Σάββατο 11 Ιουνίου 2016

Περιπλανώμενοι στην ακτογραμμή των Δυτικών Βαλκανίων




Ανηφορίζοντας στις Δαλματικές Ακτές, διαπιστώσαμε πως πραγματοποιούσαμε τις ίδιες στάσεις που έκαναν και οι ναυτικοί των αρχαίων χρόνων. Οι αποστάσεις των αρχαίων λιμανιών δεν ξεπερνούσαν τα 90 χιλιόμετρα. Έτσι μετά το Δυρράχιο (η αρχαία Επίδαμνος), την Μπούντβα στο Μαυροβούνιο και το Ντουμπρόβνικ, "προσαράξαμε" σε ένα ακόμη λιμάνι, στο Σπλίτ, ή αλλιώς Ασπάλαθο όπως ήταν η αρχαία ελληνική του ονομασία.
Το Σπλίτ (00:04-01:46), άλλοτε σημαντικό λιμάνι της Γιουγκοσλαβίας, είναι σήμερα μία πόλη των 189.000 κατοίκων, κι αποτελεί το δεύτερο σημαντικό λιμάνι της Κροατίας. Αν κι αρχαιοελληνική πόλη, η αρχή της ιστορίας της συνδέεται με το παλάτι του Διοκλητιανού. Στην αρχαιότητα, η πόλη ζούσε από το εμπόριο μεταξύ Ελλήνων με Ιλλυριών και Δαλματών που ζούσαν στη γειτονική μεγάλη πόλη Σαλώνα. Με την επικράτηση των Ρωμαίων στην περιοχή, η πόλη άλλαξε όνομα κι από Ασπάλαθος μετονομάστηκε σε Σπαλάτουμ. Τον τρίτο αιώνα, όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός, γλίτωσε από μία ασθένεια, αποφάσισε να αποσυρθεί από την πολιτική. Έτσι ζήτησε να χτιστεί το θερινό του ανάκτορο στην πόλη αυτή (00:43-00:56), όπου και θα ζούσε για το υπόλοιπο της ζωής του. Το παλάτι όμως είχε περισσότερο την μορφή φρουρίου. Με τείχη απ' όλες τις μεριές, τα οποία είχαν ύψος 15 με 20 μέτρα και μήκος 170 με 200 μέτρα. Η ολοκλήρωση του έργου συνδυάστηκε και με την απόσυρση του αυτοκράτορα. Λίγα χρόνια αργότερα, μία ομάδα Ρωμαίων Συγκλητικών, επισκέφθηκαν τον Διοκλητιανό, ζητώντας του να επιστρέψει στο αξίωμα για να ξεπεράσει η αυτοκρατορία κάποια πολιτικά προβλήματα. Ο πρώην αυτοκράτορας αρνήθηκε την πρότασή τους, δείχνοντας τον κήπο του και λέγοντας τους πως δεν μπορούσε να αφήσει τον τόσο όμορφο κήπο που έφτιαξε με τα δικά του χέρια. Μ' αυτήν την κίνηση έδειξε πως έμενε σταθερός στον πολιτικό του λόγο.
Στη συνέχεια η πόλη πέρασε στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά παρέμενε δορυφόρος του γειτονικού μεγάλου λιμανιού Σαλώνα. Οι δυο πόλεις ερήμωσαν μετά την ισοπεδωτική επίθεση των Αβάρων και των Σλάβων. Όταν οι κάτοικοι επέστρεψαν στην πόλη, αποφάσισαν να κατοικήσουν μέσα στο παλάτι λόγω των οχυρώσεών του, κι αυτό έχει κρατήσει μέχρι σήμερα. Το Παλάτι του Διοκλητιανού έχει παραμείνει ο πυρήνας της πόλης, με κατοικήσιμα σπίτια, καταστήματα, αγορές αλλά και ναούς. Όσον αφορά τους ναούς, ο Καθεδρικός του Αγίου Ντούγιε (00:04-00:32) ήταν το παλιό μαυσωλείο του Διοκλητιανού. Γι' αυτό και το σχήμα του είναι τελείως διαφορετικό από άλλους ναούς. Ωστόσο θεωρείται ο παλιότερος καθεδρικός ναός της Ευρώπης. Εκτός όμως από το μαυσωλείο που άλλαξε χαρακτήρα, υπάρχει επίσης κι ο ναός του Δία που μετατράπηκε σε βαπτιστήριον (00:33-00:42).
Μέσα στο παλάτι του Διοκλητιανού υπάρχουν στενά δρομάκια τα οποία οδηγούν στη θάλασσα, στις οχυρώσεις αλλά και στην κεντρική πλατεία της πόλης (00:57-01:16), όπου εκεί συναντάμε αρκετές αρχιτεκτονικές τάσεις, Εκεί βρίσκεται κι ο φημισμένος πύργος με το ρολόι (01:09-01:16), που καταλήγει σε γοτθικό καμπαναριό, κατασκευή του 15ου αι. Το παράδοξο αυτού του μνημείου είναι πως ο δίσκος του ρολογιού χωρίζεται σε 24 τμήματα αλλά αυτό δεν δυσκολεύει τον επισκέπτη να διακρίνει την ώρα. Στις βόρειες οχυρώσεις της πόλης (01:17-01:32) στέκουν ακόμα τα αρχαία τείχη. Είναι ιδιαίτερο το πως ξεπετάγονται παράθυρα και πόρτες πάνω στα τείχη των οχυρώσεων. Στην πλατεία που απλώνεται σ' εκείνη τη πλευρά βρίσκεται το άγαλμα του επισκόπου Grgur Ninski όπου η παράδοση λέει πως φέρει τύχη σε όποιον αγγίξει τα δάχτυλα του ποδιού του.
Η όψη της πόλης είναι υπέροχη κι από την πλευρά της θάλασσας (01:32-01:41), την οποία θα ήθελα πολύ να απολαύσω με τις εναλλαγές στις αποχρώσεις της κατά τη δύση του ήλιου. Δυστυχώς όμως μείναμε στο Σπλιτ μόνο λίγες ώρες κι έτσι δε ζήσαμε παραπάνω απ' όσο θέλαμε την πόλη, η οποία ανακηρύχθηκε το 1979 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την Unesco, λόγω των πολυάριθµων καλά διατηρηµένων έργων αρχιτεκτονικής από όλες τις περιόδους της ιστορίας του. Γι' αυτό κι έχω δώσει μία υπόσχεση πως θα επισκεφθώ την πόλη αυτή ξανά.
Ανεβαίνοντας πιο βόρια συναντήσαμε την Ζαντάρ (01:46-02:51). Η πόλη κατοικείται από τον 7ο αι. π.Χ. Το αρχαιοελληνικό της όνομα ήταν Ιδάσσα και οι Ρωμαίοι αργότερα την ονόμασαν Ζαντέρα. Ιστορικά, η πόλη έχει να θυμάται την επίθεση των Σταυροφόρων το 1202, μετά από αίτημα των Βενετών.
Σήμερα η παλιά πόλη της Ζαντάρ βρίσκεται πίσω από τα παλιά τείχη. Δεν υπάρχει πρόσβαση των αυτοκινήτων μέσα σ' αυτήν, προσφέροντας έτσι ηρεμία στις περιπλανήσεις των επισκεπτών αλλά και των κατοίκων της πόλης. Αν και τουριστική πόλη, έχει λιγότερα αξιοθέατα από το Σπλιτ. Μέσα σ' αυτά ξεχωρίζει η εκκλησία του Αγίου Δονάτου (02:00). Χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 8ου αι. ως εκκλησία της Αγίας Τριάδος αλλά μετονομάστηκε τον 15ο αι. για να τιμήσει τον Ιρλανδό επίσκοπο και διπλωμάτη της Ζαντάρ, Δονάτο. Στο περίβολο της εκκλησίας απλώνονται τα απομεινάρια της ρωμαϊκής αγοράς (01:53). Αυτό όμως που τραβάει την προσοχή στην πόλη είναι το υπαίθριο μουσικό όργανο στην βορειοδυτική προβλήτα (02:23), το οποίο αποτελείται από μεγάλα σε μήκος σκαλοπάτια, τα οποία φτάνουν μέχρι την θάλασσα. Σ' όλο το μήκος τους, υπάρχουν μικρές εσοχές, οι οποίες λειτουργούν ως φυσαρμόνικα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους ανέμους που φυσούν σ' αυτήν την περιοχή, να παίζουν την δικιά τους μελωδία. Τι πιο όμορφο να κάθεται κανείς σε ένα από τα γύρω παγκάκια και να ακούει την μουσική του αέρα. Φεύγοντας από την Ζαντάρ, σκέφτηκα πως είναι από τις πόλεις που δείχνουν πιο όμορφες τη νύχτα.
Ο δρόμος μας έβγαλε εκεί που τελειώνουν οι Δαλματικές Ακτές κι αρχίζει το Ακρωτήρι της Ίστρια. Σ' αυτόν τον κόλπο βρίσκεται η τρίτη πόλη της βόλτας μας, η Ριέκα (02:53-03:41). Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κροατίας, με 140.000 κατοίκους, η οποία ζει από τα ναυπηγεία και τις θαλάσσιες μεταφορές. Αν και κροατική πόλη, η Ριέκα πέρασε από αρκετές διεκδικήσεις, με μεγαλύτερη εκείνη μεταξύ των Ιταλών και του Βασιλείου των Σερβών. Παρ' όλες τις διαπραγματεύσεις, Ιταλοί εθνικιστές επιτέθηκαν και κατέλαβαν την πόλη το 1919, αλλά το 1920 οι δυο χώρες αποφάσισαν να την μετατρέψουν σε αυτόνομο κρατίδιο, για να περάσει το 1924 ξανά στην διοίκηση της Ιταλίας. Μετά όμως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη απελευθερώθηκε από τον γιουγκοσλαβικό στρατό (ο οποίος έφτασε μέχρι την Τεργέστη) κι έτσι έμεινε στην Γιουγκοσλαβία, και σήμερα να ανήκει στην Κροατία.
Η Ριέκα φημίζεται για το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, το οποίο χτίστηκε το 1765 (03:14) και για το πανεπιστήμιό της, το οποίο ιδρύθηκε το 1632. Κεντρικό σημείο της πόλης είναι ο πεζόδρομος Korzo, ο οποίος περιστοιχίζεται από καταστήματα, γκαλερί και καφετέριες. Εκεί βρίσκεται και το σύμβολο της πόλης, ο πύργος με το ρολόι (03:02). Περνώντας κάτω από τον πύργο, βγαίνουμε σε ένα στενό σοκάκι, το οποίο οδηγεί προς τον Καθεδρικό του St.Vitus (03:07). Όμως η μουντή εικόνα της πόλης μας κατέβασε προς τη θάλασσα. Απομεινάρια μιας ακμάζουσας κοινωνίας, στέκουν σήμερα άχρωμα στο λιμάνι. Περπατώντας δίπλα στη θάλασσα νιώθει κανείς πως η πόλη αυτή έχει πέσει σε ένα χρόνιο λήθαργο.
Την επόμενη μέρα κατηφορίσαμε προς την μύτη του ακρωτηρίου της Ίστριας. Εκεί βρίσκεται μία ιδιαίτερα όμορφη πόλη, την οποία δυστυχώς δεν απολαύσαμε όσο θα θέλαμε λόγω της νεροποντής που μας έπιασε. Αναφέρομαι στην Πούλα (03:45-04:22). Με 60.000 κατοίκους, βρίσκεται προστατευμένη σε έναν κλειστό κόλπο της χερσονήσου. Η πόλη φημίζεται για την "Αρένα" της (03:53-04:22), η οποία είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα αμφιθέατρα της αρχαιότητας και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η φασιστική ιταλική διοίκηση προσπάθησε να διαλύσει το μνημείο και να το μεταφέρει στην Ιταλία. Αν και μικρή σε έκταση πόλη, είναι πλούσια σε μνημεία κι αξιοθέατα, όπως είναι η Πύλη του Ηρακλή και οι Δίδυμες Πύλες, απομεινάρια των παλιών οχυρώσεων της πόλης αλλά και ο Ναός της Ρώμης και του Αυγούστου (03:47) που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία. Η Πούλα είναι κι αυτή μία από τις πόλεις που θα ήθελα να επισκεφθώ ξανά και να την απολαύσω με ηλιοφάνεια κι όχι με κατακλυσμό.
Τελευταίος σταθμός της βόλτας είναι το Ρόβινι (04:25-05:16). Η μικρή αυτή πόλη των 15.000 κατοίκων ήταν εκτός προγράμματος, αλλά δε μπορέσαμε να αντισταθούμε στην ομορφιά της. Χτισμένη πάνω σε ένα νησί, το οποίο έχει ενωθεί με τη στεριά, θεωρείται ένα από τα ομορφότερα σημεία της χερσονήσου της Ίστρια. Ιλλυρική πόλη, η οποία όταν πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων ονομάστηκε Μονς Ρουμπινέους. Η παλιά πόλη είναι γεμάτη σοκάκια και μικρές πλατείες. Δύσκολα όμως χάνεται κανείς διότι όλα τα καλντερίμια ανηφορίζουν προς την βασιλική της Αγίας Ευθυμίας (04:53-05:02). Ένας μεγάλος μπαρόκ ναός, με ένα πανύψηλο καμπαναριό 60 μέτρων. Μέσα εκεί φυλάσσεται η σαρκοφάγος της αγίας. Πίσω από τον ναό απλώνεται το βόρειο τμήμα της Αδριατικής θάλασσας. Η εικόνα του παλιού φάρου και των διερχόμενων πλοίων αποτυπώθηκε για τα καλά στη μνήμη μου αλλά και στον φωτογραφικό μου φακό (05:02).
Το Ρόβινι ήταν το κερασάκι στην τούρτα αυτής της μεγάλης διαδρομής, αποδεικνύοντας πως η ομορφιά ενός τόπου, μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή μακριά από τα φώτα του τουρισμού και της εμπορευματοποίησης. Ήρεμες περιπλανήσεις στους στενούς δρόμους, όπου οι μυρωδιές από τα λουλούδια στα μπαλκόνια, έδιναν μία αίσθηση οικειότητας και χαλάρωσης. Με αυτήν την όμορφη διάθεση αποχωριστήκαμε για λίγες μέρες την Κροατία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου