Αριστουργήματα του παρελθόντος: Zabriskie Point (1970)

Η συγκεκριμένη ταινία προέκυψε μετά από μία βροχή συμπτώσεων. Η πρώτη της αναφορά έγινε πρόσφατα σε ένα δισκάδικο στο Μοναστηράκι. Ενώ έψαχνα για σπάνια και παλιά άλμπουμ των Pink Floyd, ο μαγαζάτορας γνωρίζοντας το πάθος μου για το συγκρότημα αυτό μου πρότεινε το σάουντρακ μιας άγνωστης για μένα ταινίας. "Μετά το More έχουν κάνει κι αυτή τη δουλειά όσον αφορά τον κινηματογράφο" μου είπε και μου έδειξε τον δίσκο. Στο εξώφυλλο του διάβασα τον τίτλο Zabriskie Point ο οποίος είχε μία περίεργη γραμματοσειρά. Ένιωσα άβολα που δε γνώριζα αυτήν την ταινία. Του ζήτησα να το φυλάξει για να το αγοράσω στην επόμενη εξόρμησή μου. Λίγες μέρες μετά κι ενώ αποθέωνα το "Φράουλες κι Αίμα" ένας παιδικός μου φίλος μου πρότεινε να δω μία αντίστοιχη ταινία που αναφερόταν στο φοιτητικό κίνημα της Αμερικής την περίοδο του πολέμου στο Βιετνάμ. Το όνομα αυτής της ταινίας ήταν... Zabriskie Point. 

Στη συγκεκριμένη ταινία λειτούργησα λίγο ανάποδα. Πρώτα αγόρασα τον δίσκο κι αφού τον άκουσα πάνω από δέκα φορές αποφάσισα να δω και την ταινία.

Το Zabriskie Point έχει μία δυναμική έναρξη. Βασικά ο ενθουσιασμός μου ξεκίνησε από τη στιγμή που διάβασα στους τίτλους αρχής πως η μουσική είναι γραμμένη από τους Pink Floyd (λες και δεν το γνώριζα). 

Τα πρώτα πλάνα της ταινίας μας βρίσκουν σε μία πανεπιστημιακή αίθουσα όπου μαύροι φοιτητές προσπαθούν να πείσουν τους λευκούς συμφοιτητές τους να τους ακολουθήσουν στην απεργία. Μέσα σε λίγα λεπτά ακούγονται ουσιώδεις προβληματισμοί και βάσιμες σκέψεις αλλά δυστυχώς καίγονται στο γρήγορο μοντάζ που εφαρμοζόταν εκείνη την περίοδο. Η πιο ορθή άποψη ακούγεται στο τέλος από τον μετέπειτα πρωταγωνιστή της ιστορίας, ο οποίος δηλώνει ότι είναι πρόθυμος να πεθάνει αλλά όχι από βαρεμάρα. Ένα ισχυρό χαστούκι απέναντι στην "επανάσταση" των ατελείωτων φοιτητικών συνελεύσεων που δυστυχώς δε καταλήγουν πουθενά. 

Οι φοιτητές αποφασίζουν να απαντήσουν βίαια στην κρατική βία. Έτσι σε μία έφοδο της αστυνομίας στην βιβλιοθήκη ενός πανεπιστημίου, ένας αστυνομικός πέφτει νεκρός. Ο ήρωας αν κι οπλοφορούσε δεν ήταν ο δολοφόνος. Ο φόβος του όμως και η επικήρυξή του από την αστυνομία τον οδηγούν να κάνει κάτι παράτολμο. Να κλέψει ένα αεροπλάνο και να φύγει προς την έρημο. 

Την ίδια στιγμή μία φοιτήτρια που δουλεύει ως γραμματέας για να βγάζει το χαρτζιλίκι της, αποφασίζει να ζήσει για λίγο την δική της επανάσταση. Στη μέση του πουθενά συναντιούνται οι δυο ήρωες κι εκεί αρχίζει μία υπέροχη χορογραφία ενός αεροπλάνο κι ενός αυτοκινήτου. Σ' αυτό το σημείο ο γνωστός σκηνοθέτης Μικελάντζελο Αντονιόνι μας περνάει από τον πραγματικό κόσμο της κατανάλωσης και του υλισμού σε έναν ουτοπικό κόσμο της σεξουαλικής και πνευματικής απελευθέρωσης. Και τι φόντο θα μπορούσε να έχει ο κόσμος αυτός; Μα φυσικά το απόλυτο τίποτα, διότι μόνο σε μία κοιλάδα του μηδενισμού μπορούν να στηθούν οι βάσεις μιας πιο δίκαιης κι ελεύθερης κοινωνίας.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το Zabriskie Point. Μία κοιλότητα που κάποτε περιείχε μία λίμνη ενώ σήμερα στέκεται άδεια κι έρημη λόγω του αλατιού που έχει κάτσει πάνω στις πλαγιές. Σ' αυτήν την έρημη κι άγονη κοιλάδα οι δύο νέοι ερωτοτροπούν και μέσα από το πάθος τους γεννιέται μία νέα κοινωνία. Αμέσως ξεπηδούν κι άλλοι νέοι, οι οποίοι εκφράζουν την σεξουαλική απελευθέρωση με μία εντυπωσιακή συμβολική χορογραφία. 

Δυστυχώς όμως η ουτοπία είναι άυλη και διαρκεί όσο το μυαλό βρίσκεται σε εγρήγορση. Οι ήρωες επιστρέφουν πάλι στην πραγματικότητα. Ο νεαρός αποφασίζει να επιστρέψει το αεροπλάνο πίσω, αφού πρώτα το διακοσμήσει με αντιπολεμικά και χίπικα συνθήματα και η κοπέλα συνεχίζει το δρόμο προς μία έπαυλη όπου συντελείται ένα επενδυτικό μίτινγκ για την τουριστική αξιοποίηση μιας λίμνης. Όλα φαίνεται πως κυλούν ξανά προς μία καθημερινή ομαλότητα αλλά την ίδια στιγμή ο σκηνοθέτης μας προετοιμάζει για μία ολοκληρωτική έκρηξη η οποία συνοδεύεται με την αξεπέραστη μουσική υπόκρουση των Pink Floyd!

Η ταινία περνάει με έναν πανέξυπνο υπόγειο σαρκασμό την τρέλα και την αμάθεια της τότε κοινωνίας (κάτι το οποίο δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα). Πανέξυπνες οι σκηνές όπου οι φοιτητές πείθουν έναν έμπορο όπλων να τους δώσει μερικές καραμπίνες με τον τελευταίο να τους συμβουλεύει να μαζεύουν στο σπίτι όποιον πυροβολούν διότι μόνο έτσι μπορεί να τους καλύψει... ο νόμος και φυσικά η άλλη σκηνή όπου η αστυνομία συλλαμβάνει τον πρωταγωνιστή και του ζητάει τα στοιχεία του. Εκείνος ήρεμος τους απαντάει "Καρλ Μαρξ" με τον αστυνομικό να τον ρωτάει πως γράφεται το "Καρλ". Το ίδιο συμβαίνει και στην απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα μετά την συμβολική χορογραφία της σεξουαλικής απελευθέρωσης, όπου στην αποξηραμένη λίμνη φτάνει μία εύπορη αμερικανική οικογένεια με τροχόσπιτο και κότερο για να ατενίσει αδιάφορη τον ορίζοντα και να προβληματιστεί που δεν υπάρχει μία καντίνα σ' εκείνο το σημείο.
Το Zabriskie Point είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά αριστουργήματα του Αντονιόνι. Ο σκηνοθέτης με πολύ έξυπνο τρόπο μας περνάει από τον πραγματικό κόσμο στον ψυχεδελικό και μετά μας ξαναγυρίζει σ' αυτόν, θέτοντάς μας ένα γνωστό δίλημμα σε παραποιημένη μορφή: "Ουτοπία ή βαρβαρότητα".
Οι δυο ήρωες οι οποίοι φτάνουν στην ερωτική κορύφωση επιλέγουν στη συνέχεια διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας οδηγείται στον θάνατο κι ο άλλος στην απόλυτη ελευθερία. Ο συμβολισμός εδώ μας εξηγεί ότι η αναγέννηση έρχεται μέσα από τη θυσία και τον θάνατο αλλά και ότι η επανάσταση θέλει και τρέλα. Όταν οι γνώσεις και οι απόψεις μένουν μόνο στα λόγια και στην ανάλυση τότε ο κάθε πρόθυμος "επαναστάτης" πεθαίνει από πλήξη κι όχι στη προσπάθεια να κάνει τον κόσμο καλύτερο.
Από αυτήν την ταινία έχω κρατήσει πολλές όμορφες σκηνές όμως μία είναι αυτή που μου έμεινε αξέχαστη κι αυτή δεν είναι άλλη από το αξεπέραστο εκρηκτικό φινάλε!
Από την μια έχουμε την ισοπέδωση του αστικού τρόπου ζωής κι από την άλλη την απόλυτη αποθέωση της αστρικής μουσικής των Pink Floyd!

Βαθμολογία: 9/10