Citizenfour

Θα μπορούσε ένα ντοκιμαντέρ να σε κρατήσει δυο ώρες απορροφημένο σε μία οθόνη με τις αισθήσεις και τα νεύρα στην τσίτα λες και παρακολουθείς ένα καλογυρισμένο θρίλερ; Θα μου φαινόταν αδιανόητο να το παραδεχτώ μέχρι που παρακολούθησα το Citizenfour, μία ακόμη καλή ταινία που βγήκε στους κινηματογράφος την περασμένη Πέμπτη (αν και παραγωγής του 2014). 

Όμως το Citizenfour δε μπορεί να χαρακτηριστεί ντοκιμαντέρ αλλά ντοκουμέντο, καθώς μας παρουσιάζει ημερολογιακά όλο το παρασκήνιο της μεγαλύτερης αποκάλυψης για την καταπάτηση της δημοκρατίας και της ελευθερίας από την NSA (την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών), κι όλα αυτά χάρις σε έναν 29χρονο ωχρό τυπάκο με αντικοινωνική διάθεση και γυαλιά μυωπίας, ο οποίος έγινε ο πρώτος επαναστάτης του 21ου αιώνα. 

Η ταινία μας δείχνει τις πρώτες στιγμές που ο Έντουαρντ Σνόουντεν έχει παραστρατήσει από την φασιστική γαλέρα της NSA και κρύβεται σε ένα πολυτελές δωμάτιο ξενοδοχείο στο Χονγκ Κονγκ. Εκεί συναντιέται με δυο δημοσιογράφους, τον Γκλεν Γκρίνγουολντ και τον Γιούεν ΜακΆσκιλ. Κατανοεί πως δεν έχει το χρόνο και τα περιθώρια για να τους εμπιστευτεί, οπότε αρχίζει να τους εξηγεί την όλη κατάσταση κι έτσι οι τρεις μαζί καταστρώνουν ένα σχέδιο αποκαλύψεων. 

Το Citizenfour είναι η καταγραφή των πρώτων βημάτων ενός ψηφιακού αντάρτικου απέναντι σε ένα πανίσχυρο σύστημα παρακολούθησης κι υποταγής. Η πρώτη μέρα ήταν της γνωριμίας τόσο των προσώπων όσο και της κατάστασης. Η δεύτερη μέρα ήταν η οργάνωση του σχεδίου. Η τρίτη μέρα ήταν η αρχή των αποκαλύψεων. Έκτοτε τα περισσότερα γεγονότα τα γνωρίζουμε. Αυτό όμως που μας περνάει η ταινία είναι τα παρασκήνια των εξελίξεων. Μας δείχνει τις αντιδράσεις του Σνόουντεν μόλις συνειδητοποιεί πως οι αρχές αμέσως κατάλαβαν πως ήταν εκείνος η πηγή των διαρροών, γι' αυτό και εισέβαλαν σπίτι του κάτι που συνοδεύτηκε με έναν εξονυχιστικό έλεγχο ενώ οι τραπεζικές του καταθέσεις κλείδωναν. 

Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα έχουμε απέναντί μας έναν άλλον Σνόουντεν. Αν και γνώριζε εξαρχής τις συνέπειες των πράξεών του, τώρα τις βιώνει κι αυτό τον γονατίζει και ψυχικά και σωματικά όσο προετοιμασμένος κι αν ήταν. Οι μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια του είναι εμφανείς και οι νευρικές του κινήσεις γίνονται πιο έντονες. Η αμέσως επόμενη κίνησή του είναι να βρει άσυλο μέσω του Ο.Η.Ε. ο οποίος τον φυγαδεύει στην Ρωσία, όπου και προστατεύεται μέχρι σήμερα.

Ο πανικός του καθεστωτικού συστήματος γίνεται φανερός από την αρχή. Τα Μ.Μ.Ε. προσπάθησαν να αλλοιώσουν την εικόνα του Σνόουντεν με εσκεμμένη παραπληροφόρηση, ενώ οι αρχές ανέκριναν αμέσως τους δικούς του ανθρώπους αλλά και κάποια πρόσωπα των δημοσιογράφων που βοηθούσαν στις αποκαλύψεις. Από την άλλη έχουμε και τον φόβο της απέναντι όχθης, όπως για παράδειγμα στη περίπτωση της Guardian, όπου υπήρχε φόβος κρατικών (και παρακρατικών) αντιποίνων σε περίπτωση που δημοσιευτούν αποκαλύψεις για την Βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών (TEMPORA). 

Αν και η καταγραφή των γεγονότων σταματάει στα μέσα του 2014, οι πληροφορίες που έχουμε συλλέξει στο δίωρο ντοκιμαντέρ είναι τόσες που πραγματικά μπαίνουμε σε μία νέα κατάσταση ανελευθερίας κι ανασφάλειας, μιας και μας αποδεικνύει με στοιχεία τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η σάρωση και η καταγραφή δισεκατομμυρίων τηλεφωνημάτων τόσο σε Ηνωμένες Πολιτείες όσο και σε Ευρωπαϊκή Ένωση, ακόμα και σε κλήσεις της Γερμανίδας καγκελάριου Άντζελα Μέρκελ. Ένας νέος φόβος αναδύεται απέναντι σε έναν άγνωστο υποτακτικό έλεγχο ενός παρακρατικού οργανισμού.

Τo Citizenfour είναι ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ της τελευταίας δεκαετίας, το οποίο μας επιβεβαιώνει τον ψηφιακό εφιάλτη που ζούμε όλοι οι κάτοικοι του δυτικού "πολιτισμένου" κόσμου, που έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε καθημερινά υπολογιστές, κινητά, τηλεοράσεις, πιστωτικές κάρτες κι ένα σωρό άλλα εργαλεία, τα οποία είναι χακεμένα από ένα παρακρατικό καθεστώς που δρα χωρίς να το αγγίζει κανένας νόμος.

Το Citizenfour μας καλωσορίζει σ' αυτήν την νέα εφιαλτική εποχή στην οποία ο εχθρός είναι αόρατος.

Δείτε το!

Βαθμολογία: 9/10