Δίνει σπανιότατα συνεντεύξεις. O σπουδαίος εικαστικός Haris Lithos τον προλογίζει με τον καλύτερο τρόπο: “Ο Τέλλος Φίλης είναι ένα παιδί της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, ένα από τα ωραία παιδιά της Θεσσαλονίκης. Είναι μια “σταθερά” του πολιτισμού της πόλης. Σταθερά, χωρίς όμως να αγγίζει τον κίνδυνο της γραφικότητας. Σταθερά, ως προς τη βάση της αξίας των πραγμάτων, γιατί η εξέλιξη του έργου του, βρίσκεται σε μια συνεχή και ακούραστη πορεία. Κατάφερε μέσα από τους προσωπικούς του αγώνες, να είναι ο ίδιος άλλοτε σημείο έμπνευσης για τους νεότερους και άλλοτε σημείο επιρροής για τους μεγαλύτερους. Πάντα ευγενικός, αν και δίκαιος. Δίκαιος με τους άλλους, κι όμως συχνά άδικος με τον εαυτό του (εξού και ο τίτλος του τελευταίου του βιβλίου) – χαρακτηριστικό των σπουδαίων ανθρώπων. Η Θεσσαλονίκη έχει να αναδείξει πολλά όμορφα σημεία, το γοητευτικότερο όλων, κατά τη γνώμη μου, είναι η ομορφιά κάποιων ανθρώπων της. Και ο Τέλλος Φίλης ανήκει σίγουρα στις ομορφιές της πόλης.” Κυρίες και Κύριοι, ο Τέλλος Φίλης στο Outnow…..
συνέντευξη στο Γιώργο Παπανικολάου (e-mail:xxxpapanikolaou@gmail.com)
Ποιά ανάγκη σε οδήγησε στη ποίηση; Γιατί δεν ήταν η συγγραφή ενός μυθιστορήματος, ενός κινηματογραφικού σεναρίου ή ενός θεατρικού έργου, παρά τα μονοπάτια της ψυχής σε οδήγησαν στη ποίηση;
Είναι ο καταλύτης στην έμφυτη κοινωνικότητα μου. Χρειάζομαι μια μοναχική επιλογή για την ισορροπία μου. Έχοντας διαβάσει τόσα πολλά λόγω της δουλειάς μου και ξέροντας πως έχουν ειπωθεί ουσιαστικά τα πάντα , επέλεξα την πιο αυστηρή φόρμα. Δεν την ονομάζω ποίηση, την λέω, «λέξεις», δίνω στις λέξεις μου την δική μου διάρκεια, την αρχική τους υπόσταση προσπαθώ να ανακαλύψω από την αρχή, απλοποιώ όσο μπορώ το νόημα. Είναι ο τρόπος των ανθρώπων των σπηλαίων για επικοινωνία. «Πέρασα κι εγώ από δω». Προσπαθώ γράφοντας, να έρθω στη θέση ενός βιαστικού αγχωμένου αναγνώστη, που σπάνια πια έχει χρόνο να διαβάσει, αλλά τον έχουν πείσει ότι τα ξέρει όλα η πολύ εύκολα μπορεί να τα μάθει, ή σε μια γενιά που δεν διαβάζει πλέον τίποτε που να μην βαθμολογείται ή να μη τους χρησιμεύει στον εμπλουτισμό του βιογραφικού τους. Χωρίς την απαίτηση να κρίνουν, ούτε καν τους ζητώ να μάθουν, άλλα κάτι πιο δύσκολο, γι’ αυτό κι ενδιαφέρον , «να αισθανθούν». Οι λέξεις μου κυκλοφορούν σε μικρά βιβλία, αλλά θέλουν πολύ περισσότερο χρόνο από όσο νομίζετε. Ελπίζω να το πετυχαίνω.
Ιδρυτής και δραστήριος άξονας στην ΠΟΙΗΣΗ ΓΥΜΝΗ. Αυτή η πόλη ξέρει να διαβάζει ποίηση; Να “ακούει” τους ποιητές της;
Η πόλη, η χώρα και η γενιά των τελευταίων 30 ετών έχει απολύτως απομακρυνθεί από την ποίηση σαν κάτι το επιτηδευμένο κι άχρηστο, επιλέγοντας χωρίς αντιστάσεις τηλεοπτικές αξίες. Όμως κάτι γίνεται θαρρώ. Γιατί η ποίηση δεν είναι αυτό που βραβεύει η ακαδημία και τα λογοτεχνικά περιοδικά. Η Ποίηση είναι η μοναδική παρηγοριά κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου στα άγρια χρόνια της μοναξιάς των κοινωνικών δικτύων. Νέοι άνθρωποι κατανοούν ότι πέρα από τριβή και σκέψη είναι καύσιμο για να πάμε παραπέρα. Γιατί η ποίηση είναι σαν την Ουτοπία. «Κάθε φορά που κάνεις ένα βήμα μπροστά, σου ζητά άλλα δυο, κάθε τρία βήματα, άλλα τρία κι αυτό δεν τελειώνει ποτέ μεν, άλλα ΠΡΟΧΩΡΑΣ.»
Ο έρωτας οδήγησε τη ζωή σου, έως τώρα; Κυριάρχησε της υπαρξιακής “μαθηματικής” λογικής;
Μα τι άλλο; Μόνον ο Έρωτας έχει αυτή τη δυναμική. Είναι σημαντικότερος κι από το χρήμα κι από τη δόξα κι από την επαγγελματική αποκατάσταση. Το βλέπεις περισσότερο σε άτομα της τρίτης ηλικίας. Φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού οι άνθρωποι που αγάπησαν κι αγαπήθηκαν. Έχουν αυτή την ηρεμία που τους καθαγιάζει. Ξέρουν από πόνο, διεκδίκηση, γνωρίζουν σε βάθος την ματαιότητα. Κι έχουν ήδη ζήσει 100 ζωές δικές μας, σε πάθη κι εμπειρίες, σε σχέση με τους ανασφαλείς συναισθηματικά νεότερους που κρύβονται πίσω από τα γυμνασμένα κορμιά των γυμναστηρίων, τα μαύρα τους γυαλιά, τα τατουάζ ή τα ψευδώνυμα στα chat rooms των ερωτικών αναζητήσεών τους.
Ο έρωτας φθήνυνε στις μέρες μας; Αλήθεια…οι νέοι ξέρουν να αγαπούν;
Θα ήθελα να ξέρουν. Δεν είμαι σίγουρος ότι είμαι αρμόδιος να απαντήσω σε μια τέτοια ερώτηση με σιγουριά. Αυτό που εισπράττω είναι ένας φόβος μήπως κι απορριφτούν. Μα χαρακτήρα χτίζεις μόνο μέσα από την απόρριψη. Ίσως γι’αυτό δεν βλέπουμε τόσους νέους ανθρώπους με προσωπικότητα όπως παλιά.
Θέλει μεγάλη τόλμη, από την άλλη, να πέσεις στα βαθιά χωρίς “μπρατσάκια” και να επιβιώσεις σε έναν συναισθηματικά απολύτως απάνθρωπο τοπίο. Όμως μόνον εκεί θα φανούν οι προσωπικότητες που θα καθορίσουν τη γενιά τους. Όλες αυτές οι «αξίες» που προβάλλονται στην εποχή μας από τα ΜΜΕ, σε 30 χρόνια θα είναι γραφικές αν όχι απολύτως αδιάφορες. Βεβαίως πάντα υπάρχουν οι εξαιρέσεις.
Ο ελληνικός κινηματογράφος πάει καλά έξω και χρόνια τώρα δοκιμάζεται εντός Ελλάδας. Πώς μπορεί να αλλάξει το “πλάνο” του ελληνικού σελινόιντ; Τίς πταίει;
Φταίμε όλοι μας και περισσότερο όσοι λένε ότι αγαπούν τον κινηματογράφο. Ότι έχουμε σχεδόν 8 χρόνια κινηματογραφική πανεπιστημιακή σχολή που δεν κατάφερε να γίνει «σχολή», που οι αυριανοί σκηνοθέτες κατεβάζουν τις ταινίες παράνομα, αλλά αύριο θα ψάχνουν χρηματοδότες για τις δικές τους, που τα μαθήματα δεν βασίζονται πάνω στις ανάγκες των σπουδαστών άλλα στον ελεύθερο χρόνο των καθηγητών από τις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους, λυπάμαι και τα παιδιά, και τον κινηματογράφο. Όλοι αυτοί αν τους ρωτήσετε αγαπούν τον κινηματογράφο. Επίσης κι όλοι οι ηθοποιοί το ίδιο. Άλλα πως γίνεται μια ταινία πραγματικά αξιόλογη, που προβάλλεται σε αίθουσα που δέχεται ατέλειες, να μη μαζεύει ούτε 10 θεατές, μάλλον κάποιος απ’ όλους λέει ψέματα. Όταν τα πράγματα φτάνουν σε οριακά επίπεδα, τότε οφείλουμε να ανακαλύψουμε μια λέξη. Ανιδιοτέλεια. Ξεχασμένη ή βάναυσα κακοποιημένη από τον εθελοντισμό. Επίσης, οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία επιτέλους. Δυο σπουδαίοι μας σκηνοθέτες. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος που δεν υπάρχει πια κι ο Γιώργος Λάνθιμος που χαίρει απίστευτης εκτίμησης στο εξωτερικό, είναι οι σκηνοθέτες με τα περισσότερα αρνητικά σχόλια στην ίδια τους τη χώρα. Είναι δυνατόν δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες να μην μας είναι απαραίτητοι; Αυτό πέρα από τον ανθρώπινο φθόνο που μέχρι ένα σημείο όλοι τον καταλαβαίνουμε, δείχνει μια βαθιά άρνηση να αποδεχτούμε την αξία του άλλου. Όμως αυτό, μόνον αγάπη δεν είναι. Αγάπη είναι η κατανόηση. Ε, έχουμε ξεχάσει να κατανοούμε, προτιμούμε να σχολιάζουμε, να λοιδορούμε, να καγχάζουμε, αγνοώντας ότι μετά από μας έρχεται μια γενιά μαθημένη σε όλο αυτό το κοινωνικό τρολλάρισμα, που το θεωρεί ίσως και τρεντιά. Άρα, επειγόντως, όσοι λένε πως αγαπούν το σινεμά πρέπει να βρουν τρόπους να διδάξουν το σινεμά, με γοητευτική διάθεση κι όχι δασκαλίστικη. Αυτό μας λείπει σε όλους σχεδόν τους τομείς της Τέχνης σήμερα.
Και μετά τις απεργίες των ηθοποιών, το ΚΘΒΕ συνεχίζει με το θερινό ρεπερτόριο του. Τί δεν πράττει σωστά αυτός ο κρατικός θεατρικός θεσμός; Πού χωλαίνει;
Εγώ το Κρατικό το έχω χρησιμοποιήσει πολλές φορές για να επαναφέρω μέσα μου, το μέτρο, σε αυτό που παλιά ονομάζαμε θεατρική εμπειρία, κάθε φορά που ξέφευγα από τις πολλές αθηναϊκές παραστάσεις τηλεοπτικής αισθητικής . Βέβαια καταλαβαίνω ότι πρέπει κι αυτό να επιβιώσει οικονομικά, άλλα από ένα Κρατικό Θέατρο ζητάω να ανοίξει τις πόρτες του σε νέους έλληνες θεατρικούς συγγραφείς, στα νέα σύγχρονα παγκόσμια ρεύματα που κατακλύζουν την υπόλοιπη Ευρώπη, σε νέους σκηνοθέτες μιας γενιάς που η προβληματισμοί της παραμένουν αόρατοι στην κοινωνία κι όμως ξέρω ότι υπάρχουν. Κι ας έχει και μια βασική εμπορική σκηνή για τα έσοδα του. Άλλα τα νέα ελληνικά έργα ή τα σύγχρονα του παγκόσμιου ρεπερτορίου, είναι επιτακτική ανάγκη να τα παρουσιάζει ακόμη και με συμβολικό εισιτήριο ή δωρεάν σε σχολεία, σε φοιτητές η ανθρώπους που θέλουν, αλλά δεν μπορούν να δώσουν το αντίτιμο, σαν αντίβαρο στην χυδαιότητα της τηλεόρασης που πλέον η αισθητική της έχει μεταλλάξει -αν όχι εξαφανίσει- μια ολόκληρη γενιά θεατών.
Από ένα Κρατικό θέατρο θα ήθελα επίσης, να έχει τη δυνατότητα να συντηρεί ένα θίασο αρχαίου δράματος επί μονίμου βάσεως με καλά συγκροτημένο χορό που να ξέρει πόσο σημαντικός είναι στην αναβίωση των τραγωδιών και να είναι σε θέση αυτό να το μεταδώσει σε θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι. Ναι έχει χαθεί μια γενιά θεατών. Πρέπει από την αρχή να αρχίσει η θεατρική τους εκπαίδευση. Και δεν έχω πιο σπουδαίο και γοητευτικό μάθημα από το Αρχαίο Δράμα.
Η θολούρα που μας έχει κατακλύσει στη καθημερινότητά μας και τα τσιτωμένα νεύρα, είναι μοναχά απόρροια πολιτικο-οικονομικών καταστάσεων;
Είναι η μοναξιά. Μια μοναξιά που όσοι την αντιλαμβάνονται, αντί να ανοίξουν κοινωνικά καταφεύγουν σε ψυχοθεραπευτές. Όλο αυτό που ζούμε είναι οι τελευταίοι σπασμοί μιας κοινωνίας που τελειώνει. Μας περιμένει η ζούγκλα. Όσο πιο σύντομα το κατανοήσουμε τόσο πιο εύκολα θα αποφασίσουμε να απασφαλίσουμε και να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας. Κάποιοι πρέπει να κάνουν την αρχή. Ας είμαστε πρώτοι εμείς. Κάποιοι θα μας κοροϊδέψουν. Ας έχουμε αντοχή. Τις αλλαγές μοναχικοί άνθρωποι τις έφεραν παντού. Μοναχικοί κι ανιδιοτελείς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τί πρέπει άμεσα να αλλάξει;
Νοοτροπία. Και τη δική του και τη δική μας. Από το 1989 και την πτώση του σοβιετικού μοντέλου, δυστυχώς η προβληματική της Αριστεράς παραμένει ευνουχισμένη. Σαν Αστερίας που αρνιέται να αντικαταστήσει το κομμένο πόδι του με κάποιο άλλο. Οτιδήποτε πάει να γεννηθεί από τα κάτω, από τη βάση, το κοιτά με επιφύλαξη. Κι όλα αυτά, ενώ ο άναρχος δυτικός καπιταλισμός καλπάζει, έχει πάρει μέχρι και “σουσούμια” της αριστεράς, έχει εξωπετάξει την Κεντροαριστερά σε έναν ελιτίστικο μαρασμό, οδηγεί τους θυμωμένους αδαείς στην ακροδεξιά και τον ναζισμό, κι η Αριστερά ακόμη να συνέλθει. Ο ρόλος της Αριστεράς δεν είναι ο αντίλογος στη Δεξιά, κι ούτε πρέπει να είναι. Ο ρόλος της Αριστεράς είναι να αλλάξει αυτή η νοσηρή νοοτροπία που έχει κάνει τους ανθρώπους φοβισμένους καταναλωτές και να τους ξανακάνει ενεργούς πολίτες. Ελπίζω να τα καταφέρει.
Ο Έλληνας διαβάζει τελικά βιβλία, βλέπει ταινίες; Χάνεται μέσα στο πολιτισμό; Ή επιτηδευμένα επιδειξιομανής αρέσκεται να ασχολείται με αυτόν;
Πως μπορώ να κάνω τέτοιου είδους γενικεύσεις; Ξέρω ότι οι φίλοι μου διαβάζουν κι ακούνε μουσική και πάνε στο θέατρο και σε συναυλίες, κι όταν δεν μπορούμε να το αντέξουμε οικονομικά το μοιραζόμαστε. Άλλα φοβάμαι, ότι γενικά είμαστε ακόμη ένα κράτος στην εφηβεία. Προσποιούμαστε ότι μας ενδιαφέρει η Τέχνη. Άλλωστε μια λέξη, η «κουλτούρα», είναι μια λέξη που στα ελληνικά έχει καταντήσει κάτι το απεχθές, σαν χρέος σε μια άυλη Ευρωπαϊκή τράπεζα Πνεύματος προς αποφυγήν. Λέμε κουλτουριάρης με απαξίωση. Ενώ σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη- που κατά τα άλλα θέλουμε να ανήκουμε- η λέξη κουλτούρα έχει ακριβώς τη θέση που της αξίζει. Θα ήταν πολύ περίεργο να ήταν διαφορετικά εδώ λοιπόν . Δεν με ενοχλεί που όλοι γνωρίζουν την Πάολα, καλά κάνουν, με ενοχλεί που δεν γνωρίζουν ότι σε αυτή τη χώρα υπάρχει μια μουσικός με το μέγεθος της Ελένης Καραΐνδρου. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται viral μια ατυχής φράση της Κικής Δημουλά και να σχολιάζεται από ανθρώπους που δεν έχουν ανοίξει ένα βιβλίο της. Είναι αθλιότητα να μας ενδιαφέρει ο Αύγουστος Κορτώ μόνο όταν τσακώνεται με τον Θανάση Χειμωνά και να μην έχουμε αγοράσει ένα βιβλίο τους. Αυτά είναι φαινόμενα μιας χώρας κι ενός λαού που θυμίζει αρχοντοχωριατισμό. Ξεχάσαμε να σεβόμαστε, να μαθαίνουμε, να ομολογούμε την άγνοια μας. Γι’ αυτόν τον λαό λοιπόν, η λέξη κουλτούρα μόνο ως βρισιά μπορεί να λειτουργήσει.
Μετά από μια κουραστική μέρα, η νύχτα πώς τελειώνει για το Τέλλο;
Με σιωπή. Έχουμε απόλυτη ανάγκη τη σιωπή. Υπάρχει πολύς θόρυβος στη ζωή. Περιττός. Ένας θόρυβος που καταφέρνει να μας λερώνει τη ψυχή. Χρειάζομαι τη σιωπή σαν αιμοκάθαρση για να αντέξω την επόμενη μέρα.
Ο επίλογος ανήκει στον Ένκε Φεζολλάρι. Τον ταλαντούχο νέο Έλληνα καλλιτέχνη που μου μίλησε για το Τέλλο Φίλη.
“Υπάρχουν ακόμη πρίγκιπες στα Βαλκάνια;
2002.Θεσσαλονίκη.Φοιτητής στο ΚΘΒΕ συναντούσα ένα ιδιαίτερο άντρα στις παραστάσεις, στις εκθέσεις, σε όλα τα καλλιτεχνικά στέκια και δρώμενα της Νύμφης του Βορρά.
Χαμογελαστός και ερωτικός .Ανέπνεε μια ευγένεια και έναν σαφώς πιο Βόρειο αέρα από ’κείνο των ανθρώπων που είχα συνηθίσει το Νότο της Ελλάδας.
Εκείνη την τριετία, συναντιόμασταν συχνά στα ίδια στέκια, στο Φεστιβάλ και πάντα ποτέ δεν γνωριζόμασταν… οπότε έπλαθα με το μυαλό μου ιστορίες για εκείνον. Τέλλος. Αυτό είναι το όνομα του, όπως και του αγαπημένου Τέλλου Αγρα.
Τέλλος.
Ένα τέλος και μια αρχή. Μια αρχή και ένα τέλος. Πολιτικοποιημένος, ποιητής Άνθρωπος που δεν τα παρατάει εύκολα. Βαδίζει μονάχος στην ανηφόρα που λέγεται ζωή. Πλούσιος μέσα του ,μια αστείρευτη πηγή, τόσο της κινηματογραφικής παιδείας και ενασχόλησης με το σινεμά, αλλά και το πιο ουσιαστικό… Ο Τέλλος αγαπά την Τέχνη…Είναι δημιουργός και ανιχνευτής ταλέντων. Δίπλα του μαθαίνεις τα πιο όμορφα πράγματα για την Ζωή και τη Τέχνη. Το γέλιο του χαρακτηριστικό γνώρισμα (με τυφλά μάτια τον αναγνωρίζεις και οι άσπρες τρίχες του στοιχείο της σοφίας και του πόνου, ένας Πόνος -αγάπη για όλους και όλα.
Έπειτα, όταν γνωριστήκαμε δεν σταματάγαμε να μιλάμε…ο Τέλλος και το μαγαζί του όμοιο με εκείνο το φαρμακείο του Πεντζικη- που λένε στη Θεσσαλονίκη- έχει μέσα «γιατρικά» για όλους. Ο Τέλλος γιατρεύει ,αγκαλιάζει και αγωνίζεται με τα δικά του μέσα για την προώθηση του Πολιτισμού στην Θεσσαλονίκη, τυχεροί οι κάτοικοι της. Βαθειά πολίτης. Βαθειά μορφωμένος ,δεν έχει ανάγκη επιβεβαίωσης. Δεν επιδεικνύει την σοφία και την καλλιέργεια του. Βουτάει τα βράδια στη μοναξιά του διασχίζοντας την Εγνατία …ή καθισμένος στο “De Facto” σκορπάει το χαμόγελο στις πληγωμένες καρδιές των φίλων του…και τα πρωινά μεταμορφώνεται- σαν πεταλούδα- χαρίζοντας χρώματα στη μουντή και γεμάτη υγρασία πόλη. επιστρέφοντας σαν την Μανιανι στη Ρομα του Φελλίνι -τη θυμάστε τη σκηνή; Αν ο Τζαρμους ή ο Καουρισμάκι γύριζαν ταινία για την πόλη, αναμφίβολα, εκείνος θα ήταν ο πρωταγωνιστής.”
Το βιβλίο του Τέλλου Φίλη “Ένας απλός υπάλληλος βίντεοκλαμπ” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟΥ.
Πηγή: http://www.outnow.gr/news/interviews/o-tellos-filis-sto-outnow-mesa-apo-tin-aporripsi-chtizis-charaktira/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου