22 χρόνια μετά...

Το καλοκαίρι του 1945 στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου μπήκαν τα πολιτικά θεμέλια του τείχους του Βερολίνου με το διαχωρισμό της Γερμανίας σε ζώνες ελέγχου από τους Συμμάχους και τη Σοβιετική Ένωση.
Το κράτος της Γερμανίας χωρίστηκε σε τέσσερις τομείς όπου στα δυτικά τον έλεγχο είχαν οι Η.Π.Α., η Γαλλία, η Αγγλία και ο καπιταλιστικός κόσμος και στα ανατολικά όπου ο τομέας βρισκόταν στην διοίκηση της Σοβιετικής Ένωσης και του καπιταλισμού. Τον Αύγουστο του 1948 η Σοβιετική Ένωση προχώρησε στο μαρκάρισμα με μία λευκή γραμμή της περιοχής ελέγχου της.

Ο διαχωρισμός εντάθηκε και τον Οκτώβριο του 1949 ιδρύθηκαν δύο κράτη, η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας – Ανατολική Γερμανία και η Δυτική Γερμανία. Μέχρι το 1952 με την τοποθέτηση συρματοπλέγματος στα σύνορα της Ανατολικής Γερμανίας κόσμος καθημερινά έφευγε προς τη Δύση. Τότε ξεκίνησε συγκροτημένη προσπάθεια για να κοπεί κάθε επικοινωνία των κατοίκων της Ανατολικής Γερμανίας με τη Δύση, με αποκορύφωμα το 1961. Τότε υπήρξαν οι πρώτες φήμες για τη δημιουργία του Τείχους που θα επικύρωνε το διαχωρισμό του κόσμου σε καπιταλιστική Δύση και κομμουνιστική Ανατολή. Το 1961 ο αρχηγός του κράτους της Ανατολικής Γερμανίας Βάλτερ Ούλμπριχτ δήλωνε πως δεν υπήρχε καμία σκέψη για κάτι τέτοιο, ενώ λίγο καιρό αργότερα ξεκίνησαν τα έργα για την κατασκευή του Τείχους του Βερολίνου. Ο σκοπός ήταν να κατασκευαστεί ένα τείχος μήκους 160 χλμ. και ύψους 2 μ. το οποίο θα προστάτευε το κομμουνιστικό κράτος από την απειλή της καπιταλιστικής Δύσης και θα χώριζε στα δύο έναν λαό.

Μέχρι το 1989 η ύπαρξη του τείχους είχε γίνει αποδεκτή από τη Δύση μιας και επικύρωνε τον Ψυχρό Πόλεμο και στην ουσία δεν έπληττε τα συμφέροντα της. Η άνοδος του Γκορματσόφ στη Σοβιετική Ένωση και η πολιτική της γκλασνόστ (διαφάνεια) και της περεστρόϊκα (οικονομική μεταρρύθμιση) έφερε έναν αέρα για αλλαγή του σκηνικού στην Ανατολική Γερμανία τον Οκτώβριο του 1989, όταν ο ηγέτης επισκέφθηκε την Ανατολική Γερμανία για την 40 επέτειο ιδρύσεως της. Τότε πλήθος κόσμου άρχισε να βγαίνει στο δρόμο σαν ποτάμι και το αίτημα για δημοκρατία με κύρια συνθήματα ‘’Δεν φεύγουμε’’ και ‘’Κάτω η βία’’ άρχισε να πλημμυρίζει το κράτος.

Η κυβέρνηση άρχισε να ανακοινώνει θετικά μέτρα για την μετακίνηση των πολιτών προς τη Δυτική Γερμανία με σκοπό να εκτονώσει την κατάσταση, αλλά η ιστορία είχε ήδη ξεκινήσει να γράφεται από το λαό. Έτσι φτάνει η ημέρα όπου ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γκίντερ Σαμπόφσι ανακοινώνει δια τηλεοράσεως την απόφαση της κυβέρνησης να επιτρέψει την ελεύθερη έξοδο από τη χώρα προς το Δυτικό Βερολίνο. Αμέσως πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην Ανατολική πλευρά του τείχους, το ίδιο και στην Δυτική, όμως δεν έχει υπάρξει καμία ενημέρωση στους συνοριοφύλακες που είχαν εντολή να πυροβολούν όποιον προσπαθούσε να βγεί από τη χώρα παράνομα. Οι φρουροί υπό την πίεση του κόσμου άνοιξαν τις πύλες και η διέλευση ήταν πλέον ελεύθερη.

Το ημερολόγιο έγραφε 9 Νοεμβρίου 1989 και το Τείχος που χώριζε τον κόσμο στα δύο έπεσε χωρίς να πέσει ούτε μία σφαίρα. Ο λαός πήρε την ζωή στα χέρια του καταργώντας έναν διαχωρισμό 40 ετών αποδεικνύοντας πως τα τείχη κάθε είδους χτίζονται από ανθρώπους, αλλά οι ίδιοι οι άνθρωποι είναι αυτοί που τα γκρεμίζουν κάνοντας την υπέρβαση στην κατεύθυνση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της ειρήνης. Η κοινωνία και ειδικά η νεολαία μπήκαν μπροστά δίνοντας το τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο και τις ιδεολογίες προτάσσοντας τον άνθρωπο απέναντι στο μίσος και τα συμφέροντα των κρατών.

Η πτώση του Τείχους τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δεν ήταν τυχαία, αντιθέτως απέδειξε τον αναχρονισμό και την αποτυχία του κομμουνισμού ως ιστορικά δεδομένη πρακτική με το συνδυασμό του πολιτικού αυταρχισμού – ιδεολογικού ολοκληρωτισμού και του κεντρικού σχεδιασμού (5ετή πλάνα) στην παραγωγή και στην κατανομή των προϊόντων. Βλέποντας τη δεκαετία του ’70 παρατηρούμε το απότομο άνοιγμα των αγορών και τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου έθνους – κράτους. Μέσα στην παγκοσμιοποίηση το έθνος – κράτος άλλαζε τις λειτουργίες του προσανατολιζόμενο σε μία αναπτυξιακή πολιτική με γνώμονα την κατάκτηση αγορών αντί της γεωπολιτικής με την κατάκτηση εδαφών. Στην ουσία υπήρχαν πλέον τρία είδη κρατών τα δημοκρατικά έθνη – κράτη με ανοιχτό πολιτικό σύστημα και οικονομία και σαφή διαχωρισμό πολιτικής (δημοκρατικές ελευθερίες) και οικονομίας (ανταγωνισμός, παραγωγικότητα, ελεύθερη αγορά). Ακολούθως έχουμε τα αναπτυσσόμενα καπιταλιστικά κράτη με κλειστό – αυταρχικό πολιτικό σύστημα και εξωστρεφή αναπτυξιακή πολιτική προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων.

Οι δημοκρατικές ελευθερίες καταπατώνται όμως επιτυγχάνεται οικονομική ανάπτυξη και καταπολέμηση της απόλυτης φτώχειας με την παροχή των απαραίτητων προς το ζην στις πλατιές μάζες. Το τρίτο είδος είναι τα αναπτυσσόμενα κράτη του σοβιετικού υπαρκτού σοσιαλισμού όπου και η γραφειοκρατική λογική της κεντρικής διαχείρισης κυριαρχεί στο οικονομικό και πολιτικό σύστημα κρατώντας τα κλειστά. Το κράτος εδώ σε αντίθεση με τα άλλα δύο είδη αποτελεί εμπόδιο για την ανάπτυξη προκαλώντας αναπτυξιακό έλλειμμα στην κοινωνία σε σχέση με τα άλλα κράτη. Ο αντιαναπτυξιακός τους χαρακτήρας τα οδήγησε στην κατάρρευση αφού δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα υπόλοιπα κράτη αφού η πρόοδος πλέον γινόταν αντιληπτή με βάση την οικονομική αναπτυξιακή πολιτική.

Σήμερα μπορεί να λεχθεί πως ο κομμουνισμός ως πολιτική πρακτική έχει αποτύχει παταγωδώς να εκφράσει τους ανθρώπους και μαζί με το φασισμό – κινήματα γεννημένα στο Μεσοπόλεμο, ανήκει πλέον στην ιστορία. Η Κίνα έχει καπιταλιστική οικονομία, δικτατορία του ενός κόμματος και ιδεολογία τον εθνικισμό, ενώ στην ίδια γραμμή ακολουθεί και το Βιετνάμ. Η Κούβα αποτελεί μία εξωτική απόχρωση, η Βόρεια Κορέα μία τρομακτική απόχρωση του ίδιου ιστορικού απολιθώματος που έχει ημερομηνία λήξης. Πολιτικά και ιδεολογικά ο κομμουνισμός στην Ανατολική Ευρώπη οδηγήθηκε σε μία αργή αλλά σταθερή παρακμή που έφερε την οπισθοδρόμηση και τον ολοκληρωτισμό κάνοντας τη ζωή για τους ανθρώπους αναχρονιστική και καταπιεστική. Το Τείχος δεν στάθηκε ικανό να αποτρέψει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν το εμπόδιο της συντήρησης στον αγώνα για ανθρωπιστική πρόοδο.

Η 9 Νοεμβρίου 1989 έμεινε στην ιστορία όχι μόνο επειδή κατήργησε το διαχωρισμό του Ψυχρού Πολέμου, αλλά επειδή έδειξε ότι καμία ιδεολογία δεν καλύπτει την ανθρώπινη ανάγκη και τάση για εξέλιξη και αργά ή γρήγορα οι λαοί βρίσκουν το δρόμο τους. Στην Ελλάδα το 1989 δεν έγινε σαφής η σημασία του γεγονότος αφού η εσωτερική πολιτική εσωστρέφεια δεν άφησε να αντιληφθούμε ως κοινωνία τις επερχόμενες αλλαγές. Μετά την κατάρρευση του Τείχους και την πραγματική ή συμβολική κατάρρευση των συνόρων ξεκίνησε η μετανάστευση Βαλκανικών και ανατολικών πληθυσμών προς την Ελλάδα αλλάζοντας ριζικά την κοινωνία. Η Ελλάδα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με 15 έτη συνεχούς δημοκρατικού πολιτεύματος αποτελούσε την κοντινή όαση για τους γειτονικούς λαούς.

22 χρόνια μετά δείχνουμε να μην έχουμε καταλάβει τίποτα από όσα έγιναν τότε στο Βερολίνο, αλλά απεναντίας έχουμε δημιουργήσει το δικό μας Τείχος που μας διαχωρίζει από τη λογική και την κοινωνική αλληλεγγύη. Παράλληλα έχουμε χτίσει μικρότερα τείχη σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής μας ζωής. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι κατανοούν, διορθώνουν τα λάθη τους και εξελίσσονται μας αφήνει αδιάφορους και αυτό αποδεικνύεται καθημερινά. Στην Ελλάδα του 2011 παρατηρείται ένας κοινωνικός συντηρητισμός που έχει οδηγήσει στο βιτριόλι στην καθαρίστρια Κ. Κούνεβα, στις σφαίρες στον 15χρονο Αλέξη, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης λαθρομεταναστών και προσφύγων, στην άνοδο της ακροδεξιάς, στην προχειρότητα των κοινωνικών παροχών του κράτους στην υγεία και στην παιδεία, στον σύγχρονο εργασιακό Μεσαίωνα και τέλος σε μία αδιανόητη τάση στασιμότητας και οπισθοδρόμησης με στιγμές εκτόνωσης όπως ο Δεκέμβριος του 2008. Καθημερινά στη χώρα υψώνονται τα τείχη των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, της αλλοτρίωσης και του ατομισμού, των βάρβαρων εργασιακών σχέσεων και της μικροκομματικής προσέγγισης των κινημάτων, δηλαδή με λίγα λόγια έχουμε την άνοδο του τείχους της ασημαντότητας.

Απέναντι σε αυτά έχουμε την πλεονεκτική γεωστρατηγική θέση της χώρας μας, τη μορφωμένη νεολαία που ένα μεγάλο κομμάτι της δείχνει να έχει τη δυναμική να μπει μπροστά, τα κινήματα για το περιβάλλον και τις πολιτικές ελευθερίες και ένα πολιτικό σύστημα που ξεγυμνώνεται καθημερινά από σωρεία σκανδάλων και διαφθοράς και μία κοινωνία, που μετά από πολλά χρόνια δείχνει να θέλει να προσπαθήσει να παλέψει για τα αυτονόητα. Ο καθένας και όλοι μαζί έχουμε χτίσει ένα τείχος αδιαφορίας και συντηρητισμού το οποίο είναι τόσο εύθραυστο που μία γυναίκα η Κούνεβα μπόρεσε και το χτύπησε με το ήθος και την στάση της. Η Κούνεβα δείχνει το δρόμο αποτελώντας η ίδια αποτέλεσμα της πτώσης του τείχους φέρνοντας μαζί της και το ελπιδοφόρο μήνυμα αυτής. Η παρακαταθήκη και αυτό που έχουμε χρέος όλοι και ειδικά η νεολαία να κατανοήσουμε είναι πως όλα είναι στα χέρια μας. Ο λαός της Ανατολικής Γερμανίας κατάφερε να γκρεμίσει το Τείχος που χώριζε τον κόσμο, εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να γκρεμίσουμε το τείχος της ελληνικής πραγματικότητας, γιατί καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να φέρει την αλλαγή ακόμα και η πιο άξια γιατί ο λαός είναι αυτός που αποφασίζει τι τελικά θα γίνει.

Καταλήγοντας σε κάποια συμπεράσματα μπορούμε να πούμε ότι η χρεοκοπία των ιδεολογιών και των οπισθοδρομικών νοοτροπιών είναι δεδομένη, το θέμα έγκειται στο χρόνο που θα χρειαστεί η κοινωνία να το συνειδητοποιήσει και στις συνέπειες που έχει αυτή η χρονική καθυστέρηση. Στην Ελλάδα του οικονομικού ελλείμματος -15% και του κοινωνικού ελλείμματος -100% , τα περιθώρια αρχίζουν να στενεύουν επικίνδυνα και η αλληλοσφαγή περιμένει στην γωνία , είναι πλέον ανάγκη να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας γίνεται επιτακτική μιας και πλέον οι εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο τρέχουν.

Ως νέοι αυτού του τόπου το χρωστάμε στους εαυτούς μας να μπούμε με αλληλεγγύη μπροστά στον αγώνα για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και της εργασιακής ανασφάλειας. Θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα μια νέα οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα τον άνθρωπο και όχι το κεφάλαιο, σε αρμονία με τη φύση και όχι την εκμετάλλευση, τις δημοκρατικές και κοινωνικές ελευθερίες απέναντι στο συντηρητισμό και την οπισθοδρόμηση. Την προάσπιση των κεκτημένων που το Σύνταγμα αποτυπώνει και πάνω του αποκρυσταλλώνονται οι αγώνες του λαού μας για την ελευθερία.

Το τείχος της ελληνικής πραγματικότητας που έχει πρωτεργάτες πολιτικά τα κόμματα εξουσίας από το ’74 και οικονομικά τους θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού με αβανταδόρους τα αριστερά εξαπτέρυγα δεν πρέπει να μας τρομάζει. Αντίθετα μας προκαλεί να το γκρεμίσουμε και μαζί του όλους εκείνους που θέλουν στην εποχή της αλματώδους τεχνολογικής εξέλιξης να μας κρατούν κλεισμένους σε μία μίζερη καθημερινότητα μέσα σε πόλεις – φυλακές αποκομμένους από τη φύση και τη ζωή. Επιδιώκουμε ένα ανθρωποκεντρικό κράτος πρόνοιας και την κοινωνική αλληλεγγύη σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η κινεζοποίηση με την καθοδηγούμενη φτωχοποίηση ως μοχλό δυνάστευσης δεν πρέπει να αφήσουμε να υψώσει ένα σύγχρονο αόρατο τείχος ανάμεσα σε εμάς και την αλήθεια και την εξέλιξη, αρκεί να θυμηθούμε σύμφωνα με τον Πλάτωνα την Α – λήθεια αυτού του τόπου και αυτού του κόσμου.