Σχέσεις αγάπης

του Γιώργου Σταματόπουλου

Η κρίση μάς (εξ)ανάγκασε (;) να συνειδητοποιήσουμε ότι ουδέποτε αναπτύξαμε σταθερές, βιώσιμες κοινωνικές σχέσεις. Ολο και πιο πολύ ζούμε μόνοι. Στις ΗΠΑ το 1950 ζούσαν μόνοι περίπου τέσσερα εκατομμύρια Αμερικανοί· σήμερα ανέρχονται σε περισσότερους από τριάντα εκατομμύρια. 
Αντλώ από το βιβλίο της δόκτορος Sue Johnson «Το νόημα του έρωτα», εκδόσεις Gutenberg, σε εξαιρετική ρέουσα μετάφραση της δικής μας Μαργαρίτας Κουλεντιανού: «Ζούμε σε μια εποχή αυξανόμενης συναισθηματικής απομόνωσης και απρόσωπων σχέσεων. Ολο και περισσότερο κατοικούμε μακριά από τους γονείς, τα αδέλφια και τους φίλους που μας αγαπούν και τις υποστηρικτικές κοινότητες στις οποίες μεγαλώσαμε (...)
Δουλεύουμε περισσότερες ώρες και σε πιο μακρινές τοποθεσίες, που απαιτούν πολύωρη μετακίνηση προς και από τη δουλειά. Επικοινωνούμε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και με μηνύματα. Μιλάμε στο τηλέφωνο με αυτόματους τηλεφωνητές, παρακολουθούμε συναυλίες όπου παίζουν ολογράμματα νεκρών καλλιτεχνών».
Ποια ανάγκη σήμερα είναι επιτακτική κατά τη συγγραφέα; Ιδού: «Η συναισθηματική σύνδεση είναι η μόνη συγκολλητική ουσία σε μια σχέση», δηλαδή η αγάπη. Η ίδια ισχυρίζεται ότι «μια σταθερή σχέση αγάπης είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την ανθρώπινη ευτυχία και τη γενική ευημερία. Μια καλή σχέση είναι καλύτερη ασφάλεια υγείας από την πιο προσεκτική δίαιτα και καλύτερη προστασία αντιγήρανσης απ' όλες τις βιταμίνες.
»Μια σχέση αγάπης είναι επίσης το κλειδί για τη δημιουργία οικογενειών που διδάσκουν στα παιδιά τους τις απαραίτητες δεξιότητες για τη διατήρηση μιας πολιτισμένης κοινωνίας: την εμπιστοσύνη, την ενσυναίσθηση και τη συνεργασία. Η αγάπη είναι η ζωτική ουσία του είδους μας και του κόσμου μας».
Είναι ένα βιβλίο-οδηγός για την επανασυγκόλληση των σχέσεων των ζευγαριών, αναλύει όμως βαθιά φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα, όπως π.χ. αυτό του απαξιωμένου συναισθήματος -ως γνωστόν, ο Καρτέσιος συνέδεε τα συναισθήματα με την κατώτερη ζωική φύση μας και επομένως τα θεωρούσε κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί.
Τα συναισθήματα είναι νεφελώδη, απροσδιόριστα και γι' αυτό ίσως τρομάζουν· θα τρομάζαμε όμως στον υπέρτατο βαθμό αν εκχωρούσαμε το όποιο νόημα της ζωής στον στυγνό ορθολογισμό. Αυτό το φευγαλέο όμως (συναίσθημα) καθορίζει τη ζωή μας και ίσως αυτό της δίνει νόημα.
Αναρωτιόταν ο Αΐνστάιν: «Πώς στην ευχή μπορείς να εξηγήσεις με όρους χημείας και φυσικής ένα τόσο σημαντικό βιολογικό φαινόμενο όσο ο πρώτος έρωτας;». Ο Αγγλος ψυχίατρος John Bowlby είπε ότι «είμαστε σχεδιασμένοι να αγαπάμε λίγους και πολύτιμους ανθρώπους που θα μας κρατάνε και θα μας προστατεύουν μέσα στις καταιγίδες και τις θύελλες της ζωής. Αυτό είναι το σχέδιο της φύσης για την επιβίωση των ειδών».
Θα συμφωνήσουμε ότι «η παρόρμηση για δεσμό είναι έμφυτη, όχι διδαγμένη». Θα θυμηθούμε έτσι τι σημαίνει κοινότητα (η ευ-λογημένη) και ίσως οικοδομήσουμε περιβάλλοντα φιλικά προς τις σχέσεις και τη σημασία της αγάπης, εχθρικά προς τους απομονωμένους ανθρώπους.
Αξιοπρόσεκτο και αξιοδιάβαστο.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών