Τα Δεκεμβριανά

του Ροβήρου Μανθούλη

Όταν έρχεται ο Δεκέμβρης αποφεύγω να περνάω από την Πλατεία Συντάγματος. Ήμουν μπροστά στο Ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας την 3η του Δεκέμβρη 1944 όταν έγινε η γιγαντιαία συγκέντρωση-διαμαρτυρία για την αγγλική επέμβαση στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Οι Άγγλοι είχαν ζητήσει τον άνευ όρων αφοπλισμό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το ίδιο είχαν ζητήσει και οι Σοβιετικοί! Μέσω του Συνταγματάρχη Ποπόφ. Tον οποίο φρόντισαν οι Άγγλοι να έρθει στην Ελλάδα για να πείθει κάθε τόσο το ΕΑΜ να αποδέχεται τις υποδείξεις του Τσόρτσιλ. Πώς το ξέρουμε; Όταν το ΕΑΜ αρνήθηκε να μετάσχει στην κυβέρνηση "ἑθνικής ενότητας" του Γ. Παπανδρέου, φτάνει στο αεροδρόμιο της Νεράιδας, στο βουνό (με αγγλικό αεροπλάνο!) ο Γκριγκόρι Ποπόφ με 6 ακόμα σοβιετικούς αξιωματικούς (28/7/44). Την ίδια μέρα (!) διαβάζουμε στο τηλεγράφημα που ανακάλυψα δημοσιευμένο στους (καλά πληροφορημένους) ΤΙMES του Λονδίνου (28/7/44) και ενσωμάτωσα στην ταινία μου για τον Εμφύλιο: Οι Σοβιετικοί έστειλαν σήμερα αποστολή στο Βουνό για να πείσει τους αδιόρθωτους εξτρεμιστές να μπουν στην Κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής.
Σε 3 μέρες το ΕΑΜ είχε μπει στην κυβέρνηση Παπανδρέου! (Επίσημη ανακοίνωση στις 17/8/44). Και φτάνουμε στην παραίτηση και στη συγκέντρωση στο Σύνταγμα, στην οποία είχα πάρει μέρος. Πίσω μου, σ' ένα μπαλκόνι του ξενοδοχείου, είχαν ξεμυτίσει οι Σοβιετικοί αξιωματικοί με τον Ποπόφ. Ο οποίος Ποπόφ θα είναι παρών σε όλες τις πολιτικές διαπραγματεύσεις, αν κρίνουμε από τις φωτογραφίες. Τον είδα ακόμα και στις συναντήσεις του Τσόρτσιλ όταν ήρθε τα Χριστούγεννα και στις συνομιλίες για τη Συμφωνία της Βάρκιζας τον επόμενο Φλεβάρη. Εκείνη τη μέρα στο μπαλκόνι έμοιαζε ανήσυχος. Εμφύλιος ή αφοπλισμός του ΕΛΑΣ; Την απάντηση έδωσαν καμιά πενηνταριά πυροβολισμοί και οι νεκροί που ξαπλώθηκαν μπροστά μας. Τον Αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, που δεν πέτυχαν οι Γερμανοί, θα τον πετύχουν σε λίγο οι Άγγλοι! Με τους αγγλόφιλους πυροβολισμούς της Πλατείας Συντάγματος. Ήταν έμπνευση του επικεφαλής των άγγλων πρακτόρων στην Ελλάδα; Δηλαδή του Γουντχάους; Λέγεται ότι την πρώτη σφαίρα την έριξε άγγλος σκοπευτής από τη Διεύθυνση Αστυνομίας, που τότε ήταν γωνία Βασιλίσσης Σοφίας και Πανεπιστημίου. Οι Αστυνομικοί στη ταράτσα της (σημερινής) Βουλής φοβήθηκαν πως θα υποστούν επίθεση και άρχισαν να πυροβολούν κι΄αυτοί.
Μια άλλη εκδοχή αναφέρεται στο (έξοχο πράγματι) αγγλικό ντοκιμαντέρ του καναλιού Channel 4: Όταν οι αστυνομικοί πυροβόλησαν στο ψαχνό, έτρεξε ο Φρανκ Πέρσονικ, ο άγγλος εκπαιδευτής της Αστυνομίας Πόλεων, τους σήκωσε τα όπλα προς τον ουρανό λέγοντας ότι η εντολή ήταν να πυροβολήσουν προς τα πάνω για εκφοβισμό.
Θα έπρεπε να είχαμε ρωτήσει τους αστυνομικούς που πυροβόλησαν για να μάθουμε την αλήθεια!. Αντιγράφω από "Το Ημερολόγιό (μου) του Εμφυλίου Διχασμού" (σελ. 212-218, Έκδόσεις Καστανιώτη) τα βασικά γεγονότα εκείνων των ημερών.
7 Νοέμβρη: Τηλεγράφημα του Τσόρτσιλ στον Ήντεν (υπουργό εξωτερικών): "Περιμένω σύγκρουση με το ΕΑΜ και δεν πρέπει να την αποφύγουμε, αρκεί να διαλέξουμε καλά το έδαφος".
17 Νοέμβρη: Απόφαση του Π.Γ. του ΚΚΕ: "Η σύγκρουση με τους Άγγλους είναι αναπόφευκτη".
30 Νοέμβρη: Ο Ριζοσπάστης δημοσιεύει πρωτοσέλιδο άρθρο προς τιμήν του Τσόρτσιλ ο οποίος γιορτάζει την 70τή επέτειο των γενεθλίων του! (3 μέρες πριν από το αιματοκύλισμα της Πλατείας Συντάγματος...).
1 Δεκέμβρη: Ο Στρατηγός Σκόμπι ζητάει τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Οι υπουργοί του ΕΑΜ παραιτούνται. Κηρύσσεται γενική απεργία. Η Αθήνα θα μείνει χωρίς συγκοινωνίες, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς τρόφιμα, χωρίς ραδιόφωνο και χωρίς εφημερίδες, επί ένα μήνα, μέχρι το τέλος των εχθροπραξιών.
3 Δεκέμβρη: Ειρηνική συγκέντρωση διαμαρτυρίας του ΕΑΜ. Πάνω από 600.000 διαδηλωτές. 30 περίπου νεκροί από τους πυροβολισμούς. Ο κόσμος ψάλλει το "πέσατε θύματα αδέλφια εσεἰς".
5 Δεκέμβρη: Η κηδεία των θυμάτων. Την ακολουθώ, με 300.000 Αθηναίους. Στη διαδρομή, Άγγλοι στρατιώτες, με το δάχτυλο στη σκανδάλη, μας απειλούν και μας βρίζουν. Ο Εφεδρικός ΕΛΑΣ αφοπλίζει μερικά αστυνομικά τμήματα.
10 Δεκέμβρη: Επίθεση των Άγγλων, της ελληνικής ταξιαρχίας της Μέσης Ανατολής και των κατοχικών Ταγμάτων Ασφαλείας (που άφησαν τις γερμανικές στολές και ντύθηκαν με αγγλικές).
Ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει τις Φυλακές Αβέρωφ, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, απέναντι από το σπίτι μου. Την επομένη μας πολυβολεί η αγγλική αεροπορία. Χτυπήθηκε το κρεβάτι μου όταν εγώ ήμουν στην κουζίνα! Ένας άγγλος κατάσκοπος, ονόματι Βάος, είχε δώσει την λανθασμένη πληροφορία ότι οι Ελασίτες είχαν στρατοπεδεύσει όχι στις φυλακές αλλά στα γύρω σπίτια! Τον συνάντησα κατά σύμπτωση έξι μήνες μετά, δάσκαλο του Ζίου Ζίτσου, στον Πανελλήνιο Αθλητικό Σύλλογο και μου ζήτησε συγνώμη! Τι να του πεις... Όταν 45 παλληκάρια της Νέας Δημοκρατίας έκαναν πρόσφατα επερώτηση στη Βουλή κατηγορώντας με για ψευδή πληροφόρηση: "Ποτέ δεν βομβάρδισε η ΡΑΦ την Αθήνα"! Τι να τους πεις... Δεν είδαν τον Ήντεν στην ταράτσα της Βρετανικής Πρεσβείας να κοιτάζει με κιάλια τους βομβαρδισμούς;...
Πώς φτάσαμε στα Δεκεμβριανά; Προνοητικοί οι Εγγλέζοι, μόλις είδαν την ίδρυση του ΕΑΜ - το 1941- παέδωσαν στον Ζέρβα ένα τσουβάλι λίρες και τον έστειλαν στην Ήπειρο. Και τον εξόπλισαν με ρίψεις πολεμοφοδίων και άγγλων πρακτόρων. Ο τελευταίος ήταν ο Γουντχάουζ ή Κρις της ΜΙ6. Του οποίου βρήκα το ακόλουθο τηλεγράφημα, όταν έψαχνα τα αρχεία της Αγγλικής Αποστολής στο King's College: Παράκληση να πείτε στο BBC να μην αναφέρει πουθενά τον ΕΛΑΣ σαν αντιστασιακή οργάνωση, αλλά μόνο τον Ζέρβα και τον ΕΔΕΣ.
Ο ίδιος, στο αγγλικό ντοκιμαντέρ "Ο Κρυφός Πόλεμος" μας λέει: Δεν έχω καμιά αμφιβολία. Αν ο ΕΛΑΣ κατελάμβανε την Αθήνα θα ήταν πολύ δύσκολο στους Άγγλους να επιστρέψουν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν να αντιμετωπίσουν σοβαρή αντίσταση.
Πολλές φωνές διαμαρτυρήθηκαν βέβαια στην βρετανική Βουλή για τον τρόπο με τον οποίο ο Τσόρτσιλ χειρίστηκε τα Δεκεμβριανά. Ο Τσόρτσιλ απάντησε: Η Ελλάδα κινδύνευε να γίνει κράτος τροτσκιστικό!
Δεν θυμάμαι να διαμαρτυρήθηκε κανείς όταν αποσύρθηκε η ταινία "Κρυφός Πόλεμος" (της βρετανικής τηλεόρασης Channel 4) και καταστράφηκαν οι κόπιες. Εκτός από μία.