Βρίσκεται όντως σε υποχώρηση το Ισλαμικό Κράτος;

του Κώστα Ράπτη

To Ισλαμικό Κράτος έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα και βρίσκεται σε υποχώρηση: Tο διαβεβαιώνουν αυτό από από την κυβέρνηση της Δαμασκού και τους βασικούς συμμάχους της (δηλ. τη Ρωσία και την σιιτική λιβανέζικη οργάνωση Χεζμπολλάχ) μέχρι τις ΗΠΑ και τον Τούρκο πρόεδρο Tayip Erdogan. Ωστόσο, οι τρεις βομβιστικές επιθέσεις την Πέμπτη, με τραγικό απολογισμό τουλάχιστον 93 νεκρούς και 165 τραυματίες, σε σιιτικές συνοικίες της Βαγδάτη, αρχής γενομένης από την Sadr City, προπύργιο του εθνικιστή κληρικού Muqtada al-Sadr, έδειξαν ότι το αυτοαποκαλούμενο "Χαλιφάτο" όχι μόνο παραμένει ικανό να προκαλεί το χάος, αλλά και επιστρέφει σε ό,τι υπήρξε η αφετηρία και η βάση του: Την όξυνση της εμφύλιας αντιπαράθεσης ανάμεσα σε σιίτες και σουνίτες στο Ιράκ.
Στην ίδια τη Συρία το Ισλαμικό Κράτος πράγματι έχει υποστεί πλήγματα, αλλά η πλήρης ήττα του δεν έχει ακόμη επέλθει. Οι κυβερνητικές δυνάμεις επιμένουν στους εναέριους βομβαρδισμούς στο ανατολικό τμήμα του Χαλεπίου, στοχεύοντας συνειδητά σε κατοικημένες περιοχές και κρίσιμες υποδομές, σε μια προσπάθεια να στρέψουν κατά των ενόπλων ισλαμιστών. Η τακτική αυτή εν μέρει αποδίδει, καθώς τη στιγμή αυτή στο ελεγχόμενο ακόμη από τους αντάρτες ανατολικό Χαλέπι έχουν απομείνει μόλις 100.000 άμαχοι - έναντι δύο εκατομμυρίων στο ασφαλέστερο, αν και δεχόμενο σποραδικούς βομβαρδισμούς των ανταρτών, δυτικό τμήμα της πόλης που ελέγχεται από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Σε κάθε περίπτωση, οι εκεί συγκρούσεις δεν αφορούν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά το Μέτωπο αλ-Νόσρα και λοιπές "μετριοπαθείς" οργανώσεις που δεν διαχωρίζονται γεωγραφικά.
Στο Ιράκ, πάλι, τον κύριο τόνο δίνουν οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί, που παρά τους αυστηρότερους κανόνες εμπλοκής ως προς τη στόχευση αμάχων επίσης έχουν ισοπεδώσει το 70% του Ραμάντι, πρωτεύουσας της επαρχίας Ανμπάρ. Όμως το πρόβλημα, τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία, παραμένει ότι οι χερσαίες δυνάμεις, που θα πρέπει να αναλάβουν την εκκαθάριση του χώρου μετά τους βομβαρδισμούς (είτε πρόκειται για τις Συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, είτε για τους Κούρδους της Συρίας είτε για τον Ιρακινό στρατό), αποδεικνύονται ανεπαρκείς ή και μη αποδεκτές πολιτικά από τη Δύση.
Οι βομβαρδισμοί ή οι επιθέσεις με drones σίγουρα υπονομεύουν τη θέση του Ισλαμικού Κράτος και των άλλων ένοπλων ισλαμιστικών οργανώσεων, αλλά η οριστική ήττα αργεί. Οι τζιχαντιστές αποφεύγουν τις μάχες μέχρις εσχάτων σε πόλεις όπως το Ραμάντι ή η Παλμύρα, προτιμώντας να αναδιπλωθούν και να καταφύγουν σε πρακτικές ανταρτοπόλεμου - συχνά και με επιτυχίες, όπως δείχνει και πρόσφατη κατάληψη του σημαντικού πεδίου άντλησης φυσικού αερίου Shaer στην ανατολική Συρία. Από την άλλη πλευρά, η πρακτική των ανταρτών να παραμένουν μέσα στις πόλεις που ελέγχουν, απαγορεύοντας σε περιοχές όπως η Μοσούλη, η Ράκκα και η ανατολική Γούτα την αποχώρηση των αμάχων, σημαίνει ότι οι τελευταίοι μετατρέπονται εκ των πραγμάτων σε ανθρώπινες ασπίδες, που πρέπει να σταθμίσουν εάν προτιμούν να σκοτωθούν από τους εναέριους βομβαρδισμούς ή να ρισκάρουν να συλληφθούν και να θανατωθούν σε ένα φυλάκιο των ισλαμιστών. Όμως, αυτό που κυρίως αποτρέπει τη συντριβή των ισλαμιστών είναι η πραγματική διαίρεση των αντιπάλων τους. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιθυμούν να συντρίψουν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά δεν θέλουν να είναι ούτε οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, ούτε οι σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ αυτές που θα το επιβάλλουν, ενώ προφανώς δεν θέλουν ούτε να αποβεί η Ρωσία ο μεγάλος κερδισμένος στη συνολική γεωπολιτική ισορροπία.
Η Τουρκία, θύμα τρομοκρατικών επιθέσεων και η ίδια, έχει κλιμακώσει τις δικές της παρεμβάσεις. Επιμένει στον στόχο της "αλλαγής καθεστώτος" στη Δαμασκό, επιμένει στη στήριξη των "μετριοπαθών" ισλαμιστικών ένοπλων ομάδων, καταγγέλλει ως τρομοκράτες του Κούρδους της Συρίας και το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τα πλήγματα από ρουκέτες που δέχεται η μεθοριακή τουρκική πόλη Σίιρτ, απειλεί με χερσαία επέμβαση στη Συρία, εναντίον υποτίθεται του Ισλαμικού Κράτους.
Οι ηγεσίες των Κούρδων στη Συρία και το Ιράκ αλληλοϋποβλέπονται, ενώ αμφότερες φοβούνται ότι τυχόν τελική ήττα του Ισλαμικού Κράτους όχι μόνο θα σταματήσει την τωρινή ενίσχυσή τους από τις ΗΠΑ αλλά και θα τις αφήσει τους κουρδικούς πληθυσμούς ξανά έκθετους στην επιθετικότητα της Τουρκίας (που τους τελευταίους μήνες έχει στοιχίσει τη ζωή σε 700 μαχητές του PKK στη νοτιοανατολική Τουρκία), αλλά και των κυβερνήσεων της Συρίας και του Ιράκ.
Οι πιο πολλές υποχωρήσεις του Ισλαμικού Κράτους αφορούν τμήματα της ερήμου. Το πιο κρίσιμο σημείο, το οποίο μπορεί και να κρίνει τη συνολική εξέλιξη των πραγμάτων, είναι η μεγάλη πίεση που δέχεται ο στενός διάδρομος που συνδέει το Χαλέπι με τον Ευφράτη καθώς και η δίοδος προς την Τουρκία που επιτρέπει την άφιξη εθελοντών από το εξωτερικό. Η προέλαση της πολιτοφυλακής YPG των Κούρδων της Συρίας, με την εναέρια υποστήριξη των ΗΠΑ, παράλληλα με τις επιθέσεις του Συριακού στρατού και των συμμάχων του απειλεί να κλείσει αυτό το διάδρομο, κάτι που θα ανατρέψει συνολικά την ισορροπία δυνάμεων σε βάρος των τζιχαντιστών.
Ο μεγάλος χαμένος της όλης υπόθεσης κινδυνεύει να είναι το σουνιτικό στοιχείο, που αποτελεί το 60% του πληθυσμού της Συρίας και το 20% του Ιράκ. Οι διακοινοτικές συγκρούσεις οδήγησαν στην εκδίωξη του μεγαλύτερου μέρους των σουνιτών από τη Βαγδάτη, ενώ τυχόν πολιορκία της Μοσούλης θα σημαίνει και ερείπωση του τελευταίου ισχυρού σημείου τους στο Ιράκ. To Ισλαμικό Κράτος ενισχύθηκε ακριβώς επειδή παρουσίασε τη δική του εκδοχή σαλαφιστικού Ισλάμ ως την εκπροσώπηση της σουνιτικής δυσαρέσκειας στο μεταπολεμικό Ιράκ. Όμως σήμερα απειλείται να αποβεί αιτία μιας ακόμη μεγαλύτερης τραγωδίας - και επιθέσεις σαν αυτές στη Βαδγάτη κατατείνουν στη συνολική αναζωπύρωση του ιρακινού εμφυλίου πολέμου.
Όσο και αν η συριακή κρίση δικαιολογημένα συγκεντρώνει το διεθνές ενδιαφέρον, το παραμελημένο Ιράκ αποτελεί το πραγματικό "κλειδί" των εξελίξεων. Η αδυναμία διατήρησης της συνοχής του ως πολιτικής οντότητας και η οικονομική κατάρρευση λόγω της πτώσης της τιμής του πετρελαίου αφήνουν βαριά κληρονομιά αποσταθεροποίησης σε όλη την περιοχή.

Πηγή: left.gr