Υπάρχουν κάποιες σπάνιες κινηματογραφικές στιγμές όπου ορισμένες ταινίες σε κερδίζουν από το πρώτο κιόλας πλάνο. Στη συγκεκριμένη ταινία, ένας νεαρός στέκεται κάτω από τα τείχη που έχουν ορθώσει οι Ισραηλινοί στις κατεχόμενες περιοχές των Παλαιστινίων και παρακολουθεί την κίνηση στο δρόμο. Μόλις συνειδητοποιεί πως όλα είναι εντάξει ανεβαίνει με γρήγορες κινήσεις στο τείχος και πηδάει στην αντίπερα πλευρά αφού πρώτα δεχτεί έναν καταιγισμό σφαιρών. Μ' αυτόν τον εντυπωσιακό τρόπο ο σκηνοθέτης Χανί Αμπού-Ασάντ μας καθοδηγεί στο καθημερινό μαρτύριο που βιώνουν οι συμπατριώτες του.
Η ιστορία μας μιλάει για τον Ομάρ, έναν νεαρό Παλαιστίνιο που μαζί με δύο παιδικούς του φίλους οργανώνουν μια επίθεση σε μια ισραηλινή στρατιωτική βάση. Παράλληλα δημιουργείται ένα περίεργο ερωτικό τρίγωνο μεταξύ του Ομάρ, της Νάντια που είναι αδελφή του ενός παιδικού του φίλου και του άλλου της παρέας, μ' αποτέλεσμα να μπλεχτεί ο έρωτας με την εμπόλεμη καθημερινή τους κατάσταση. Σ' αυτήν την άνιση μάχη, η νίκη εξαρτάται από τα ιδανικά και το ήθος των εμπλεκόμενων προσώπων.
Μετά την επίθεση στη στρατιωτική μονάδα, η παρέα πέφτει σε ενέδρα μυστικών αστυνομικών οι οποίοι συλλαμβάνουν τον Ομάρ. Ο νεαρός Παλαιστίνιος καλύπτει τους δυο συντρόφους του παρά τα βασανιστήρια και την απομόνωση που θα υποστεί εκεί αλλά την πατάει σε μια ανύποπτη στιγμή. Εκεί θα αναγκαστεί να γίνει διπλός πράκτορας για να παραδώσει στα χέρια των αστυνομικών τους δύο του συντρόφους.
Στην πραγματικότητα όμως, ο Ομάρ κάνει αυτήν την επιλογή για να βγει από τη φυλακή διότι θέλει να ξαναδεί την Νάντια και με την πρώτη ευκαιρία μαρτυρά στους φίλους του την νέα του "ιδιότητα". Προσπαθώντας να γλιτώσουν από τον ασφυκτικό κλοιό, αποφασίζουν να στήσουν ενέδρα στην ισραηλινή μυστική αστυνομία, αλλά για κακή τους τύχη πέφτουν σε νέα παγίδα, γεγονός που φανερώνει πως υπάρχει ανάμεσά τους κάποιος κρυφός χαφιές. Ο Ομάρ ξαναμπαίνει φυλακή αλλά αυτή τη φορά οι συνθήκες είναι πολύ δυσοίωνες γι' αυτόν καθώς οι σύντροφοί του τον θεωρούν προδότης κι η ισραηλινή αστυνομία τον έχει πια ξοφλημένο, ενώ παράλληλα, η σχέση του με την Νάντια καταλήγει σε ναυάγιο.
Δε θα ήθελα να επεκταθώ παραπάνω στην υπόθεση της ταινίας καθώς ένα από τα δυνατά της σημεία είναι οι ανατροπές που ακολουθούν.
Ακόμη κι άγνοια να χει κάποιος για το δράμα των Παλαιστινίων, η ταινία καταφέρνει να εισχωρήσει τον καθέναν στην ασφυκτική καθημερινότητά τους. Αρκεί να αναλογιστούμε πως ο πρωταγωνιστής αναγκάζεται να ανέβει ένα θεόρατο τείχος θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του για να συναντήσει τους φίλους του αλλά και το κορίτσι που αγαπά. Έπειτα οι καθημερινοί εξονυχιστικοί έλεγχοι των Ισραηλινών που μετατρέπονται σε απάνθρωπα καψόνια, όπως στη σκηνή που αναγκάζουν τον Ομάρ να ισορροπήσει σε μια πέτρα. Αλλά το μεγαλύτερο δράμα έρχεται όταν το κατοχικό καθεστώς αναγκάζει τους Παλαιστινίους να επιλέξουν ανάμεσα στον αργό θάνατο της φυλακής και στον ηθικό ξεπεσμό της προδοσίας. Εκεί οι καταστάσεις ζυγιάζονται κι οι αποφάσεις που παίρνονται είναι πολλές φορές χειρότερες από τον ίδιο τον θάνατο.
Κάτω απ' αυτές τις αντίξοες συνθήκες, οι ανθρώπινες σχέσεις κλονίζονται κι οι φιλίες μετατρέπονται σε σχέσεις μίσους καθώς η αγάπη αντικαθίσταται από την υποψία και τον φόβο. Και πάνω σ' αυτό το συναίσθημα πατάει η ταινία για να μας δείξει την ανυπόφορη κατάσταση σε μια κατεχόμενη χώρα. Η αβεβαιότητα ενός θολού μέλλοντος κι η υποψία μεταξύ των ανθρώπων, φέρνουν τετελεσμένες καταστάσεις όπου επικρατεί το δίλημμα "ο θάνατός σου η ζωή μου" μεταξύ των συντρόφων και των συμπατριωτών.
Πέρα από την ανδρική φιλία, που σ' αυτές τις αντίξοες συνθήκες αποκτά άλλη σημασία και βαρύτητα, πολύ δυνατό είναι και το κομμάτι της πατριαρχίας σ' αυτές τις κοινωνίες. Αυτό εκδηλώνεται στο πρόσωπο της Νάντια, η οποία έχει ταυτόχρονα το ρόλο του θύματος και του θύτη. Διότι όταν είναι δύσκολο να εκφραστούν τα συναισθήματα και οι προθέσεις μεταξύ των ανθρώπων τόσο εύκολο είναι να παρθούν λάθος αποφάσεις και διάφορα πρόσωπα να βρεθούν σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Επηρεασμένη από τις υποψίες πως ο Ομάρ ενδέχεται να είναι προδότης, μπερδεύεται στον ποιον από τους δυο φίλους επιθυμεί για να συνεχίσει τη ζωή της και να κάνει οικογένεια. Από τη στιγμή όμως που κάποιος δεν μπορεί να αποφασίσει με ελεύθερη βούληση, εισχωρεί αργά ή γρήγορα σε καταστάσεις που δεν επιθυμεί μ' αποτέλεσμα μετά από χρόνια να κάθεται άβουλος κι άπραγος σε έναν καναπέ και να αναλογίζεται τη μοίρα που του 'λαχε (ή τη ζωή που έχασε μέσα από τα ίδια του τα χέρια).
Αν και η ταινία προσπαθεί να περάσει το Παλαιστινιακό πρόβλημα γύρω από το πρόσωπο του πρωταγωνιστή, όπως το μαρτυρά κι ο τίτλος της ταινίας, ο σκηνοθέτης ανοίγει τις προσωπικότητες όλων των εμπλεκομένων σαν βεντάλια, παρουσιάζοντάς μας ένα πλήθος στοιχείων από την επικίνδυνη καθημερινή ζωή του παλαιστινιακού λαού. Όμως παρά τις κακουχίες και την στέρηση τόσο της ελευθερίας όσο κι αρκετών άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων, η ταινία αφήνει μια υπόνοια ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. Οι νέοι από την μια μάχονται για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία τους αλλά από την άλλη έχουν ακέραιη τη διάθεση να ονειρεύονται για ένα καλύτερο αύριο. Κι ίσως αυτό είναι που τους δίνει το κουράγιο να συνεχίζουν τον αγώνα τους.
Ο σκηνοθέτης Χανί Αμπού-Ασαντ δένει ένα εξαιρετικά δομημένο πολιτικοκοινωνικό θρίλερ με μια ερωτική ιστορία που ξεχωρίζει για την τρυφερότητα και την τραγικότητά της. Έπειτα το σενάριο δεν αφήνεται σε κανένα σημείο να κάνει κοιλιά, δημιουργώντας μια ασταμάτητη αγωνία που ξεκινάει από το πρώτο λεπτό και κορυφώνεται στο τέλος με μια άκρως συγκλονιστική σκηνή που κόβει την ανάσα. Παράλληλα παρουσιάζει με έναν πολύ ευαίσθητο τρόπο το Παλαιστινιακό πρόβλημα αποφεύγοντας τις ξύλινες πολιτικές κορώνες και τον επικίνδυνο φανατισμό που επικρατεί σ' αυτά τα μέρη. Η δικιά του κραυγή βγαίνει μέσα από την καθημερινότητα των πρωταγωνιστών του κι αυτό την κάνει περισσότερο αποτελεσματική προς το κοινό. Η απεικόνιση της καθημερινότητας των Παλαιστινίων ήταν τόσο ρεαλιστική, που έφτασα στο τέλος να θεωρώ φυσιολογικό το να σκαρφαλώνει κανείς ένα θεόρατο τοίχο για να μπορέσει να δει την κοπέλα που αγαπά. Αυτή η εξοικείωση είναι που με έβαλε σε μεγαλύτερη περισυλλογή...Για να επιτευχθεί ο ιδιαίτερος ρεαλισμός της συγκεκριμένης ταινίας, έπαιξαν σημαντικό ρόλο κι οι ηθοποιοί, από τους οποίους θεωρώ πως ξεχώρισαν με τις ερμηνείες τους ο Άνταμ Μπακρί ως Ομάρ, η πανέμορφη Λιμ Λουμπάνι στο ρόλο της Νάντια κι ο Γουαλίντ Ζουάιτερ στο ρόλο του μυστικού Ισραηλινού αστυνομικού.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε έναν επιπλέον λόγο που μ' έκανε να εκτιμήσω πολύ αυτήν την ταινία, κι αυτός είναι πως η παραγωγή της βασίστηκε εξολοκλήρου με χρήματα Παλαιστινίων. Γνωρίζοντας τις συνθήκες της καθημερινής τους ζωής αλλά και των πενιχρών τους εισοδημάτων, μπορούμε να καταλάβουμε τη θυσία που έκανε ο καθένας τους ξεχωριστά για να στηρίξει τη συγκεκριμένη παραγωγή. Τελικά η ταινία αναγνωρίστηκε καθώς συμμετείχε σε αρκετά φεστιβάλ σε πολλά εκ των οποίων ήταν υποψήφια βραβείων, με μεγαλύτερη της διάκριση το βραβείο "Ένα Κάποιο Βλέμμα" στο φεστιβάλ των Καννών και η προβολή της στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (αν και δε νομίζω πως συγκίνησε εκεί κανέναν).
Το παλαιστινιακό κινηματογραφικό διαμαντάκι "Ομάρ" είναι ένα εκκωφαντικό "φτάνει πια" στην ασφυκτική κι άκρως δολοφονική συμπεριφορά των Ισραηλινών απέναντι στους Παλαιστινίους. Μια ωμή απεικόνιση της αντίστοιχης ισραηλινής μπότας που σφίγγει μέχρι θανάτου τον λαιμό των ελεύθερων πολιορκημένων της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.
Βαθμολογία: 8/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου