Συνέντευξη στον Φίλιππο Κουτσαφτή

Ο κύριος Φίλιππος Κουτσαφτής γεννήθηκε το 1950 στη Ζαγορά του Πηλίου. Για δεκαεπτά πασχαλιές έζησε με τον παλιό τρόπο ζωής, ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει. Έπειτα σπούδασε μηχανολογία αλλά τον κέρδισε ο κινηματογράφος, σπουδάζοντας γι’ αυτόν στη σχολή Σταυράκου. Με το κινηματογράφο ασχολήθηκε στην αρχή (1977) ως οπερατέρ κι ως διευθυντής φωτογραφίας από το 1983. Η πρώτη του ταινία ήταν το «Σεμνών Θεών» (1987) που αφορούσε μια σωστική ανασκαφή στον Κολωνό. Ακολούθησαν η «Αγέλαστος Πέτρα» (2000) και το «Αρκαδία Χαίρε» (2015). Μέσα από τις ταινίες του αλλά κι από τη συζήτηση μας, ο κύριος Κουτσαφτής επισημαίνει ότι η μνήμη είναι η μόνη μας περιουσία και σημειώνει πως η τωρινή κατάσταση που βιώνουμε ως λαός οφείλεται στην δυσαρμονία που προκαλεί η έλλειψη μέτρου κι έρωτα με την φύση και την ιστορία μας.

1. Τα γυρίσματα της «Αγέλαστος Πέτρα» διήρκησαν δέκα χρόνια κι άλλα έξι για το «Αρκαδία Χαίρε». Το αποτέλεσμα ήταν κάτι ανάμεσα σε ταινία και ντοκιμαντέρ. Πιστεύετε πως με το προσωπικό σας ταξίδι στο χρόνο, στην ιστορία, στη γνώση και στη μνήμη, δημιουργήσατε ένα νέο κινηματογραφικό είδος; Τις ταινίες-δοκίμια;

Δεν είμαι σίγουρος αν μπορώ να απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση, αλλά αν τράβηξαν τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, πρώτον οφείλεται στο γεγονός ότι καταπιάνονται με θέματα τα οποία είναι πολύ μεγάλα για να μπορέσει κανείς να τα διαχειριστεί μέσα σ’ ένα μικρότερο χρόνο. Τουλάχιστον έτσι το είδα εγώ σε σχέση με τη δική μου αδυναμία και τις δυνατότητες που έχω σαν άνθρωπος. Για την Ελευσίνα η αρχική πρόθεση ήταν να παρακολουθήσω την εξέλιξη μιας πόλης μέσα στο χρόνο. Ήταν τριάντα χρόνια πριν από την στιγμή που μιλάμε, ήμουν τριάντα χρόνια νεώτερος και είχαν την ψευδαίσθηση που έχουν όλοι οι νέοι άνθρωποι πως ο χρόνος είναι ατελείωτος. Αναφέρομαι στον προσωπικό χρόνο. Εκείνα τα χρόνια έκανα μία άλλη δουλειά, ήμουν διευθυντής φωτογραφίας, και στα περιθώρια που μου επέτρεπε η δουλειά κι ότι χρήματα εξοικονομούσα, τα αφιέρωνα στο να μαζεύω το υλικό της Ελευσίνας. Είχε κάποια μειονεκτήματα αλλά και πλεονεκτήματα, πρέπει να ομολογήσω. Καταρχήν δουλεύεις σε έναν κοινωνικό χώρο με ανθρώπους, όπου με το χρόνο αποκτήθηκε μία εμπιστοσύνη, κυρίως από τους ανθρώπους προς εμένα, κι έτσι με μεγαλύτερη ευκολία μου ανοίχτηκαν και με θεώρησαν δικό τους. Όμως τότε δε ξεκίνησα για να κάνω μία παραγωγή. Μ’ ενδιέφερε το προσωπικό ταξίδι μέσα σ’ όλα αυτά, σ’ αυτήν την πόλη (Ελευσίνα) όπου υπάρχουν όλα αυτά τα στοιχεία της μνήμης, της ιστορίας, των αρχαιολογικών καταλοίπων κ.τ.λ. Κι επειδή σαν κοινωνία δεν έχουμε δώσει την πρέπουσα αξία και σημασία ούτε για την ιστορία, ούτε για τη μνήμη, ούτε και για τα αρχαιολογικά, χρειάζεται ένας μεγάλος αγώνας για να βρει κανείς αυτά τα διάσπαρτα στοιχεία τα οποία άλλα είναι εντοιχισμένα μέσα στην καθημερινή ζωή κι άλλα είναι αφημένα στην αγκαλιά της φύσης. Δε ξέρω αν η «Αγέλαστος Πέτρα» και το «Αρκαδία Χαίρε» ανήκουν σ’ αυτό το είδος που ανέφερες. Για μένα είναι ένα κομμάτι ζωής κι ένας μεγάλος έρωτας. Προσπάθησα επειδή δεν έχω κάποια θεωρητική δυνατότητα, να πάω στην Ελευσίνα και μέσα σ’ ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα να λύσω το ζήτημα ή να δω το ζήτημα όπως είναι. Προσπάθησα να μετατρέψω όλο αυτό σ’ ένα βίωμα. Να το δω μέσα από ένα βίωμα. Κι ίσως αυτό να δημιούργησε αυτήν την αμφίδρομη κατάσταση. 

2. Η βραδύτητα είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της σφαιρικής αποτύπωσης ενός θέματος ή ενός γεγονότος. Όμως σε μία κοινωνία που τρέχει με ιλιγγιώδης ρυθμούς, πως μπορούμε να ρυθμίσουμε τη δικιά μας βραδύτητα;

Μπορεί να τρέχουμε με ιλιγγιώδης ρυθμούς, το θέμα είναι που πάμε. Θυμάμαι μία φράση του Καβάφη που θα την πω περιφραστικά διότι δεν την έχω μπροστά μου. Μιλούσε για κάποιον κι έλεγε ότι εμείς αγαπητέ αφού κάνουμε έναν τεράστιο κύκλο επιστρέψαμε στο ίδιο σημείο απ’ όπου ξεκινήσαμε. Σίγουρα μπορεί να τρέχουμε με ιλιγγιώδης ρυθμούς αλλά το ζητούμε ως απάντηση δεν έχει αλλάξει. Ο καθένας έχει τον δικό του ρυθμό και μ’ αυτόν πορεύεται. Παρ’ όλα αυτά οφείλω να πω πως πάνω στα κοινωνικά και ιστορικά ζητήματα δεν βλέπω κάποια ιλιγγιώδη ταχύτητα να υπάρχει πέρα από τα άλματα της τεχνολογίας. 

3. Ποια ήταν η αφορμή που σας ώθησε να στραφείτε στην ιστορική γνώση και στην κοινή μας μνήμη; Η γνωστική σας εμβάθυνση καθώς και η δημιουργία των δυο κινηματογραφικών σας έργων έχει επηρεάσει τον καθημερινό σας τρόπο σκέψης;

Αυτός ήταν πάντα ο τρόπος σκέψης μου. Δεν έχει γίνει ανάποδα. Δεν ήταν οι ταινίες που επηρέασαν τον τρόπο σκέψης μου. Οι ταινίες για μένα είναι το ζητούμενο κατά έναν τρόπο και γι’ αυτό το λόγο υπάρχει μία κοινή συνισταμένη σ’ αυτές, διότι περνάω αυτό που μ’ ενδιαφέρει.

4. Στην «Αγέλαστος Πέτρα» περιγράφοντας τον χαρακτήρα των προσφύγων της Μικρά Ασίας, αναφέρατε πως μόνη τους περιουσία είναι η μνήμη. Η περιουσία αυτή έχει περάσει στα χέρια των νεώτερων γενιών;

Ως έναν βαθμό έχει περάσει. Ωστόσο θα ήθελα να πω κάτι για την περίπτωση των Ελευσίνιων Μικρασιατών. Όσο ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι για τους οποίους είχαν την τεράστια τύχη να τους γνωρίσω, μιλώ γι’ αυτούς που ήρθανε μικρά παιδιά ή έφηβοι από την Μικρά Ασία και είχαν μνήμες πολύ έντονες, βρισκόντουσαν σε μία διαδικασία λήθης. Μάλιστα μία γιαγιά στο τέλος της ταινίας λέει ότι όλα αυτά τα πάθη μείνανε στο καλάθι των αχρήστων και τώρα δεν μπορούμε να ενωθούμε. Εννοούσε το στενό οικογενειακό κύκλο βεβαίως, την οικογένειά της. Διότι κάθε φορά που ξεκινούσε να πει κάτι, της έλεγαν τα εγγόνια «βρε γιαγιά πάλι τα ίδια θα λέμε;». Τώρα που φύγανε αυτοί οι άνθρωποι, πολλά από τα εγγόνια αυτά μου ζητούν το υλικό για να γνωρίσουν τους παππούδες τους. Βλέπεις δεν είχαν δώσει την προσοχή που έπρεπε όταν εκείνοι ακόμα ζούσαν. Επίσης απ’ ότι βλέπω και διαβάζω, έχει ιδρυθεί ένα μουσείο Μικρασιατών στην Ελευσίνα, που τότε βεβαίως δεν υπήρχε τίποτα απ’ όλα αυτά. Όσο ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι και είχαν να δώσουν κάποια πράγματα δεν είχε γίνει καμία πρωτοβουλία. Τώρα που χαθήκανε, προσπαθούν να συνθέσουν αυτό το κομμάτι της μνήμης που χάθηκε. Είναι η μνήμη που κάνει κύκλους μέσα στον κύκλο της ιστορίας, σαν την πέτρα μέσα στο νερό. Χωρίς να θέλω να υποστηρίξω θεωρίες συνομωσίας, το ελληνικό κράτος εφάρμοσε μία διαδικασία λήθης στην περίπτωση των Μικρασιατών προσφύγων. Γι’ αυτό τους ανθρώπους αυτούς τους βάλανε έξω από το σώμα των πόλεων. Η Καισαριανή ήταν έξω από την Αθήνα, όπως και το Περιστέρι ενώ στην Ελευσίνα τους εγκαταστήσανε πάνω από τις γραμμές του τραίνου όπου υπήρχαν χωράφια. Βεβαίως στη συνέχεια ενοποιήθηκαν όλα αυτά. Μ’ αυτήν την λογική ενεργοποιήθηκε η διαδικασία της λήθης, συνειδητά ή ασυνείδητα. Αν και δεν έχω προσφυγική καταγωγή ούτε κάποιον φίλο με προσφυγικές ρίζες, είχα την τεράστια τύχη το 1988 που βρέθηκα στην Ελευσίνα για πρώτη φορά να διαπιστώσω με τεράστια έκπληξη πως ένα κομμάτι αυτών των ανθρώπων που ήρθαν από την Μικρά Ασία, είναι εν ζωή. Και βρέθηκα μ’ αυτούς τους ανθρώπους και προσπάθησα να τους καταγράψω. Κι έχω καταγράψει τους περισσότερους. Ήταν τόσο μεγάλη η συγκίνηση τους και νιώθω πολύ τυχερός που πέρασα αρκετά χρόνια μαζί τους καταγράφοντας και συζητώντας. 

5. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα παιδικά μας χρόνια ως μια προσωπική μας μυθική Αρκαδία; Η δικιά σας καταγωγή από τη Ζαγορά του Πηλίου πόσο και με ποιους παράγοντες έχει επηρεάσει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά σας;

Πάρα πολύ! Κάθε άνθρωπος κουβαλάει μία προίκα. Κι αυτή η προίκα προέρχεται από τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Η δικιά μου προίκα είναι αυτές οι δεκαεπτά πασχαλιές που έζησα στην Ζαγορά, τα πρώτα δεκαεπτά χρόνια της ζωής μου. Αυτό το κουβαλάω συνέχεια μαζί μου, στην καθημερινότητά μου. Άλλες φορές συνειδητά κι άλλες ασυνείδητα. Επίσης αισθάνομαι τυχερός διότι είχα ζήσει αυτόν τον παλιό κόσμο, ο οποίος χάθηκε στη συνέχεια αν και είχε χιλιάδες χρόνια πορεία πίσω του. Για παράδειγμα, οι συνθήκες παραγωγής, η σχέση με τα ζώα, ο τρόπος που καλλιεργούσαν τη γη, η έννοια της κοινότητας ήταν σαν να διάβαζες τον Ησίοδο. Έζησα τον παλιό κόσμο που δεν υπάρχει πια. Βλέπεις, στην επαρχεία άργησε να ‘ρθει ο αστικός τρόπος ζωής, κάτι που έγινε κατεξοχήν στο δικό μου χωριό, του οποίου το όνομά του στα σλάβικα σημαίνει «πίσω από το βουνό». Κι ενώ η βιομηχανική κι αγροτική επανάσταση είχε έρθει στον θεσσαλικό κάμπο, σε μας που κατοικούσαμε πίσω από το βουνό άργησε. 

6. Η Νοσταλγία (και η αναφορές σας στον Ταρκόφσκυ) είναι αναπόφευκτη. Πως όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Η Νοσταλγία είναι καλό να λειτουργεί ως ένα στοιχείο δημιουργικό μέσα στη ζωή του ανθρώπου. Προσωπικά δεν είμαι προσκολλημένος με το παρελθόν. Γεννήθηκα με ένα γαϊδουράκι κι έζησα όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν για να φτάσουμε στα οχήματα. Δεν επιθυμώ να γυρίσουμε πίσω στη κοινωνία με τα γαϊδουράκια. Καλό είναι να τα έχουμε όλα αυτά ως ένα εφόδιο, ένα ευφράδη, όπου πάνω εκεί θα στήσουμε τη καινούργια μας ζωή. Είναι ενδιαφέρον να βλέπουμε τη ζωή όπως εξελίσσεται και να ακολουθούμε. Δεν πρέπει να μένει κανείς πίσω. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε πράγματα κι αξίες σημαντικές. Γι’ αυτό κι αισθάνομαι τυχερός που έζησα έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια. Από την εποχή με το γαϊδουράκι μέχρι την σημερινή εποχή με το ipad. Επίσης μεγάλη τύχη θεωρώ να έχει κανείς ουσιαστική σχέση με την φύση και το χώμα. Δε μπορώ να απορυθμίσω πόσα είναι τα οφέλη μέσα απ’ αυτήν τη σχέση. 

7. Την Χίο την ζήσατε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας του Δήμου Αβδελιώδη «Το δέντρο που πληγώναμε». Έχοντας μία εικόνα για τους κατοίκους του νησιού, πως ερμηνεύετε το ξενοφοβικό κλίμα που έχει ριζώσει σε ένα νησί στο οποίο ένα υπολογίσιμο ποσοστό του πληθυσμού του έχει προσφυγικές ρίζες;

Είναι πολύ δύσκολη η ερώτηση. Είναι θλιβερά τα φαινόμενα αυτά. Καλό είναι να μην καταφεύγουμε στην ευκολία να κατηγορούμε τους ανθρώπους. Είναι τραγικό να επαναλαμβάνονται ιστορίες όπως αυτήν που είχα διαβάσει για έναν πατέρα-πρόσφυγα σε κάποιο νησί του Β. Αιγαίου, λίγο μετά την άφιξή τους εκεί, το ’22, ο οποίος ζητούσε από τους ντόπιους λίγο νερό για το παιδί του και κανείς δεν του ‘δινε, κι έτσι αναγκάστηκε να φτύσει μέσα στο στόμα του παιδιού του για να ξεδιψάσει. 

8. Ποιο θα είναι το επόμενο ταξίδι σας μετά την Ελευσίνα και την Αρκαδία; Σε μία συζήτησή μας στην Άνδρο το καλοκαίρι του 2005 μου είχατε μιλήσει για την αγάπη που έχετε για τα καράβια. Θα πραγματοποιήσετε ένα κινηματογραφικό ταξίδι μ’ αυτά;

Πήγα ένα ταξίδι τον περασμένο μήνα. Ήταν μία εμπειρία συγκλονιστική. Κράτησε είκοσι δύο μέρες μέσα στον Οκτώβριο κι έχω υποσχεθεί στον εαυτό μου να το ξανακάνω πάλι με την πρώτη ευκαιρία. Μ’ αυτόν τον τρόπο σου δίνεται ο χρόνος να γράψεις όλα αυτά που σκέφτεσαι. Και πιθανότατα θα τα γράψω διότι δε ξέρω αν θα βρω το χρόνο να τα κάνω ταινία ποτέ. Τουλάχιστον αν μην τι άλλο να τα γράψω για τα παιδιά και για τους επερχόμενους.

Φωτογραφία: Κατερίνα Καμπίτη
Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Η Κόκκινη Χελώνα

Δήλωνα συνεχώς φέτος πως η κινηματογραφική χρονιά που φεύγει ήταν φτωχή. Λιγοστά τα διαμάντια που έλαμψαν στις σκοτεινές αίθουσες, με κύριο χαρακτηριστικό τους, τη λιτή τους "γραφή". Με αυτόν τον τρόπο επέλεξα να κλείσω τη χρονιά, απολαμβάνοντας την καταπληκτική "Κόκκινη Χελώνα" στον αγαπημένο μου Μικρόκοσμο.

Η "Κόκκινη Χελώνα" είναι ένα μαγευτικό βωβό animation γαλλοβελγικής παραγωγής από τα θρυλικά στούντιο της Ghibli. Ο Ολλανδός καρτουνίστας Μίκαελ Ντούντοκ ντε Βιτ μας συστήνει με έναν αξεπέραστο τρόπο τον δικό του ναυαγό. Με πλάνα λιτά αλλά πλούσια από χρώματα, γίνονται τόσο ζωντανά στην μεγάλη οθόνη, που αμέσως τραβούν τον θεατή στα τοπία του ονειρικού και έρημου νησιού. Η μουσική δένει αρμονικά με τη φύση, τα κύματα, τη θάλασσα και τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ναυαγού. Η σιωπή στην ανθρώπινη επικοινωνία καλύπτεται άψογα με τη γλώσσα του σώματος και με το βλέμμα, το οποίο περιορίζεται σε δύο μικρές κουκκίδες.
Η ιστορία ξεκινάει με την άνιση μάχη του ανθρώπου απέναντι στην οργή της φύσης. Ένας ναυαγός παλεύει ανάμεσα σε πελώρια κύματα μέχρι που ξεβράζεται σε ένα απομονωμένο νησί. Η μουσική αποχωρεί απαλά από το κάδρο και δίνει τη θέση της στους ήχους της φύσης.

Ο ναυαγός αρχίζει σιγά σιγά να ανακαλύπτει τον επίγειο παράδεισο. Το φυσικό τοπίο γίνεται μία πελώρια αγκαλιά για να τον φιλοξενήσει. Όμως εκείνος νιώθει μόνος. Βλέπει τον ορίζοντα κι αναπολεί τις ρίζες του. Τα καβούρια δεν είναι η κατάλληλη συντροφιά, ούτε παρηγοριά για να μείνει στο νησί. Ο ίδιος ετοιμάζει μία σχεδία και φεύγει. Κάθε φορά όμως που βγαίνει στα ανοιχτά, μία κόκκινη χελώνα καταστρέφει τη σχεδία του και τον τραβάει πίσω στην ακτή.
Ο ναυαγός διαπιστώνει πως είναι πλέον εγκλωβισμένος και δε του μένει τίποτα παραπάνω από το να συμφιλιωθεί τόσο με την ιδέα της παραμονής στο νησί όσο και με τη φύση.
Από εκείνο το σημείο και μετά αρχίζει ένα ταξίδι στο όνειρο. Η ιστορία αποκτά συμβολικό χαρακτήρα μπλέκοντας την πραγματικότητα με τη φαντασία. Πολλά ερωτήματα βγαίνουν στην επιφάνεια και προσπαθούν να απαντηθούν με συναισθήματα, χρώματα και ήχους.
Ο ξεχασμένος παγανισμός γίνεται φανερός μέσα από διάφορες σκηνές, όπως η μεγάλη φωτιά στην παραλία. Μήπως η επιστροφή στην φύση είναι μία λύση σωτηρίας; Κι αν όχι, τότε μήπως πρέπει να προσδιορίσουμε ξανά τη θέση μας σ' αυτόν τον πλανήτη; Ο ναυαγός κάθεται ώρες στην παραλία και κοιτάει τα άστρα περιμένοντας μία απάντηση κι από εκεί.

Η "Κόκκινη Χελώνα" μου προσέφερε μία συγκινητική βραδιά, γεμάτη ποίηση, συμβολισμούς και φιλοσοφικές ιδέες, ενώ η βωβή της πλοκή δημιούργησε φανταστικούς διαλόγους μέσα στο μυαλό μου.
Αξίζει να βυθιστείτε στα καταγάλανα νερά της και να κρυφτείτε στα υπέροχα τοπία του νησιού...

Βαθμολογία: 8/10

Να υπερασπιστούμε τις φάτνες του καιρού μας!

του Χρήστου Κάτσικα

Όπως σημειώνει ο Μακιαβέλι στο βιβλίο του «O ηγεμόνας», το καλό πρέπει να το κάνεις με δόσεις για να σε θυμούνται και να σ' ευγνωμονούν. Το κακό πρέπει να το κάνεις αποφασιστικά, γρήγορα και δραστικά.
Έτσι κάπως σκέφτηκε η τηλεοπτική φιλανθρωπία, μέρες που είναι, και βάλθηκε να παρουσιαστεί με τη λεοντή του κοινωνικού παρηγορητή. Αυτό άλλωστε γινόταν ανέκαθεν.
Οι ισχυροί με το ένα χέρι μοίραζαν τη φτώχεια, το θάνατο και το περιθώριο και με τ' άλλο πρόσωπο, σαν Ιανός, εμφανίζονταν να αγαθοεργούν και να απαλύνουν τα κοινωνικά τραύματα.
Η φιλανθρωπία των «ωσαννά», το ενσταντανέ για λίγο γάλα σε λίγους, η καλλιέργεια της υπέρκοσμης ελπίδας.
Οι Φαρισαίοι του συστήματος έχοντας τις κάμερες και την τηλεοπτική δημοκρατία στο χέρι τους μπορούν ακόμα να χαλιναγωγούν την οργή του κόσμου καθηλώνοντάς την σ' ανώδυνα κανάλια.
Από μία άποψη προσεγγίζοντας με αφαίρεση τα γεγονότα φανταζόμαστε πως κάπως έτσι λειτουργούσε ο μεσαίωνας. Δίπλα στο παλάτι των ηγεμόνων ή του βασιλιά, οι οποίοι έστελναν «το πόπολο» να πεθάνει στον πόλεμό τους, συνωστίζονταν φτωχοί, ανάπηροι, άκληροι, απόκληροι.
Σ' αυτούς πετούσε ο μονάρχης το ξεροκόμματο και η εκκλησία την ευλογία της, ώστε «η εξωοικονομική καταπίεση να γίνεται ισχυρότερη της φορολογίας» (Μάρξ) και να μακροημερεύει η κυριαρχία τους.
Αν η θρησκεία είναι το όπιο του λαού, που είναι, η φιλανθρωπία είναι η δίδυμη αδελφή της, η παρηγορήτρια ιδέα για να ξεστρατίζουν οι αγώνες και ν' αποζητιέται «η φάτνη για το ορφανό» και η κούφια απαντοχή για το ζητιάνο.
Και να σου πάλι μπροστά μας η ευημερία των αριθμών... Το λογιστικό πρόσωπο της φιλανθρωπίας προσπαθεί να ξεγελάσει την πείνα του τέρατος...
Η φιλανθρωπία στην επαιτεία που μαλακώνει την καρδιά, αλλά δεν εξαλείφει τη ζητιανιά.
Παρέλαση «στιγμιότυπων» πόνου, έγχρωμα και θεαματικά, επιδιώκουν να προβάλλουν, στο «γόνιμο» έδαφος των Χριστουγέννων, τον Άγιο Βασίλη της υποκρισίας για να κρύψουν τον Ηρώδη του κέρδους.
Έναν Άγιο Βασίλη με λαμπρά κουρέλια και ακίνδυνο, που πιστώνεται κάθε φορά να «είναι εντάξει», τις «άγιες μέρες» του Δεκεμβρίου, για να μπορεί να καλύπτει όλο τον υπόλοιπο χρόνο τους πραγματικούς υπεύθυνους για τους εκατομμύρια φτωχούς, άνεργους, άστεγους...
Μάλιστα στις από άμβωνος ικεσίες έχουν προστεθεί οι φαρισαϊκές παραινέσεις τού «όλοι μαζί» όσων κανοναρχούν τον χορό του «καπιταλισμού της συμπόνιας».
Την ίδια ώρα που δοξολογούν την κατεδάφιση του «σπάταλου» κοινωνικού κράτους, την ίδια στιγμή που θυμιατίζουν τον «κοινωνικό κανιβαλισμό», παραδίδουν μαθήματα φιλανθρωπίας και εθελοντισμού!
Από την άλλη προύχοντες και ιεροκήρυκες της λιτότητας την ίδια στιγμή που περικόπτουν τις κοινωνικές παροχές, απολύουν χιλιάδες εργάτες, βυθίζουν στην πείνα και την εξαθλίωση ολόκληρες περιοχές, «κατασκευάζουν» πολέμους για να αυξήσουν τα κέρδη τους, αυτοί οι ίδιοι, επενδύουν στον ανθρώπινο πόνο ένα ψίχουλο από τα «καρβέλια της εκμετάλλευσης» εκατομμυρίων ανθρώπων. 
Ιεραπόστολοι του ελέους που κηρύσσουν την αποδοχή της φτώχειας για τους φτωχούς μοιράζοντας απλόχερα επαίνους στους επιχειρηματίες της φιλανθρωπίας.
Ούτε τα «φιλανθρωπικά γκαλά-μπαζάρ» ούτε η ελεημοσύνη ούτε επίσης οι αγνές προθέσεις χιλιάδων εθελοντών, που δίνουν καθημερινά τη μάχη για την επιβίωση των θυμάτων της κρίσης, μπορούν να αντικαταστήσουν ή να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές λειτουργίες ακόμη κι ενός χρεοκοπημένου κράτους.
Η φιλανθρωπία που... δαγκώνει!
Δεν μπορείς να χορτάσεις ένα εκατομμύριο στόματα με «κοινωνικά συσσίτια» ή «παντοπωλεία», αν δεν σπάσεις τα δεσμά της «δημοσιονομικής φυλακής», αν δεν ανατρέψεις τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που το σύνολο των εσόδων του θα το καταβροχθίσουν η «ξένη ακρίδα» και οι τράπεζες.
«Δεν πιστεύω στην φιλανθρωπία, πιστεύω στην αλληλεγγύη», επεσήμαινε σωστά, πριν από κάμποσο καιρό ο Eduardo Galeano.
«Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη, άρα είναι ντροπιαστική. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω. Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεται τον άλλο και μαθαίνεις από αυτόν. Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους».
Και τι κατάφεραν οι αγαθοεργίες, (έστω και οι ειλικρινείς), χρόνια, για να μην πούμε αιώνες τώρα; Οι μακρές ουρές των πεινασμένων της γης μεγαλώνουν, αντί να μικραίνουν. Κάθε καλοπροαίρετος, πρέπει να αναγνωρίσει πως οι αγαθοεργίες, δεν καταφέρνουν τίποτα περισσότερο, από την ανακούφιση της μιας ώρας, της μιας μέρας, των ελάχιστων ανθρώπων, ανάμεσα στα δισεκατομμύρια των πεινασμένων του πλανήτη, που έχει τη δυνατότητα να θρέψει όλα του τα παιδιά. Ήταν και είναι ο φερετζές του αστικού συστήματος.
«Ένα μέρος της αστικής τάξης θέλει να θεραπεύσει τις κοινωνικές πληγές, για να σταθεροποιήσει την υπόσταση της αστικής κοινωνίας. Εδώ ανήκουν: οικονομιστές, φιλάνθρωποι, ανθρωπιστές, ανορθωτές της θέσης των εργαζόμενων τάξεων, οργανωτές αγαθοεργιών, προστάτες των ζώων, ιδρυτές συλλόγων υπέρ της μετριοπάθειας, οι ψευτομεταρρυθμιστές.» Αναφέρεται στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, από το 1848 ήδη. Πόσο αντικατοπτρίζουν τις σημερινές συνθήκες αυτές οι... μακρινές διαπιστώσεις!
Σε πιάνει γέλιο νευρικό ακούγοντας όλους αυτούς τους ευαγγελιστές της αγοράς. Αυτούς που έχουν μετατρέψει την κοινωνία σε οργανωμένο ακρωτηριασμό.
Πράγματι δίνουν τα ρέστα τους. Το σκηνικό φτιάχνεται.
Το θέμα είναι αν θα καταφέρουν να «μεταλλάξουν» και πάλι μεγάλο μέρος των αφανισμένων εργαζόμενων σε «κοινή γνώμη» που χωνεύει αμάσητα την επικοινωνιακή μαεστρία αυτών που χρησιμοποιούν την κρίση που οι ίδιοι προκάλεσαν σαν ευκαιρία για να μετατρέψουν τη χώρα και το λαό σε έρημο.
Με τα μάτια μόνιμα στραμμένα στους φτωχούς και τους ακάλεστους αυτού του κόσμου, αξίζει να θυμάται κανείς αυτές τις μέρες -και πάντα- τα τραχιά λόγια των Αντόρνο – Χορκχάιμερ που ταιριάζουν σε όσους πιστεύουν στην αλλαγή της κοινωνίας και στην ανθρώπινη ελευθερία. «Εμείς οι εχθροί της φιλανθρωπίας δεν θέλουμε να ταυτίσουμε τον άνθρωπο με τη δυστυχία, που η ύπαρξή της είναι αίσχος για μας. Πολύ ευαίσθητοι στην αδυναμία μας, δεν θα παραδεχτούμε ποτέ ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αντικείμενο ελέους».
Να υπεραστούμε τις φάτνες του καιρού μας.
Απέναντι στην προπαγάνδα περί «φιλανθρωπίας», που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την «ζωοφιλία», που βαφτίζει την «φιλανθρωπία» - βιτρίνα ενός σάπιου συστήματος σαν την τάχα θεραπαινίδα του εγκλήματος, υπάρχει το βαθύ το ουσιαστικό, το πανίσχυρο όπλο της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ.
O Δημήτρης Γληνός, σε ένα συγκλονιστικό κείμενό του που γράφτηκε στην Ελλάδα της κρίσης του '30, περιγράφει - 80 χρόνια περίπου πριν - τί συμβαίνει στην Ελλάδα του σήμερα. Και ταυτόχρονα φωτίζει δρόμους που αξίζει να περπατηθούν, σήμερα, στην Ελλάδα της αιθαλομίχλης, των μαγκαλιών, των συσσιτίων.
Έγραφε: «Μέσα σ' αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία (...). Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ' όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό ρημάζουνε πια.
Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει και οι πεινασμένοι διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται θύματα κι από τούτη την πλευρά. Μα απ' όλους τους κυνηγημένους και τους απόκληρους τα τραγικότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το παιδί του προλετάριου, το παιδί του φτωχού αγρότη, το εργαζόμενο παιδί, το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Μα τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη (...).
Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ' όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλως τε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.
Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ' αυτή σ' όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας.
Η εργατική τάξη, το πιο συνειδητό και το πιο οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση. 
Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού. Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Οσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή. Κάθε μέρα που περνάει θέτει τα προβλήματα οξύτερα και επιτακτικότερα. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του παιδιού του εργαζόμενου λαού είναι ένας ευγενικός αγώνας.
Ας έρθουνε μαζί μας, όσοι θέλουνε να προσφέρουνε και τις πιο μικρές υπηρεσίες στο μεγάλο τούτο έργο (...).

Δημήτρης Γληνός, Δεκέμβρης 1932».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Ο Πιστός

Όλα αυτά τα χρόνια έχω διαπιστώσει πως οι ταινίες δε χωρίζονται μόνο σε θεματολογικά είδη όπως για παράδειγμα δράμα, κωμωδία, περιπέτεια κ.ο.κ. αλλά και σε κατηγορίες φίλων με τους οποίους αξίζει να τις δεις. Μια απ' αυτές τις ταινίες είναι ο Πιστός του Κίριλ Σερεμπρενίκοφ, την οποία σκέφτηκα να απολαύσω με τον καταλληλότερο φίλο, τον Σπύρο, ο οποίος πέρα από έμπιστος κινηματογραφόφιλος είναι κι εξαιρετικός θεολόγος. 

Η ταινία μας μιλάει για έναν μαθητή λυκείου στην σημερινή Ρωσία, ο οποίος μέσα από τα καθημερινά του αδιέξοδα, επιλέγει τον δρόμο της πίστης. Αποστηθίζοντας την Βίβλο, διαπιστώνει πως ζει σε έναν κόσμο ανήθικο κι άδικο. Έτσι ξεκινάει την δική του επανάσταση κηρύσσοντας τον λόγο του θεού βασισμένος στη δικιά του σκοπιά. Απέναντί του έχει μία άθρησκη καθηγήτρια βιολογίας, η οποία προσπαθεί να τον επαναφέρει στις αντιλήψεις της σύγχρονης κοινωνίας. 

Η παραπάνω συνοπτική καταγραφή της ταινίας, σίγουρα κερδίζει το ενδιαφέρον του κοινού. Πόσο μάλλον για την θρησκευτική πορεία μιας κοινωνίας που είχε μάθει να ζει για δεκαετίες στην αθεΐα. Επίσης, το σκεπτικό να παρουσιάζονται τα εδάφια της Αγίας Γραφής στην οθόνη κάθε φορά που τα αναφέρει ο πρωταγωνιστής, είναι άκρως ενδιαφέρον, κυρίως για μας τους "πιστούς" που δεν την έχουμε διαβάσει ποτέ (και το παραδεχόμαστε). Αρκούν όμως όλα αυτά για να πετύχει μία ταινία τον σκοπό της; Η απάντηση είναι όχι. 

Ο Ρώσος σκηνοθέτης είχε ένα δυνατό χαρτί στα χέρια του, το οποίο όχι μόνο το καίει αλλά σκορπά και τη στάχτη του στον άνεμο. Κι ενώ είναι εμφανείς οι αντιθρησκευτικές του τάσεις, καταφέρνει να μας παρουσιάσει έναν αλλοπρόσαλλο κι επικίνδυνο νεαρό ως έναν επαναστάτη δίχως αιτία, την ίδια στιγμή που η άθεη βιολόγος συμπεριφέρεται ως υστερική προσωπικότητα με την οργή μιας παρατεταμένης εφηβείας. Σ' αυτήν την υπερβολικά άναρχη κι αδιέξοδη κόντρα, οι υπόλοιποι καθηγητές δείχνουν μία εκνευριστική επιείκεια στις τρέλες του νεαρού με την συνηθισμένη δικαιολογία "παιδί είναι". 

Ποια είναι τα στοιχεία που έκαναν αυτή τη ταινία να πέσει πολύ κάτω από το μέτριο. Πρώτα απ' όλα οι ερμηνείες είναι άθλιες. Δεν υπάρχει συναίσθημα και λογική. Όλοι τους συμπεριφέρονται και σκέφτονται με προσωπεία. Ακόμη και το κλάμα τους φαίνεται τόσο ανόητο. Κανένας τους δεν πείθει τον θεατή παρά μόνο ο νεαρός πρωταγωνιστής, ο οποίος αν και παρουσιάζεται ως το πρόβλημα της υπόθεσης, καταλήγει να δείχνει ο πιο συμπαθής απ' τους υπόλοιπους. 

Έπειτα, αντί να στήσουν απέναντι από τον φανατισμένο νεαρό μία αντίπαλη φωνή με επιχειρήματα κι ορθότητα, ο σκηνοθέτης επιλέγει έναν άκρως ηττοπαθή και τραγικό ρόλο, αυτόν μίας υστερικής γυναίκας, η οποία όχι μόνο δε κερδίζει την εκτίμησή μας αλλά κάνει ότι είναι δυνατόν για να την αντιπαθήσουμε μέσα από ανούσιες και παράλογες αντιδράσεις της, ενώ θα μπορούσε άνετα να αποστομώσει την ρητορική του πρωταγωνιστή.

Στη συνέχεια μου φάνηκε παράλογη η ανοχή των καθηγητών για έναν τόσο προβληματικό μαθητή. Δεν του γίνονται ούτε συστάσεις, ούτε παρατηρήσεις, ούτε τιμωρίες, ούτε χρησιμοποιούν το ενδεχόμενο αποβολής του από το σχολείο. Στα μαθητικά μου χρόνια υπήρξαν μαθητές που άλλαζαν σχολείο για μικρότερα πταίσματα σε σχέση μ' αυτά που είδαμε στη συγκεκριμένη ταινία. Η υπερβολή φτάνει στα όριά της όταν η διευθύντρια πιάνει επ' αυτοφώρω τον νεαρό σε δύο ακραίες θρησκευτικές εκρήξεις του, κι αντί να τα βάλει μαζί του, κατηγορεί την καθηγήτρια μπροστά σε όλους τους μαθητές. Αντιπαιδαγωγική κι αντιεπαγγελματική η συμπεριφορά και η στάση της διευθύντριας.  

Για να μην το κουράζω παραπάνω, ο δημιουργός ήθελε να μας περάσει την βίαιη μεταστροφή της ρωσικής κοινωνίας προς την εσωστρέφεια. Ο Πούτιν επανέφερε απολυταρχικά το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, ενώ ο πατριωτισμός, ο ρατσισμός κι ο φασισμός των Ρώσων έχουν φτάσει σε επικίνδυνες εξάρσεις. Όμως η υπερβολή της ταινίας και οι λάθος χειρισμοί του σκηνοθέτη δεν έφεραν κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Μοναδική ίσως πετυχημένη σκηνή είναι ο έντονος διάλογος του πρωταγωνιστή με τον παπά του σχολείου. Ομολογώ πως απόλαυσα αρκετά το συγκεκριμένο κομμάτι. Από εκεί κι έπειτα επικράτησε ένας επικίνδυνος κι επιπόλαιος αχταρμάς. 

Η ταινία μας μιλάει για τους κινδύνους του φανατισμού και του δογματισμού αλλά τελικά περνάει μία διαστρεβλωμένη αλήθεια και "προτείνει" παιδαριώδεις αντιμετωπίσεις σε ζητήματα σοβαρά.

Βαθμολογία: 2/10

Δεύτερες σκέψεις κι ερωτήματα μετά από έναν φόνο

Η Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2016, ίσως γίνει ένα νέο χρονολογικό ορόσημο της σύγχρονης ευρωπαϊκής (ίσως και παγκόσμιας) ιστορίας. Όλα τα σενάρια είναι πιθανά, μιας κι έχουν περάσει λίγες μόνο μέρες από την δολοφονία του Ρώσου πρέσβη Αντρέι Καρλόφ στην Άγκυρα. Υπάρχουν όμως και πολλά αναπάντητα ερωτήματα.
Είναι βέβαιο πως η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη είναι σοβαρότερη από την κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου στα σύνορα της Τουρκίας με την Συρία. Κι αν η κατάρριψη του μαχητικού προκάλεσε τον οικονομικό στραγγαλισμό και την μετέπειτα πολιτική και γεωστρατηγική υποταγή της Τουρκίας στην Ρωσία, τι επιπτώσεις θα υπάρξουν τώρα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι απομονωμένος και με γυρισμένες πλάτες σε Η.Π.Α. κι Ε.Ε.;
Επίσης αξίζει να σημειώσουμε πως το συμβάν έλαβε χώρα σε μία χρονική στιγμή που το Χαλέπι έπεφτε στα χέρια των δυνάμεων του Μπασάρ αλ Άσαντ, ενώ την ίδια ώρα ο τουρκικός στρατός με συχνές επεμβάσεις κρατούσε χωρισμένες τις κουρδικές περιοχές της Συρίας και του Ιράκ, υπό την ανοχή των Ρώσων.
Ένα τρίτο ερώτημα που προκύπτει αφορά στο κενό ασφαλείας του Ρώσου πρέσβη, σε μία περίοδο συχνών διαδηλώσεων έξω από την πρεσβεία και τα προξενεία της Ρωσίας.
Ήταν τελικά η δολοφονία ένας δάχτυλος διατάραξης των ρωσοτουρκικών σχέσεων; Η Τουρκία δηλώνει αθώα, προσπαθώντας να ρίξει το φταίξιμο στον Φετουλάχ Γκιουλέν ενώ η Ρωσία κρατάει ακόμα τα χαρτιά της κλειστά. Οι σχέσεις των δυο χωρών θα εξαρτηθούν από τα συμπεράσματα που θα βγάλει το κλιμάκιο των 18 Ρώσων ερευνητών, οι οποίοι έφτασαν την Τρίτη στην Άγκυρα. Αν τα στοιχεία που θα συλλέξουν, συμπίπτουν μ’ αυτά που αναφέρει το τουρκικό καθεστώς, τότε πολύ πιθανόν να εξομαλυνθούν οι σχέσεις. Αλλιώς σίγουρα η Τουρκία θα βρεθεί κάτω από ισχυρότερες πιέσεις της Μόσχας.
Μπορεί όμως να εμπιστευτεί κανείς ένα καθεστώς που ήθελε νεκρό τον δολοφόνο του Ρώσου πρέσβη;

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Η Τουρκία αλλάζει "στρατόπεδο" και αποσταθεροποιείται ακόμη περισσότερο

του Κώστα Ράπτη

Προκειμένου να συνεχίσει να κρατά, μόνος αυτός, το "τιμόνι” της γείτονος Τουρκίας, ο Tayyip Erdogan αρέσκεται να το στρίβει απότομα πότε προς τη μια και πότε προς την άλλη κατεύθυνση. Όμως έτσι ο κίνδυνος συνολικής ανατροπής του "οχήματος” διαρκώς μεγεθύνεται.
Τον Νοέμβριο του 2015 η επιλογή του Τούρκου προέδρου ήταν να προκληθεί η Ρωσία με την κατάρριψη του ρωσικού Suhoi-24, ώστε είτε να υπεραντιδράσει απέναντι σε μία χώρα μέλος του ΝΑΤΟ είτε να υποχωρήσει ταπεινωτικά. Δεν συνέβη τίποτε από τα δύο. Η Μόσχα "τιμώρησε” την τουρκική ενέργεια σε χρόνο και με τρόπο της επιλογής της χωρίς να πέσει στην παγίδα της κλιμάκωσης. Ο συριακός εναέριος χώρος κατέστη πραγματικά αδιαπέραστος, η τουρκική οικονομία πλήρωσε το τίμημα ευρύτατων κυρώσεων, ενώ οι ατλαντικοί σύμμαχοι άρχισαν να παίρνουν τις αποστάσεις τους από έναν απρόβλεπτο εταίρο με τυχοδιωκτικές τάσεις.
Οι δε ρωσοτουρκικές σχέσεις, που μέχρι τότε φάνταζαν πολλά υποσχόμενες (μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα είχε άλλωστε ανακοινωθεί το σχέδιο του αγωγού Turkish Stream) βυθίστηκαν υπό το μηδέν – με τη ρωσική πλευρά να διαμηνύει, χωρίς περιττούς λεονταρισμούς, ότι δεν θα αναγνωρίσει εκ νέου την Άγκυρα ως συνομιλητή, παρά μόνο μετά από έμπρακτες εκδηλώσεις μεταμέλειας. 
Επόμενη στροφή, προς την αντίθετη κατεύθυνση, τον περασμένο Ιούλιο. Ο Tayyip Erdogan επιβιώνει της απόπειρας κατά της εξουσίας (και της ζωής) του, ενδεχομένως, σύμφωνα με όσα κυκλοφόρησαν τότε, χάρη σε ειδοποίηση των ρωσικών υπηρεσιών. Είχε μόλις δρομολογήσει την εξομάλυνση των σχέσεων με την Μόσχα, αποστέλλοντας, με τη μεσολάβηση του προέδρου του Καζαχστάν, απολογητική αποστολή για την κατάρριψη του Suhoi-24.
Έκτοτε, τα πράγματα τρέχουν με ταχύτητα φρενήρη: η τουρκική πλευρά κατονομάζει εμμέσως τις ΗΠΑ ως υποκινητή του αποτυχημένου πραξικοπήματος και την βάση του Ιντσιρλίκ ως κρίσιμη εστία του. Το αίτημα έκδοσης του Fethullah Gulen και οι διαρκείς προειδοποιήσεις ότι η Τουρκία θα "αναζητήσει αλλού την τύχη της” γεωπολιτικώς (βλ. Οργανισμό της Σαγκάης κ.ο.κ.) εξακολουθούν να δηλητηριάζουν τις σχέσεις της Τουρκίας με την υπερδύναμη – συγκαλύπτοντας στην πραγματικότητα ένα πολύ πιο ταπεινό παζάρι σχετικά λ.χ. με την παρουσία του τουρκικού στρατού στην συριακή και την ιρακινή επικράτεια, τη συμμετοχή του ή μη στην πολιορκία της Μοσούλης και την πορεία προς τη Ράκκα, και βέβαια την αμερικανική ενθάρρυνση και στήριξη προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις που συγκροτήθηκαν περί το κουρδικό στοιχείο.
Πρόκειται για την ίδια περίοδο κατά την οποία ο Erdogan λανσάρει τη φιλολογία περί της Συνθήκης της Λωζάνης, διότι, όπως φέρεται να είπε σε συνεδρίαση του τουρκικού υπουργικού συμβουλίου οι σταθερές της περιοχής αίρονται και η Τουρκία "είτε θα μεγαλώσει εδαφικά είτε θα μικρύνει”.
Ο απολογισμός πάντως είναι απογοητευτικός, διότι ο τουρκικός στρατός μένει καθηλωμένος στα πρόθυρα της στρατηγικής σημασίας πόλης al-Bab στη βόρεια Συρία, ενώ στο Ιράκ υποχρεώνεται να παρακολουθεί αμέτοχος την προώθηση των σιιτικών πολιτοφυλακών στην τουρκομανική πόλη Tal Afar και την ενσωμάτωση των προσκείμενων στο ΡΚΚ Γεζίντι ανταρτών στο μισθολόγιο των ιρακινών ενόπλων δυνάμεων.
Στις ρωσοτουρκικές σχέσεις, πάλι, οι αλλεπάλληλες συναντήσεις και τηλεφωνικές επικοινωνίες Putin-Erdogan, δίνουν την εντύπωση μιας θεαματικής αναθέρμανσης – αν και οι προσεκτικοί παρατηρητές θα προσέξουν ότι η Μόσχα δεν επείγεται να άρει τις κυρώσεις και σε κάθε περίπτωση κινείται από θέση υπεροχής έναντι της "υπερεκδηλωτικής” Άγκυρας.
Όμως τα πράγματα θα πάρουν εντυπωσιακή τροπή με την αποκάλυψη των συνομιλιών υπό τουρκική διαμεσολάβηση (και χωρίς καμία αμερικανική συμμετοχή!) ανάμεσα στη Ρωσία και αντάρτικές οργανώσεις στη Συρία με αντικείμενο την εκκένωση του ανατολικού Χαλεπίου.
Λίγες ώρες πριν από την δολοφονία του Ρώσου πρεσβευτή στην Άγκυρα, ο Vladimir Putin δήλωσε μάλιστα ότι το σχέδιο εκκένωσης του ανατολικού Χαλεπίου συμφωνήθηκε κατά την επίσκεψη Erdogan στην Αγία Πετρούπολη τον Σεπτέμβριο. Άλλωστε την ώρα του εγκλήματος, οι Τούρκοι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας βρίσκονταν ήδη εν πτήσει προς τη Μόσχα για την τριμερή συνάντηση Τουρκίας-Ρωσίας-Ιράν με αντικείμενο την αναζήτηση πολιτικής λύσης στην συριακή κρίση.
Η τρομοκρατική ενέργεια της Δευτέρας, η πρώτη στα τουρκικά χρονικά με θύμα ξένο πρεσβευτή, κάθε άλλο παρά ανέστειλε την διαδικασία αυτή. Αντιθέτως, σε νέα τηλεφωνική τους επικοινωνία οι Putin και Erdogan συμφώνησαν ότι η δολοφονία αποτελεί "πρόκληση που στοχεύει να εκτροχιάσει τις ρωσοτουρκικές σχέσεις” και τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες της τριμερούς.
Η αντιτρομοκρατική ρητορική (που γνωρίζουμε με τι ευκολία χρησιμοποιείται στη γείτονα) αναμφίβολα θα φέρει τις δύο πλευρές ακόμη πιο κοντά.
Είναι σαφές ότι η Ρωσία "ρυμουλκεί” την Τουρκία από το στρατόπεδο των υποστηρικτών της "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό με όργανο τους ισλαμιστές αντάρτες στο στρατόπεδο των οπαδών της περιφερειακής "σταθερότητας”.
Είναι επίσης σαφές ότι πολλοί τρίτοι έχουν κάθε λόγο να αποστείλουν το μήνυμα ότι από πρωτοβουλίες σαν την τριμερή δεν πρόκειται να βγει τίποτε το καλό για τους συμμετέχοντες... 
Άλλωστε, η ανακατάληψη του Χαλεπίου σηματοδοτεί "τέλος εποχής” - και οι απόηχοί του θα φθάσουν πολύ μακριά.
Η ίδια η Τουρκία, πάντως, δείχνει να έχει περάσει στο στάδιο του "περιορισμού των ζημιών” και της προσπάθειας να βρεθεί με κάθε τρόπο στο τραπέζι των νικητών – που κρίνει ότι είναι η Ρωσία και το Ιράν. Η αποτυχία του εγχειρήματος της αλλαγής καθεστώτος, η συνεχιζόμενη εκατέρωθεν καχυποψία με τις ΗΠΑ και, κυρίως, η αναζωπύρωση της "κουρδικής υπαρξιακής απειλής”την ωθούν προς την κατεύθυνση αυτή.
Όμως αυτή τη φορά, η "στροφή” είναι πραγματικά πολύ μεγάλη και το "όχημα” όντως κινδυνεύει με ανατροπή. Μετά από πέντε χρόνια βαθιάς εμπλοκής του κρατικού μηχανισμού της Τουρκίας στην αποστολή και τροφοδοσία χιλιάδων ισλαμιστών ανταρτών στη γειτονική Συρία, μετά μάλιστα και από τη σύμφυση τουρκικού εθνικισμού και πολιτικού Ισλάμ στο φόντο της συνταγματικής αναθεώρησης, η εμφάνιση μέσα από τις δυνάμεις ασφαλείας φυσιογνωμιών σαν τον δράστη της τρομοκρατικής ενέργειας της Δευτέρας αποτελεί σήμα συναγερμού.
Σαν να μην έφταναν οι λοιπές δοκιμασίες της, η χώρα του Erdogan απειλείται με ανοιχτή "πακιστανοποίηση”. Όπως οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες εξέθρεψαν τους Ταλιμπάν για να ελέγξουν το γειτονικό Αφγανιστάν, αλλά εντέλει έτσι αποσταθεροποίησαν την ίδια τους της χώρα, έτσι και η Τουρκία κινδυνεύει τώρα από μία απειλή που βρίσκεται παντού στο έδαφός της.

Πηγή: left.gr

Χαλέπι εσύ, θεών και ηρώων νταμάρι

του Γιώργου Τσιάρα

Χαλέπι εσύ, στολίδι της Ανατολής. Χαλέπι, με τα αρχαία σου σουκ, τις εκκλησιές και τα τζαμιά και τις συναγωγές σου, σταυροδρόμι και κοιτίδα αμέτρητων πολιτισμών, που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Χαλέπι εσύ, θεών και ηρώων νταμάρι, που στα χαλάσματά σου κλαίει γοερά ο Χαντάντ, ο άγριος πρώτος Θεός των Καταιγίδων, με τον μεγάλο ναό στην πρώτη ακρόπολή σου, που τον προσκυνούσαν γονατιστοί μυριάδες πιστοί πριν από τέσσερις χιλιάδες χρόνια: σχίζουν τα σωθικά οι οιμωγές από τις μαυροφορεμένες ιέρειές του, καθώς τα φαντάσματα αμέτρητων εμπόρων και πολεμιστών -Ακκάδιων, Χετταίων, Περσών και Μακεδόνων, Ρωμαίων και Αρμένηδων, Φράγκων και Σελτζούκων, Μογγόλων και Μαμελούκων- παρελαύνουν αθώρητα στις ανασκαμμένες από τις βόμβες λεωφόρους σου.
Και κάπου εκεί, στα ισοπεδωμένα σοκάκια σου, ένας μικρός μελαχρινός Χριστός μοιρολογάει τη χαμένη σου δόξα και ορκίζεται να ξαναχτίσει εκεί το σπιτικό του.
Εφτά χιλιάδες χρόνια κατοικείται το Χαλέπι, όπως απέδειξαν οι ανασκαφές στη γειτονιά Τάλετ Αλσάουντα. Περήφανο ξεπροβάλλει το αυθεντικό όνομά του, το Χάλαμπ -έτσι το λένε και σήμερα οι Αραβες- στις πρώτες σφηνοειδείς επιγραφές, πολύ προτού θεμελιωθούν η Δαμασκός και η Αντιόχεια – οι άλλες τρανές πολιτείες της Συρίας.
Η Πόλη του Χαντάντ, η πρωτεύουσα του Βασιλείου της Ελμπα, η Γη του Χάλαμπ – έτσι σε απαθανάτισαν σκυφτοί στον φρεσκοψημένο πηλό, με το σφυρί και το καλέμι, οι πρώτοι σου γραφιάδες.
Όταν την πάτησαν οι Χετταίοι επιδρομείς, γύρω στο 1600 προ Χριστού, το Χάλαμπ ήταν ήδη μεγαλούπολη, θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο, σταθμός υποχρεωτικός για τα καραβάνια των προσκυνητών και των εμπόρων.
Βοήθησε βέβαια και η στρατηγική του θέση, σε ένα υψίπεδο με εννιά χαμηλούς λόφους και το ποτάμι να διασχίζει μια εύφορη κοιλάδα με τα χιλιάδες αθάνατα λιόδεντρα, μόλις 120 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρέττα και τ’ άλλα λιμάνια της Μεσογείου.
Από τον πανάρχαιο βασιλιά Ακαντ ώς τον σύγχρονο «πρόεδρο»-δικτάτορα Ασαντ, δεν βρέθηκε λαός-κατακτητής που να μην περάσει απ’ το Χαλέπι: και μόνη η αναφορά των βασιλιάδων που το πάτησαν και το λεηλάτησαν θα αρκούσε για να γεμίσει όλη την εφημερίδα.
Αμέτρητοι και οι σεισμοί, οι καταποντισμοί και οι επιδημίες – αλλά το Χαλέπι πάντα, με κάποιο μαγικό τρόπο, επιζούσε και αναπτυσσόταν.
Ο Αλέξανδρος, που το κατέκτησε το 333 π.Χ., δεν του έδωσε μεγάλη σημασία, αλλά ο επίγονός του Σέλευκος έφτιαξε εκεί το 301 π.Χ. τον πρώτο ελληνιστικό οικισμό και του έδωσε ένα ελληνικό όνομα -Βέροια- που άντεξε για δέκα αιώνες, πολύ μετά την έλευση του Αρμένη βασιλιά Τιγράνη, το 88 π.Χ., και την κατάκτηση της πόλης από τους Ρωμαίους του Πομπήιου, το 64.
Βέροια λέγαν τη σπουδαία πόλη και οι Βυζαντινοί, που τη στόλισαν με λογής λογής χρυσοποίκιλτες εκκλησιές – το Μεγάλο Τζαμί, στην ακρόπολη, είναι φτιαγμένο πάνω στα θεμέλια της βυζαντινής μητρόπολης, κι αν έσκαβε κανείς από κάτω, σίγουρα θα ’βρισκε τα «αποτυπώματα» του Απόλλωνα, της Ισιδας και του τρανού Χαντάντ, του Ακκάδιου Θεού των Καταιγίδων... 

Ο ερχομός του Ισλάμ

Μετά τον ερχομό του Προφήτη των Πιστών, τον έβδομο αιώνα, αρχίζει ουσιαστικά η ισλαμική περίοδος του Χαλεπιού – αν και η μάχη για τον έλεγχό του ανάμεσα σε Βυζαντινούς, Πέρσες, Αραβες και Δυτικούς Σταυροφόρους τράβηξε για άλλους έξι αιώνες, προτού ο Σαλαντίν το κατακτήσει οριστικά το 1183.
Στο αποκορύφωμα της μάχης Αράβων και Σταυροφόρων για τον έλεγχο του Λεβάντε, στις 9 Αυγούστου του 1138, ένας τρομερός σεισμός κατέστρεψε ολόκληρη την επαρχία, γκρεμίζοντας τα πάντα: οι ιστορικοί πιστεύουν ότι σκοτώθηκαν πάνω από 200.000 άνθρωποι – κι όμως μέσα σε μόνο μία γενιά η πόλη ξαναχτίστηκε και κατοικήθηκε ξανά από μια πανσπερμία χριστιανών, μουσουλμάνων και Εβραίων.
Πώς το ξέρουμε; Το ξέρουμε γιατί, όταν το 1260 κατέκτησαν την πόλη οι Μογγόλοι πολεμιστές, έσφαξαν λέει όλους τους μουσουλμάνους και τους περισσότερους Εβραίους, αλλά χάρισαν τη ζωή στους χριστιανούς που αποτελούσαν και την πλειονότητα.
Και γιατί το 1400 ο τρομερός Ταμερλάνος, ο Τιμούρ ο κουτσός με το μογγολικό και το τουρκικό αίμα, έστησε εκεί μια πυραμίδα από είκοσι χιλιάδες φρεσκοκομμένα κεφάλια Μαμελούκων να τη βλέπουν οι οχτροί του και να σκιάζονται...
Αλλά το Χαλέπι πάλι επέζησε. Και ξαναχτίστηκε. Και θα ξαναχτιστεί και πάλι. Γιατί οι πόλεις δεν είναι τα ντουβάρια τους, αλλά οι άνθρωποί τους.
Πάρτε για μισό λεπτό το βλέμμα σας από τις ματοβαμμένες τηλεοπτικές οθόνες και σκεφτείτε πως ακόμη και σήμερα, μετά πέντε χρόνια συνεχούς αλληλοσφαγής και ωμοτήτων και από τις δύο παρατάξεις, το Χαλέπι είναι μια ζωντανή πόλη όπου παραμένουν με όλες τις δυσκολίες πάνω από ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και η μεγαλύτερη χριστιανική κοινότητα στη Συρία -πάνω από 250.000 άνθρωποι-, φυσικά στις «κυβερνητικές» συνοικίες.
Τα όψιμα, κροκοδείλια ρεπορτάζ των δυτικών ΜΜΕ είναι τόσο μονόπαντα, που σου σηκώνεται η τρίχα. Οταν το 2012 οι ισλαμοφασίστες της Αλ Νούσρα και των άλλων φανατικών σουνιτικών οργανώσεων πήραν το μισό Χαλέπι και σφάζαν στον σωρό όλους τους «άπιστους», βλέπετε, δεν θυμάμαι κανένα δακρύβρεχτο οδοιπορικό στα δυτικά κανάλια που τώρα κλαίνε με μαύρο δάκρυ για τα αποτελέσματα ενός 100% κατασκευασμένου εμφυλίου, απλά και μόνο γιατί οι «δικοί τους» έχασαν τη μάχη...
Αντίθετα, τότε οι σφαγές των αμάχων καλύπτονταν πίσω από τον μανδύα της «επανάστασης» κατά του κακού δικτάτορα Ασαντ.
Οχι λοιπόν, το Χαλέπι δεν είναι νεκροταφείο, ούτε η Συρία είναι χωματερή – κι ας την ξεσχίζουν εδώ και χιλιετίες οι Δυνατοί, διαμοιράζοντας ξανά και ξανά τα ιμάτιά της κάτω από τον σταυρό του μαρτυρίου.
Αυτή είναι και η πραγματική εκδίκηση των απλών ανθρώπων: πως, όταν διαλυθεί η ομίχλη των πολέμων και κατακάτσει η σκόνη ανάμεσα στα ερείπια, οι ανώνυμοι, σκελετωμένοι ζωντανοί βγαίνουν από τα υπόγεια, θάβουν τους νεκρούς τους και αρχίζουν σαν τις μέλισσες να ξαναχτίζουν τη ζωή τους, να γεννούν, να δημιουργούν, βγάζοντας με τον τρόπο τους τη γλώσσα σ’ όλους τους βασιλιάδες, σ’ όλους τους αφέντες και τους ισχυρούς, στον ίδιο τον Χάρο...
Γιατί, όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν πόλεις σαν το Χαλέπι – πόλεις κυψέλες που, κόντρα στη φθαρτή θνησιγενή φύση όλων των πλασμάτων, αρνούνται πεισματικά να πεθάνουν και αναγεννώνται από τις στάχτες τους, σαν τον Φοίνικα των πεισματάρηδων, ανυπόταχτων προγόνων.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Ο εξελληνισμός των Ελλήνων

του Περικλή Κοροβέση

Τώρα με τις συζητήσεις για το Κυπριακό, ξαναμπήκαν επί τάπητος τα εθνικά μας θέματα. Αυτός ο όρος έχει καθιερωθεί για τα καλά και τον χρησιμοποιούμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Υπάρχουν άραγε κάποιοι που αμφισβητούν αυτόν τον όρο;
Και όμως υπάρχουν. Ανάμεσά τους και ο έγκυρος ιστορικός Γιάννης Γιαννουλόπουλος, καθηγητής Πανεπιστημίου. Στο αξιόλογο βιβλίο του «Η εθνική μας τύφλωση» υποστηρίζει πως χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρο για θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Αυτή η ορολογία είναι παρμένη από τη γαλλική Ακροδεξιά. Το λεγόμενο «σκοπιανό θέμα» γίνεται εθνικό θέμα και όχι ένα πρόβλημα εξωτερικής πολιτικής που θα μπορούσε να λυθεί σε μια βραδιά από μια ομάδα επαγγελματιών-διαπραγματευτών.
Ούτε η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» (με αυτό το όνομα έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα) μας απειλεί ούτε εμείς αυτήν τη χώρα. Και οι πρώτοι που την αναγνώρισαν ήταν οι Ελληνες επιχειρηματίες που εγκαταστάθηκαν από την πρώτη στιγμή εκεί. Αμφισβητούμε τον πατριωτισμό τους;
Και μια και το ‘φερε η κουβέντα, τελικά τι σημαίνουν οι όροι «έθνος» και «πατρίς»; Οπου και να ψάξει κανείς δεν θα βρει ούτε διεύθυνση, ούτε τηλέφωνο, ούτε ηλεκτρονική θυρίδα. Και φυσικά δεν υπάρχει υπουργείο με αυτά τα ονόματα.
Ούτε καν μια υπηρεσία που να δίνει πληροφορίες. Εντούτοις μας καλούν να πεθάνουμε για την πατρίδα για να υπερασπιστούμε τα ιδανικά του έθνους. Αλλά τα χαρτιά που μας στέλνουν είναι από μια υπηρεσία του κράτους.
Και εύλογα προκύπτει το ερώτημα και μια αναπόφευκτη σύγκριση με την Εκκλησία (της όποιας ομολογίας). Ο Θεός, που βρίσκεται στο επέκεινα και είναι άρρητος, άγνωστος και απροσπέλαστος για τον ανθρώπινο νου, αντιπροσωπεύεται στη γη από κάποιο ιερατείο που αυτό μόνο γνωρίζει ποιες είναι οι βουλές του Μεγαλοδύναμου.
Όποια άλλη ερμηνεία είναι αίρεση. Ακόμα και η Ζαν ντ’ Αρκ, που αργότερα έγινε Αγία, κάηκε στην πυρά γιατί είχε μια απευθείας σύνδεση με τον Πανάγαθο.
Με αυτά τα κριτήρια «έθνος» και «πατρίδα» είναι μεταφυσικές έννοιες των οποίων το κράτος έχει την αποκλειστική αντιπροσωπεία και τις ερμηνεύει κατά το δοκούν. Αλλη η πατρίδα του φασίστα Ι. Μεταξά και άλλη αυτή του Ελ. Βενιζέλου. Και οι δυο ήταν αρχηγοί κράτους. Ποια ερμηνεία ήταν η σωστή;
Αλλά υπάρχει και μια ιστορική εξήγηση του κοινωνικού φαινομένου που λέγεται έθνος και πατρίδα, την οποία έχει ενδιαφέρον να δούμε. Και ας πάρουμε τη δική μας περίπτωση. Μιλάμε για την τρισχιλιετή ιστορία μας.
Σαν εδώ και τριάντα αιώνες να είχαμε την ίδρυση του ελληνικού κράτους που άντεξε στις αλλεπάλληλες κατακτήσεις (Μακεδόνες, Ρωμαίοι, Οθωμανοί), εξεγείρεται με την Επανάσταση του 1821 και αποτινάζει τον οθωμανικό ζυγό για να γίνει ανεξάρτητο και ελεύθερο κράτος. Και με αερογέφυρα συνδέεται με τους αρχαίους προγόνους μας, βρίσκουμε τις ρίζες μας και συνεχίζουμε τον πολιτισμό τους.
Οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί και οι Οθωμανοί μας άφησαν ανεπηρέαστους. Αυτό είναι ακόμα το κυρίαρχο εθνικό μας αφήγημα, που δίνει τροφή σε κάθε εθνικισμό και φασισμό, που κάνει τους Ελληνες ανώτερη φυλή και περιούσιο λαό.
Αλλά η ιστορική έρευνα μας λέει άλλα. Με την επικράτηση του χριστιανισμού, η λέξη Ελληνας έγινε ταυτόσημη του ειδωλολάτρη, του αιρετικού και του άθεου. Κανένας Βυζαντινός αυτοκράτορας δεν υποστήριξε πως συνεχίζει το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός ήταν ειδωλολατρικός. Εξ ου και ο ταλιμπανισμός και η συστηματική καταστροφή των αρχαίων μνημείων. 
Μπορεί κάποιοι Βυζαντινοί λόγιοι να ασχολήθηκαν με την αρχαία ελληνική παιδεία. Αλλά αυτή δεν έφτασε ποτέ στον λαό, που θεωρούσε τους Ελληνες σαν κάτι μυθικό, μακρινό και οπωσδήποτε ξένο σε αυτούς. Επρεπε να περιμένουμε τον 18ο αιώνα, όταν άρχισε η Ευρώπη να ανακαλύπτει την αρχαία Ελλάδα.
Με την καθ’ ημάς λόγια παιδεία γίνεται μια σταδιακή ανακάλυψη της αρχαίας κληρονομιάς που συντελεί τα μάλα στην εθνική αφύπνιση. Ο Ρήγας θα τυπώσει μια χαλκογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου γιατί παραλλήλιζε Οθωμανούς και Πέρσες.
Αλλά δήλωνε: «Δεν έχω τους αρχαίους δικούς μου». Και ο Κοραής μιλάει για την προϋπόθεση της ελληνικής χειραφέτησης, τον εξελληνισμό, δηλαδή τη σύνδεση του νεότερου ελληνικού πολιτισμού με τον αρχαίο -κατά κάποιο τρόπο ως ιδεολογία της Ελληνικής Επανάστασης- για τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους-έθνους (ενδεικτικά αναφέρω τους Ι.Θ. Κακριδή, Κ.Θ. Δημαρά, Α. Αγγέλου, Π. Κιτρομηλίδη, Π. Κονδύλη κ.ά. που μελέτησαν διεξοδικά αυτό το θέμα).
Με αυτήν την έννοια, το έθνος, που συγκροτεί μια άλλη ταυτότητα στο πλαίσιο μιας αυτοκρατορίας, είναι μια επαναστατική ιδεολογία. Και στην περίπτωση που αποβεί νικηφόρα αυτή η εξέγερση, τότε αποκτάμε και πατρίδα. Και το ερώτημα που τίθεται είναι:
Σε ποιον ανήκουν όλα αυτά; Στο κράτος ή στον λαό; Στην περίπτωση που ανήκουν στο κράτος, τότε έχουμε πάλι έναν υπόδουλο λαό. Πατρίδα και έθνος είναι λαϊκή υπόθεση.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Αντάρτικο στο Star Wars

Το Hollywood μας έχει αποδείξει πολλές φορές πως το κέρδος είναι αυτό που μετράει πάνω απ' όλα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αρκετοί δημιουργοί να καταστρέψουν αξιόλογες ταινίες τους για να πουλήσουν κάμποσα εκατομμύρια εισιτήρια παραπάνω. Μέσα σ' αυτούς τους δημιουργούς δυστυχώς υπήρξε κι ο Τζορτζ Λούκας, ο μεγαλύτερος παραμυθάς της γενιάς μου, ο οποίος κατέστρεψε το πολυαγαπημένο μας αστρικό έπος "Star Wars" δημιουργώντας μία νέα κι άκρως αποτυχημένη τριλογία. 

Το περσινό έβδομο επεισόδιο, το οποίο διαφημίστηκε με υπερβολή, μας άφησε τελικά μία γλυκόπικρη γεύση, δίνοντάς μας την πεποίθηση πως και τα δυο επόμενα επεισόδια θα κυμανθούν κοντά στη μετριότητα. Όλη αυτή η κατρακύλα μας έκανε λιγότερο απαιτητικούς όταν ακούσαμε πως θα βγει μία παράλληλη σειρά ταινιών με βασικό τίτλο "Star Wars Stories". Η πρώτη μάλιστα ταινία, το "Rogue One" δυσφημίστηκε από κινηματογραφικούς παραγωγούς και εισχώρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες χωρίς τυμπανοκρουσίες και υπέρτατες διαφημίσεις. Οπότε όταν αποφάσισα να την απολαύσω με δύο αγαπημένους φίλους, δεν περίμενα πως θα βγούμε και οι τρεις από την αίθουσα κατενθουσιασμένοι με την ιστορία κι εκστασιασμένοι από τα εκπληκτικά εφέ.

Το "Rogue One" τα έχει όλα για ταινίες αυτού του είδους. Πρώτα απ' όλα το σενάριο ήταν καλοδουλεμένο, χωρίς υπερβολές κι αμερικανικά κλισέ. Αυτό είναι ένα μεγάλο ατού για ταινία επιστημονικής φαντασίας, οι οποίες πολλές φορές καταφεύγουν στις εύκολες λύσεις. Χωρίς περιττές εισαγωγές, η ταινία μπαίνει κατευθείαν στο θέμα με έντονη δράση και με έναν αμείωτο ρυθμό που παραμένει έντονος μέχρι την κορύφωση του τέλους. Τα πλάνα ήταν άψογα με εκπληκτικά τοπία κι εξαιρετικές λήψεις. Οι ερμηνείες ήταν μέτριες αλλά οι απαιτήσεις σ' αυτού του είδους τις ταινίες είναι ελάχιστες. 

Η ιστορία μας πάει στην χρονική περίοδο ανάμεσα στο τρίτο και τέταρτο επεισόδιο. Η αυτοκρατορία προσπαθεί να σβήσει κάθε θύλακα αντίστασης στον γαλαξία κι έτσι αποφασίζει να κατασκευάσει το ισχυρότερο υπερόπλο του σύμπαντος, το Άστρο του Θανάτου. Όμως ο δημιουργός του, ο οποίος δεν είναι ιδιαίτερα πιστός στην Σκοτεινή Πλευρά, αφήνει εσκεμμένα ένα ελάττωμα στο Death Star και ενημερώνει κρυφά τους επαναστάτες για την αχίλλειο πτέρνα του. Η κόρη του κατασκευαστή αφού περάσει από διάφορες δύσκολες καταστάσεις, θα ενταχθεί στους επαναστάτες και θα επιδιώξει με μία μικρή ομάδα, να κλέψει τα σχέδια του Death Star. Το θάρρος τους θα οδηγήσει όλη την αντίσταση να επιτεθεί στον πλανήτη που βρίσκονται όλα τα αρχεία της Αυτοκρατορίας. Η μάχη που ακολουθεί είναι από τις καλύτερες που έχουμε δει.

Η ταινία δεν αφήνει περιθώρια στους ήρωές της. Από την αρχή δείχνει πως κάθε ηρωισμός κι αυτοθυσία, έχουν και το τίμημά τους. Όταν παίζεις με τη φωτιά σίγουρα θα καείς. Αυτό προσφέρει έναν ρεαλισμό όσον αφορά τις σχέσεις και τις συμπεριφορές που δημιουργούνται καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Οι διάλογοι δεν είναι πλούσιοι σε σοφίες και έξυπνες ατάκες αλλά δεν είναι και παιδαριώδεις όπως στα τελευταία επεισόδια (1, 2, 3 και 7). Από ερμηνείες, ξεχωρίζουν πολύ ο Mads Mikkelsen και ο τυφλός Donnie Yen. 

Όσον αφορά τα εφέ, είναι τόσο καλοδουλεμένα μ' αποτέλεσμα οι σκηνές απόλυτης καταστροφής να είναι ρεαλιστικά αποτυπωμένες στην οθόνη ενώ σε πολλές σκηνές μάχης τα διαστημόπλοια δείχνουν πιο αληθινά διότι έχουν δουλευτεί με μοντέλα κι όχι ψηφιακά. Μ' αυτόν τον τρόπο οι δημιουργοί μας επανέφεραν στη θύμηση, νοσταλγικές στιγμές των παιδικών μας χρόνων.

Ωστόσο το Rogue One προσφέρει κι ένα υπέρτατο δώρο στους οπαδούς του έπους Star Wars. Αναφέρομαι στην επιστροφή του πολυαγαπημένου μας κακού Darth Vader. Η παρουσία του στη ταινία δεν είναι μεγάλης διάρκειας, πιθανότατα προς σεβασμό στην αείμνηστη παλιά τριλογία αλλά η σκιά του πλανάται καθ' όλη τη διάρκεια των εξελίξεων της ιστορίας. Πολύ έξυπνο τρικ η ψηφιακή αναπαράσταση των προσώπων της παλιά τριλογίας όπως ο κυβερνήτης του Άστρου του Θανάτου αλλά και μιας άλλης προσωπικότητας που δε θα ήθελα να αποκαλύψω.  

Είναι υπέροχο να φεύγεις από τον κινηματογράφο νιώθοντας χορτασμένος από μία ιστορία φαντασίας. Και το Rogue One το κατάφερε, κάτι που μας έκανε να ανυπομονούμε για την συνέχεια των Star Wars Stories παρά για το όγδοο επεισόδιο που θα βγει τον επόμενο Δεκέμβρη. 

Για το είδος της, η ταινία αγγίζει το άριστα και βάση των ταινιών επιστημονικής φαντασίας θα της βάλω υψηλή βαθμολογία. 

Εννοείται πως αξίζει να το δείτε!

Βαθμολογία: 9/10

Όλο το δημοκρατικό φάσμα κατά της έκδοσης των «8»

της Ιωάννας Σωτήρχου

Ηχηρό «όχι» στην έκδοση των 8 Τούρκων αξιωματούχων διατυπώθηκε χθες σε εκδήλωση της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του «Αλληλεγγύη-SolidarityNow», με θέμα «Το κράτος δικαίου μπροστά στην έκδοση των 8 Τούρκων αξιωματούχων», από όλο το δημοκρατικό πολιτικό φάσμα.
Στις παρεμβάσεις τους διακεκριμένοι νομικοί αλλά και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέθεσαν τους λόγους για τους οποίους η έκδοσή τους θα συνιστούσε ατόπημα καθώς, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος που εκδηλώθηκε το καλοκαίρι στην Τουρκία αλλά και τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκαν, με τις απολύσεις και τις διώξεις χιλιάδων δημόσιων λειτουργών χωρίς αποδείξεις, τις μαρτυρίες για βασανιστήρια στους εικαζόμενους πραξικοπηματίες, αλλά και τις κυβερνητικές αναφορές στην επαναφορά της θανατικής ποινής, η έκδοσή τους συνεπάγεται όχι μόνο ότι δεν θα τύχουν δίκαιης δίκης, αλλά και πως κινδυνεύει η ζωή και η ασφάλειά τους.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα παραπάνω αποτελούν ισχυρούς λόγους για τη μη έκδοσή τους.

Η Επιτροπή της Βενετίας

► Το πόρισμα της Επιτροπής της Βενετίας, όπως είναι γνωστή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δημοκρατίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, επικαλέστηκε ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Αλιβιζάτος, στο οποίο εκφράζονται οι ανησυχίες της για το γεγονός ότι τα έκτακτα μέτρα που δικαιολογημένα έλαβε η τουρκική κυβέρνηση ενώπιον της απειλής που δέχτηκε ξέφυγαν από κάθε μέτρο κοινοβουλευτικού και συνταγματικού ελέγχου, απέκτησαν διαρκή ισχύ και μετατράπηκαν σε διώξεις χωρίς επαρκή βάση ενδείξεων εναντίον δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που απολύθηκαν, αλλά και εναντίον οργανώσεων στη βάση «πιθανολογούμενων πράξεων που μπορούν να χαρακτηριστούν ως τρομοκρατία», ενώ σε πολλές περιπτώσεις υπήρξε εφαρμογή της οικογενειακής ευθύνης, ανησυχίες που ενέτειναν οι αναιτιολόγητες συλλήψεις, οι καταγγελίες για βασανιστήρια, η δυσχερής επικοινωνία με δικηγόρους, αλλά και οι διώξεις σε βάρος συνηγόρων, ακόμη και δικαστών.
Καθώς μάλιστα παρατάθηκε το όριο της προφυλάκισης, ενώ καθυστερεί η αποκατάσταση της δημοκρατικής έννομης τάξης, ο κ. Αλιβιζάτος θεωρεί ότι τα αρμόδια δικαστήρια «οφείλουν να απόσχουν της έκδοσης και σε αντίθετη περίπτωση θα μπορούσε και ο αρμόδιος υπουργός να πει όχι», θυμίζοντας ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν.
Έδωσε μάλιστα πρόσφατα παραδείγματα από προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο μπροστά στον κίνδυνο κακομεταχείρισης του εκζητούμενου απέτρεψε την έκδοση, είτε μετά από προσφυγή σε αυτό είτε αυτεπαγγέλτως, καθώς στον εσωτερικό κανονισμό του προβλέπει σχετικά ασφαλιστικά μέτρα.
Πρότεινε ακόμη τη σχετική προσφυγή στα ευρωπαϊκά όργανα ώστε «τη ζεστή πατάτα να την έχει η Ευρώπη και όχι η ελληνική κυβέρνηση», γεγονός που όχι μόνο βγάζει την Ελλάδα από τη δύσκολη περίσταση, αλλά την «αναγκάζει να πάρει τις ευθύνες της και να μη θεωρεί ορισμένα καθεστώτα ότι είναι αυτονόητα κράτη δικαίου που δικαιούνται τη θέση τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια». Δυνατότητα που οι συνήγοροι των 8 δήλωσαν ότι έχουν ήδη ενεργοποιήσει.
► Ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ, καθηγητής στο Δίκαιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Κ. Τσιτσελίκης, κάλεσε τους Ελληνες δικαστές να κρίνουν «αν θα περπατήσουμε τον δρόμο του κράτους δικαίου που μας αναλογεί», καλώντας τους να μην επηρεαστούν από την πολιτική φύση του ζητήματος.
Βασικό ερώτημα θα έπρεπε να είναι αν ισχύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, σύμφωνα με τον καθηγητή που, αναφερόμενος στις μαρτυρίες από φυλακισμένους που έχουν βασανιστεί και άλλα τεκμήρια που έχει συγκεντρώσει η Ενωση από τους διωκόμενους, αποφάνθηκε ότι στην Τουρκία επικρατεί άρση ισχύος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
► Το μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και επικεφαλής της Επιτροπής για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών του ΔΣΑ, Παναγιώτης Περάκης, μετέφερε τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Δικηγορικών Συλλόγων (εκπροσωπεί τους δικηγόρους 45 χωρών, με περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη), που καταγγέλλει την κατάρρευση του κράτους δικαίου στην Τουρκία, τις εκτεταμένες συλλήψεις και προφυλακίσεις περισσότερων από 300 δικηγόρων και άνω των 3.000 δικαστών, αλλά και τις επίσημες καταγγελίες των Τούρκων συναδέλφων του, καταγγελίες που κάνουν με κίνδυνο της ζωής τους και ζητούν την υποστήριξη της Ε.Ε., θυμίζοντας ότι είναι χιλιάδες οι άνθρωποι που στερούνται τα δικαιώματά τους στην Τουρκία και δεν είναι μόνο οι 8 που απειλούνται.
► Δηλώνοντας ότι δεν συμπαθεί βέβαια τους πραξικοπηματίες αλλά δεν θα συνηγορούσε να στείλει στον θάνατο ή σε μια χώρα που δεν εγγυάται δίκαιη δίκη ακόμη και τον χειρότερο εγκληματία, ο πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο, Δημήτρης Χριστόπουλος, έστειλε το δικό του μήνυμα στην εκδήλωση.
► Ιδιαίτερα φορτισμένος, ένας εκ των συνηγόρων των 8 εκζητούμενων, ο Ν. Ζέλιος, που έχει χάσει τον ύπνο του «αναλογιζόμενος ότι αν κάτι δεν πάει καλά, αυτοί οι άνθρωποι θα οδηγηθούν στον θάνατο», είπε ότι κατά δήλωσή τους αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν σχέση με το πραξικόπημα, είναι ΝΑΤΟϊκοί αξιωματούχοι μιας ομάδας ερευνητών και διασωστών. Μίλησε για τις διώξεις των οικογενειών τους, ενώ ανέφερε ότι τα τουρκικά βασανιστήρια αποτελούν ξεχωριστό λήμμα στα λεξικά δίπλα στα κινέζικα βασανιστήρια.

Δικαστικά προηγούμενα

Τον λόγο για να επιχειρηματολογήσουν κατά της έκδοσης των 8 έλαβαν ακόμη ο πρώην γ.γ. Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο υπ. Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κωστής Παπαϊωάννου, τονίζοντας ότι η υπόθεση «θέτει, με τρόπο δύσκολο, το κράτος δικαίου μπροστά στον καθρέφτη του», η νομική σύμβουλος της ΓΣΕΕ, Ερη Βαρχαλαμή, που τεκμηρίωσε τις διώξεις συνδικαλιστών και τις καταπατήσεις δικαιωμάτων επικαλούμενη και τη Διεθνή Ενωση Εργαζομένων, η οποία κάνει λόγο για 120.000 διωχθέντες εργαζόμενους, ο επιστημονικός υπεύθυνος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης, που συνεισέφερε αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων στις οποίες δεν εκδόθηκαν εκζητούμενοι λόγω φόβων διώξεων στη χώρα τους, αλλά και ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης και η πανεπιστημιακός Ελένη Πορτάλιου, που εκδηλώνουν την αντίθεσή τους στην έκδοση των 8 Τούρκων αξιωματικών μέσω κοινής δήλωσης μαζί με εκατοντάδες άλλους οι οποίοι υπογράφουν σχετικό υπόμνημα, με επικεφαλής τους Μίκη Θεοδωράκη, Μανώλη Γλέζο και Γεώργιο Κασιμάτη.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ακόμη η αντιπρόεδρος της Βουλής Τασία Χριστοδουλοπούλου, ο τέως γ.γ. Μεταναστευτικής Πολιτικής Β. Παπαδόπουλος και η πρώην βουλευτής Βασιλική Κατριβάνου.
► Στο αίτημα της μη έκδοσης των 8 δεν συστρατεύονται μόνον οι έγκριτοι νομικοί, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκατοντάδες άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και ο ελληνικός λαός, το «όχι» του οποίου αποτυπώνεται σε δημοσκόπηση που δημοσιεύει η «Εφ.Συν.».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Τελικά έχουμε σοβαρό κράτος Δικαίου;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Η Ιστορία μας έχει αποδείξει περίτρανα πως η ελληνική δικαιοσύνη έχει κάνει ιστορικής σημασίας τεράστια σφάλματα, τα οποία συνήθως είχαν εγχώρια σημασία αν κι αρκετά απ’ αυτά προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις όπως για παράδειγμα η (κατα)δίκη-ντροπή του Νίκου Μπελογιάννη. Η προκλητική στάση της ελληνικής δικαιοσύνης δε διέφερε και σε άλλες παρωδίες όπως η δίκη των δοσίλογων μετά την απελευθέρωση(;) της Ελλάδος από τους Γερμανούς αλλά και τη δίκη των χουντικών στην μεταπολίτευση.
Τι συμβαίνει όμως όταν η ελληνική δικαιοσύνη έρχεται αντιμέτωπη με ένα θέμα διεθνούς σημασίας; Είναι άξια να ανταπεξέλθει στις ευθύνες των Διεθνών Κανόνων ή θα συνεχίσει την χρόνια λανθασμένη της ρότα; Αναφέρομαι στο ενδεχόμενο της έκδοσης των Τούρκων αξιωματικών στο αντιδημοκρατικό καθεστώς του Ερντογάν και το ερώτημα που τίθεται είναι απλό. Μπορεί μία δημοκρατική χώρα να παραδώσει φυγάδες σε μία άλλη χώρα η οποία δε προσφέρει καμία εγγύηση για δίκαιη δίκη;
Η ενδεχόμενη έκδοση των Τούρκων αξιωματικών θα φέρει το ελληνικό κράτος Δικαίου με τα εξής παραπτώματα:
1. Στο άρθρο 438 του Κώδικα της Ποινικής Δικονομίας, η Δικαιοσύνη απαγορεύει την έκδοση αλλοδαπών υπηκόων όταν αυτή γίνεται για πολιτικούς λόγους. Το αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας είναι ένας σοβαρός πολιτικός λόγος.
2. Στο άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) το οποίο έχει υπερνομοθετική ισχύ, απαγορεύει βασανιστήρια και κάθε άλλη απάνθρωπη μεταχείριση. Όπως γνωρίζουμε, σήμερα στην Τουρκία πραγματοποιούνται βασανιστήρια σε αντικαθεστωτικούς και σε πολίτες δημοκρατικών φρονημάτων (ένας από τους λόγους που η Ε.Ε. ανέστειλε τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία).
3. Στη Σύμβαση της Γενεύης (άρθρο 15 π.δ 96/2008) υπάρχει η «επικουρική προστασία» σε πρόσωπα που κινδυνεύουν να τιμωρηθούν με θανατική ποινή. Στην Τουρκία ο Ερντογάν απειλεί όλους τους αντιφρονούντες με θάνατο!
Αν ο Άρειος Πάγος αποφασίσει την τελική έκδοση των Τούρκων αξιωματικών, θα καταπατήσει τα παραπάνω άρθρα και θα αποδείξει περίτρανα πως στην Ελλάδα δεν έχουμε ούτε ευρωπαϊκό αλλά ούτε και σοβαρό κράτος Δικαίου.
Φοβάμαι όμως στην χρόνια απουσία του εγχώριου ήθους…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Το Δωμάτιο

Λίγες μέρες έμειναν για να φύγει το 2016, αφήνοντάς μας μία μέτρια κινηματογραφική χρονιά. Παρ΄όλα αυτά υπήρξαν λίγες ταινίες οι οποίες ήταν πραγματικά διαμάντια  Μερικές απ' αυτές όμως τις υποτίμησα κι αρνήθηκα να τις τιμήσω σε κάποια κινηματογραφική αίθουσα. Όμως καθώς η χρονιά οδεύει στο τέλος της, το ξανασκέφτηκα κι αποφάσισα να δω όσες προλαβαίνω. Πρώτη απ' όλες επέλεξα μία υπέροχη ταινία από τον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο, "Το Δωμάτιο".

Το Δωμάτιο προβλήθηκα στις αρχές της χρονιάς. Χαντακώθηκε από τους περιβόητους εγχώριους κριτικούς κινηματογράφου, αλλά αγαπήθηκε πολύ απ' όσους επέλεξαν να την απολαύσουν στις σκοτεινές αίθουσες. Οι λόγοι που δεν έσπευσα να την δω ήταν πως δε με τράβηξε ιδιαίτερα το θέμα της. Έχω δει πολλές ταινίες με απαγωγές οπότε δεν ήθελα να δω μία ακόμη. Η αδιαφορία μου ήταν τόσο μεγάλη που δεν άκουσα καν πως ο δημιουργός δεν επικεντρώθηκε στο θέμα της απαγωγής αλλά στο δράμα που ακολουθεί μετά την απελευθέρωση των ομήρων.

Η ταινία βασίστηκε πάνω στο βραβευμένο βιβλίο της Έμα Ντόναχιου. Για να περαστεί στην μεγάλη οθόνη, η συγγραφέας επέλεξε τον ανεξάρτητο και χαμηλών τόνων Ιρλανδό σκηνοθέτη Λένι Άμπρααμσον και μαζί τροποποίησαν το κείμενο του βιβλίου για να μπορέσει να πάρει τη μορφή σεναρίου. 

Η ιστορία είναι η εξής, μία μάνα με τον πεντάχρονο γιο της μένουν κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο-φυλακή για πολλά χρόνια. Κι ενώ είναι αποκομμένοι από τον έξω κόσμο, η μητέρα δημιουργεί μία δικιά της κοσμοθεωρία για να νιώθει ο γιος της ελεύθερος μέσα σ' αυτό το κλουβί. Η φαντασία του πιτσιρικά οργιάζει καθώς η εικόνα του για τον κόσμο περιορίζεται σε μία οθόνη τηλεόρασης και σε έναν φεγγίτη που κοιτάζει στον ουρανό. Κάποια στιγμή καταστρώνουν ένα σχέδιο απόδρασης. Χωρίς να προβώ σε αποκαλύψεις λεπτομερειών θα περιοριστώ λέγοντας μόνο ότι η σκηνή της απόδρασης ήταν μία από τις πιο καλογυρισμένες κι αγχωτικές στιγμές που έχω δει στον κινηματόγραφο. Άρτια γυρισμένη, με εξαιρετικό ρεαλισμό και καταπληκτικές ερμηνείες.

Από εκεί ξεκινάει ένα νέο δράμα για την μάνα και τον γιο. Ο πιτσιρικάς ανακαλύπτει έναν νέο κόσμο που μέχρι χθες δε γνώριζε κι αρχίζει να περιβάλλεται από νέα πρόσωπα τα οποία προσπαθούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του και την αγάπη του. Κι ενώ ο μικρός βασανίζεται με την αντικοινωνικότητά του, η μητέρα του πέφτει θύμα ενός νέου "βιαστή". Αναφέρομαι στα όργανα της σύγχρονης κοινωνίας. Ο κόσμος διψάει για αίμα και πόνο. Για να καλύψει τα έξοδα των νομικών διαδικασιών αναγκάζεται να δεχτεί μία τηλεοπτική συνέντευξη η οποία μετατρέπεται σε στυγνή ανάκριση. Μία δημοσιογράφος-τέρας προσπαθεί να την κατηγορήσει για θέματα που αν και πατούν στη λογική απέχουν πολύ από την πραγματικότητα και το συναίσθημα. Κι ενώ μέχρι τότε η μάνα ήταν δυνατή απέναντι στον απαγωγέα-βιαστή της τελικά λυγίζει μπροστά σε ένα πιο ύπουλο τέρας με μικρόφωνο και κάμερα.

Η ταινία πέρασε με έναν πανέξυπνο και διακριτικό τρόπο το περιβόητο σύνδρομο της Στοκχόλμης. Ο πιτσιρικάς αντιμέτωπος με την νέα κατάσταση, αποζητά την "ασφάλεια" του δωματίου όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ενώ η μάνα νιώθει ενοχές για το κακό που της συνέβη. Η τύχη του δράστη παραμένει άγνωστη διότι ο σκηνοθέτης στόχευσε στο δράμα των θυμάτων κι όχι στην τιμωρία του θύτη, κι αυτό διότι ο θύτης έχει πολλά πρόσωπα (είναι ο απαγωγέας-βιαστής, είναι η κοινωνία, είναι η οικογένεια). 

Οι ερμηνείες ήταν άψογες απ' όλους τους ηθοποιούς. Δικαίως η "ανεξάρτητη" κι άγνωστη ηθοποιός Μπρι Λάρσον κέρδισε το όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου και προσωπικά πιστεύω πως ο πιτσιρικάς της ταινίας άξιζε να πάρει το αντίστοιχο όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου (κι όχι ο Ντι Κάπριο για τον ανύπαρκτο ρόλο του στην Επιστροφή). 

Ο πιτσιρικάς Jacob Tremblay πρόσφερε μία αξεπέραστη ερμηνεία. Τα μάτια του ξεχείλιζαν από συναισθήματα. Απερίγραπτη είναι η σκηνή όταν έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον έξω κόσμο. Το υπέροχο αυτό βλέμμα που κοιτάει με απορία τον ουρανό μου έμεινε χαραγμένο μετά το τέλος της ταινίας. Αλλά και οι αντιδράσεις του στον "νέο κόσμο" ήταν εκπληκτικές. Επίσης η φωνή του είχε όλες τις αποχρώσεις της παιδικής ηλικίας. Χαρά, λύπη, έκπληξη, εκνευρισμό, φόβο αλλά και αγάπη. Πέρα από την μητέρα και τον γιο, και οι υπόλοιποι ρόλοι στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, δίνοντας περισσότερο ρεαλισμό σ' αυτό το εξαιρετικό κοινωνικό αυτό δράμα.

Το σενάριο της ταινίας ήταν απαιτητικό κι ευτυχώς ο ιρλανδός σκηνοθέτης Λένι Άμπρααμσον δεν έπεσε στην παγίδα των αμερικανικών κλισέ. Ήθελε να προσδώσει στο σενάριο τη μέγιστη δυνατή αληθοφάνεια και το πέτυχε. Ακόμα και οι διάλογοι είναι τόσο ανθρώπινοι που προσφέρουν μία απροσδιόριστη οικειότητα με όλα τα πρόσωπα της ιστορίας.

Με όμορφο τρόπο η ταινία μας παρουσιάζει το σκληρό τρόπο της απότομης ενηλικίωσης αλλά και τις θυσίες που προσφέρει η μητρική αγάπη. Επίσης με σεβασμό δείχνει το σπάσιμο των οικογενειακών δεσμών όταν κάτι κακό συμβαίνει, κάτι το οποίο η ταινία δεν το κατηγορεί αλλά το παρουσιάζει ως φυσικό επακόλουθο. Η ταινία είναι ένα ισχυρό "κατηγορώ" προς όλους τους σύγχρονους "βιαστές" της ανθρώπινης ψυχής.

Το Δωμάτιο ανήκει άξια στις καλύτερες ταινίες της χρονιάς που μας φεύγει. Μία ταινία με σπάνιο ήθος κι αξιοπρέπεια και με ερμηνείες εξαιρετικές. 

Όσοι δεν το είδατε καλό είναι να το αναζητήσετε. 

Βαθμολογία:8/10

Ο φόβος, οι φίλοι και οι εχθροί (μας)

του Γιώργου Σταματόπουλου

Οσο πάει και γιγαντώνεται το απεχθές δίπολο «φίλος - εχθρός» και αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις στη συνοχή της κοινωνίας και στην ανάπτυξη ενός δημοκρατικού ήθους. Ο φόβος είναι αυτό που επικρατεί και οι αντίπαλοι έχουν επιδοθεί στο ποιος θα καταφέρει να σκορπίσει τον περισσότερο φόβο, ώστε να ελέγχει απόλυτα και να μην επιτρέπει να ακούγονται διαφορετικές φωνές που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία τους.
Είναι θεμιτό και θαυμαστό (και ζητούμενο!) να συγκρούονται ιδέες, όταν όμως αυτό γίνεται με σεβασμό και όχι με τάσεις εξολόθρευσης των μεν από τις δε· διαφορετικά τι νόημα έχει η σύγκρουση; 
Οποιος δεν αντέχει τη βάσανο της κριτικής δεν έχει θέση σε αυτή τη σύγκρουση και –επιτρέψτε μου– δεν έχει δικαίωμα να συμμετέχει· εάν θέλει να ακούει ό,τι τα ώτα του επιθυμούν, ας πάει στην τοπική του οργάνωση να ηδονίζεται – είναι ανήθικο και χυδαίο να στιγματίζει ανθρώπους επειδή λένε ή γράφουν ό,τι αυτοί έχουν στην γκλάβα τους, ό,τι τελοσπάντων πιστεύουν. Με τους πιστούς υπάρχει άλλη επικοινωνία και δεν είναι της στιγμής.
Θα 'λεγα ότι αυτό είναι φασισμός, αλλά θα δυναμιτίσω το κλίμα. Οι αφιονισμένοι, οι αφρίζοντες δεν με αφορούν, αν και τους συναντώ σχεδόν καθημερινά, στις πλατείες, στα λεωφορεία και τα τρένα, στα καφέ και τις συναυλίες, στους δρόμους που δεν έχουν τελειωμό...
Υπομένουμε τη σύγχυση, αγαπάμε τις ιδεολογίες, αλλά όχι και να δεχόμαστε ύβρεις από ακραιφνείς οπαδούς κομμάτων· ας τα βρουν με το κόμμα τους και με τη συνείδησή τους και ας πάψουν να χύνουν δηλητήριο· κινδυνεύουν να ξεμείνουν απ' αυτό – και μετά; Τι θα κάνουν μετά οι έρημοι; 
Καλό θα τους έκανε να μιλήσουν με τους συνταξιούχους και τους χαμηλόμισθους, με τους άνεργους και τους πληγωμένους από τα μνημόνια (ε, και τον πληγωμένο εγωισμό, που επικρατεί στο εθνικό θυμικό, τον προσπερνάμε, αν και είναι βασικό συστατικό της θλίψης...).
Παντού επικρατεί τρομοκρατία. Οποιος δεν συμβιβάζεται στοχοποιείται, δακτυλοδεικνύεται και υφίσταται τη χλεύη και το μένος των τσαρλατάνων της πίστης και του πνεύματος. Αυτοί που τρομοκρατούν και πιέζουν ασφυκτικά, θέλοντας να επιτύχουν την εξόντωση των «εχθρών», ας ξέρουν μια κι έξω ότι ματαιοπονούν· ας δοκιμάσουν αλλού τη χυδαία «στρατηγική» τους, την ενορχηστρωμένη επίθεση εναντίον των διαφορετικών που ενοχλούν. Δεν θα τους κάνουμε τη χάρη να υμνούμε, καλά και σώνει, το εξουσιαστικό αριστεροακροδεξιό έκτρωμα.
Ξέρω, το βλέπω και το διαισθάνομαι, ότι αυτοί οι άτεγκτοι εξουσιομανείς είναι κυρίως βολεμένοι του συστήματος, έξω από την κόλαση στην οποία έχουν ριχτεί πολλοί που προσπαθούν να επιβιώσουν σε τούτη τη χώρα, άνθρωποι με δύο και τρεις δουλειές ή συντάξεις, «κολλητοί» των κυβερνώντων και διάφοροι λακέδες της εξουσίας· εξ ου και η λατρεία προς αυτήν.
Μόνη μας περιουσία –ας ξέρουν όσοι ενοχλούνται– είναι οι λέξεις και οι φίλοι, οι συγγενείς και οι συνάδελφοι καθώς και οι έντιμοι αναγνώστες (μεγαλόθυμοι και επιεικείς, με ανοιχτό μυαλό και δική τους κρίση· ανεξάρτητοι, αδέσμευτοι, ανεπηρέαστοι – πολίτες). Αλλά αυτά είναι ίσως ψιλά γράμματα για τους φανατικούς και τους κομματόδουλους.
Καλή θα ήταν μια εαυτοσκόπηση και μια επαναξιολόγηση των ώς τούδε στερεοτύπων και βεβαιοτήτων τους. Μακριά από τον φετιχισμό της κατατρομοκράτησης και του χαφιεδισμού. Μακριά. Οσο γίνεται μακριά, αγαπητοί φίλοι αναγνώστες.
Δεν θα παρατήσουμε τις λέξεις (και τα πράγματα) επειδή τινές αλλόφρονες δεν μπορούν να βρουν τη σειρά τους (των λέξεων), τη στοίχισή τους με το νόημα και τον σεβασμό, με τον πολίτη και τη δημοκρατία. Στην Πνύκα, όποιος νομίζει ότι έχει λόγο (και θάρρος).
Ας ξέρουν, δε, πολλοί απ' αυτούς που τρομοκρατούν ότι δεν περνάει πια η μέθοδός τους. Ο κόσμος, μετά το πρώτο μούδιασμα και τον πανικό, τους πήρε χαμπάρι. Το αποκορύφωμα της σχιζοφρένειας που μας δέρνει είναι ότι όλοι αυτοί τολμάνε και μιλάνε στο όνομα της δημοκρατίας, οι καψεροί...

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Η αδιαφορία ροκανίζει το μέλλον μας

του Περικλή Κοροβέση

Παραθέτουμε εκτενή αποσπάσματα από τα προλεγόμενα του νέου βιβλίου του συντάκτη μας, Περικλή Κοροβέση, εκδόσεις «Oportuna», που είναι μια συλλογή των άρθρων του, όπως δημοσιεύτηκαν στην «Εφ.Συν.» την τελευταία διετία. Το βιβλίο θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία στα μέσα Δεκεμβρίου.
Η καταστροφή δεν ζυγώνει ποτέ με το όπλο στο χέρι. Ερχεται ύπουλα, στις μύτες των ποδιών. Σε κάνει να βλέπεις το κακό στην καλοσύνη και το καλό στην κακία».
Αυτά μας λέει ο Κρίσνα, στο μεγάλο ινδικό έπος Μαχαμπαράτα, εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δηλαδή πριν ξεσπάσει ένα μεγάλο κακό, π.χ. πόλεμος, ήδη το κακό έχει φωλιάσει στο μυαλό των ανθρώπων και τους δημιουργεί την εντύπωση πως υπηρετούν το καλό. Αυτό ταιριάζει απόλυτα και στη σημερινή Ελλάδα.
Περίπου τέσσερα εκατομμύρια Ελληνες είναι στα όρια της φτώχειας, κάτω από τα όρια της φτώχειας, μέχρι την απόλυτη φτώχεια, συνεπεία των μνημονίων και της λιτότητας. Εντούτοις, τα τρία μνημόνια τα έφεραν κυβερνήσεις που ψήφισε ο ελληνικός λαός.
Με άλλα λόγια, ψήφισε την καταστροφή του πιστεύοντας πως ψήφισε τη σωτηρία του. Και δεν έχουμε κανένα δείγμα που να μας κάνει να πειστούμε πως αυτός ο λαός κατάλαβε το λάθος του. 
Αντίθετα, η αδράνειά του σημαίνει αποδοχή αυτής της συμφοράς. Και αυτό σημαίνει πως άνοιξε μια βασιλική οδός για τις μελλοντικές συμφορές που θα είναι χειρότερες από τις σημερινές. Να περιμένουμε περιβαλλοντικές καταστροφές, επιδημίες, λιμούς, πολέμους [...].
Η πρόθεση του συγγραφέα αυτών των κειμένων δεν ήταν απλώς ο σχολιασμός της πραγματικότητας, αλλά η ανάλυσή της. Ζούμε σε μια εποχή σύγχυσης.
Ο,τι είχε προταθεί ως απελευθερωτικό πρόταγμα τον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα, μέσα από τις ιδέες του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, αποδείχθηκε το αντίθετό του.
Ο κομμουνισμός όπως διαμορφώθηκε από την ΕΣΣΔ ήταν ένας νέος ολοκληρωτισμός. Οπου εφαρμόστηκε απέτυχε και κατέρρευσε ή μεταλλάχτηκε σε ακραίο καπιταλισμό (Κίνα).
Η σοσιαλδημοκρατία παντού, σε όλο τον κόσμο, έγινε μια Δεξιά. Και σε μερικές περιπτώσεις, πιο ακραία από τη Δεξιά (περίπτωση Μπλερ). Και έτσι φτάσαμε σε έναν πολιτικό μεσαίωνα.
Αρα μας χρειάζεται ένας νέος Διαφωτισμός. Εδώ και περίπου τριάντα χρόνια, ο γράφων υπηρέτησε αυτήν την ιδέα στο μέτρο του δυνατού και στο όριο των ικανοτήτων του. Η ανθρωπότητα, στη μακρόχρονη πορεία της, μας έχει εφοδιάσει με πλούσια όπλα. Και εμείς, όλοι αυτοί που θέλουμε κοινωνική δικαιοσύνη, τα αγνοούμε.
Εχουμε μείνει σε δύο λείψανα ιδεολογημάτων, τον κομμουνισμό και τη σοσιαλδημοκρατία, και προσπαθούμε με αυτά να διαβάσουμε την πραγματικότητα, ενώ στην ουσία είναι η τύφλωσή μας και η αποκοπή μας από την πραγματικότητα.
Και τα απολιθώματα δεν μπορούν να γίνουν τα νέα πρίσματα που μας χρειάζονται για να δούμε την αλήθεια. Αρα μας χρειάζεται μια νέα καθαρή ματιά, που να αξιοποιεί όλη τη συσσωρευμένη σοφία της ανθρωπότητας. Εργο βαρύ και δυσβάσταχτο.
Και εδώ κάνει ο καθένας ό,τι μπορεί. Και το παράδειγμα του μικρού κολιμπρί είναι εξόχως διδακτικό: Οταν έπιασε φωτιά το δάσος, όλα τα ζώα χώθηκαν στη λίμνη για να σωθούν.
Αλλά ένα μικρό κολιμπρί κουβαλούσε νερό με το ράμφος του και έριχνε στην καρδιά της φωτιάς. «Τι κάνεις;» τον ρώτησε ο βασιλιάς της ζούγκλας, το λιοντάρι. «Δεν βλέπεις πως αυτό που κάνεις είναι μάταιο;» Και το κολιμπρί απάντησε ψυχρά: «Κάνω αυτό που μου αναλογεί». Εμείς κάνουμε αυτό που μας αναλογεί έχοντας πλήρη συνείδηση των λιγοστών μας δυνάμεων; Πριν ψάξουμε να βρούμε το φταίξιμο στους άλλους, ας κοιτάξουμε να βρούμε τη δική μας ευθύνη.
Μήπως η αδράνειά μας είναι η καλύτερη συμμαχία με τους καταπιεστές μας; Και μήπως το όλο σύστημα δουλεύει για να μας κάνει αδρανείς και άβουλους, μέσα από τεχνικές ιδιαίτερα επεξεργασμένες, που εμείς τις καταπίνουμε αμάσητες; (Κατανάλωση, μαζική κουλτούρα, τηλεόραση, βόλεμα και πάνω από όλα το τομάρι μας, έξω και πάνω από την κοινωνία.) Αυτό δεν είναι συμμαχία με τους καπιταλιστές;
Πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να επιλέγει ελεύθερα να ψηφίσει υπέρ της φτώχειας του, της ανεργίας του, της αστεγίας του και της εξαθλίωσής του;
Να τα δέχεται όλα αυτά παθητικά και το μόνο που τον νοιάζει όταν φτάσει στον πάτο της κοινωνίας είναι να βρει ένα απάγκιο για να στρώσει τις κουβέρτες του; Προφανώς αυτές οι συμφορές δεν ήρθαν με το όνομά τους.
Αλλαξαν όνομα με τον μυθικό-προπαγανδιστικό λόγο των πολιτικών κομμάτων εξουσίας και των κυρίαρχων ΜΜΕ και ονομάστηκαν προκοπή και ανάκαμψη. Η παλιά πληγή της ανθρωπότητας από την εποχή που η εξουσία και οι μεσσίες ανέλαβαν να μας κυβερνούν. Και μας έπεισαν πως το κακό είναι για το καλό μας και το καλό είναι για το κακό μας [...].
Καθοριστικό ρόλο για την επικράτηση της μιας και μοναδικής αλήθειας ήταν οι μονοθεϊστικές θρησκείες που έγιναν ιδεολογίες των αυτοκρατοριών [...].
Ποια είναι η μόνη και μοναδική αλήθεια της εποχής μας; Αυτή δεν είναι ούτε θρησκευτική ούτε πολιτική. Είναι οικονομική. Είναι το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού, δηλαδή το παρόν καθεστώς του αρπακτικού καπιταλισμού, που έχει αναγάγει το κέρδος σε μια νέα μονοθεϊστική θρησκεία. Και εδώ ο άνθρωπος είναι αναλώσιμος.
Δεν έχει καμία αξία και καμία σημασία. Τα πάντα λειτουργούν για το 1% του πληθυσμού του πλανήτη που έχει σχεδόν όλο τον πλούτο της Γης. Και όλο το παγκόσμιο σύστημα είναι έτσι διαμορφωμένο για να αναπαράγει αυτήν την ανισότητα και να τη διαιωνίζει. Και αυτό αποτελεί μονόδρομο για κάθε χώρα.
Και είναι λάθος να πιστεύουμε πως ο ναζισμός και ο φασισμός κατέρρευσαν μετά τη συντριβή των αντίστοιχων καθεστώτων με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ηττήθηκε μονάχα μια έκφραση του ολοκληρωτισμού όπως αυτή είχε μορφοποιηθεί από τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Αλλά η ουσία του διαφυλάχτηκε και μεταλλάχτηκε και πήρε την καθόλου νόμιμη μορφή του αντικομμουνισμού και του αντισοβιετισμού.
Την επομένη του θριάμβου των Συμμάχων, δεν ήρθε η πολυπόθητη ειρήνη. Ενας νέος πόλεμος άρχισε, ο λεγόμενος «Ψυχρός» που δεν ήταν και τόσο ψυχρός όσο δήλωνε το όνομά του. Απλά μεταφέρθηκε στην περιφέρεια, έγινε θερμός και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί.
Και έχουμε το εξής παράδοξο. Ο εθνικισμός-φασισμός παρουσιάζεται αντισυστημικός και εναντίον του καπιταλισμού. Αυτό έκαναν και ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι και όλοι οι υπόλοιποι φασίστες. 
Εντούτοις οι πρώτοι που στήριξαν αυτά τα ολοκληρωτικά καθεστώτα ήταν οι βιομήχανοι και οι τραπεζίτες, που είδαν τα κέρδη τους να εξακοντίζονται στα ύψη γιατί οι εργαζόμενοι είχαν εγκλειστεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όχι αναγκαστικά σε αυτά των ολοκαυτωμάτων, αλλά σε αυτά της κοινωνίας. Αυτό ήταν σε τελική ανάλυση το έργο τους [...].
Τι μπορούμε να κάνουμε μπροστά σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση που λίγοι τη συνειδητοποιούν, προτιμούν να ζουν με τις αυταπάτες τους και τις ψευδαισθήσεις τους και δεν βλέπουν τη συμφορά και την καταστροφή που έρχεται αθόρυβα και καραδοκεί μπροστά από την πόρτα του καθενός; Το πρώτο πράγμα είναι να απαλλαγούμε από τις ψευδαισθήσεις μας και τις αυταπάτες μας.
Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο και επώδυνο, γιατί συχνά μέσα από αυτές έχουμε χτίσει την προσωπικότητά μας. Αλλά το κολιμπρί είναι μπροστά στα μάτια μας. Και δεν κουβαλάει μονάχα νερό. Με το πέταγμά του μας οδηγεί σε νέους ορίζοντες.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Το Εντεύθεν στο Κόκκινο 105,5

Η ραδιοφωνική εκπομπή "Το έπος των Ταφρολούκεν" του Βαγγέλη Χερουβείμ, φιλοξένησε το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου του 2016, το τρίτο μου βιβλίο Εντεύθεν. 

Μαζί με τον Γκρεκόνο φίλο μου Βαγγέλη Χερουβείμ μιλήσαμε για το βιβλίο, την ιστορική μνήμη αλλά και την κοινή μας λήθη. Συζητήσαμε όμως και για τα γεγονότα της Χίου, για το πογκρόμ των νεοναζί και για το αντιφασιστικό κύμα που απλώνεται δειλά πάνω από την τοπική κοινωνία. 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Βαγγέλη Χερουβείμ για την "ραδιοφωνική" τιμή που μου έκανε και τον σταθμό "Στο Κόκκινο 105,5" για την φιλοξενία του.

Τα μουσικά κομμάτια που ακούγονται είναι τα εξής:

1. Μίκης Θεοδωράκης - Δέκα του Δεκέμβρη

2. Pink Floyd - Obscured by clouds

3. Maxence Cyrin - Where Is My Mind

4. Mogwai - I know you are but what am I

Αν δεν παίζει το παραπάνω αρχείο, ακούστε την εκπομπή χωρίς τα τραγούδια εδώ:

Η άφιξη ενός ακόμη Interstellar;...

Δύο χρόνια μετά το τελευταίο πολυσυζητημένο sci-fi "Interstellar", το Χόλιγουντ επέστρεψε σε μία ακόμη "διαστημική" ταινία με κυριότερη θεματολογία τον χρόνο. Κι αν στο Interstellar οι ήρωες ταξίδεψαν στο διάστημα για να βρουν απαντήσεις, στο Arrival ήρθαν επισκέπτες στη γη για να συνδράμουν στις απαντήσεις των αιώνιων ερωτημάτων μας. Όμως σε μία ακόμη προσπάθεια να συνδυαστεί η επιστημονική φαντασία με φιλοσοφικά ερωτήματα, ο σκηνοθέτης Denis Villeneuve (του εξαιρετικού Μέσα από τις Φλόγες) χάθηκε στη δίνη του χρόνου.

Το Arrival είναι μία μίξη πετυχημένων συνταγών από παλιότερες ταινίες ίδιου είδους, κάνοντάς μας να θυμηθούμε κατά τη διάρκειά της πολλές παλιές αγαπημένες σκηνές από το "Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου" όσον αφορά τις προσπάθειες επικοινωνίας των ανθρώπων με τους επισκέπτες, από την πολυαγαπημένη "Επαφή" όπου η Τζόντι Φόστερ προσπαθούσε να αποκωδικοποιήσει τα εξωγήινα μηνύματα που είχε λάβει, από την "Άβυσσο" όσον αφορά τις θερμές σχέσεις που απέκτησαν οι άνθρωποι με τους εξωγήινους, από την "Οδύσσεια του Διαστήματος" όσον αφορά τον μινιμαλισμό που επικρατούσε στα διαστημόπλοια και φυσικά από το πρόσφατο "Interstellar" όσον αφορά τα σκοτεινά πλάνα και το καταθλιπτικό κλίμα. Με λίγα λόγια, απολαύσαμε ένα κολλάζ παλιών ταινιών.

Σχετικά με τo Arrival γίνεται μία συζήτηση πάνω στην ύπαρξη του χρόνου και ποια μπορεί να είναι η μορφή του. Είναι γραμμικός κι αν ναι κινείται μόνο προς τα μπρος ή μπορεί ο ανθρώπινος νους να κάνει "χρονικά" ταξίδια μες στη συνείδησή του, κάτι που θα τον βοηθούσε να δει τα μελλούμενα; 

Η άφιξη των διαστημοπλοίων στην γη θα σημάνει παγκόσμιο συναγερμό. Η αρχική συνεργασία κάποιων χωρών αμέσως θα διακοπεί. Αυτό το θέμα δέχτηκε εξαιρετικό χειρισμό από τον σκηνοθέτη, ο οποίος έδειξε με έναν έξυπνο τρόπο την ανθρώπινη απληστία η οποία οδηγεί σε καχυποψίες κι εντάσεις αλλά και σε πράξεις που δείχνουν έλλειψη εμπιστοσύνης. Εν μέρει ο καθένας κοιτάει την πάρτη του αδιαφορώντας για τον συνάνθρωπό του, χωρίς να σκέφτεται πως σκάβοντας το λάκκο του άλλου σκάβει και τον δικό του παράλληλα. 

Το θέμα και οι προβληματισμοί της ταινίας έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και σηκώνουν πολύωρες συζητήσεις μετά τους τίτλους τέλους. Όμως ο σκηνοθέτης υπέπεσε σε πολλά αμερικανικά κλισέ τα οποία κατέστρεψαν το τελικό αποτέλεσμα. Επίσης και η επιλογή των ηθοποιών ήταν αποτυχημένη. Εκτός από τον Jeremy Renner, ο οποίος έκανε φιλότιμες προσπάθειες σοβαρής ερμηνείας, οι υπόλοιποι πέρασαν αθόρυβα από την οθόνη. Κι εδώ έρχεται ένα μεγάλο ερώτημα. Για ποιο λόγο έδωσαν αυτόν τον ρόλο στην Amy Adams; Η καταθλιπτική της αύρα μετέτρεψε την sci-fi ταινία σε ένα αμερικανικό μελόδραμα. Η ερμηνεία της ήταν απολύτως μίζερη. Σε όλη τη διάρκεια του έργου η έκφρασή της θυμίζει Μεγάλη Παρασκευή και τα μάτια της είναι πιο υγρά κι απ' αυτά του Βασίλη Καϊλα. Ως επιστήμονας και γλωσσολόγος, θα μπορούσε να είχε μία πιο τυπική, ψυχρή και σοβαρή αντιμετώπιση στη δουλειά που της ανέθεσαν, στην επικοινωνία δηλαδή με τους εξωγήινους. 

Από την άλλη, οι αργοί ρυθμοί της ταινίας προκαλούν μία υποτονικότητα στην εξέλιξη μ' αποτέλεσμα να χάνεται το σασπένς ενώ το φινάλε είναι τόσο βεβιασμένο που νιώθεις πως είναι κανονισμένο για να αδειάσει η αίθουσα μία ώρα νωρίτερα. Με τους τίτλους τέλους απλώθηκε μία αμηχανία με την απορία "κάτι άλλο περίμενα" με αυτό το "κάτι άλλο" να μην εννοείς ταινίες καταστροφής και δράσης. 

Το Χόλιγουντ πρέπει να το πάρει χαμπάρι. Ταινίες σαν την "2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος" και την "Επαφή" δύσκολα θα ξαναβγούν. Καλό είναι να σταματήσει να πέφτει στην παγίδα της αντιγραφής παλιών εξαιρετικών έργων. Το Arrival το κατατάσσω στην ίδια κατηγορία με το Interstellar, σε μία δηλαδή χαοτική ανάλυση θεωριών ντυμένων με γλυκανάλατες στιγμές. 

Βαθμολογία: 5/10