Πέμπτη 7 Μαΐου 2020

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Αμαρτωλές Σχέσεις (1964)


Τελικά το 1964 ήταν η χρονιά των γαλλικών ερωτικών τριγώνων καθώς πέρα από το αξεπέραστο αριστούργημα του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ "Μια Γυναίκα Παντρεμένη" έχουμε και την αδίκως άγνωστη ταινία του Φρανσουά Τρυφώ "Αμαρτωλές Σχέσεις". Προσωπικά θεωρώ αρκετά ατυχή τον ελληνικό τίτλο καθώς ο γαλλικός "Τρυφερό Δέρμα" δένει τόσο όμορφα με την ενδιαφέρουσα ιστορία της ταινίας, την οποία ο Τρυφώ εμπνεύστηκε όταν διάβασε την είδηση πως μια απατημένη γυναίκα πυροβόλησε το σύζυγό της σε μια παμπ του Παρισιού. 
Η ιστορία ξεκινάει ως φιλμ νουάρ, καθώς ο πρωταγωνιστής της ιστορίας τρέχει να προλάβει την πτήση του για τη Λισαβόνα. Οι πρώτες σκηνές θυμίζουν ταινία καταδίωξης στους δρόμους του Παρισιού δημιουργώντας αμέσως μια σχέση έντασης ανάμεσα στην ταινία και τον θεατή. Μαζί με τον πρωταγωνιστή αγωνιούμε κι εμείς για το αν θα προλάβει το αεροπλάνο προτού σχηματίσουμε μια οικειότητα αλλά και μια συμπάθεια με το πρόσωπό του. Όλη αυτή η ένταση αλλά κι όλα αυτά που θα ακολουθήσουν μετά, δίνουν στο θεατή αφορμή για προβληματισμό στο ερώτημα αν τελικά θα ήταν καλύτερα για 'κείνον τα πράγματα σε περίπτωση που έχανε την πτήση.
Ταξιδεύοντας ο Πιέρ στη Λισαβόνα για να συμμετάσχει σε μια διάλεξη για το έργο του Μπαλζάκ, θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί την αεροσυνοδό Νικόλ. Ακολουθώντας τις όμορφες κινήσεις της κάμερας, συμμετέχουμε στο ηδονοβλεπτικό παιχνίδι του πρωταγωνιστή καθώς παρατηρεί κάθε σπιθαμή της γοητευτικής Νικόλ κι αμέσως θυμόμαστε στιγμές που έχουμε κι οι ίδιοι ζήσει μέσα σε μεταφορικά μέσα όπου διασταυρωνόμαστε με άγνωστα βλέμματα, γεννώντας μας ερωτήματα για το υπόλοιπο της ημέρας όπως "αν της μιλήσω..." κι "αν την γνωρίσω...". 
Στη συγκεκριμένη ιστορία τα δυο αυτά πρόσωπα τυγχάνει να βρεθούν στο ίδιο ξενοδοχείο. Σε μια υπέροχη σκηνή μέσα στο ασανσέρ, η Νικόλ θα φανερώσει τον αριθμό του δωματίου της αφήνοντας μια υπόνοια πως θέλει να γνωριστεί με τον Πιέρ. Εκείνος συγκρατεί τον αριθμό και βαδίζει προβληματισμένος στο δωμάτιό του. Εντυπωσιακό στοιχείο εκείνης της σκηνής είναι τα παπούτσια που είναι αφημένα έξω από τα δωμάτια. Κάποια ζευγάρια είναι μόνα τους κι άλλα είναι διπλά. Στα μοναχικά ζευγάρια δείχνει μια συμπόνοια συμμεριζόμενος τη μοναξιά των κατόχων τους ενώ με τα διπλά ζευγάρια φουντώνει η επιθυμία του να την πάρει τηλέφωνο. Ξέροντας πως δε θα κοιμηθεί ήρεμος έχοντας αυτήν την ταλάντευση στο μυαλό του, της τηλεφωνεί για να λάβει την αρνητική της απάντηση. Πριν όμως βυθιστεί στην απόγνωση, θα δεχτεί ένα τηλεφώνημα από εκείνην που αφού πρώτα απολογείται για την απότομη συμπεριφορά της, τελικώς δέχεται να πιει ένα ποτό μαζί του και να γνωριστούν. Είναι εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίον ο Πιέρ εκφράζει τον ενθουσιασμό του ανάβοντας όλα τα φώτα του δωματίου. Από εκείνη τη στιγμή ξεκινάει το ερωτικό τρίγωνο.




