Τα βουβά θύματα του πολέμου

Σε έναν πόλεμο δε θρηνούμε μόνο τον άμαχο πληθυσμό που πέφτει θύμα των ακροτήτων αλλά και τα μνημεία του τόπου, που στέκονται αμέτοχοι θεατές στις σφαγές των ανθρώπων. 

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής έχει περάσει πολλούς πολέμους κι εξεγέρσεις. Τα μνημεία που βρίσκονται εκεί έχουν πολλές πληγές. Κι όμως στέκουν ακόμα όρθια. Και σίγουρα αρκετά από αυτά θα συνεχίσουν να στέκονται όρθια και για τις επόμενες γενιές. Το θέμα είναι όμως σε τι κατάσταση θα παραδοθούν...

Κάποτε κατακρίναμε τους Ταλιμπάν που ανατίναξαν δύο τεράστια αγάλματα του Βούδα, μνημεία ανεκτίμητης αξίας τα οποία δεν υπάρχουν πια (παρά μόνο ο σκαμμένος θόλος στο γκρεμό που τα σκέπαζε). Μετά τον βομβαρδισμό της Βαγδάτης αρκετοί Ιρακινοί κι Αμερικάνοι μπήκαν στα μουσεία της πόλης και τα λεηλάτησαν. Κι εκεί αντιδράσαμε. Σήμερα έρχεται η σειρά των μνημείων της Συρίας. Γιατί συνεχίζουμε να 'μαστε στο ίδιο έργο θεατές;

Τόσο η UNESCO όσο και το ICOMOS καλούν τις αντιμαχόμενες πλευρές στη Συρία να σεβαστούν τις αρχαιότητες, που αποτελούν την πολύτιμη κληρονομιά της, όχι μόνο για λόγους ιστορικούς και πολιτιστικούς αλλά και οικονομικούς λόγω του τουρισμού, όμως σε μία χώρα που σπαράσσεται από έναν ακραία αιματηρό πόλεμο και όπου ούτε η ανθρώπινη ζωή έχει αξία, τα μνημεία δεν τα υπολογίζει κανείς.

Ο βομβαρδισμός της πόλης Χαλέπι από τις κυβερνητικές δυνάμεις με ρίψεις πυραύλων από ελικόπτερα δεν μπορεί παρά να έχει προκαλέσει καταστροφές και στα ονομαστά μνημεία της ενώ η άλλη αρχαία πόλη η Παλμύρα εκτός από τα ανταλλασσόμενα πυρά βρίσκεται και στο έλεος των αρχαιοκαπήλων, που όπως φαίνεται από τις διεθνείς καταγγελίες λεηλατούν τις αφύλακτες αρχαιότητες.
Το Χαλέπι ωστόσο, το οποίο περιλαμβάνεται στο Κατάλογο Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 1986 διαθέτει κληρονομιά, που πάει πίσω στην 5η π. Χ. χιλιετία με μνημεία που δημιούργησαν οι μεγαλύτεροι αρχαίοι πολιτισμοί: των Χετταίων, των Ασσυρίων, των Σελευκιδών του Μεγάλου Αλεξάνδρου (οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν την πόλη Βέροια), των Ρωμαίων, των Βυζαντινών και αργότερα των Ομμεϋάδων και Αγιουβιδών χαλιφών, των Μογγόλων, των Μαμελούκων και των Οθωμανών. Πριν από τον πόλεμο άλλωστε πολλά μνημεία του είχαν αναστηλωθεί και το 2006 είχε ονομαστεί από τον Ισλαμικό Επιστημονικό και Εκπαιδευτικό Οργανισμό ως «Η πρωτεύουσα του ισλαμικού πολιτισμού». Σήμερα όμως η αρχαία ακρόπολη είναι κατειλημμένη από στρατιώτες και ως εκ τούτου βομβαρδίζεται από τους αντιπάλους αφού, όπως συνέβαινε και στην αρχαιότητα, βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο. Σε άμεσο κίνδυνο βρίσκεται επομένως ο χεττιτικός ναός του Θεού των Θυελλών, ηλικίας τριών χιλιάδων ετών, αφού η προστασία του, όπως έχουν αναφέρει οι γερμανοί ανασκαφείς είναι μόνον κάποια σακιά άμμου.
Λαθρανασκαφείς και αρχαιοκάπηλοι επιδίδονται στο μεταξύ, σε πρωτοφανείς συλήσεις αρχαιοτήτων από ναούς και τάφους της Παλμύρας (επίσης στον κατάλογο της UNESCO) με την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά: Ναός του Ηλίου, επιτάφιοι πύργοι τριών έως πέντε ορόφων, ρωμαϊκό θέατρο, δρόμοι, κατοικίες και επιγραφές, όπως οι δίγλωσσες (στην ελληνική και παλμυρική διάλεκτο). Λεηλασίες ψηφιδωτών και κιονοκράνων γίνονται και στην ρωμαϊκή ακρόπολη της Απάμειας ενώ τανκ του συριακού στρατού έκαναν... παρέλαση στις ρωμαϊκές στοές της πόλης.
Στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ανήκει και το Κάστρο των Ιπποτών (Crac des chevaliers) κτισμένο τον 12ο -13ο αιώνα από τους Σταυροφόρους πάνω σε ένα λόφο ύψους 650 μέτρων κοντά στις πεδιάδες Χομς, κατά μήκος του μοναδικού δρόμου από την Αντιόχεια προς τη Βηρυτό και τη Μεσόγειο. Πρόκειται μάλιστα για τον σπουδαιότερο δείγμα μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής, το οποίο πρόλαβε ο πόλεμος τη στιγμή ακριβώς της αναστήλωσής του. Με την αποχώρηση των επιστημόνων όμως μετατράπηκε σε στρατώνα...
Όσο ο πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται τόσο περισσότερο θα κινδυνεύει η πολιτιστική κληρονομιά της. Κρίμα που κάποιοι άμυαλοι αφήνουν έναν ολόκληρο λαό πιο φτωχό...