Αριστουργήματα του παρελθόντος: Zabriskie Point (1970)

Η συγκεκριμένη ταινία προέκυψε μετά από μία βροχή συμπτώσεων. Η πρώτη της αναφορά έγινε πρόσφατα σε ένα δισκάδικο στο Μοναστηράκι. Ενώ έψαχνα για σπάνια και παλιά άλμπουμ των Pink Floyd, ο μαγαζάτορας γνωρίζοντας το πάθος μου για το συγκρότημα αυτό μου πρότεινε το σάουντρακ μιας άγνωστης για μένα ταινίας. "Μετά το More έχουν κάνει κι αυτή τη δουλειά όσον αφορά τον κινηματογράφο" μου είπε και μου έδειξε τον δίσκο. Στο εξώφυλλο του διάβασα τον τίτλο Zabriskie Point ο οποίος είχε μία περίεργη γραμματοσειρά. Ένιωσα άβολα που δε γνώριζα αυτήν την ταινία. Του ζήτησα να το φυλάξει για να το αγοράσω στην επόμενη εξόρμησή μου. Λίγες μέρες μετά κι ενώ αποθέωνα το "Φράουλες κι Αίμα" ένας παιδικός μου φίλος μου πρότεινε να δω μία αντίστοιχη ταινία που αναφερόταν στο φοιτητικό κίνημα της Αμερικής την περίοδο του πολέμου στο Βιετνάμ. Το όνομα αυτής της ταινίας ήταν... Zabriskie Point. 

Στη συγκεκριμένη ταινία λειτούργησα λίγο ανάποδα. Πρώτα αγόρασα τον δίσκο κι αφού τον άκουσα πάνω από δέκα φορές αποφάσισα να δω και την ταινία.

Το Zabriskie Point έχει μία δυναμική έναρξη. Βασικά ο ενθουσιασμός μου ξεκίνησε από τη στιγμή που διάβασα στους τίτλους αρχής πως η μουσική είναι γραμμένη από τους Pink Floyd (λες και δεν το γνώριζα). 

Τα πρώτα πλάνα της ταινίας μας βρίσκουν σε μία πανεπιστημιακή αίθουσα όπου μαύροι φοιτητές προσπαθούν να πείσουν τους λευκούς συμφοιτητές τους να τους ακολουθήσουν στην απεργία. Μέσα σε λίγα λεπτά ακούγονται ουσιώδεις προβληματισμοί και βάσιμες σκέψεις αλλά δυστυχώς καίγονται στο γρήγορο μοντάζ που εφαρμοζόταν εκείνη την περίοδο. Η πιο ορθή άποψη ακούγεται στο τέλος από τον μετέπειτα πρωταγωνιστή της ιστορίας, ο οποίος δηλώνει ότι είναι πρόθυμος να πεθάνει αλλά όχι από βαρεμάρα. Ένα ισχυρό χαστούκι απέναντι στην "επανάσταση" των ατελείωτων φοιτητικών συνελεύσεων που δυστυχώς δε καταλήγουν πουθενά. 

Οι φοιτητές αποφασίζουν να απαντήσουν βίαια στην κρατική βία. Έτσι σε μία έφοδο της αστυνομίας στην βιβλιοθήκη ενός πανεπιστημίου, ένας αστυνομικός πέφτει νεκρός. Ο ήρωας αν κι οπλοφορούσε δεν ήταν ο δολοφόνος. Ο φόβος του όμως και η επικήρυξή του από την αστυνομία τον οδηγούν να κάνει κάτι παράτολμο. Να κλέψει ένα αεροπλάνο και να φύγει προς την έρημο. 

Την ίδια στιγμή μία φοιτήτρια που δουλεύει ως γραμματέας για να βγάζει το χαρτζιλίκι της, αποφασίζει να ζήσει για λίγο την δική της επανάσταση. Στη μέση του πουθενά συναντιούνται οι δυο ήρωες κι εκεί αρχίζει μία υπέροχη χορογραφία ενός αεροπλάνο κι ενός αυτοκινήτου. Σ' αυτό το σημείο ο γνωστός σκηνοθέτης Μικελάντζελο Αντονιόνι μας περνάει από τον πραγματικό κόσμο της κατανάλωσης και του υλισμού σε έναν ουτοπικό κόσμο της σεξουαλικής και πνευματικής απελευθέρωσης. Και τι φόντο θα μπορούσε να έχει ο κόσμος αυτός; Μα φυσικά το απόλυτο τίποτα, διότι μόνο σε μία κοιλάδα του μηδενισμού μπορούν να στηθούν οι βάσεις μιας πιο δίκαιης κι ελεύθερης κοινωνίας.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το Zabriskie Point. Μία κοιλότητα που κάποτε περιείχε μία λίμνη ενώ σήμερα στέκεται άδεια κι έρημη λόγω του αλατιού που έχει κάτσει πάνω στις πλαγιές. Σ' αυτήν την έρημη κι άγονη κοιλάδα οι δύο νέοι ερωτοτροπούν και μέσα από το πάθος τους γεννιέται μία νέα κοινωνία. Αμέσως ξεπηδούν κι άλλοι νέοι, οι οποίοι εκφράζουν την σεξουαλική απελευθέρωση με μία εντυπωσιακή συμβολική χορογραφία. 

Δυστυχώς όμως η ουτοπία είναι άυλη και διαρκεί όσο το μυαλό βρίσκεται σε εγρήγορση. Οι ήρωες επιστρέφουν πάλι στην πραγματικότητα. Ο νεαρός αποφασίζει να επιστρέψει το αεροπλάνο πίσω, αφού πρώτα το διακοσμήσει με αντιπολεμικά και χίπικα συνθήματα και η κοπέλα συνεχίζει το δρόμο προς μία έπαυλη όπου συντελείται ένα επενδυτικό μίτινγκ για την τουριστική αξιοποίηση μιας λίμνης. Όλα φαίνεται πως κυλούν ξανά προς μία καθημερινή ομαλότητα αλλά την ίδια στιγμή ο σκηνοθέτης μας προετοιμάζει για μία ολοκληρωτική έκρηξη η οποία συνοδεύεται με την αξεπέραστη μουσική υπόκρουση των Pink Floyd!

Η ταινία περνάει με έναν πανέξυπνο υπόγειο σαρκασμό την τρέλα και την αμάθεια της τότε κοινωνίας (κάτι το οποίο δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα). Πανέξυπνες οι σκηνές όπου οι φοιτητές πείθουν έναν έμπορο όπλων να τους δώσει μερικές καραμπίνες με τον τελευταίο να τους συμβουλεύει να μαζεύουν στο σπίτι όποιον πυροβολούν διότι μόνο έτσι μπορεί να τους καλύψει... ο νόμος και φυσικά η άλλη σκηνή όπου η αστυνομία συλλαμβάνει τον πρωταγωνιστή και του ζητάει τα στοιχεία του. Εκείνος ήρεμος τους απαντάει "Καρλ Μαρξ" με τον αστυνομικό να τον ρωτάει πως γράφεται το "Καρλ". Το ίδιο συμβαίνει και στην απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα μετά την συμβολική χορογραφία της σεξουαλικής απελευθέρωσης, όπου στην αποξηραμένη λίμνη φτάνει μία εύπορη αμερικανική οικογένεια με τροχόσπιτο και κότερο για να ατενίσει αδιάφορη τον ορίζοντα και να προβληματιστεί που δεν υπάρχει μία καντίνα σ' εκείνο το σημείο.
Το Zabriskie Point είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά αριστουργήματα του Αντονιόνι. Ο σκηνοθέτης με πολύ έξυπνο τρόπο μας περνάει από τον πραγματικό κόσμο στον ψυχεδελικό και μετά μας ξαναγυρίζει σ' αυτόν, θέτοντάς μας ένα γνωστό δίλημμα σε παραποιημένη μορφή: "Ουτοπία ή βαρβαρότητα".
Οι δυο ήρωες οι οποίοι φτάνουν στην ερωτική κορύφωση επιλέγουν στη συνέχεια διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας οδηγείται στον θάνατο κι ο άλλος στην απόλυτη ελευθερία. Ο συμβολισμός εδώ μας εξηγεί ότι η αναγέννηση έρχεται μέσα από τη θυσία και τον θάνατο αλλά και ότι η επανάσταση θέλει και τρέλα. Όταν οι γνώσεις και οι απόψεις μένουν μόνο στα λόγια και στην ανάλυση τότε ο κάθε πρόθυμος "επαναστάτης" πεθαίνει από πλήξη κι όχι στη προσπάθεια να κάνει τον κόσμο καλύτερο.
Από αυτήν την ταινία έχω κρατήσει πολλές όμορφες σκηνές όμως μία είναι αυτή που μου έμεινε αξέχαστη κι αυτή δεν είναι άλλη από το αξεπέραστο εκρηκτικό φινάλε!
Από την μια έχουμε την ισοπέδωση του αστικού τρόπου ζωής κι από την άλλη την απόλυτη αποθέωση της αστρικής μουσικής των Pink Floyd!

Βαθμολογία: 9/10

Η αγάπη που έλαβα απ' όλους σας...

Με το Εντεύθεν έχω ζήσει αρκετές περιπέτειες και τρεξίματα, τα οποία είχαν ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν από την έκδοσή του. Με λίγα λόγια, το βιβλίο αυτό μου έχει βγάλει λίγο την ψυχή. Όμως μέσα από τις δυο παρουσιάσεις που μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί, ένα πράγμα νιώθω απ' όλους σας, την αγάπη για το βιβλίο αυτό. 

Μετά την αγάπη που έλαβα στα Χανιά από την Κατερίνα, την Κωνσταντίνα, την Αγάπη και την Γεωργία, ήρθε κι η σειρά της Αθήνας. Η χθεσινή παρουσίαση θα μου μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη όχι μόνο για τα ζεστά και συγκινητικά λόγια του Βαγγέλη και του Αριστοτέλη με την υπέροχη συντροφιά της Κλειώς αλλά και για τον κόσμο που ήρθε να με τιμήσει παρ' όλο που στην πόλη είχε ξεσπάσει μία ακόμη καταιγίδα.
Ο καιρός όμως δεν μας χάλασε τη διάθεση. Κι ενώ έξω έβρεχε ασταμάτητα κι έριχνε κεραυνούς, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιωνικού Κέντρου η ατμόσφαιρα είχε ζεσταθεί από τις συζητήσεις μας και τους προβληματισμούς σχετικά με τη μνήμη και τη λήθη. Το ενδιαφέρον του κοινού πάνω σ' αυτά τα ζητήματα ήταν έκδηλο, δίνοντάς μας το περιθώριο να αναπτύξουμε παραπάνω τις προσωπικές μας απόψεις. Οι συζητήσεις έκλεισαν με τον πιο όμορφο τρόπο, ο οποίος δεν ήταν άλλος από την μουσική και το τραγούδι. Ο Στέφανος, η Λήδα και η Νασία γέμισαν το χώρο με υπέροχες μελωδίες και ζεστές φωνές.
Για τη χθεσινή βραδιά θέλω να ευχαριστήσω το Ιωνικό Κέντρο για την φιλοξενία του, τον Αριστοτέλη Τσαγκαρογιάννη, τον Βαγγέλη Χερουβείμ και την Κλειώ Σοφιανοπούλου για την παρουσίαση του βιβλίου και τον Στέφανο Σίνη, την Λήδα Σάμιτα και την Νασία Κώνστα για την μουσική.
Θέλω όμως να πω κι ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου σε όσους αψήφισαν την καταιγίδα και ήρθαν χθες στο Ιωνικό Κέντρο για να με τιμήσουν με την παρουσία τους και τη συμμετοχή τους. 

Παρουσίαση του Εντεύθεν στην Αθήνα

Μετά την πρώτη παρουσίαση στα Χανιά ήρθε κι η σειρά της Αθήνας. Σήμερα λοιπόν στο Ιωνικό Κέντρο (Λυσίου 11, Πλάκα), θα μαζευτούμε όσοι δε φοβόμαστε τις μετεωρολογικές προβλέψεις για βροχές και καταιγίδες για να συζητήσουμε σχετικά με τη μνήμη και τη λήθη αλλά και τη σχέση μας με την Ιστορία, με αφορμή την έκδοση του τρίτου μου βιβλίου.

Παρουσιαστές του βιβλίου θα είναι ο σκιτσογράφος Βαγγέλης Χερουβείμ και ο ραδιοφωνικός παραγωγός Αριστοτέλης Τσαγκαρογιάννης ενώ αποσπάσματα θα διαβάσει η δραματοθεραπεύτρια Κλειώ Σοφιανοπούλου. 

Η εκδήλωση θα κλείσει μουσικά, με τους Στέφανο Σίνη στη φωνή, Λήδα Σάμιτα στη κιθάρα και φωνή και Νασία Κώνστα στο τσέλο. 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Ιωνικό Κέντρο για τη φιλοξενία, τους παρουσιαστές Κλειώ, Αριστοτέλη και Βαγγέλη για την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση που μου δείξανε αλλά και τους μουσικούς μου φίλους Στέφανο, Λήδα και Νασία που θα κλείσουν τη βραδιά με τον πιο όμορφο τρόπο. 

Σας περιμένουμε λοιπόν απόψε στις 19:30 στο Ιωνικό Κέντρο. 

Η παντοδυναμία των ηλιθίων

του Περικλή Κοροβέση

Κατά κανόνα οι άνθρωποι παίρνουν την πραγματικότητα ως δεδομένη. Σου λένε: «Ετσι είναι τα πράγματα, έτσι τα βρήκαμε και έτσι πάντοτε ήταν».
Και αφού λοιπόν τα πράγματα είναι ίδια και απαράλλαχτα, μήπως πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να προσαρμοστούμε, όσο γίνεται καλύτερα, και να κοιτάξουμε να βελτιώσουμε τη θέση μας, όσο γίνεται καλύτερα;
Και αυτό σημαίνει, κατά κανόνα, κυνήγι χρημάτων, σπίτι, αυτοκίνητο, δάνειο και κατανάλωση μέχρις εσχάτων και πλήρης αδιαφορία για την κοινωνία και τον διπλανό μας.
Και δημιουργούνται ανεπαίσθητα τείχη γύρω μας για να μας προστατέψουν από τον ξένο και τον διαφορετικό, που δεν είναι σαν κι εμάς, άρα είναι μια εν δυνάμει απειλή, αφού η ύπαρξη του άλλου, με το «αλλιώτικο» που είναι, βάζει υπό αμφισβήτηση το κανονικό που είμαστε εμείς. Αυτοί οι άνθρωποι δημιουργούν και μια δικιά τους γλώσσα.
Είναι κατά κανόνα πομποί και καθόλου ή ελάχιστα δέκτες. Είναι σίγουροι πως ξέρουν, γι’ αυτό δεν κάνουν τον κόπο να ακούσουν τι λένε οι άλλοι, γιατί εκ των προτέρων είναι πεισμένοι πως οι άλλοι δεν ξέρουν ή, στην καλύτερη περίπτωση, είναι διαφορετικοί.
Αυτή η μεγάλη κατηγορία ανθρώπων έλκεται από τα κόμματα εξουσίας και ψηφίζει σαν να παίζει τις οικονομίες της -αλλά με κομπίνα- στο Χρηματιστήριο.
Και αυτοί οι άνθρωποι πόνταραν λάθος μια φορά, μπορεί να το διορθώσουν τζογάροντας στο επόμενο ή στο μεθεπόμενο κόμμα εξουσίας, πριν καταλήξουν στο συμπέρασμα πως όλοι είναι «ίδιοι» και αρχίσουν να προαλείφονται για ψήφο στη Χρυσή Αυγή.
Το βασικό επιχείρημα είναι: «Τους δοκιμάσαμε όλους. Να δοκιμάσουμε και αυτούς». Στον αντίποδα αυτής της πλειονότητας υπάρχει και μια μειονότητα που βάζει πάντα ένα «γιατί» και θέτει μια σειρά από ερωτήματα, συχνά με την περιέργεια ενός παιδιού.
Αυτοί οι άνθρωποι κατά κανόνα είναι ενοχλητικοί. Και όταν, μάλιστα, αρχίζουν και δίνουν τις δικές τους απαντήσεις και αποδεικνύουν πως τα πράγματα θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς, και αναλαμβάνουν δράση για να αλλάξουν μια άδικη κατάσταση, τότε γίνονται επικίνδυνοι... Δεν έχουμε μάθει ποτέ, τίποτα, από την ιστορία των εκτελεσθέντων και το δίκιο τους, γιατί;
Και εδώ, άθελά μου, έκανα μια άλλη προσέγγιση για το τι είναι Δεξιά και Αριστερά. Μια διάκριση που ποτέ δεν θα πάψει να υπάρχει, όσο κι αν πια, αυτές οι ορολογίες, συχνά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Οι κρατικοποιήσεις που έκανε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής την πρώτη περίοδο της Μεταπολίτευσης ήταν αριστερή ή δεξιά πολιτική;
Το ξεπούλημα της εθνικής, κοινής περιουσίας αυτού του λαού που κάνει η κυβερνώσα ομάδα Τσίπρα, είναι δεξιά ή αριστερή πολιτική;
Μιας περιουσίας που δεν είναι του κράτους, αλλά του λαού; Εδώ ποιος από τους δύο υπηρέτησε το κοινό καλό και ποιος υπηρέτησε το Κεφάλαιο; Η απάντηση δική σας. Υπουργός της σημερινής κυβέρνησης έχει παραδεχτεί πως η χώρα βρίσκεται υπό κατοχή.
Με κάποιες προϋποθέσεις, να συμφωνήσω μαζί του. Αφού λοιπόν η χώρα βρίσκεται υπό ξένο ζυγό, τότε σημαίνει πως έχουμε μια κυβέρνηση δωσίλογων την οποία υπηρετεί ο εν λόγω υπουργός. Κουίσλινγκ και αριστερός γίνεται; Φαίνεται πως στην Ελλάδα τα πάντα είναι δυνατά.
Και ο καθένας όπως βολεύεται, ελλείψει κριτικής σκέψης, ενός λαού εν υπνώσει. Οι βλάκες εξαιρούνται, γιατί δικαιώνονται. Αλλά ας γυρίσουμε στα καθ’ ημάς και να δούμε μερικά δεδομένα όπου στηρίζεται η σημερινή ελληνική πολιτική.
Και να πάρουμε μερικά στερεότυπα που αναπαράγονται αμάσητα από τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά. «Ελάφρυνση χρέους», «Αξιολόγηση», «Κουαρτέτο», «Επενδύσεις», «Ιδιωτικοποιήσεις».
Αυτά γεννούν μια ακατάσχετη λογοδιάρροια τόσο σε εκτενή ρεπορτάζ που αλληλοτροφοδοτούνται όσο και σε πληκτικά πάνελ, σχεδόν πάντα με τους ίδιους πανελολόγους που αναλύουν το τίποτα χωρίς ποτέ να βάζουν ένα γιατί. Και τα ερωτήματα που θέτει ο κόσμος των «Γιατί-δων» είναι πολλά και αναπάντητα. Χρέος: Σύμφωνοι.
Αλλά πριν το πληρώσουμε, ας μάθουμε πώς δημιουργήθηκε. Μήπως πληρώνουμε τα χρέη της χούντας για τα έξοδα που έκανε για εκτελέσεις, βασανιστήρια, φυλακίσεις και εξορίες;
Αξιολόγηση: Θα δεχόταν ποτέ μία κυρίαρχη χώρα, π.χ. Γερμανία, Γαλλία κ.λπ., ένα διεθνές κουαρτέτο να την αξιολογεί σαν να ήταν δημόσιος υπάλληλος; Καλές οι επενδύσεις. Αλλά επενδύσεις έχουμε και στο Πακιστάν, στο Μπαγκλαντές, στη Μαλαισία κ.α.
Πλούτισαν αυτές οι χώρες; Μήπως όταν λένε επενδύσεις εννοούν στρατόπεδα εργασίας; Δώδεκα ώρες εργασίας την ημέρα, τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες τον χρόνο και αμοιβή λιγότερο από πενήντα λεπτά την ώρα. Αυτή είναι η προοπτική μας;
Αν ένα λιμάνι, ένα αεροδρόμιο, μία ΔΕΚΟ είναι κερδοφόρα για τον ελληνικό λαό, τότε γιατί τα δίνουμε; Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως μόνο διεφθαρμένες κυβερνήσεις Τρίτου Κόσμου το πράττουν αυτό, με αντικειμενικό σκοπό τη μίζα.
Ωραία δουλειά, πουλάς κάτι που δεν είναι δικό σου και τα κονομάς γερά.
Μήπως αυτό σήμερα είναι το ανώτατο στάδιο της πολιτικής; Και μήπως αυτά εκφράζει η καλή μας αριστερή κυβέρνηση, με το επαγγελματικό χαμόγελο του Τσίπρα;

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Οκνηρία ή λευτεριά από εδώ και πέρα, ή αλλιώς Εντεύθεν...

της Αγάπης Σπιθούρη

Από τον τίτλο κιόλας ένιωσα ότι μου απευθύνθηκε προσωπικά. Εντεύθεν λοιπόν , το επίρρημα που δηλώνει τόπο και χρόνο την ίδια στιγμή. Από εδώ και πέρα...... που του αποδίδεται όμως και η σημασία του ως αιτιολογικός σύνδεσμος και μεταφράζεται(εξ όσων συνάγονται από τα λεχθέντα). Όπως και να το δει κανείς , επιτελεί το σκοπό του και εξηγούμαι:
Από τις πρώτες σελίδες , συμμερίζεσαι την αγωνία του συγγραφέα για το από εδώ και πέρα. Ο ίδιος αισθάνεται κολλημένος σε μια γωνιά της γης που αντί να πηγαίνει μπροστά, να εξελίσσεται έχει βυθιστεί, έχει καταβαραθρωθεί και ζει χωρίς να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά, μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση. Λες κι όλοι μας έχουμε ασκηθεί στην απάθεια. Τι στα αλήθεια μας έχει φταίξει;
Σε όλο το βιβλίο τον διατρέχει μια αγωνία γιατί φαίνεται να έχει αντιληφθεί εγκαίρως την παραδοξότητα της ιστορίας.
Αναρωτιέται αν το μέλλον είναι ανοιχτό, ή αν η μελέτη της ιστορίας μπορεί να μας καταδείξει πως μπορεί να είναι το δικό μας αύριο, αυτό δηλαδή που πιστεύουν με πάθος οι ιστορικιστές. Με παιδικό σχεδόν πείσμα , ψάχνει να βρει απαντήσεις για το εδώ και το τώρα. Έτσι ξεκινά ένα ταξίδι στο γενέθλιο τόπο του , τη Χίο. Δεν πριμοδοτεί την πλοκή του με ένδοξες ιστορίες από το ηρωικό μας παρελθόν,αντίθετα επιλέγει να καταπιαστεί με ένα σκοτεινό κομμάτι του. Διακαής πόθος να μάθει τα πάντα για τη ζωή και τη δράση ενός μαυραγορίτη που ρήμαξε τον τόπο. Τι απέγινε; Αποδόθηκε δικαιοσύνη; Πως τον αντιμετώπισε η τοπική κοινωνία μετά την απελευθέρωση; Σκυμμένος πάνω στα αρχεία της δημόσιας βιβλιοθήκης του νησιού, μελετά τις πηγές του, γνωρίζοντας ότι δεν έχουν την ίδια δύναμη με τη ζωντανή αφήγηση από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές των γεγονότων. Έτσι εμπλέκει πρόσωπα του οικογενειακού του περίγυρου που τον «πλουτίζουν» με άγνωστες λεπτομέρειες για την κατοχική Χίο. Μαθαίνει από πρώτο χέρι για το βομβαρδισμό του σουηδικού πλοίου του Ερυθρού Σταυρού στο λιμάνι της Χίου, την ανιδιοτέλεια και την αλληλεγγύη που άνθισε στη φτωχή βόρεια Χίο τη περίοδο της πείνας σε αντίθεση με την εύρωστη οικονομικά νότια Χίο, για την προσφυγιά, τα σύρματα που υψώθηκαν και τις μαζικές εκτελέσεις αντιστασιακών, τον εμφύλιο...
Πετυχαίνει εύστοχα να κάνει τον παραλληλισμό μ’αυτό που ζούμε τώρα και διαπιστώνει πως ναι ο καπιταλισμός σήμερα παράγει αθλιότητα που γίνεται μεγαλύτερη όταν δεν υπάρχει το αντίβαρο μιας ανθρωπιστικής κοινωνικοπολιτικής παρέμβασης. Τότε ο εχθρός ήταν ορατός σήμερα είναι αόρατος αλλά πανίσχυρος. Κι εμείς Ταξιδιώτες που έχουμε απολέσει τη συλλογική μας μνήμη , φτάνουμε σιγά-σιγά να μην πιστεύουμε στον εαυτό μας (όπως λέει ο Ελύτης) προς χάριν εκείνων που δεν πιστεύουν ή που δεν θέλουν να πιστέψουν στο δικό τους εαυτό.
Όμως επειδή ο ίδιος δεν ανήκει στους ιστορικιστές κι επιμένει σε ένα ανοιχτό μέλλον, ένα μέλλον που θα δημιουργήσουμε εμείς οι ίδιοι δεν ψάχνει ''Το ιστορικό γεγονός” που θα εξηγήσει τα επερχόμενα, αντίθετα φαίνεται να έχει συλλάβει κάτι πιο βαθύ και ουσιαστικό, αυτό που με θέρμη υποστήριζε και ο πατέρας της ιστορίας ο Θουκυδίδης πως δηλαδή πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα στην οκνηρία και τη λευτεριά.
Αυτό είναι το δίλημμα που θέτει η ιστορία: Ο Γιώργος Χατζελένης δίνει την δική του εκδοχή ανάγνωσης της ιστορίας και μας καλεί να δούμε πίσω από τα προφανή.

Θάνατος στο Σαράγεβο

Τελευταία μου επίσκεψη στο κινηματογράφο Πτι-Παλαί ήταν την περασμένη άνοιξη για να παρακολουθήσω μία κροατική ταινία που αναφερόταν στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, τον Καυτό Ήλιο. Λίγους μήνες αργότερα επισκέφθηκα ξανά τον συμπαθητικό κινηματογράφο του Παγκρατίου για να απολαύσω αυτή τη φορά μία βοσνιακή ταινία σχετικά με τον πόλεμο. Αναφέρομαι στον "Θάνατο στο Σαράγεβο" του γνωστού σκηνοθέτη Ντάνι Τάνοβιτς, ο οποίος μας είχε εντυπωσιάσει με το αντιπολεμικό "No Man's Land" (2001). 

Η ιστορία εξελίσσεται μέσα στο ξενοδοχείο Europa όπου γίνονται προετοιμασίες για μία εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα εκατό χρόνια από τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάδου. Κι ενώ το προσωπικό τρέχει για την οργάνωση της εκδήλωσης, παράλληλα σχεδιάζει απεργία επειδή είναι δύο μήνες απλήρωτο. Την ίδια στιγμή, στην ταράτσα του ξενοδοχείο, μία δημοσιογράφος παίρνει συνεντεύξεις από διάφορους ιστορικούς σχετικά με την δολοφονία του αυστριακού αρχιδούκα κι αναλύει μαζί τους το μετέπειτα ρου της Ιστορίας. Παράλληλα ένας Γάλλος ηθοποιός προβάλλει έναν υπέροχο αντιπολεμικό μονόλογο στη σουίτα του ξενοδοχείου.

Η ταινία είναι πλούσια σε ιστορικό υλικό για όσους ενδιαφέρονται να διεισδύσουν στη σκοτεινή δεκαετία της Γιουγκοσλαβίας. Με έναν ειλικρινή κι αντικειμενικό τρόπο αναπτύσσονται (δυστυχώς πολύ πιο γρήγορα και λιτά απ' όσο θα έπρεπε) οι θεωρίες σχετικά με τον πόλεμο, τα αίτια, την ακροδεξιά άνοδο σε όλα τα στρατόπεδα και τις συνέπειες όπως τους βομβαρδισμούς στο Σαράγεβο και στο Ντουμπρόβνικ και την σφαγή στην Σρεμπρένιτσα. 