Γυρνώντας ο Πιέρ στο Παρίσι, αρχίζει να φέρεται νευρικά στη γυναίκα του κι αναζητά δικαιολογίες για να λείπει από το σπίτι. Οι σπασμωδικές του αυτές κινήσεις θα τον οδηγήσουν αρκετές φορές σε λάθη όπως στο να προτείνει στην Νικόλ να μείνουν σε ένα ξενοδοχείο δεύτερης κατηγορίας. Από την άλλη η κτητικότητα της Νικόλ γίνεται όλο και πιο αισθητή κάτι δίνει δικαιώματα στον Πιέρ να πιστεύει πως εκείνη βλέπει τη σχέση τους στα σοβαρά. Έτσι αποφασίζει να δεχτεί μια πρόταση που του έχουν κάνει στη Ρενς για να μπορέσει να περάσει λίγο χρόνο μαζί της.
Τελικά η Ρενς θα αποδειχτεί κομβικό σημείο τόσο για τη σχέση τους όσο και για τη ζωή του. Ο ίδιος αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις ευθύνες που του αναλογούν καθώς δεν είναι σε θέση να προστατεύσει την παράνομη σχέση του καθώς δίνει μεγαλύτερη έμφαση τόσο στη δημόσια εκείνα του όσο και στις δημόσιες σχέσεις που απαιτούνται στο χώρο όπου κινείται κι εργάζεται. Παράλληλα ο ίδιος αντιλαμβάνεται το πόσο λίγος μπορεί να είναι ερωτικά απέναντι στη νέα του σύντροφο, καθώς της ζητάει να του μιλήσει για τις προηγούμενες ερωτικές τις σχέσεις. 
Επιστρέφοντας στο Παρίσι συνειδητοποιεί πως η νέα του σύντροφος δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια αφορμή στο να διαλύσει έναν γάμο που ήδη έχει βαλτώσει. Ψάχνοντας τρόπους για να το ανακοινώσει στη γυναίκα του, μαθαίνει πως εκείνη έχει αρχίσει να τον υποψιάζεται και του ζητάει διαζύγιο. Η εξέλιξη αυτή του λύνει από τη μια τα χέρια αλλά από την άλλη τον πνίγει η ανασφάλεια καθώς δεν έχει ξεκαθαριστεί η κατάσταση με την Νικόλ, η οποία ήδη έχει αρχίσει να απογοητεύεται μαζί του. Η ρωγμή στην παράνομη σχέση θα ρθει όταν ο Πιέρ της ανακοινώνει το επερχόμενο διαζύγιό του. Εκεί η νεαρή Νικόλ θα αναλογιστεί τη ζωή που θα χει μαζί του και κατά πόσο το επιθυμεί αυτό. Η φυγή της θα είναι λίγο άγαρμπη αλλά ειλικρινής, προσφέροντας μια άκρως δυναμική σκηνή στην ταινία. Μετέωρος ο Πιέρ στα νέα δεδομένα, θα προσπαθήσει να σώσει την όλην κατάσταση με το να θέλει να επιστρέψει στην οικογένειά του. Όμως η τυχαία αποκάλυψη του παράνομου δεσμού του θα εξοργίζει τη σύζυγο του, η οποία θα προβεί σε μια θολωμένη τραγική πράξη. 




Στην ταινία υπήρξαν αρκετά στοιχεία που με εντυπωσίασαν, κάνοντάς με να την θεωρήσω ως ένα από τα αριστουργήματα του παρελθόντος. Σκηνοθετικά μου πρόσφερε υπέροχα πλάνα που έδεναν αρμονικά το φιλμ νουάρ ύφος με την νουβέλ βαγκ. Η σκηνή στο αμάξι με το ζευγάρι που φυγαδεύεται από την Ρενς είναι άκρως ρομαντική ενώ ξεχωριστή συναισθηματική φόρτιση είχε το πλάνο όπου ο Πιέρ βλέπει από το νεόδμητο διαμέρισμα την Νικόλ να φεύγει. 
Επίσης ενθουσιάστηκα με το πλάσιμο των χαρακτήρων. Ο Πιέρ προσπαθεί να κρύψει την ανδρική του ανασφάλεια μέσα από το σοφιστικέ ύφος ενός δήθεν φιλόσοφου που κουβαλάει τον πρωτευουσιάνικο αέρα του Παρισιού. Προτιμά να εντυπωσιάζει με τον λόγο του διότι κατά βάθος γνωρίζει πως δεν έχει τις δυνατότητες να προσφέρει κάτι άλλο. Η αδυναμία της ανδρικής του πυγμής γίνεται φανερή στην Ρενς όπου απαρνιέται με πολλούς τρόπους την Νικόλ, τόσο στο να την καλέσει στη διάλεξη που παραχώρησε όσο και στον δείπνο που του πρόσφεραν οι διοργανωτές αλλά κι όταν την βλέπει να παρενοχλείται από έναν πότη. Εκεί γίνεται μεμιάς ένας αντιήρωας που χάνει την όποια συμπάθεια έχει αποκτήσει κατά τη διάρκεια της ταινίας. Δεν είναι τυχαίο που στη Ρενς τον πιάνει η ανασφάλεια και ζητά από την Νικόλ να του περιγράψει όλες τις προηγούμενες σχέσεις της προσπαθώντας μάταια να βρει αρνητικά στοιχεία των πρώην συντρόφων της για να νιώσει εκείνος καλύτερα. 
Από την άλλη η Νικόλ αντιπροσωπεύει τη νέα γενιά εκείνης της εποχής. Δεν αναφέρει πουθενά την οικογένειά της, φανερώνοντας μια πρώτη αντίσταση κατά της πατριαρχίας. Η ίδια επιλέγει μια δουλειά που την βοηθάει να ταξιδεύει, ισορροπώντας μ' αυτόν τον τρόπο τις τάσεις φυγής της ενώ οι ερωτικές τις περιπέτειες (αρκετά μοντέρνες για εκείνην την εποχή) δείχνουν τις τάσεις της επερχόμενης ερωτικής απελευθέρωσης. Μιας απελευθέρωσης που θα εγκλωβίσει περισσότερο τον Πιέρ καθώς εξακολουθεί να κουβαλάει τα βαρίδια της συντηρητικής του ζωής. Δεν είναι τυχαίο που τελικά η Νικόλ επιλέγει την ελευθερία της παρόλο που στο πρόσωπο του Πιέρ αναγνωρίζει τη σοβαρότητα, την σταθερότητα αλλά και την ωριμότητα που αναζητούσε στους προηγούμενους συντρόφους της. 
Τέλος η Φράνκα, η σύζυγος του Πιέρ αντιπροσωπεύει απόλυτα το γυναικείο φύλο που είχε μάθει να ζει περιορισμένο στους τέσσερις τοίχους του οικογενειακού της περιβάλλοντος. Έχοντας καθυποτάξει δικές της επιθυμίες, αναλαμβάνει το ρόλο της "υπηρέτριας" του Πιέρ όχι επειδή η ίδια το επιθυμεί αλλά επειδή έτσι πρέπει. Όταν του ζητάει να χωρίσουν, το κάνει περισσότερο για να ταρακουνήσει τον σύντροφό της πιστεύοντας πως οι υπηρεσίες που τόσα χρόνια του προσφέρει τον έχουν δεσμεύσει κοντά της. Τελικά όμως θα σοκαριστεί όταν θα δει την ευκολία με την οποία ο Πιέρ αποφασίζει να εγκαταλείψει την οικογένειά του κι εκεί αντί να επιρρίψει ευθύνες στον άνδρα της αναζητά που ακριβώς εκείνη έχει κάνει το λάθος. Η άδικη ενοχοποίησή της θα την τρελάνει κι ίσως γι' αυτόν τον λόγο θα αντιδράσει τόσο έντονα στο τέλος. Μόνο που κι αυτή, ως ένα ανελεύθερο κι ανεύθυνο ον που έχει μάθει να ζει μέσα σε μια κοινωνία που πιέζει τον καθέναν να κάνει οικογένεια και να ναι καλός-η και πιστός-η σύζυγος, δρα με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούσε όλη της τη ζωή, τελείως αυτοκαταστροφικά. Από τη μεριά της όμως λαμβάνουμε απρόσμενα μια απίστευτα δυναμική φεμινιστική κραυγή όταν την προσεγγίζει και την φλερτάρει ένας γλοιώδης τύπος στο δρόμο. 
Όπως η "Περιπέτεια" του Μικελάντζελο Αντονιόνι δέχτηκε τη χλεύη του κοινού έτσι και οι "Αμαρτωλές Σχέσεις" δέχτηκαν την χλιαρή αντιμετώπιση του κοινού στο Φεστιβάλ των Καννών. Ήταν η χρονιά που βραβεύτηκε το υπερτιμημένο "Οι Ομπρέλες του Χεμβούργου" κι όλοι τότε παραμιλούσαν για την πρωτοεμφανιζόμενη πρωταγωνίστρια Κατρίν Ντενέβ. Κανείς όμως δε γνώριζε πως η πανέμορφη πρωταγωνίστρια του Τρυφώ, Φρανσουάζ Ντορλεάκ ήταν αδελφή της Κατρίν Ντενέβ, η οποία δυστυχώς βρήκε πρόωρο θάνατο το 1967 μετά από ένα τροχαίο που της έκοψε το νήμα της ζωής στα εικοσιπέντε της χρόνια. 
Οι "Αμαρτωλές Σχέσεις" ή καλύτερα το "Τρυφερό Δέρμα" είναι ένα εξαιρετικό και σπάνιο αριστούργημα που είναι κρίμα να συγκαταλέγεται στις λιγότερο γνωστές ταινίες του Φρανσουά Τρυφώ. Μια άκρως μοντέρνα ερωτική ιστορία που εξακολουθεί να διατηρεί ακέραιη τη γοητεία της μέχρι σήμερα. Μια σπάνια κι άκρως γοητευτική μίξη δύο σπουδαίων κινηματογραφικών τάσεων, της νουβέλ βαγκ με του φιλμ νουάρ. Προσωπικά την τοποθετώ σε περίοπτη θέση στις αγαπημένες μου ταινίες αυτού του είδους.

Βαθμολογία: 9/10

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου