Γιάννης Μόραλης Άρτα 1916 - Αθήνα 20 Δεκεμβρίου 2009

Τις τελευταίες μέρες μιλάμε συνέχεια για τον άδικο θάνατο του Νίκου Κακαουνάκη. Ναι είναι κρίμα να πεθαίνει ένας άνθρωπος αλλά είναι κρίμα να γίνεται ντόρος για το θάνατο ενός ανθρώπου που δεν έχει προσφέρει και τίποτα ιδιαίτερο ενώ να αποσιωπάται ο θάνατος ενός ανθρώπου που έχει προσφέρει πολλά στην πατρίδα και μας έχει κάνει περήφανους και στο εξωτερικό. Και μιλάω για τον ζωγράφο Γιάννη Μόραλη ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή όταν έλειπα στο εξωτερικό και το έμαθα καθυστερημένα. Τώρα οι περισσότεροι και λογικό μου ακούγεται θα μου πείτε και ποιός είναι αυτός... Θα ξεκινήσω από τα βασικά που θα ξέρετε ή έστω θα χετε παρατηρήσει. Στο μετρό του Πανεπιστημείου πάνω από τις κυλιόμενες σκάλες που σε ανεβάζουν στο χώρο με τα εισητήρια υπάρχει ένα τεράστιο ανάγλυφο έργο του στον τοίχο. ΟΚ δε το χετε παρατηρήσει διότι μετακινήστε βιαστικά. Το ανάγλυφο που βρίσκεται στην πρόσοψη του ξενοδοχείου Χίλτον και όλος ο κόσμος σίγουρα έχει παρατηρήσει είναι επίσης δικό του.

Και ας έρθουμε στα πιο σοβαρά. Ο Γιάννης Μόραλης ήταν ο τελευταίος σπουδαίος ζωγράφος της περίφημης γενιάς του '30, με πολλές διακρίσεις και κυρίως αναγνώριση μιάς και το έργο το οποίο άφησε πίσω του ως παρακαταθήκη δε θα σταματήσει ποτέ να θυμίζει πόσο μοντέρνο μπορεί να είναι το κλασικό.

Νιώθω πολύ μικρός για να μιλήσω γι' αυτόν τον ζωγράφο. Ευτυχώς όμως έχω τις απόψεις μεγάλων Ελλήνων γι' αυτόν και είναι η εξής:

Μάνος Χατζιδάκις: "Η τέχνη του Μόραλη εκφράζει με σύμβολα τον βαθύτερο καημό του γένους, την ήρεμη καρτερία του θανάτου, τη λιτή προσφορά της φρυγμένης γής"

Οδυσσέας Ελύτης: " Μ' ένα ολιγοψήφιο αλφάβητο στα χέρια του, όπου τα στοιχεία που επανέρχονται περισσότερο ειναι οι δύο αντίθετες καμπύλες, η ώχρα και το μαύρο, επέτυχε ο Μόραλης να μετατρέψει την ομιλία των πραγμάτων σε οπτικό φαινόμενο κατά τρόπο μοναδικό μέσα στη σύγχρονη ελληνική τέχνη."

Γιώργος Σεφέρης: "Όταν ο Μόραλης μου έδειξε τις ζωγραφιές του, κατάλαβα ότι μπορεί να μην υπάρχει διόλου αμάξι παρά μόνο δύο ελεύθερα άλογα, καλπάζοντας ανεξάρτητα σ΄ένα πράσινο λιβάδι. Κατάλαβα πως προκαλούσε έναν διάλογο..."

Μετά από αυτές τις απόψεις τι παραπάνω μπορώ να πω εγώ από ένα μεγάλο ευχαριστώ σε έναν από τους τελευταίους μεγάλους δασκάλους της Ελληνικής Τέχνης...