Ως θεατής και λάτρης της Ιστορίας, διαπίστωνα μέσα από τους διαλόγους πως κανείς δε θα καταφέρει ποτέ να βρει το δίκιο του για το κακό που συνέβη, όσα επιχειρήματα κι αν χρησιμοποιήσει. Το μόνο σίγουρο είναι πως όλοι τότε έπεσαν θύματα ξένων παραγόντων, οι οποίοι κατάφεραν και ρίζωσαν ένα αιώνιο μίσος στα Δυτικά Βαλκάνια. Επίσης ενδιαφέρουσα ήταν και η προσέγγιση της μοίρας των μνημείων που στήθηκαν στο σημείο που δολοφονήθηκε ο αρχιδούκας της Αυστρίας και το πως οι μετέπειτα καταστάσεις αξιοποίησαν το γεγονός αυτό (Βασίλειο της Σερβίας, Γερμανική Κατοχή, Γιουγκοσλαβία και Βοσνία). 

Από εκεί και πέρα η ταινία πέφτει σε συνηθισμένα κλισέ. Οι διάλογοι των προσώπων που τρέχουν αγχωμένα να στήσουν την εκδήλωση είναι ξύλινοι κι αδιάφοροι. Κάποια έξυπνα σχόλια που ακούγονται κατά τη διάρκεια της ταινίας κόβονται απότομα και δεν αναπτύσσονται όσο θα πρεπε. Επίσης ο σκηνοθέτης προτίμησε να δείξει μόνο την μοντέρνα πλευρά της πόλης, κρύβοντας την πραγματική ομορφιά του Σαράγεβο πίσω από τους γυάλινους ουρανοξύστες. Μήπως ήθελε να δείξει την ευρωπαϊκή όψη της πόλης; Αν ναι τότε λάθος του.

Εν μέρει ο σκηνοθέτης Ντάνι Τάνοβιτς είχε ένα πολύ ισχυρό χαρτί αλλά το έκαψε από βιασύνη ή από αγγαρεία κι αδιαφορία. 

Αυτό που μου έμεινε από την όλη ιστορία είναι κάποια λόγια από τον μονόλογο του Γάλλου ηθοποιού, ο οποίος ανέφερε πως ο 19ος αιώνας ξεκίνησε και τελείωσε στο Σαράγεβο. Το Ευρωπαϊκό Όνειρο της ανθρωπιάς και της ηπείρου των λαών ισοπεδώθηκε κάτω από τους ανελέητους βομβαρδισμούς της πόλης. Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα κάτω από τα αδιάφορα βλέμματα των Ολλανδών κυανοκράνων, απέδειξε πως η Δύση ποτέ δεν έβαλε μυαλό μετά την θηριωδία του Ολοκαυτώματος. Το Σαράγεβο είναι εκεί για να θυμίζει την εγκληματική φύση του ανθρώπου.

Η ταινία έχει πολύ καλές προθέσεις και σίγουρα προκαλεί προβληματισμούς σε ανθρώπους που έχουν ιστορικές αναζητήσεις. Όμως το τελικό της αποτέλεσμα στερείται από φρεσκάδα, ζωντάνια κι όραμα. Ο σκηνοθέτης επιλέγει την πιο εύκολη λύση σε κάθε τι κι αυτό δυστυχώς την καθιστά κινηματογραφικά ως μια μέτρια ταινία...

Βαθμολογία 5/10

Φτάνει πια!

Ως μόνιμος κάτοικος της Αθήνας και συχνός επισκέπτης στο νησί, παρακολουθώ άλλες φορές από απόσταση κι άλλες από κοντά το προσφυγικό θέμα. Σε συζητήσεις μου με πολλούς ανθρώπους πάνω σ’ αυτό, από κάποιους έχω δει ανθρωπιά κι από αρκετούς φόβο (χωρίς να συμπεριλαμβάνω αυτούς που είχαν ακροδεξιά ρητορική κι εξέλαβαν την απαξίωσή μου). 

Αυτό που παρατηρώ σ’ αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση είναι πως ο κόσμος που έχει σταθεί δίπλα στους πρόσφυγες είναι καθ’ όλη τη διάρκεια ο ίδιος. Πρόσωπα γνώριμα με ευαισθησία, ανθρωπιά, ευσυνειδησία και κυρίως με μία σιωπηλή επίγνωσης του προβλήματος. 

Από την άλλη έχουμε τη στάση της υπόλοιπης κοινωνίας, η οποία συνεχώς αλλάζει. Στην αρχή επικράτησε ένα μουδιασμένο ξάφνιασμα το οποίο εκδηλώθηκε αμέσως σε ενδιαφέρον. Μία μεγάλη μερίδα του κόσμου συνεισέφερε με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης (αν και υπήρξαν πρόσωπα που αισχροκερδούσαν εις βάρος των προσφύγων). Η βοήθεια του κόσμου συνεχιζόταν όσο κυριαρχούσε η σκέψη πως η προσφυγική κρίση θα κρατήσει λίγο. Υπήρχε και τότε ο φόβος αλλά δεν εκδηλωνόταν… 

Ακολούθησε όμως μία περίεργη συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία, την ώρα που αρκετά ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να κλείνουν τα σύνορά τους υψώνοντας φράκτες. Τότε συνειδητοποιήσαμε την ευρωπαϊκή επικύρωση της μόνιμης συνύπαρξής μας με τους πρόσφυγες. Ήταν η στιγμή που ο φόβος εντάθηκε σπάζοντας το καταραμένο αυγό του φιδιού. 

Ο φασισμός άρχισε τα πρώτα του βήματα με συγκεντρώσεις μίσους και πορείες στο λιμάνι. Η σιωπηρή ανοχή της χιώτικης κοινωνίας του έδινε περισσότερο θάρρος και θράσος ενώ η απάθεια των δημοτικών αρχών και της αστυνομίας, βοήθησαν στην ανεξέλεγκτη επέλασή του. 

Μέχρι που φτάσαμε στα γεγονότα της περασμένης βδομάδας. Το μίσος του φασισμού που εκδηλώθηκε στον καταυλισμό της Σούδας ήταν τόσο μεγάλο που έφτασε σε σημείο να τρομάξει και την τοπική κοινωνία. Παράλληλα η εγκληματική του πράξη προκάλεσε διεθνή κατακραυγή. 

Τα γεγονότα της Σούδας ήταν ένα γερό χαστούκι στην χιώτικη κοινωνία το οποίο άργησε να συμβεί. Όμως τίποτα δεν έχει τελειώσει. Μπορεί ο φασισμός να δείχνει ισχυρός αλλά η δύναμή του θα εξασθενήσει γρήγορα, αρκεί οι κάτοικοι να φωνάξουν ένα «Φτάνει πια!». 

Κι αυτό οφείλουμε να κάνουμε στη σημερινή συγκέντρωση ενάντια στο μίσος και στο φόβο. Ενάντια στον φασισμό.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Αποτελειώνοντας τον Κοραή στη Χίο

του Σιδερή Τσούρου

Είναι δεδομένο ότι το προσφυγικό έχει ξεπεράσει τις αντοχές της Χίου, ότι η παραβατικότητα έχει αυξηθεί, ότι η κοινωνία έχει αφεθεί στην τύχη της, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την αυτοδιοίκηση. Τα πάντα άλλωστε σχεδιάζονται και υλοποιούνται ερήμην της κοινωνίας, χωρίς καμία δημοκρατική νομιμοποίηση.
Δυστυχώς στον τόπο μας, εδώ και τουλάχιστον 7 μήνες, αναπτύσσεται βάση καλά οργανωμένου σχεδίου ένα μοντέλο ανάπτυξης και μαζικοποίησης φασιστικού κινήματος. Στο σχέδιο αυτό έχουν μοιραστεί ρόλοι και αρμοδιότητες ανάμεσα σε πολιτικούς, εκκλησιαστικούς παράγοντες, δημοσιογράφους. Και το σχέδιο πάει πολύ καλά!
Διαβάζω σχόλια στο Facebook και στις ειδήσεις, μιλάω με φίλους και συγγενείς και πολλοί μου λένε: «Εμείς δεν ταυτιζόμαστε με τους φασίστες, απλά δεν αντέχουμε άλλο την κατάσταση με τους πρόσφυγες και ζητάμε να γίνει κάτι». Το ίδιο πάνω κάτω σχόλιο επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, άλλοτε με ειλικρίνεια και άλλες φορές εντελώς υποκριτικά. Γιατί, να δεχθώ ότι ένα κομμάτι του κόσμου δεν είναι ενημερωμένο. Θα έπρεπε, αλλά δεν είναι. Όμως μια μεγάλη μερίδα αυτού του κόσμου γνωρίζει. Γνωρίζει λόγου χάρη το ποιόν αυτών των ανθρώπων που συμμετέχουν συστηματικά σε οποιαδήποτε κατάσταση που δυνητικά θα μπορούσε να δημιουργήσει φασαρία και πολιτική ανωμαλία. Γνωρίζει ότι οι ίδιοι άνθρωποι κατηγορούνται για δολοφονίες. Γνωρίζει ότι την προηγούμενη εβδομάδα αυτά τα άτομα επιχείρησαν να δολοφονήσουν πρόσφυγες (δηλαδή ανθρώπινα όντα, σαν εμένα και σένα) πετώντας πέτρες και ογκόλιθους από τα σπίτια πάνω από τη Σούδα. Και όμως, αυτή η μερίδα του κόσμου επιλέγει να κάνει τα στραβά μάτια.
Ειλικρινά, δυσκολεύομαι να κατανοήσω –παρόλο που η εμπειρία και η παγκόσμια ιστορία διδάσκει ότι δεν θα έπρεπε- πως γίνεται να στοχοποιείς ανθρώπινα όντα, πως γίνεται να μην αντιδράς όταν δίπλα σου ξεδιπλώνονται δολοφονικά σχέδια.
Την ίδια στιγμή το νησί έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο θέατρο του παραλόγου. Ο κυβερνητικός βουλευτής προσπαθεί να εξαφανιστεί από προσώπου γης, Δήμαρχος και Αντιπεριφερειάρχης λένε πράγματα που κι οι ίδιοι γνωρίζουν ότι είναι εντελώς ανεδαφικά και δημοσιογράφοι – επιτομή της φράσης «μίσθαρνα όργανα», βλέπουν πυροτεχνήματα, την ώρα που βρέχει δολοφονικές κοτρόνες. Ο Δεσπότης έχει αναλάβει την εξωτερική πολιτική και τα ΠΣΕΑ, ενώ οι φασίστες κόβουν βόλτες ανενόχλητοι ανάμεσα στις διμοιρίες των ΜΑΤ. Οι εισαγγελικές αρχές απούσες.
Όσο για τη χιώτικη κοινωνία; Πικρή η αλήθεια: Στην πλειοψηφία της είτε συνηγορεί, είτε αδιαφορεί.
Και κάπου εδώ καταρρέει με πάταγο ο αστικός μύθος που θέλει το Χιώτη και τη Χιώτισσα κοσμοπολίτες, φιλόξενους, ανθρώπους του πολιτισμού και του πνεύματος, ανεκτικούς. Αν μη τι άλλο το 2016 θα μείνει στην ιστορία του νησιού γιατί για πρώτη φορά οι Χιώτες έβαλαν στην μπάντα τον καθωσπρεπισμό και την comme il faut νοοτροπία τους και έδειξαν με ωμό τρόπο το ρατσιστικό τους πρόσωπο.
Οι ειδήσεις κάνουν πλέον το γύρο του κόσμου. Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία ταυτίζουν τη Χίο με το φασισμό, τη βία εναντίον κυνηγημένων από τον πόλεμο και τη φτώχεια ανθρώπων.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να διαδηλώνουμε έξω και από τα δικαστήρια! Θεωρούμε λογικό ο Δικαστής να αποφασίσει με βάση τις κραυγές μας και όχι με τα αποδεικτικά μέσα που του προσκομίζονται. Δηλαδή, αμφισβητούμε πλέον και τα βασικά της Γαλλικής Επανάστασης! Τι κι αν τα είπαν ο Βολταίρος, ο Μοντεσκιέ, ο Ντιντερό τριακόσια χρόνια πριν και βάλε. Τι κι αν τα είπε και ο Αδαμάντιος Κοραής που τον έχουμε κάνει άγαλμα. Τα γράφουν άλλωστε και τα βιβλία που φιλοξενεί η Βιβλιοθήκη με το όνομά του.
Η Χίος γυρνάει σελίδα. Μόνο που αυτή η σελίδα είναι μαύρη. Και οι πρωταγωνιστές της καταγράφονται από την Ιστορία.

Πηγή: aplotaria.gr

Εντεύθεν ο ού (πλέον) τόπος

Της Κωνσταντίνας Γεωργαντά

Τον Απρίλιο του 2016 ο συγγραφέας Περικλής Κοροβέσης έγραφε τα παρακάτω λόγια:
Τι γίνεται άραγε με μας; Ευτυχώς υπάρχουν πολλοί που στηρίζονται σε κάποια ασήμαντα πράγματα. Κάποια γωνιά στην επαρχία με μοσχομυριστά αγριολούλουδα. Μια βουνοκορφή που την κατοικούν θεοί. Δέντρα και χωράφια που καρποφορούν.Και φυσικά η απέραντη θάλασσα. Δηλαδή η ζωή. Ξέρουμε πως όλοι είμαστε κοινωνικά άρρωστοι. Αν αυτή η αρρώστια μεταφερθεί στην ψυχή μας και το σώμα μας, τότε πεθάναμε και αν ακόμα αναπνέουμε. Να πάμε με αυτούς που αντιστέκονται και δημιουργούν. Αυτό είναι το αντίδοτο. Η αντίσταση είναι Υγεία. Η δημιουργία, υπέρβαση του μικρού εαυτού μας.[1]
Στον απόηχο αυτών των γραμμών, το Εντεύθεν του Γιώργου Χατζελένη (Γαβριηλίδης, 2016) είναι, για μένα, μια προτροπή. Παραφράζοντας τα λόγια του ποιητή και δοκιμιογράφου Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου που θωρούσε τον ενεστώτα κάθε ποιήματος έναν ενεστώτα ιστορικό και τον τόπο του ού (πλέον) τόπο, η παρουσία του βιβλίου αυτού, όπως και ενός ποιήματος, «δηλώνει ήδη την απουσία, την έλλειψη από την οποία γεννιέται».[2]
Το ‘εντεύθεν’ του τίτλου είναι ο ου (πλέον) τόπος του συγγραφέα·είναι και ο συγγραφέας μαζί, αυτός που, ως πρωταγωνιστής της ίδιας του της αφήγησης, μας εκμυστηρεύεται πως πάντα του άρεσε να φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν, «με το ‘εκεί’ να ορίζεται άλλες φορές ως τοπικό επίρρημα κι άλλες ως χρονικό» (σελ. 117). Η δυναμική της κίνησης αυτής σε κάποιον άλλο τόπο είναι η προτροπή που κάνει τελικά την αφήγηση να πιάνει το αρχικό της νήμα από το τέλος, σαν το ίδιο το κουβάρι της Ιστορίας, με τον πρωταγωνιστή να κατανοεί τελικά πως το ταξίδι του στην Ιστορία για την ανεύρεση της α-λήθειας ως αντίβαρου της λήθης γέννησε πολλές ιστορίες μιας ζωντανής μνήμης που ζητά να καταγραφεί.
Έτσι η αφήγηση αναγεννάται στην τελευταία της σελίδα:

Αυτές τις μέρες στο νησί γέμισα από αφηγήσεις, εικόνες κι εμπειρίες. Αυτές οι μέρες στάθηκαν η αφορμή να ανακαλύψω το ρόλο μου σ’ αυτήν την κοινωνία. Και τον βρήκα. Έβγαλα από το σάκο το σημειωματάριό μου. Το άνοιξα διάπλατα στο σημείο όπου ξεκινούσαν οι άδειες σελίδες. Αφαίρεσα το καπάκι από το στυλό. Η μεταλλική μύτη ήταν έτοιμη να αφήσει το ίχνος της στη λευκή σελίδα. Εξάλλου, από τις μικρές ιστορίες χτίζεται η Ιστορία. Άρχισα να γράφω… (Εντεύθεν, σελ. 239)

Η προτροπή λοιπόν της αφήγησης είναι η προτροπή στην αφήγηση. Στην τέχνη αυτή που είναι μια πράξη επαναστατική, αφού αφήνει το ίχνος του ρόλου μας μέσα στην κοινωνία που θα θέλαμε να ζούμε, μια δράση μέσα από την οποία ανακαλύπτουμε τους γύρω μας και τον εαυτό μας. Μαθαίνουμε να ανακαλύπτουμε ξανά τη γλώσσα στη νεανική της μορφή, να μιλάμε με εικόνες, «με παραμύθια και παραβολές» κατά τον Σεφέρη, και να ερμηνεύουμε έτσι ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Καταγράφοντας αυτά τα λόγια και αυτές τις εικόνες, γινόμαστε κοινωνοί της συλλογικής μνήμης που χτίζεται από το ζωντανό μωσαϊκό γύρω μας και έτσι γινόμαστε εμείς οι ίδιοι αυτό το οποίο τα λόγια και οι εικόνες προσπαθούν να εκφράσουν. Τη στιγμή αυτή, υπάρχουμε ξανά μέσα από τη σύνθεση κάποιου νοήματος εντός του λόγου έχοντας επιπλέον τη δύναμη να κάνουμε το λόγο απρόβλεπτο και έτσι, όπως σημειώνει ο GastonBachelard, να μαθητεύσουμε στην ελευθερία.

 Μνήμη, αυτή η λέξη, η γένους θηλυκού ύπαρξη, με είχε σκλαβώσει τα τελευταία χρόνια. […] Αναζητούσα το πρόβλημα της λήθης στα πρόσωπα των συνανθρώπων μου. Στα βλέμματά της ήταν εμφανή τα αίτια. Η απώλεια της συλλογικής μνήμης οφείλεται στην κρίση της ατομικής μνήμης. […] Ανήκουμε σε μια γενιά που έχει μάθει να περνάει τον περισσότερο χρόνο της μέρας μπροστά σε μια οθόνη, μια γενιά αποκομμένη από τις ρίζες και τις παραδόσεις. Γκρεμίζουμε τις γέφυρες με το παρελθόν όταν παύουμε να συγκινούμαστε με τραγούδια που ακούγαμε από τα χείλη των γιαγιάδων μας. Αυτό μας οδηγεί αναπόφευκτα στην απώλεια της ατομικής και συλλογικής μας μνήμης.(Εντεύθεν, σελ. 95)

Η αφήγηση του Εντεύθεν γίνεται κάτω από τους χτύπους ενός ρολογιού, ενός από τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα της αφήγησης. Ενός ρολογιού που «προσθέτει όλο και περισσότερο χρόνο στο παρελθόν» (σελ. 96), που σβήνει με το πέρασμά του «τη νεανική διάθεση για αλλαγή που όλοι ποθούμε» (σελ. 115), που συνδέεται με τόπους μνήμης, όπως όταν η γιαγιά του κεντρικού αφηγητή θυμάται πώς ο προπάππος της έπαιρνε τη μητέρα της στην πλατεία με το ρολόι στο Μπουρνόβα για να ψωνίσουνε και να δούνε καμήλες (σελ. 124). Το ρολόι, ένα μέσο χειροπιαστό, καμωμένο από ανθρώπινα χέρια, που όμως προσθέτει, σβήνει και κυλά μαζί με τις μνήμες μας ως μια αδυσώπητη υπενθύμιση πως είμαστε εγκλωβισμένοι σε ένα «διευρυμένο παρόν» (σελ. 159).

Ο αστικός τρόπος ζωής είχε αλλάξει το ρου του προγράμματός μας, μετατρέποντας το μεσημεριανό φαγητό σε απογευματινό. Τουλάχιστον έπεφτε πάνω σε ειδήσεις. Κάθε μπουκιά συνοδευόταν και με έναν βομβαρδισμό, με έναν αποκεφαλισμό, με έναν φόνο, με νέα μέτρα λιτότητας κι άλλα δεινά που συνέβαιναν στη χώρα και στη φλεγόμενη γειτονιά μας. Αυτό μ’ έκανε να νιώθω τυχερός που έχω ακόμη ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μου κι ένα πιάτο γεμάτο φαγητό. Ένα συναίσθημα αρκετά αρεστό για το σύστημα που υπηρετώ και συναναστρέφομαι καθημερινά. Παράλληλα, μαζί με το στομάχι, ικανοποιούνταν και τα μάτια από πλούσια θεάματα. Αδιάφοροι βλέπαμε το κακό που έρχεται. Είχαμε συνηθίσει στην τρομοκρατία των τηλεοπτικών καναλιών. Είχαμε εξοικειωθεί με τα ποτάμια αίματος, τους θανάτους, τις νέες χαράξεις συνόρων. Είχαμε παραμορφωθεί. (Εντεύθεν, σελ. 71)

Ανάμεσα στους χτύπους του ρολογιού, που μετρά την αφήγηση σαν ιδιότυπος μετρονόμος, η αφήγηση του Εντεύθεν σταματά, για στιγμές μονάχα, το χρόνο για να μας παρουσιάσει φιγούρες που μιλούν για ένα σωρό πράγματα, πράγματα ευφάνταστα, όπως «η ηλικία της φαντασίας» και η άυλη μορφή της, πράγματα καθημερινά, όπως η ύπουλη ανάγκη για μοναξιά και μοναχικότητα, αλλά και για να μας συστήσει φιγούρες περαστικές, που τονίζουν όμως το φόντο των καρέ εικόνων που παρελαύνουν, όπως τις δυο «γερασμένες μορφές» που ισορροπούν αρμονικά μέσα στο κομφούζιο μιας διασταύρωσης, τον «φρόνιμο ρεαλιστή» που από οραματιστής μερά τώρα τα χρόνοα για να βγει στη σύνταξη ή εκείνον που ενσαρκώνει την πιο αγνή μορφή αναρχισμού, τον πρωταγωνιστή μας, που φωνάζει: «Aγωνίσου και χάσε».
Μα μέσα σε όλες τις φιγούρες της μνήμης, μία έχει τη δύναμη να σταματά το χρόνο. Όταν εκείνη μιλά, η αφήγηση ξεφεύγει από το χρόνο του ρολογιού και ακολουθεί τα αργά βήματα της μνημοσύνης:

Μέσα στα λόγια της γιαγιά μου εντόπιζα έναν σιωπηλό φόβο. Το φόβο της λήθης. Την ανακούφιζε η ιδέα πως δεν είχα ξεχάσει την προγιαγιά μου. Τη μάνα της. Δε φοβόταν το θάνατο όσο φοβόταν ότι ίσως ξεχαστεί με το πέρασμα του χρόνου. […] 
«Τι θυμάσαι από τη ζωή της γιαγιάς στη Σμύρνη; Τι σου έχει πει για την καταστροφή και για τον ερχομό της στη Χίο;» 
«Πάνε χρόνια…» 
Έσκυψε πάνω από το τραπέζι. Τα μάτια της κοιτούσαν μέσα στις δυο ανοιχτές της παλάμες. Προσπαθούσε να επαναφέρει το παρελθόν μέσα από τη ζεστασιά των χεριών της. Αναζητούσε την πορεία της στο χρόνο και τις οικογενειακές της ρίζες πάνω στις γραμμές που διέσχιζαν το φθαρμένο της δέρμα. Το βλέμμα της χάθηκε στα βάθη του χρόνου. (Εντεύθεν, σελ. 123)

Η ζεστασιά των χεριών της γιαγιάς που μνημονεύει τους νεκρούς της σαν να ζουν ακόμη κοντά της συντροφεύεται αλλού με την κορμοστασιά της, τον τρόπο που κάθεται, τις αργές κινήσεις της, το ευλαβικό σκύψιμο του κεφαλιού της προς το σημείο όπου έχει στραμμένη την προσοχή της. Η γιαγιά σιγοτραγουδά και το τραγούδι που βγαίνει από τα χείλη της μας οδηγεί στην αλήθεια.
Αυτό το γλυκό τραγούδι, ενσαρκωμένο μέσα σε γυναικεία ανθρώπινη μορφή, διασώζεται μέσα στο βιβλίο του Γιώργου Χατζελένη που, σαν άλλη σειρήνα, μας ωθεί να το αδράξουμε κι εμείς, μελάνι και χαρτί, μελάνι και χαρτί.

Σημειώσεις

[1] Περικλής Κοροβέσης, «Η αγία ζώνη του ευρώ», Εφημερίδα των Συντακτών, 29.04.2016. 
[2]Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, «Γράμμα σ’ έναν πεθαμένο ποιητή», Μίμηση Ήχων: Σημειώσεις για την Ποίηση, Αθήνα: ύψιλον, 2014, σελ. 60.

Πηγή: Αγώνας της Κρήτης

Όλοι μες στην ίδια Σούδα είμαστε

του Γιάννη Μακριδάκη

Η λέξη «Σούδα» σημαίνει χαντάκι αποχετευτικό, τάφρος, που εντός της οι περίοικοι ρίχνουν όλα τα απορρίμματα και τα λύματά τους. Δεν είναι διόλου τυχαίο λοιπόν που ο δήμος της Χίου επέλεξε και πρότεινε στην Ύπατη Αρμοστεία να κατασκευάσουν εκεί τον καταυλισμό για την προσωρινή τότε, προ συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας, μόνιμη τώρα μετά συμφωνίας, διαμονή των προσφύγων και μεταναστών.
Η Σούδα λοιπόν είναι η τάφρος του Φρουρίου της Χίου, της εντός των τειχών συνοικίας δηλαδή, που κατοικούνταν πάντοτε από φτωχούς Τούρκους κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής του νησιού και κατόπιν, μετά τους διωγμούς και την Μικρασιατική καταστροφή, από πρόσφυγες και πόρνες και ήταν η κακόφημη γειτονιά της πόλης μέχρι πρόσφατα. Ίσως για πολλούς από τους αστούς κατοίκους να είναι κακόφημη και σήμερα, παρά τις αναπλάσεις και την λειτουργία καταστημάτων εστίασης πλέον στην κεντρική της πλατεία. Στο μυθιστόρημα «Ήλιος με δόντια» (εκδόσεις Εστία 2010) παρουσιάζεται γλαφυρά η κοινωνία και η γεωγραφία της πόλης της Χίου και της συνοικίας του Φρουρίου κατά τον μεσοπόλεμο.
Η Σούδα ήταν ο χώρος όπου οι κάτοικοι του Φρουρίου έριχναν τα απόβλητά τους και σε διάφορα ξέφωτα σημεία της, οι Μικρασιάτες πρόσφυγες καλλιεργούσαν λαχανόκηπους, έβοσκαν δε και τα οικόσιτα ζωντανά τους επί των τειχών του Κάστρου και στους τράφους της τάφρου. Στο σημείο δε, όπου σήμερα απλώνεται το βορινό άκρο του προσφυγικού καταυλισμού, είχε σχεδιαστεί ένα πολύ πρωτοποριακό έργο για την εποχή του, το οποίο όμως δεν κατασκευάστηκε ποτέ. Ήταν 1917-18, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ως Γενικός Διοικητής του νησιού, πιεζόμενος από την κοινωνική κατακραυγή, που ζητούσε την απομάκρυνση των πορνείων από την γειτονιά του Φρουρίου αλλά και από τις άλλες συνοικίες της πόλης, ανέθεσε σε μηχανικούς την εκπόνηση μελέτης για την ανέγερση Δημοτικών Οίκων Ανοχής και την μεταφορά και στέγαση εκεί όλων των κοινών γυναικών. Στο περιοδικό Πελινναίο (τ. 34) παρουσιάζεται ολόκληρη η μελέτη ανέγερσης των δημοτικών οίκων ανοχής, την οποία συνεργάτης μου, ο λεγόμενος «σκουπιδολόγος» είχε περισυλλέξει από την χωματερή, όταν ο δήμος της Χίου «καθάρισε» κάποτε το αρχείο του και πέταξε πολύ σημαντικά ιστορικά τεκμήρια της πόλης.
Σήμερα λοιπόν στην ιστορική Σούδα του Φρουρίου της Χίου λειτουργεί ο καταυλισμός που φιλοξενεί τα σύγχρονα ανθρώπινα απορρίμματα του καπιταλισμού. Τους πρόσφυγες πολέμων, που διεξάγουν οι ισχυροί του καπιταλισμού για να αποκτήσουν πρόσβαση στους φυσικούς πόρων των πατρίδων των ανίσχυρων ανθρώπων, ώστε να τους λυμαίνονται και να «αναπτύσσονται» οι ίδιοι και οι κοινωνίες τους. Αλλά και τους οικονομικούς μετανάστες των ήδη απομυζημένων πατρίδων στον βωμό της δυτικής «ανάπτυξης», που δίνει ζωή στον καταναλωτικό καπιταλισμό και τον γιγαντώνει, μαζί με όλες τις αντιφάσεις του, μέχρι να τον φτάσει νομοτελειακά στο πλήρες αδιέξοδό του και να γενικευτεί τότε ο πόλεμος.
Η Σούδα της Χίου αποτελεί σήμερα έναν παγκόσμιο συμβολισμό. Είναι το χαντάκι των ανθρώπινων απορριμμάτων του καπιταλισμού, όπου στοιβάζονται όσοι δεν χωράνε στους ασφαλείς και ανεπτυγμένους κόλπους του και όσοι, έχει αποφασίσει η παγκόσμια οικονομική ελίτ, να τους θυσιάσει στον βωμό του χυδαίου πλουτισμού της. Τους πετάει μέσα σε σούδες, τους ρίχνει και μερικά ξεροκόμματα μέσω της Ύπατης Αρμοστείας και των ΜΚΟ, που είναι το άλλο προσωπείο του καταναλωτικού καπιταλισμού, εξίσου εξυπηρετικό για την κυκλοφορία του χρήματος και την γιγάντωση του και αυτό. Αμολάει και τα ακροδεξιά ρατσιστικά μαντρόσκυλά του να τους εκφοβίζουν και να προβαίνουν σε δολοφονικές ενέργειες εναντίον τους, προς παραδειγματισμό και προς αποτροπή εισόδου και άλλων στην γη της δυτικής επαγγελίας, των ανεπτυγμένων, των προοδευμένων, των πολιτισμένων, των διαφωτισμένων Ευρωπαίων, οι οποίοι έχουν όμως ταυτόχρονα ευτελίσει τόσο πολύ τη ζωή τους, ώστε αρρωσταίνουν ψυχικά και σωματικά, αυτοκτονούν καθημερινά και επώδυνα, καταναλώνοντας από τα κάθε είδους Λιντλ και ζώντας ως γρανάζια του συστήματος όσο έχουν κουράγια να του παράγουν πλούτο, απορριπτόμενοι και αυτοί μετά στις σύγχρονες σούδες, καταδικασμένοι από τις λεγόμενες «μεταρρυθμίσεις» τους, να τελειώσουν την ζωή τους στην ανέχεια και στην αναξιοπρέπεια.
Όλοι μες στην ίδια Σούδα είμαστε τελικά και υπηρετούμε με τις ζωές μας την οικονομική ελίτ του καταναλωτικού καπιταλισμού. Αυτό είναι ανάγκη πάσα να το κατανοήσουμε όσο είναι καιρός, να πάψουμε να βαυκαλιζόμαστε πως εμείς είμαστε πιο τυχεροί ή πιο ικανοί ή πως εμείς θα γλυτώσουμε, να δούμε τον πραγματικό εχθρό και όχι να ονομάζουμε εχθρό τον κάθε πιο αδύναμο και να αλλάξουμε πορεία μαζικά προς τον απεγκλωβισμό και την έξοδό μας από το χαντάκι.

Πηγή: thepressproject.gr

Για κάποιους σήμερα είναι η Παγκόσμια Μέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού...

Η 20η Νοεμβρίου έχει χαρακτηριστεί ως η Παγκόσμια Μέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού. Η συγκεκριμένη ημερομηνία καθιερώθηκε μετά την υπογραφή των εκπροσώπων της παγκόσμιας κοινότητας οι οποίοι δεσμεύτηκαν να προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών, κάτι που έγινε στις 20 Νοεμβρίου του 1989. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν. Θέτει στοιχειώδεις αρχές για την ευημερία των παιδιών στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους και αποτελείται από 54 άρθρα. Κάποια από τα απαράβατα κι αξιοσέβαστα δικαιώματα είναι τα εξής: το παιδί να μπορεί να έχει ταυτότητα, να βρίσκεται κοντά στους γονείς του, να έχει ίση μεταχείριση, να έχει φαγητό, ρούχα κι ένα ασφαλές σπίτι, να πηγαίνει σχολείο, να μεγαλώνει χωρίς βία και ρατσισμό, να εκφράζει ελεύθερα τις πεποιθήσεις του, να έχει ελεύθερο χρόνο και κυρίως τον δέχεται τον σεβασμό των συνανθρώπων του. 

Είναι λογικό πως τηρούνται ευλαβικά τα παραπάνω δικαιώματα στον "πολιτισμένο" δυτικό κόσμο. Δυστυχώς όμως στην Γηραιά Ήπειρο βρίσκεται μία γωνία, τυφλωμένη από εθνικισμό και κάλπικη περηφάνια, η οποία από την μία κοκορεύεται για τα παρελθοντικά της μεγαλεία κι από την άλλη σκύβει το κεφάλι σε κάθε μορφή κυριαρχίας. 

Σ' αυτήν την γωνία της Ευρώπης, υπάρχουν μικρά παιδιά τα οποία δε ζουν σε ασφαλή σπίτια διότι οι νεοναζί πέταξαν πέτρες στους χώρους εγκατάστασής του, μ' αποτέλεσμα τα τελευταία βράδια να κοιμούνται δίπλα στη θάλασσα με τρομερή υγρασία και χαμηλή θερμοκρασία. 

Υπάρχουν μικρά παιδιά που δεν τα δέχονται σε σχολεία επειδή κάποιοι γονείς τα θεωρούν βρώμικα και φορείς ασθενειών. 

Υπάρχουν μικρά παιδιά που έχουν ζήσει την βαρβαρότητα του πολέμου και τώρα υπομένουν τον ευνουχισμένο κομπλεξισμό του κάθε νεοναζί. 

Υπάρχουν μικρά παιδιά που έχουν χάσει τους γονείς τους στα νερά του Αιγαίου και συνεχίζουν να παλεύουν μόνα για την επιβίωσή τους. 

Υπάρχουν μικρά παιδιά που φοβούνται να εκφράσουν τις πεποιθήσεις τους επειδή πιστεύουν σε κάποιον άλλον θεό. 

Υπάρχουν μικρά παιδιά που νιώθουν στο πετσί τους την βία και τον ρατσισμό από απαίδευτους μισάνθρωπους.

Υπάρχουν μικρά παιδιά που αξίζουν το σεβασμό μας κι εμείς αρνούμαστε να τους το δώσουμε.
Θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω να μη συμβαίνουν αν υπήρχε στοιχειώδης παιδεία κι ανθρωπιά στο μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας. Δυστυχώς όμως η νοοτροπία της καλοπέρασης, του βολέματος και του ατομικού κέρδους στάθηκαν χρόνιοι πυλώνες στην επιμόρφωση της νεοελληνικής οικογένειας και κοινωνίας. Σήμερα ζούμε τις συνέπειες αυτής της τακτικής.
Υπό άλλες συνθήκες σήμερα θα θυμόμασταν και θα τιμούσαμε τα δικαιώματα του παιδιού. Αντιθέτως ο φασισμός απλώνεται με ταχείς ρυθμούς στο νησί μου....

Το πογκρόμ της Χίου

Στα σχολικά μας χρόνια ακούγαμε τους καθηγητές να μας μιλούν επικριτικά για τα πογκρόμ της Παγκόσμιας Ιστορίας. Στα μέσα της δεκαετίας του '90 θεωρούσαμε αδιανόητο να γραφτούν ξανά αντίστοιχες ντροπιαστικές σελίδες. Τα πογκρόμ ενάντια στους Εβραίους, στους Σλάβους, στους κομμουνιστές, στους ομοφυλόφιλους κ.α. στέκονταν μέχρι τότε φρουροί της μετέπειτα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, φωνάζοντας από το παρελθόν ένα "Ποτέ ξανά!"
Εκείνα τα χρόνια κανείς δε πίστευε πως το νησί μας θα γινόταν ένας ακόμη τόπος που θα γραφόταν στο μέλλον μία ακόμη ντροπιαστική ιστορία. Κάποιοι εγκληματίες νεοναζί ανέβηκαν στα τείχη του κάστρου της Χίου για να καταστρέψουν ολοσχερώς την υποτυπώδη διαβίωση ξεριζωμένων ανθρώπων. Βλέποντας τις μεγάλες τρύπες στις οροφές των σκηνών και τις τεράστιες πέτρες δίπλα στα κρεβάτια των προσφύγων, διαπίστωσα πως οι εγκληματίες δεν ήθελαν να εκφοβίσουν τους ανθρώπους που στεγάζονται στον προσφυγικό καταυλισμό αλλά να σκοτώσουν.
Θέλουν νεκρό.
Και γνωρίζουμε καλά γιατί απαιτούν έναν νεκρό.
Διότι αυτός ο νεκρός θα είναι η σπίθα που θα φέρει το χάος. Και γνωρίζουμε πολύ καλά ποιοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί και οι δράστες του εγκλήματος. Οι δυο ήρθαν να μιλήσουν στο νησί μία μέρα πριν τα έκτροπα ενώ ο αρχηγός τους πανηγύριζε δυο μέρες μετά γι' αυτά. Όσον αφορά τους εγκληματίες του νησιού, τους γνωρίζουμε καλά όπως γνωρίζουμε και την θρασυδειλία τους. Επιτίθενται μπουλούκι σε πρόσφυγες, αλληλέγγυους κι αριστερούς. Χτυπάνε την νύχτα όπως έκαναν στην κοινωνική κουζίνα. Απειλούν χωρίς εξαιρέσεις και βρίζουν ασύστολα όποιον έχουν μπροστά τους, ακόμα και τον (προηγούμενο) αστυνομικό διευθυντή της Χίου.
Δεν τους σταματάει κανείς.
Η δημοτική αρχή παραμένει άπραγη απέναντι σ' αυτό το έγκλημα.
Η αστυνομία παρακολουθεί τα γεγονότα χωρίς να συλλαμβάνει κανέναν απ' αυτούς τους εγκληματίες. Αντιθέτως περνάει χειροπέδες μόνο σε αλληλέγγυους και πρόσφυγες. Αυτά ας τα λογαριάζουν οι αστυνομικοί όταν παραπονιούνται για την εμπάθεια του κόσμου στα πρόσωπά τους.
Το χειρότερο όμως είναι η ανοχή που δείχνει η χιώτικη κοινωνία μπροστά σ' αυτά τα εγκλήματα. Έχω πει πολλές φορές πως εγκληματίες είναι οι νεοναζί αλλά η σιωπή της κοινωνίας είναι συνενοχή σ' αυτό που συμβαίνει μήνες τώρα.
Η απανθρωπιά αυτών των ανθρώπων έχει γράψει τους τελευταίες μήνες αρκετές μαύρες σελίδες στην ιστορία του τόπου. Οι συγκεντρώσεις μίσους, οι τραμπουκισμοί στο λιμάνι της Χίου που είχαν εγκατασταθεί οι πρόσφυγες, οι κροτίδες που πέταξαν ανάμεσα στα προσφυγόπουλα, οι φασιστικές τους πορείες και τώρα η δολοφονική βροχή από πέτρες και μολότοφ στον προσφυγικό καταυλισμό.
Η στιγμή που θα υπάρξει ο πρώτος νεκρός είναι κοντά.
Μπορεί οι αρχές και η αστυνομία να αδιαφορούν για την κατάσταση.
Όχι όμως κι εμείς.
Όλοι εμείς που θέλουμε τόσο το καλό του τόπου μας όσο και του συνανθρώπου μας.
Όσο για τους εγκληματίες του νησιού μου, απλά θέλω να πω πόσο λυπάμαι που πρόσθεσαν τον τόπο μου στην λίστα ντροπής της Ιστορίας.    

“Ταξίδι” στην ιστορία

του Γιώργου Κώνστα

Eνα ιστορικό μυθιστόρημα, το “Εντεύθεν” του συγγραφέα Γιώργου Χατζελένη, παρουσιάστηκε στα Χανιά. Το μυθιστόρημα συνδυάζει τον μύθο με την ιστορία, μέσα από παραλληλισμούς του χθες και του σήμερα.
H παρουσίαση έγινε στον χώρο του Νεώριο Mόρο (η παρουσίαση έγινε πρωί Σαββάτο στο βιβλιοπωλείο της 1866). «Ο ήρωας έρχεται στη Χίο για να μελετήσει την ιστορία ενός μαυραγορίτη, αλλά αυτό στέκεται αφορμή για να αναζητήσει τις δικές τους ρίζες. Πάνω σε αυτό πατάω και στη γνώμη που έχω ότι οι άνθρωποι της δικής μου γενιάς ποτέ δεν κοιτάξαμε, δεν ακούσαμε τις ιστορίες των παππούδων μας που σίγουρα έχουν κάτι να μας πουν. Nα δούμε πού αποτύχαμε στο παρελθόν, ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι στα νέα σταυροδρόμια της ζωής,να πάρουμε μία καλύτερη πορεία» τόνισε μιλώντας στα “Χ.Ν.” ο συγγραφέας.
Ο Γ. Χατζελένης επεσήμανε τη σημασία να γνωρίσουμε τους πραγματικούς ήρωες της ιστορίας και όχι τα λάθος πρότυπα που μας προσφέρουν.
«Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν θυσιαστεί για τον τόπο όπως ο Νίκος Μπελογιάννης, η ιστορία του οποίου με συγκινεί πολύ, αλλά πόσοι έχουν διαβάσει τι ήταν, τι έλεγε ο Μπελογιάννης και από ποιους προδόθηκε; »
Την παρουσίαση του βιβλίου έκαναν οι Αγάπη Σπιθούρη και Κωνσταντίνα Γεωργαντά.
«Ενιωσα ότι μου απευθύνεται προσωπικά η δουλειά του Γιώργου. Επειδή εκείνη τη χρονική στιγμή έτυχε να αναψηλαφώ την ιστορία διαβάζοντας τα αρχεία μίας εμβληματικής μορφής της αντίστασης στην Κρήτη, με συγκίνησε ο τρόπος που αυτοί οι άνθρωποι με τόσες δυσκολίες κατάφερναν να επικοινωνούν, να οργανωθούν σε ομάδες και να αντισταθούν. Διαβάζοντας το βιβλίο του Γιώργου ένιωσα ότι τον διατρέχει η ίδια αγωνία για την παραδοξότητα της ιστορίας που διατρέχει εμένα και πολύ κόσμο» τόνισε η Αγάπη Σπιθούρη.
Την παρουσίαση έκανε η Κατερίνα Φουράκη. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Γαβριηλίδη”.

Πηγή: Χανιώτικα Νέα

Γιατί η νίκη του Τραμπ ξεγύμνωσε τα Αριστερά Κινήματα;

Η εκλογική ανατροπή της περασμένης βδομάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δεν συνδυάστηκε μόνο με τον τερματισμό των τεσσάρων δεκαετιών του αποτυχημένου όπως φάνηκε New Federalism, αλλά και στο ξεγύμνωμα της ευθυνόφοβης στάσης που κρατάει μέχρι σήμερα το Αριστερό Κίνημα.
Η απραξία της Αριστεράς βασιζόταν σε μία θεωρία, η οποία έλεγε πως το σύστημα δεν αφήνει περιθώρια εξεγέρσεων και ριζοσπαστικών αλλαγών. Να όμως που το Brexit και η νίκη του Τραμπ απέδειξαν ακριβώς το αντίθετο. Τόσο στο δημοψήφισμα της Αγγλίας όσο και στις Αμερικανικές Εκλογές, το σύστημα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα κεφαλαιακά συμφέροντα ήταν ενάντια στους δυο νικητές. Κι όμως τόσο οι ακροδεξιοί εκφραστές του Brexit όσο και η ακροδεξιά ρητορική του Τραμπ κατάφεραν τελικά να το κατατροπώσουν. Κι εκεί αρχίζει ο μεγάλος προβληματισμός.
Η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, το σάπιο κι αναξιοκρατικό σύστημα του καπιταλισμού καθώς και η χρόνια πολιτική λιτότητας, οδήγησαν μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων στη μιζέρια και στην εξαθλίωση. Το συγκεκριμένο κοινωνικό κομμάτι υποτιμήθηκε σχετικά με το μέγεθός του, κι έμεινε ορφανό από εκφραστές, διότι τα Αριστερά Κινήματα είναι άπραγα, διότι δεκαετίες τώρα έχουν εγκλωβιστεί σε μία χειμερία νάρκη που προκλήθηκε από τις χρόνιες αγκυλώσεις τους. Αυτό είχε ως συνέπεια να μετακινηθεί αυτή η μερίδα του κόσμου σε κάποιους που παρουσιάστηκαν ως «αντισυστημικοί».
Αυτοί οι «αντισυστημικοί» έγιναν οι εκφραστές της λαϊκής οργής, οδηγώντας τις κοινωνίες να ψηφίσουν τις δυνάμεις του μισανθρωπισμού και της ιδεολογικής οπισθοχώρησης, ενώ παράλληλα έδωσαν μία ακροδεξιά και ρατσιστική χροιά στην αντίδραση του κόσμου.
Η Αριστερά τυφλωμένη από τον δικό της ουτοπικό χιλιασμό, έχασε μία μεγάλη ευκαιρία να πετύχει μία ριζοσπαστική ανατροπή. Τρανό παράδειγμα είναι ο χειρισμός του ελληνικού δημοψηφίσματος από την σημερινή (μη-αριστερή) κυβέρνηση.
Έτσι φτάσαμε στο σήμερα, να παρακολουθούμε τους ακροδεξιούς πανηγυρισμούς τόσο για τη νίκη του Τράμπ όσο και για την επικράτηση του Brexit. Οι δυο αυτές νίκες πάτησαν και πάνω στην απραξία της Αριστεράς, οδηγώντας την παγκόσμια κοινότητα σε μία νέα εποχή, η οποία δυστυχώς θυμίζει πάρα πολύ το αμερικανικό 1930 και την αρρωστημένη δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Φράουλες και Αίμα (1970)

Κι ενώ έχει ξεκινήσει το τριήμερο των επετειακών εκδηλώσεων για το Πολυτεχνείο, αποφάσισα να μνημονεύσω το γεγονός παρακολουθώντας μία ιστορική ταινία η οποία έζησε τη δικιά της περιπέτεια κατά την διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα, όπου η ταινία πρόλαβε να προβληθεί μόνο τρεις μέρες στις κινηματογραφικές αίθουσες. Τόσες μέρες χρειάστηκαν για να αντιληφθούν οι χουντικοί πως η ταινία ήταν ένας χείμαρρος ριζοσπαστικών κι επαναστατικών μηνυμάτων. Αναφέρομαι στο αριστουργηματικό "Φράουλες κι Αίμα"το οποίο βασίστηκε στο βιβλίο-ντοκουμέντο του 19χρονου φοιτητή Τζέιμς Κούνεν. 

Η ιστορία εστιάζει στο αντιπολεμικό φοιτητικό κίνημα που πήρε μεγάλες διαστάσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60. Στη ταινία θίγονται αρκετά θέματα τα οποία με μεγάλη μου λύπη διαπίστωσα πως εφαρμόζονται εις βάρος μας μέχρι σήμερα. Τα κυριότερα είναι η οικογένεια, η θρησκεία και η κοινωνία. 

Με μία εξαιρετική θεατρική αναπαράσταση στο προαύλιο χώρο του πανεπιστημίου, ένας φοιτητής βρίσκεται ξαπλωμένος σε ένα τραπέζι με το ζωγραφιστό του σώμα να δείχνει τα "φιλέτα" που αποζητά το κράτος. Γύρω του ως σύγχρονες Ερινύες τον περιτριγυρίζουν η μητέρα του, η θρησκεία και η κοινωνία, προετοιμάζοντάς τον για σφαγή. Λίγο μετά ένας άλλος φοιτητής καταδικάζει τον ρόλο του πανεπιστημίου στον πόλεμο του Βιετνάμ αλλά και την ύπουλη εισχώρηση των καπιταλιστικών συμφερόντων στις έρευνες και στις μελέτες που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των σπουδών. Όπως ο ίδιος φωνάζει "τα μαθήματα είναι πλέον βαρετά διότι λείπει η ποίηση μέσα σ' αυτά!". 

Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, κολλεγιόπαιδο μιας εύπορης αμερικανικής οικογένειας, βλέπει το εαυτό του να καθρεφτίζεται στα πρόσωπα των παραπάνω δυο νέων. Παράλληλα ένας έρωτας τον τραβάει να εισχωρήσει στην κατάληψη του πανεπιστημίου. Εκεί μυείται και ανακαλύπτει τα αδιέξοδα του συστήματος που υπηρετεί. Από θεατής γίνεται αμέσως ενεργός πολίτης απαιτώντας από το κράτος να του δώσει το δικαίωμα να ονειρεύεται και να ελπίζει.

Πίσω από την ταινία κρύβεται το πραγματικό γεγονός του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ στο Σαν Φρανσίσκο. Κι ενώ το πανεπιστήμιο είναι έτοιμο να γιορτάσει τα εκατό χρόνια του, οι φοιτητές εξεγείρονται για να συμπαρασταθούν στους Γάλλους φοιτητές του Παρισιού. Ο ξεσηκωμός τους συμπεριλαμβάνεται από αντιρατσιστικά κι αντιπολεμικά συνθήματα. Απαιτούν να σταματήσει η συμμετοχή του πανεπιστημίου σε έρευνες που σχετίζονται με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, ζητούν να γυρίσουν οι φαντάροι πίσω και το κυριότερο απαιτούν να συμμετέχουν στις σπουδές και μαύροι φοιτητές. Στη κατάληψη συμμετέχουν παράλληλα και οπαδοί της σεξουαλικής απελευθέρωσης κι οι θρυλικοί Μαύροι Πάνθηρες.

Μετά από αρκετές βδομάδες κατάληψης κι έπειτα από ένα αιματηρό επεισόδιο μεταξύ της αστυνομίας και των φοιτητών, ο πρύτανης συνοδευόμενος από μία μεγάλη αστυνομική δύναμη, φτάνει έξω από το πανεπιστήμιο κι απαιτεί από τους φοιτητές να αποχωρήσουν ειρηνικά. Απ' αυτό το σημείο ξεκινάει μία από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές συγκινήσεις. Οι φωνές του πρύτανη ακούγονται απόμακρες μέσα στο αμφιθέατρο. Αγνοώντας τον, οι φοιτητές σχηματίζουν ομόκεντρους κύκλους, γονατίζουν και με ρυθμό χτυπούν τα χέρια τους στο παρκέ τραγουδώντας το αριστουργηματικό "give peace of chance" (το μόνο που ζητάμε είναι να μας δώσετε μία ευκαιρία). Ο παλμός και το πάθος βγαίνουν προς τα έξω. Ο κόσμος που στέκεται θεατής απέναντι στο γεγονός ανατριχιάζει κι αρχίζει να δείχνει την συμπαράστασή του ανάβοντας κεριά. Δυστυχώς αυτό το πάθος δεν αγγίζει τον πρύτανη που εκπροσωπεί το παλιό και συντηρητικό κατεστημένο, ο οποίος τελικά δίνει εντολή για εισβολή. Είναι η στιγμή που κλαις όχι από οργή για την απανθρωπιά του συστήματος αλλά για τον έρωτα για ζωή που μας έχουν απαγορεύσει. 

Δυστυχώς δε μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα που μου έβγαλε η εικόνα με τους αστυνομικούς να τρέχουν ανάμεσα στους γονατιστούς φοιτητές και να τους πνίγουν στα δακρυγόνα. Συμβολική η σκηνή όπου πίσω από την σημαία της Αμερικής ξεπροβάλλουν κι άλλοι ένστολοι. Εχθρός είναι το κράτος κι όχι οι νέοι που απαιτούν ένα καλύτερο μέλλον. Η σημαία σκίζεται και κάτω από τα κουρέλια της η κρατική βία σπάει τα κόκαλα των εξεγερμένων νέων. Πρώτα θύματα οι Μαύροι Πάνθηρες κι έπειτα οι λευκοί φοιτητές οι οποίοι δε σταματούν λεπτό να τραγουδούν.

Κατά τη διάρκεια της ταινίας ακούγονται άκρως ενδιαφέρουσες συζητήσεις οι οποίες προκαλούν έντονους προβληματισμούς όχι για τα θέματα που επικρατούσαν τότε αλλά για τα θέματα που υπάρχουν μέχρι σήμερα, δηλαδή πέντε δεκαετίες μετά. Συγκράτησα όμως τρεις στιγμές. Οι δυο αναφέρονται σε δύο κοπέλες που βρίσκονται στο δρόμο και παρακολουθούν το κίνημα. Στην αρχή είναι απαθείς, με την μία να ρωτάει την άλλη αν φοβάται για να λάβει την εξής απάντηση, "όχι όσο βρίσκομαι πίσω από τα κιγκλιδώματα". Η ανόητη αίσθηση της ασφάλειας που σου προσφέρει το κράτος. Μέγα λάθος. Το κράτος και μάλιστα το αρρωστημένο κράτος είναι ο πραγματικός εχθρός που πρέπει να φοβόμαστε. Το ολιγαρχικό κράτος με τον δημοκρατικό μανδύα πρέπει να αντιμετωπίζουμε κι όχι να συμβιβαζόμαστε στην ψεύτικη θαλπωρή του όπως τα πρόβατα σε μια στάνη. Λίγα λεπτά αργότερα κι ενώ το πάθος των φοιτητών ακούγεται μέχρι έξω η μία κοπέλα ξαναρωτάει την άλλη "γιατί δεν είμαστε κι εμείς εκεί μέσα;" για να της απαντήσει "διότι δε γνωρίζαμε". Η άγνοια είναι το όπιο του συστήματος που μας έχει κρατήσει σε μία παθητική στάση αδιαφορίας, εγωισμού και ηλιθιότητας. Όμως η στιγμή που με ξεσήκωσε ήταν τα τελευταία λόγια του φοιτητή, ο οποίος απευθυνόταν σε όλους εμάς που βλέπαμε την ταινία. Με μάτια ανοιχτά και με μυς τεντωμένους από την ένταση και το πάθος, μας φωνάζει: "Μείνετε ζωντανοί!". Τότε αυτή η φράση ίσχυε διότι εν μέρει οι άνθρωποι ζούσαν σε μία περίοδο όπου το πυρηνικό ολοκαύτωμα πλανιόταν πάνω από τα κεφάλια τους. Σήμερα αυτή η φράση θα άλλαζε με το "Ξυπνήστε και ξεσηκωθείτε!".
Η ταινία ξεχειλίζει από πάθος καθ' όλη τη διάρκειά της και με τα υπέροχα μουσικά ακούσματα εκείνης της δεκαετίας, με μια παρέλαση ονομάτων όπως John Lennon, Crosby, Stills, Nash & Young, Buffy Sainte-Marie, Thunderclap Newman, Richard Strauss κ.α. Με αυτόν τον τρόπο στρώνεται το χαλί για την μεγαλειώδη τελική σκηνή μέσα στο αμφιθέατρο.
Όσο για το πάθος των διαλόγων, σας παραθέτω απλά ένα απόσπασμα από το βιβλίο του φοιτητή Τζέιμς Κούνεν:
«Πολλοί ρωτούν ποιοι είμαστε και μερικοί νομίζουν κιόλας πως το ξέρουν. Είμαστε, λέει, ένα μάτσο μυξιάρικα που δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Είναι δύσκολο να πω τι ακριβώς είμαστε. Αλλά δεν έχουμε μύξες. Εκείνο που έχουμε είναι φόβος κι ελπίδα. Ή μεταπτώσεις, καθώς λένε... Οι πατεράδες μας ζουν διαρκώς με την οργή που φέρνει σε ορισμένους ανθρώπους η θέα των μακριών μαλλιών. Εμείς πάλι ζούμε με την οργή που φέρνει σε ορισμένους άλλους η θέα ενός ανθρώπου που κορδώνεται πλάι σε μια αστραφτερή Μερσεντές, απ' αυτές που μοιάζουν να περιμένουν από ένα σοφέρ με λιβρέα να σταθεί επάνω σε κάθε φτερό της. Όσο για τις οδυνηρές εντυπώσεις που προκαλούν τα μαλλιά μας, αισθανόμαστε υπέροχα. Μας αρέσει να βλέπουμε το ύφος που παίρνουν οι αστυφύλακες, την αγανάκτηση των ηλικιωμένων κυριών, την ανησυχία στα πρόσωπα των εμπόρων. Θέλουμε να μας βλέπουν όλοι και να λένε: "Να οι εχθροί του κατεστημένου". Σ' αυτό έχουμε φτάσει, καθώς λέμε και στη γλώσσα της Επανάστασης».
Η ταινία "Φράουλες και Αίμα" είναι ένας σημαντικός σταθμός στην παγκόσμια κινηματογραφική ιστορία. Θέτει όμως και πολλά ερωτήματα. Που πήγε το πάθος αυτών των νέων, των οποίων οι συνομήλικοί τους μέχρι σήμερα μας κυβερνούν. Και φυσικά ποιο θα είναι το μέλλον όταν η σημερινή νεολαία χαρακτηρίζεται για την απάθειά της.
Η ταινία αυτή μας δείχνει από το 1970 τον πραγματικό εχθρό, ο οποίος είναι η οικογένεια, η θρησκεία και το κράτος. Το μόνο που ζητάει είναι να βρούμε εμείς τον τρόπο ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε όλα τα παραπάνω. Από εκεί ξεκινάει η αληθινή επανάσταση.

Βαθμολογία: 9/10

Σρεμπρένιτσα: Ένα από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα πολέμου της σύγχρονης ιστορίας

του Δημήτρη Βέργου

Κατά τη διάρκεια της χθεσινής αναμέτρησης στο Καραϊσκάκη μεταξύ της Ελλάδας και της Βοσνίας ένα άθλιο πανό έκανε την εμφάνισή του στις κερκίδες των Ελλήνων οπαδών που δικαίως ξεσήκωσε την οργή των Βόσνιων.
«Μαχαίρι, σύρμα, Σρεμπρένιτσα» έγραφε το πανό του μίσους, λόγια Σέρβων φασιστών που αφορούν τη μεγαλύτερη σφαγή που έχει λάβει χώρα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη, όταν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της πρώην ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, 8,000 Βόσνιοι θα σφαγιάζονταν από Σέρβους στην πόλη της Σρεμπρένιτσα.

Λίγη ιστορία

Μερικούς μήνες πριν από τη λήξη του πολέμου στη Βοσνία και συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 1995 οι Σέρβοι θα διέπρατταν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου, αιματοκυλίζοντας την πόλη της Σρεμπρένιτσα που ανήκε στη Βοσνία.
Παρότι η περιοχή φυλασσόταν από τις δυνάμεις του ΟΗΕ και συγκεκριμένα από Ολλανδούς στρατιώτες, οι Σέρβοι κατάφεραν να την καταλάβουν, χωρίς να αντιμετωπίσουν καμία αντίσταση. Στην πραγματικότητα οι δυνάμεις του ΟΗΕ δεν παρείχαν καμία απολύτως προστασία στους Βόσνιους πολίτες, αφήνοντας τους έρμαιο στα χέρια των Σέρβων. Τότε διαπράχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου με τους Σέρβους να αιματοκυλίζουν την περιοχή.
Οι Σέρβοι μάζεψαν συνολικά 8.000 μουσουλμάνους άντρες και μικρά αγόρια και τους εκτέλεσαν, ρίχνοντας τα άψυχα κορμιά τους σε ομαδικούς τάφους. Όμως δεν έμειναν μόνο στη σφαγή, καθώς προχώρησαν και σε βιασμό και σεξουαλική κακοποίηση γυναικών και μικρών κοριτσιών μπροστά στα μάτια των Ολλανδών στρατιωτών, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτα για να το εμποδίσουν.
Πέρασαν πολλά χρόνια για να αποδοθούν ευθύνες. Συγκεκριμένα το 2007 κατόπιν απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, η σφαγή στη Σρεμπρένιτσα χαρακτηρίστηκε γενοκτονία κατηγορώντας τη Σερβία για το έγκλημα πολέμου που είχε διαπραχθεί καθώς αποδείχθηκε πως δεν έκανε τίποτα για να το εμποδίσει.

Η συμμετοχή 12 Ελλήνων της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς

Στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα στο πλευρό των Σέρβων πολέμησαν και 12 Έλληνες από την Εθελοντική Φρουρά, όπως αναφέρουν ρεπορτάζ της εποχής, συμμετέχοντας στη σφαγή που έλαβε χώρα. Οι Έλληνες πολέμησαν στο «όνομα των Ορθόδοξων Σέρβων αδερφών» υπό τις οδηγίες του στρατηγού, Ράτκο Μλάντιτς, ο οποίος ήταν ο «εγκέφαλος» της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα και ο οποίος κατηγορήθηκε αργότερα για εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Μάλιστα μετά τη σφαγή και την κατάληψη της Σρεμπρένιτσα, έπειτα από αίτημα του Μλάντιτς, οι Έλληνες που συμμετείχαν ύψωσαν την ελληνική σημαία, τη σημαία της Βεργίνας και αυτή του Βυζαντίου πλάι στη σερβική σημαία, ενώ φωτογραφήθηκαν και με τον τότε Πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας και μετέπειτα κατηγορούμενο εγκληματία πολέμου, Ράντοβαν Κάρατζιτς. Για τον Μλάντιτς και τους Σέρβους αυτό αποτελούσε ένδειξη και τιμή πως οι «θαρραλέοι Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό των Σέρβων αδερφών».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2006 κατόπιν διαταγής του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης, Αναστάσιου Παπαληγούρα, ξεκίνησε έρευνα σχετικά με τη συμμετοχή και τον ρόλο των Ελλήνων Εθελοντών στη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα, τα αποτελέσματα της οποίας μένουν ως και σήμερα αναπάντητα.
Η ενέργεια των Ελλήνων οπαδών στις εξέδρες του Καραϊσκάκη να σηκώσουν πανό με φασιστικό περιεχόμενο που αφορούσε τη γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα αποτελεί μία κατάμαυρη κηλίδα για την Ελλάδα. Ειδικά σε μία χώρα που έχει υποστεί τον φασισμό και έχει υποφέρει από αυτόν, αυτές οι ενέργειες θα πρέπει όχι μόνο να είναι καταδικαστέες, αλλά να λαμβάνονται και τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην επαναληφθούν. Όχι μόνο στα γήπεδα, αλλά ΠΟΥΘΕΝΑ μέσα στην κοινωνία...

Πηγή: sdna.gr

Παρουσίαση του Εντεύθεν στα Χανιά

Τι είναι αυτό που μένει μετά από μία περιπετειώδη παρουσίαση βιβλίου στα Χανιά;
Φυσικά η ζεστασιά των ανθρώπων, οι ουσιώδεις συζητήσεις και οι όμορφες βόλτες στο παλιό λιμάνι και στα χωριά των Χανιών.
Η παρουσίαση μπορεί να μην είχε την επιτυχία που θέλαμε αλλά νιώθω πως βγήκα κερδισμένος απ' αυτήν. Κι αυτό διότι γνώρισα όμορφους ανθρώπους.
Θέλω πολύ να ευχαριστήσω την Αγάπη Σπιθούρη και την Κωνσταντίνα Γεωργαντά για τους όμορφους σχολιασμούς που έκαναν πάνω στο βιβλίο μου. Έπειτα θέλω πολύ να ευχαριστήσω την οικοδέσποινα και ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου της 1866 Γεωργία Ξερογιαννάκη. Και τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Κατερίνα Φουράκη, η οποία με πείσμα και με καλή διάθεση έτρεξε κι οργάνωσε την εκδήλωση.
Ένας νέος κύκλος φίλων άνοιξε στα Χανιά κάνοντας αυτήν την πόλη πιο οικεία και φιλική για μένα.
Εις το επανιδείν λοιπόν...

Η παγκοσμιοποιημένη φεουδαρχία που έφερε τον Τραμπ

του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Τη μια ο δυτικός κόσμος «ξυπνά» απότομα με το Brexit και την άλλη με την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, με εκλογικά αποτελέσματα που έρχονται κόντρα σε όλες τις προβλέψεις αλλά και στην επιθυμία του οικονομικού και πολιτικού κατεστημένου. Κοινή συνισταμένη και των δύο ανατροπών είναι ότι καταγράφουν τη διαμαρτυρία ενός μεγάλου τμήματος της μεσαίας τάξης που σπρώχνεται όλο και περισσότερο στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Άνεργοι και εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης με μικρούς μισθούς, επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες που δεν βρίσκουν διέξοδο στη διεθνή αγορά, άνθρωποι που καταχρεώνονται για να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο και βλέπουν ότι το οικονομικό τους μέλλον θα είναι ακόμα πιο δύσκολο.
Είναι εκείνοι που έμειναν πίσω από την παγκοσμιοποίηση, η οποία όμως την ίδια στιγμή αποδίδει τεράστια κέρδη σε μια μικρή μειονότητα, το περίφημο 1% του πληθυσμού που αποτελεί μια διεθνοποιημένη ανώτερη τάξη η οποία κρατά στα χέρια της την οικονομία και τον πλούτο.
Οι ανισότητες μεταξύ πατρικίων και πληβείων διευρύνονται τόσο επειδή οι πατρίκιοι είναι όλο και λιγότεροι, αλλά και επειδή η απόστασή τους από τους πληβείους μεγαλώνει.
Το σύστημα αρχίζει να θυμίζει μια παγκοσμιοποιημένη φεουδαρχία, που δεν βασίζεται στην ιδιοκτησία της γης, αλλά στην πρόσβαση στην εξειδικευμένη γνώση και στη χρηματοδότηση η οποία είναι αποκλειστικό προνόμιο της κυρίαρχης τάξης και σε μια εργαζόμενη «μάζα» με όλο και λιγότερα δικαιώματα.
Από τη μια υπάρχει ο κόσμος των πολυεθνικών και των διεθνών τραπεζών, με βαθύπλουτους μετόχους και χρυσοπληρωμένα στελέχη υψηλής εξειδίκευσης, που αποτελούν την ελίτ η οποία κινεί την οικονομία της καινοτομίας και της γνώσης. Μια διεθνοποιημένη τάξη «ευγενών» η οποία ανακυκλώνεται μέσα από τα πανάκριβα σχολεία και πανεπιστήμια της ελίτ στα οποία μόνο οι πλούσιοι έχουν πρόσβαση και με «στρατό» το χρηματοπιστωτικό σύστημα που έχει πλέον υπερεθνική ισχύ.
Από την άλλη πλευρά βρίσκεται ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα της μεσαίας τάξης που συνεχώς χάνει δικαιώματα και πέφτει χαμηλότερα, καθώς τα εισοδήματά του παραμένουν στάσιμα ή υποχωρούν και από τη δεκαετία του 1980 διατηρεί το βιοτικό της επίπεδο με δανεισμό -ο οποίος γιγάντωσε τον τραπεζικό κλάδο.
Μια τάξη η οποία ζει «μέρα με τη μέρα», με περιουσιακά στοιχεία που δεν της ανήκουν καθότι υποθηκευμένα, η οποία βλέπει τα κοινωνικά της δικαιώματα να υποχωρούν και τις αποταμιεύσεις και τις συντάξεις της να εξανεμίζονται σε χρηματιστηριακά ξεφουσκώματα.
Είναι αυτή η παραμελημένη τάξη που διαμαρτύρεται όποτε της δίνεται η ευκαιρία μέσω της ψήφου. 
Το είδαμε στη Βρετανία, το είδαμε στις ΗΠΑ, το βλέπουμε στην άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και μάλλον θα το ξαναδούμε στις επερχόμενες εκλογές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Η διαμαρτυρία της μεσαίας τάξης, θα μπορούσε θεωρητικά να είναι μια αφορμή για αφύπνιση των πολιτικών ηγεσιών και των κοινωνικών δυνάμεων, ώστε να επιδιωχθεί μια επαναρρύθμιση του συστήματος με οικονομικά αποτελεσματικότερες και κοινωνικά δικαιότερες ισορροπίες.
Αυτή η διαμαρτυρία, όμως, είναι πιθανόν να αποδειχθεί αδιέξοδη, διότι διοχετεύεται στις αντιδραστικές δυνάμεις της ακροδεξιάς και της ξενοφοβίας, οι οποίες παρασύρουν με τον λαϊκιστικό, κινδυνολογικό και δημαγωγικό λόγο τους.
Είναι ενδεικτική η αντίδραση στις νέες κυοφορούμενες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες (Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Βιομηχανίας – TTIP- μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, η CETA μεταξύ Ευρώπης και Καναδά και η αντίστοιχη Συμφωνία του Ειρηνικού-TPPA, μεταξύ ΗΠΑ και Ασίας).
Οι προοδευτικές δυνάμεις επικρίνουν τις συμφωνίες αυτές διότι παραδίδουν τον έλεγχο της οικονομικής και σε μεγάλο βαθμό πολιτικής ζωής στα μεγάλα διεθνή επιχειρηματικά συμφέροντα και απειλούν να συνθλίψουν -κι άλλο- τα συμφέροντα εργαζομένων και μικρο-επιχειρηματιών. Ο Ντόναλντ Τραμπ, όμως, επικρίνει τις συμφωνίες αυτές επειδή θεωρεί ότι δεν εξυπηρετούνται αρκετά τα συμφέροντα των επιχειρήσεων της χώρας του.
Οι ακροδεξιοί δεν έχουν ως πολιτική προτεραιότητα την αλλαγή των συσχετισμών, την αναδιανομή των εισοδημάτων, ούτε συγκεκριμένη πρόταση, πέρα από απλοϊκότητες, γενικεύσεις και επιθετική ρητορική με εθνικιστικό και αυταρχικό χαρακτήρα, όπως αυτές του Ντόναλντ Τραμπ.
Αν κρίνουμε από το στίγμα των δυνάμεων που αναδεικνύει η αντίδραση στην νεοφιλελεύθερη φαίνεται ότι ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε διεθνείς αντιπαλότητες και βίαιες συγκρούσεις είναι υπαρκτός.

Το Εντεύθεν στα Χανιά

Λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του τρίτου μου βιβλίου Εντεύθεν από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδη, ήρθε η στιγμή να ανοίξει κι ο κύκλος των παρουσιάσεών του. Η αρχή θα γίνει μακριά από την Αθήνα.
Πρώτος σταθμός λοιπόν τα Χανιά όπου η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί στο Νεώριο Μόρο. Το Νεώριο Μόρο είναι ένα εντυπωσιακό ενετικό οικοδόμημα του 16ο αι. Αν και κάποτε ήταν ανοιχτό από την πλευρά της θάλασσα για να μπορούν να μπαίνουν και να βγαίνουν ανεμπόδιστα τα πλοία στον εσωτερικό του χώρο, σήμερα κλείνεται από μία τεράστια τζαμαρία, δημιουργώντας ένα ζεστό κι ευχάριστο κλίμα.
Έτυχε να απολαύσω το καφεδάκι μου σε μία από τις επισκέψεις μου στην πόλη. Που να το φανταζόμουν πως λίγα χρόνια αργότερα θα βρισκόμουν ξανά στο ίδιο μέρος για να παρουσιάσω το τρίτο μου βιβλίο στο αναγνωστικό κοινό των Χανιών.
Όσον αφορά την εκδήλωση, θα ήθελα πολύ να ευχαριστήσω εκ των προτέρων τις δυο παρουσιάστριες του βιβλίου, την δημοσιογράφο Αγάπη Σπιθούρη και την ερευνήτρια συγκριτικής λογοτεχνίας Κωνσταντίνα Γεωργαντά.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ για την φίλη μου Κατερίνα Φουράκη-Κοντοκάλου η οποία οργάνωσε την εκδήλωση και θα διαβάσει αποσπάσματα από το βιβλίο.
Και τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την Γεωργία Ξερογιαννάκη και το Βιβλιοπωλείο του 1822 για την στήριξη και την συνεργασία τους στην παρουσίαση.
Σας περιμένουμε λοιπόν την Παρασκευή στις 21:00 στο χώρο εκδηλώσεων του Νεώριου Μόρου να συζητήσουμε για τη μνήμη και τη λήθη...

Το Εντεύθεν έξω από το Νεώριο Μόρο

Πρώτες σκέψεις μετά το αρχικό μούδιασμα

Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε ο νικητής των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, άρχισε ένα ατελείωτο πανηγύρι σχολιασμών, απόψεων και διαξιφισμών. Λίγοι όμως παραδέχτηκαν πως ο ακροδεξιός Ντόναλντ Τραμπ δε νίκησε μόνο την Χίλαρι Κλίντον αλλά κι ένα ολόκληρο σύστημα (Μ.Μ.Ε., κινηματογραφικούς αστέρες, αθλητές κ.α.) στράφηκε εναντίον του. Μπορεί το σύστημα να πολέμησε τον Τραμπ (για συμφεροντολογικούς κι όχι ιδεολογικούς λόγους), αλλά αυτό δεν αναιρεί πως ο νέος αμερικανός πρόεδρος δεν είναι κι αυτός ένα αυθεντικό προϊόν του. Σύντομα το σύστημα θα τον αγκαλιάσει και θα τον χειριστεί όπως θέλει και ξέρει να κάνει.
Την ίδια στάση θα υιοθετήσει και η μουδιασμένη Ευρώπη. Όλοι αντέδρασαν για το εκλογικό αποτέλεσμα και η ανησυχία τους εντάθηκε όταν άρχισαν να συγχαίρουν τον νέο πρόεδρο οι ακροδεξιοί πολιτικοί κι οι εθνικιστές ηγέτες. Σύντομα όμως κι η Ευρώπη θα συνεργαστεί μαζί του σαν να μη τρέχει τίποτα. Ήδη την αρχή την έκανε από χθες η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ.
Κι εδώ είναι που αρχίζουν να δημιουργούνται διάφορα ερωτήματα.
Τι είναι αυτό που τρόμαξε τόσο πολύ το αμερικανικό κατεστημένο, αναγκάζοντάς το να παραγκωνίσει τον Μπέρνι Σάντερς, δίνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο χώρο στην ακροδεξιά κι αντισυστημική ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία και τελικά επικράτησε;
Έπειτα γιατί κανείς δεν ασχολήθηκε με τα ακροδεξιά σλόγκαν των δυο υποψηφίων; “Let’s make America great again” και “America is great because America is good”. Δεν χρειάζεται να αντιστοιχίσω τα σλόγκαν με τους υποψηφίους, μιας και τα δυο μοιάζουν απόλυτα μεταξύ τους. Όμως γιατί κανείς δεν ανησύχησε με τη στάση μιας καταρρέουσας Αμερικής η οποία επέλεξε να πορευτεί φανερά με έναν εθνικιστικό μεγαλοϊδεατισμό;
Και κάτι τελευταίο. Οι φίλοι της ελεύθερης αγοράς (που μόνο ελεύθερη δεν είναι) ή αλλιώς οι γνωστοί σε όλους μας νέο-φιλελεύθεροι, τι έχουν να πουν για την νέα επικράτηση της ακροδεξιάς; Θα χρησιμοποιήσουν και σ’ αυτήν την περίπτωση την ίδια φράση που έλεγαν για το Brexit; Μήπως και στην Αμερική δεν κατάλαβαν τι ψηφίζουν;
Ας αρχίσουμε να σοβαρευόμαστε διότι η όλη κατάσταση είναι πλέον αδιέξοδη κι ακολουθούν οι εκλογές στην Γαλλία όπου τα προβλήματα είναι αρκετά και η ακροδεξιά καλπάζει…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Όποιος κι αν βγει...

Ώρα 6:15 το πρωί. Την ώρα που το σύστημα μετανάστευσης στην Αμερική κλατάρει καθώς αρχίζει να ακούγεται το όνομα του νέου προέδρου, ο υπόλοιπος κόσμος ξυπνάει σε έναν νέο εφιάλτη. Έναν εφιάλτη που καιρό τώρα προετοιμαζόταν διότι οι Αμερικανοί κατάφεραν να βρεθούν ανάμεσα σε δύο επικίνδυνες επιλογές. Από την μία είχαν τον επικίνδυνο ακροδεξιό και τρελό Ντόναλντ Τραμπ κι από την άλλη την επικίνδυνη και πολεμοχαρή Χίλαρι Κλίντον. Αν και τον πρώτο καιρό που έμαθα για το τελικό δίδυμο, σκεφτόμουν πως καλό είναι να μη βγει ο ακροδεξιός δισεκατομμυριούχος, στη πορεία διαπίστωσα πως και η άλλη επιλογή όχι μόνο δεν είναι καλύτερη αλλά πιθανότατα να είναι ακόμη πιο ύπουλη από τον τρελό. Αυτό είχε ως συνέπεια να πέσουμε χθες βράδυ στα κρεβάτια μας ξέροντας πως θα ξυπνήσουμε σε μία νέα πιο ζοφερή εποχή. 

Όπως φαίνεται η ακροδεξιά καλπάζει. Στην Ευρώπη ήδη έχει εδραιωθεί σε αρκετές χώρες (κυρίως δορυφόρους της Γερμανίας), στην Βρετανία υιοθέτησε το Brexit και στην Τουρκία σκοτώνει κάθε τι δημοκρατικό. Να που ήρθε η ώρα να αποκτήσει και η Αμερική επισήμως έναν ακροδεξιό ηγέτη (όποιος κι αν βγει), αν και είναι πλέον γνωστό πως δεν διοικούν οι πλανητάρχες τον κόσμο αλλά οι χορηγοί τους. Επόμενο εκλογικό σοκ αναμένεται πλέον από την Γαλλία όπου οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε για μία πιθανή επικράτηση της Λεπέν. 

Δυστυχώς ο κόσμος έχει αρχίσει να γεμίζει με επικίνδυνους πολιτικούς κι ακροδεξιούς ηγέτες, και πολύ με φοβίζει η ιδέα ότι τελικά δε θα είναι ο Κιμ αυτός που θα πατήσει πρώτος το κουμπί...

Born to be blue (2015)

Πέρσι τέτοιο καιρό ένας φίλος από το στρατό με τον οποίον είχαμε αναπτύξει πολύωρες συζητήσεις πάνω στη τζαζ (μεγαλύτερος λάτρης από μένα μιας και είναι ντράμερ σε τζαζ συγκρότημα), με ενημέρωσε πως βγαίνει ταινία με τη ζωή του αγαπημένου μου τρομπετίστα Chet Baker. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο θα τον είχε ο Ήθαν Χοκ, κάτι που με χαροποίησε ιδιαίτερα διότι η κορμοστασιά του αλλά και οι γωνίες του προσώπου του θυμίζουν πολύ τον ασυμβίβαστο και ρομαντικό Chet των blues. 

Δυστυχώς όμως η χρονιά πέρασε και η ταινία δε προβλήθηκε ποτέ στις ελληνικές αίθουσες. Έτσι χάθηκε η ευκαιρία να απολαύσω ένα άκρως ενδιαφέρον βιογραφικό φιλμ. 

Η ανυπομονησία μου γι' αυτήν την ταινία έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν το φιλαράκι μου την είδε κι ενθουσιάστηκε τόσο με το παίξιμο του Ήθαν Χοκ όσο και με την ατμόσφαιρα του έργου. Ήταν θέμα χρόνου να την απολαύσω κι εγώ.

Πράγματι ο Ήθαν Χοκ δίνει εξαιρετική ερμηνεία. Η αλλοιωμένη φωνή του θυμίζει απίστευτα την παιδική και συνάμα βραχνή χροιά του Chet Baker. Τα θολά του μάτια και το ανώριμο πείσμα του να πετύχει κάθε τι που βάζει στόχο τον κάνουν άλλες στιγμές συμπαθή κι άλλες εμπαθή, δίνοντάς του μία γήινη υπόσταση. Παλεύει ηρωικά με τους δαίμονές του αλλά αμέσως παραδίδεται στη θαλπωρή όμορφων γυναικών. Πίσω όμως από την γοητευτική αύρα του τζαζίστα, κρύβεται μία ανασφαλής προσωπικότητα. Σκοπός του δεν είναι να κάνει καριέρα αλλά να καταφέρει να νικήσει τον Miles Davis. Αναγνωρισμένο από νωρίς το ταλέντο του, από έναν άλλο ογκόλιθο της τζαζ, τον Charlie Parker, ο Chet δε μπορεί να χωνέψει πως δε γέμιζε το μάτι ενός άλλου θρύλου, του Miles Davis. 

Η ταινία αναφέρεται στη περίοδο που ο Chet Baker ήταν ακόμα δέσμιος των ναρκωτικών και κυνηγημένος από τις αρχές λόγω της παράνομης συμπεριφοράς του. Μία συμπλοκή με τον υπόκοσμο της νύχτας, θα του θέσει ένα πρόωρο(;) τέλος στην καριέρα. Όμως με πείσμα και στηριζόμενος από την αγάπη της τρίτης του συντρόφου θα βγει νικητής στον αγώνα που δίνει για την απεξάρτηση. Όταν όμως βρεθεί πάλι αντιμέτωπος με το ανταγωνιστικό και ναρκισσιστικό βλέμμα του Miles Davis, θα ξαναβγεί στην επιφάνεια η ύπουλη ανασφάλειά του η οποία θα τον οδηγήσει ξανά στα ναρκωτικά, αλλά και στην πιο δημιουργική και παραγωγική περίοδο της ζωής του.

Πέρα από την καταπληκτική ερμηνεία του Ήθαν Χοκ, εξαιρετική στην ερμηνεία της είναι και η συμπρωταγωνίστριά του, η πανέμορφη ηθοποιός Carmen Ejogo αλλά αυτός που είναι πραγματικά η αποκάλυψη της ταινίας είναι ο Kedar Brown, ο οποίος υποδύεται τον Miles Davis. Αν και τα περάσματά του είναι σύντομα, είναι τόσο δυνατή η ερμηνεία του που μου έμεινε χαραγμένη. Κατάφερε να κερδίσεις τις εντυπώσεις μόνο με το βλέμμα του. Εξαιρετικός. Τον θαύμασα. 

Η ταινία είναι πλούσια σε καλογυρισμένα πλάνα και σε υπέροχες φωτογραφίες. Μαγικές οι εικόνες με τον Chet Baker να παίζει μόνος του στους αγρούς της γενέτειράς του καθώς έχει επιστρέψει στο πατρικό του για να απεξαρτηθεί πιο εύκολα από τα ναρκωτικά αλλά και για να μάθει μέσα στην ηρεμία του τοπίου να παίζει την τρομπέτα του με τη νέα συστοιχία μπροστινών δοντιών. Το ίδιο όμορφες και οι σκηνές που είναι γυρισμένες έξω από το βαν του ζευγαριού αλλά και οι βόλτες τους στη θάλασσα. Όλα αυτά αρμονικά δεμένα με τους θλιμμένους ήχους της τρομπέτας. 

Και μιας και μίλησα για τρομπέτα, όσον αφορά τη μουσική δε χρειάζεται να προσθέσω κάτι πέτα του ότι κατά τη διάρκεια της ταινίας απολαμβάνουμε κάποια από τα ομορφότερα τραγούδια της τζαζ, όπως το My Funny Valentine, το Let's Get Lost, το I've never be in love before, το Over the Rainbow. Τα λόγια είναι περιττά όταν ντύνονται οι παραπάνω μελωδίες με υπέροχα ασπρόμαυρα πλάνα καλυμμένα από τον αινιγματικό καπνό των τσιγάρων και τον ήπιο φωτισμό των υπόγειων μπαρ της Αμερικής. Και μέσα εκεί ένα ζευγάρι μάτια μελαγχολικά που μπορούν να εκφράσουν τη θλίψη τους μόνο τραγουδιστά. 

Θεωρώ πως το Born to Be Blue είναι ένα από τα καλύτερα βιογραφικά έργα που έχω δει. Σίγουρα θα το απολαύσουν οι λάτρεις του Chet Baker και της τζαζ μουσικής. Κι όχι μόνο αυτοί.

Δείτε την με χαμηλό φωτισμό και με καλό κρασί. Ταιριάζει απόλυτα με τα τραγούδια που θα ακούσετε. 

Βαθμολογία: 8/10