λίγους, η καλλιέργεια της υπέρκοσμης ελπίδας.
Οι Φαρισαίοι του συστήματος έχοντας τις κάμερες και την τηλεοπτική δημοκρατία στο χέρι τους μπορούν ακόμα να χαλιναγωγούν την οργή του κόσμου καθηλώνοντάς την σ' ανώδυνα κανάλια.
Από μία άποψη προσεγγίζοντας με αφαίρεση τα γεγονότα φανταζόμαστε πως κάπως έτσι λειτουργούσε ο μεσαίωνας. Δίπλα στο παλάτι των ηγεμόνων ή του βασιλιά, οι οποίοι έστελναν «το πόπολο» να πεθάνει στον πόλεμό τους, συνωστίζονταν φτωχοί, ανάπηροι, άκληροι, απόκληροι.
Σ' αυτούς πετούσε ο μονάρχης το ξεροκόμματο και η εκκλησία την ευλογία της, ώστε «η εξωοικονομική καταπίεση να γίνεται ισχυρότερη της φορολογίας» (Μάρξ) και να μακροημερεύει η κυριαρχία τους.
Αν η θρησκεία είναι το όπιο του λαού, που είναι, η φιλανθρωπία είναι η δίδυμη αδελφή της, η παρηγορήτρια ιδέα για να ξεστρατίζουν οι αγώνες και ν' αποζητιέται «η φάτνη για το ορφανό» και η κούφια απαντοχή για το ζητιάνο.
Και να σου πάλι μπροστά μας η ευημερία των αριθμών... Το λογιστικό πρόσωπο της φιλανθρωπίας προσπαθεί να ξεγελάσει την πείνα του τέρατος...
Η φιλανθρωπία στην επαιτεία που μαλακώνει την καρδιά, αλλά δεν εξαλείφει τη ζητιανιά.
Παρέλαση «στιγμιότυπων» πόνου, έγχρωμα και θεαματικά, επιδιώκουν να προβάλλουν, στο «γόνιμο» έδαφος των Χριστουγέννων, τον Άγιο Βασίλη της υποκρισίας για να κρύψουν τον Ηρώδη του κέρδους.
Έναν Άγιο Βασίλη με λαμπρά κουρέλια και ακίνδυνο, που πιστώνεται κάθε φορά να «είναι εντάξει», τις «άγιες μέρες» του Δεκεμβρίου, για να μπορεί να καλύπτει όλο τον υπόλοιπο χρόνο τους πραγματικούς υπεύθυνους για τους εκατομμύρια φτωχούς, άνεργους, άστεγους...
Μάλιστα στις από άμβωνος ικεσίες έχουν προστεθεί οι φαρισαϊκές παραινέσεις τού «όλοι μαζί» όσων κανοναρχούν τον χορό του «καπιταλισμού της συμπόνιας».
Την ίδια ώρα που δοξολογούν την κατεδάφιση του «σπάταλου» κοινωνικού κράτους, την ίδια στιγμή που θυμιατίζουν τον «κοινωνικό κανιβαλισμό», παραδίδουν μαθήματα φιλανθρωπίας και εθελοντισμού!
Από την άλλη προύχοντες και ιεροκήρυκες της λιτότητας την ίδια στιγμή που περικόπτουν τις κοινωνικές παροχές, απολύουν χιλιάδες εργάτες, βυθίζουν στην πείνα και την εξαθλίωση ολόκληρες περιοχές, «κατασκευάζουν» πολέμους για να αυξήσουν τα κέρδη τους, αυτοί οι ίδιοι, επενδύουν στον ανθρώπινο πόνο ένα ψίχουλο από τα «καρβέλια της εκμετάλλευσης» εκατομμυρίων ανθρώπων. 
Ιεραπόστολοι του ελέους που κηρύσσουν την αποδοχή της φτώχειας για τους φτωχούς μοιράζοντας απλόχερα επαίνους στους επιχειρηματίες της φιλανθρωπίας.
Ούτε τα «φιλανθρωπικά γκαλά-μπαζάρ» ούτε η ελεημοσύνη ούτε επίσης οι αγνές προθέσεις χιλιάδων εθελοντών, που δίνουν καθημερινά τη μάχη για την επιβίωση των θυμάτων της κρίσης, μπορούν να αντικαταστήσουν ή να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές λειτουργίες ακόμη κι ενός χρεοκοπημένου κράτους.
Η φιλανθρωπία που... δαγκώνει!
Δεν μπορείς να χορτάσεις ένα εκατομμύριο στόματα με «κοινωνικά συσσίτια» ή «παντοπωλεία», αν δεν σπάσεις τα δεσμά της «δημοσιονομικής φυλακής», αν δεν ανατρέψεις τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που το σύνολο των εσόδων του θα το καταβροχθίσουν η «ξένη ακρίδα» και οι τράπεζες.
«Δεν πιστεύω στην φιλανθρωπία, πιστεύω στην αλληλεγγύη», επεσήμαινε σωστά, πριν από κάμποσο καιρό ο Eduardo Galeano.
«Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη, άρα είναι ντροπιαστική. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω. Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεται τον άλλο και μαθαίνεις από αυτόν. Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους».
Και τι κατάφεραν οι αγαθοεργίες, (έστω και οι ειλικρινείς), χρόνια, για να μην πούμε αιώνες τώρα; Οι μακρές ουρές των πεινασμένων της γης μεγαλώνουν, αντί να μικραίνουν. Κάθε καλοπροαίρετος, πρέπει να αναγνωρίσει πως οι αγαθοεργίες, δεν καταφέρνουν τίποτα περισσότερο, από την ανακούφιση της μιας ώρας, της μιας μέρας, των ελάχιστων ανθρώπων, ανάμεσα στα δισεκατομμύρια των πεινασμένων του πλανήτη, που έχει τη δυνατότητα να θρέψει όλα του τα παιδιά. Ήταν και είναι ο φερετζές του αστικού συστήματος.
«Ένα μέρος της αστικής τάξης θέλει να θεραπεύσει τις κοινωνικές πληγές, για να σταθεροποιήσει την υπόσταση της αστικής κοινωνίας. Εδώ ανήκουν: οικονομιστές, φιλάνθρωποι, ανθρωπιστές, ανορθωτές της θέσης των εργαζόμενων τάξεων, οργανωτές αγαθοεργιών, προστάτες των ζώων, ιδρυτές συλλόγων υπέρ της μετριοπάθειας, οι ψευτομεταρρυθμιστές.» Αναφέρεται στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, από το 1848 ήδη. Πόσο αντικατοπτρίζουν τις σημερινές συνθήκες αυτές οι... μακρινές διαπιστώσεις!
Σε πιάνει γέλιο νευρικό ακούγοντας όλους αυτούς τους ευαγγελιστές της αγοράς. Αυτούς που έχουν μετατρέψει την κοινωνία σε οργανωμένο ακρωτηριασμό.
Πράγματι δίνουν τα ρέστα τους. Το σκηνικό φτιάχνεται.
Το θέμα είναι αν θα καταφέρουν να «μεταλλάξουν» και πάλι μεγάλο μέρος των αφανισμένων εργαζόμενων σε «κοινή γνώμη» που χωνεύει αμάσητα την επικοινωνιακή μαεστρία αυτών που χρησιμοποιούν την κρίση που οι ίδιοι προκάλεσαν σαν ευκαιρία για να μετατρέψουν τη χώρα και το λαό σε έρημο.
Με τα μάτια μόνιμα στραμμένα στους φτωχούς και τους ακάλεστους αυτού του κόσμου, αξίζει να θυμάται κανείς αυτές τις μέρες -και πάντα- τα τραχιά λόγια των Αντόρνο – Χορκχάιμερ που ταιριάζουν σε όσους πιστεύουν στην αλλαγή της κοινωνίας και στην ανθρώπινη ελευθερία. «Εμείς οι εχθροί της φιλανθρωπίας δεν θέλουμε να ταυτίσουμε τον άνθρωπο με τη δυστυχία, που η ύπαρξή της είναι αίσχος για μας. Πολύ ευαίσθητοι στην αδυναμία μας, δεν θα παραδεχτούμε ποτέ ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αντικείμενο ελέους».
Να υπεραστούμε τις φάτνες του καιρού μας.
Απέναντι στην προπαγάνδα περί «φιλανθρωπίας», που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την «ζωοφιλία», που βαφτίζει την «φιλανθρωπία» - βιτρίνα ενός σάπιου συστήματος σαν την τάχα θεραπαινίδα του εγκλήματος, υπάρχει το βαθύ το ουσιαστικό, το πανίσχυρο όπλο της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ.
O Δημήτρης Γληνός, σε ένα συγκλονιστικό κείμενό του που γράφτηκε στην Ελλάδα της κρίσης του '30, περιγράφει - 80 χρόνια περίπου πριν - τί συμβαίνει στην Ελλάδα του σήμερα. Και ταυτόχρονα φωτίζει δρόμους που αξίζει να περπατηθούν, σήμερα, στην Ελλάδα της αιθαλομίχλης, των μαγκαλιών, των συσσιτίων.
Έγραφε: «Μέσα σ' αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία (...). Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ' όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό ρημάζουνε πια.
Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει και οι πεινασμένοι διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται θύματα κι από τούτη την πλευρά. Μα απ' όλους τους κυνηγημένους και τους απόκληρους τα τραγικότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το παιδί του προλετάριου, το παιδί του φτωχού αγρότη, το εργαζόμενο παιδί, το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Μα τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη (...).
Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ' όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλως τε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.
Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ' αυτή σ' όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας.
Η εργατική τάξη, το πιο συνειδητό και το πιο οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση. 
Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού. Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Οσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή. Κάθε μέρα που περνάει θέτει τα προβλήματα οξύτερα και επιτακτικότερα. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του παιδιού του εργαζόμενου λαού είναι ένας ευγενικός αγώνας.
Ας έρθουνε μαζί μας, όσοι θέλουνε να προσφέρουνε και τις πιο μικρές υπηρεσίες στο μεγάλο τούτο έργο (...).

Δημήτρης Γληνός, Δεκέμβρης 1932».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών