"Και η μάνα μου τα ίδια τράβηξε..."

Λιμάνι Χίου, αρχές περασμένου αιώνα. Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, στοιβαγμένοι στην προκυμαία της πόλης, αποδυναμωμένοι μετά από ένα σφοδρό χτύπημα της μοίρας, προσμένουν ένα καλύτερο αύριο. Άνθρωποι που ξεκινούν τη ζωή τους ξανά από το μηδέν. Χωρίς στέγη, χωρίς περιουσία, χωρίς πατρίδα. Μοναδική τους πηγή δύναμης είναι η μνήμη και η ιωνική τους φύση για δημιουργία και παραγωγή. 

Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να αφομοιωθούν στη νέα κοινωνία και να γίνουν ζωτικό κομμάτι της νέας τους πατρίδας. Τόσα πολλά χρόνια χρειάστηκαν που πρόλαβαν και τη δικιά μου γενιά καθώς θυμάμαι έντονα στα παιδικά μου χρόνια, το πόσο πολύ ξεχώριζαν οι διαφοροποιήσεις των κοινωνικών στρωμάτων στις φτωχές και λαϊκές προσφυγικές συνοικίες σε σχέση με την υπόλοιπη αστική τάξη της Χίου. 

Γόνος οικογένειας με προσφυγικές ρίζες, προβληματίστηκα με την εντύπωση που άφησαν οι πρόσφυγες στη γιαγιά μου όταν επισκέφθηκε φέτος το καλοκαίρι την Μυτιλήνη. "Γιε μου είχα να πάω χρόνια στη Λέσβο. Δε περίμενα να συναντήσω αυτό το χάλι στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Όλοι οι άνθρωποι ήταν ένα κουβάρι, κατάχαμα στις βρωμιές. Όσο τους έβλεπα τόσο η καρδιά μου σφιγγόταν. Και η μάνα μου τα ίδια τράβηξε..."

Οι προσφυγικές ρίζες και οι ζωντανές μνήμες κρατάνε ακόμη τον ανθρωπισμό μας απέναντι στο δράμα των προσφύγων. Στα πρόσωπά τους καθρεφτίζονται μορφές γνώριμες κι ασπρόμαυρες, που έχουμε κορνιζαρισμένες στα σπίτια μας. Είναι οι ρίζες μας που ακόμα μένουν ζωντανές μέσα στις ψυχές μας κι αυτές μας παρακινούν να δώσουμε ένα χέρι βοήθειας στους συνανθρώπους μας. Ίσως να καταφέρουμε έτσι να σβήσουμε τη ντροπή παλαιότερων γενεών που φέρθηκαν απαίσια στους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Όχι πως δεν υπάρχουν και σήμερα αποβράσματα που πλουτίζουν κλέβοντας τους Σύριους. Είναι όμως μειοψηφία κι έχουν αρχίσει ήδη να γεύονται την χλεύη των συμπολιτών τους. Η ανιδιοτελής αλληλεγγύη σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Το χαμόγελο ενός μικρού παιδιού είναι η καλύτερη ανταμοιβή. 

Στο νησί έτυχε πολλές φορές να κοιταχτώ με τους πρόσφυγες. Το βλέμμα μου αμέσως στρεφόταν προς την άσφαλτο. Όχι για να τους αποφύγω. Ούτε κι από ντροπή. Είναι ότι ένιωθα τόσο λίγος και μικρός απέναντι στη δίψα τους για ζωή. Χαμήλωνα το βλέμμα μου για να δείξω την εκτίμησή μου στον αγώνα τους και το σεβασμό μου στα όσα τράβηξαν κι έχουν να τραβήξουν από δω και πέρα αντιμέτωποι με την απάνθρωπη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Είμαι κομμάτι αυτής της Ευρώπης κι αυτό με θλίβει. 

Η παραπάνω ασπρόμαυρη φωτογραφία δε διαφέρει με τη σημερινή εικόνα του λιμανιού της Χίου. Η Ιστορία μας διδάσκει και μας συμβουλεύει στο πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος. 

Εξάλλου σε τι διαφέρουν οι δυο εικόνες. 

Ίδιες ψυχές...

Ίδιες μοίρες...