Ο Σπόρος

Σίγουρα κάποιος κινηματογραφόφιλος γενετιστής θα διαπιστώσει πως η δυστοπική ταινία "Σπόρος" του Σεμίχ Καπλάνογλου, είναι ένα πάντρεμα μεταξύ γονιδίων που προήλθαν από το "Stalker" του Αντρέι Ταρκόφσκι και το "Πι" του Ντάρεν Αρονόφσκι. 

Κατ' αρχήν, θα ήθελα να πω πως έχω σε μεγάλη εκτίμηση τον συγκεκριμένο Τούρκο σκηνοθέτη από τότε που είδα το αριστουργηματικό "Μέλι", μία από τις πιο ανθρώπινες ευρωπαϊκές ταινίες των τελευταίων ετών (το "Γάλα" και το "Αυγό" από την τριλογία του Γιουσούφ όπου ανήκει και το "Μέλι", δεν με κέρδισαν τόσο). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενθουσιαστώ με την είδηση της νέας του ταινίας.

Η ιστορία μας μεταφέρει σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον όπου η γενετική έχει προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις τόσο στη φύση όσο και στον άνθρωπο. Η ανισορροπία που έχει επέλθει χώρισε τους ανθρώπους σε δυο ομάδες. Σ' αυτούς που ζουν σε ένα αστικό κι ελεγχόμενο περιβάλλον και σ' αυτούς που περιφέρονται ως νομάδες στον υπόλοιπο πλανήτη, στους Νεκρούς Τόπους όπως δηλώνονται στην ταινία. Κάθε τόσο, ένα εξειδικευμένο προσωπικό επιλέγει μικρά παιδιά από την "κατώτερη" κοινωνία, κι αφού τα περάσει από διάφορα στάδια και τα θεωρήσεις κατάλληλα, τα εντάσσει στην "ανώτερη" κοινωνία. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ένας γενετιστής που προέρχεται από τους Νεκρούς Τόπους, καθώς ήταν ένα από αυτά τα επιλεγμένα παιδιά. Έκτοτε αφιέρωσε τη ζωή του αναζητώντας τον τέλειο σπόρο που θα σώσει την ανθρωπότητα από τον λιμό. Σε ένα όμως αδιέξοδο των ερευνών του, αποφασίζει με τη βοήθεια μιας κοπέλας να περάσει παράνομα τα θανατηφόρα σύνορα αναζητώντας έναν ιδιοφυή συνάδελφό του, ο οποίος είχε διαφύγει στους Νεκρούς Τόπους μετά από ένα πειραματικό δυστύχημα όπου έχασε τη σύζυγό του. Έκτοτε αρχίζει μία ατελείωτη περιπλάνηση σε μια γη άγνωστη κι αφιλόξενη, αναζητώντας την αλήθεια αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό.  

Η ταινία ξεκινάει πολύ δυναμικά, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά τις προσδοκίες μου. Η καθαρότητα των ασπρόμαυρων πλάνων προσφέρει μία μυσταγωγική ατμόσφαιρα ενώ το καδράρισμα της κάθε εικόνας είναι απόλυτα ισορροπημένο. Οι διάλογοι λίγοι και λιτοί, δίνοντας μ' αυτόν τον τρόπο τη δυνατότητα στο θεατή να βυθιστεί ελεύθερα σε κάθε πλάνο καθώς οι μικρές λεπτομέρειες είναι που δίνουν ποιητική χροιά στην ταινία. Το βλέμμα του κοριτσιού που κοιτάει τις πύλες των συνόρων και το πατρικό χέρι που το αγγίζει στοργικά στρέφοντάς το προς το ανθρώπινο καραβάνι. Και μέσα στο πλήθος ένας νεαρός χάνει κάθε του ελπίδα και τρέχει ανεξέλεγκτα προς τα θανατηφόρα σύνορα. Λίγα δευτερόλεπτα ελευθερίας λίγο πριν πέσει φλεγόμενος στη νεκρή ζώνη. Σκηνές που πραγματικά ξεχειλίζουν από συναισθηματική ένταση.

Επόμενο πλάνο, ο πρωταγωνιστής καθώς οδηγάει σιωπηλός μέσα σε μία πόλη μουντή και σχεδόν νεκρή, μέχρι που πέφτει σε διαδηλώσεις και ταραχές. Η νεολαία ξεσπάει για τον γενετικό ρατσισμό κι απαιτεί το άνοιγμα των συνόρων. Ένα μούδιασμα κυριεύει το κορμί μου, παρακολουθώντας όλες αυτές τις εικόνες από το πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, καθώς αναρωτιέμαι σε τι διαφέρουν από τις σημερινές καταστάσεις;

Από τα πρώτα πλάνα, αισθάνομαι μία εφιαλτική οικειότητα. Το ξεδιάλεγμα των ανθρώπων μου θύμισε αρκετά την πολιτική της Γερμανίας απέναντι στη προσφυγική κρίση, μιας κι άνοιγε τα σύνορά της σε ένα επιλεγμένο κομμάτι προσφύγων (όσοι είχαν πτυχία ή αρκετά λεφτά μαζί τους) αφήνοντας τους υπόλοιπους εγκλωβισμένους σε Ελλάδα και Ιταλία. Επίσης οι φωνές των διαδηλωτών, είναι ακριβώς οι ίδιες με τις δικές μας φωνές, όταν απαιτούσαμε να ανοίξουν τα σύνορα διότι οι άνθρωποι πνιγόντουσαν στη θάλασσα. Κι αν σε μας το θανάσιμο εμπόδιο ήταν το νερό, στην ταινία ήταν η φωτιά.

Από τη στιγμή που ο πρωταγωνιστής περνάει τα σύνορα, αρχίζει το φιλοσοφικό κομμάτι της ταινίας το οποίο όμως με δυσκόλεψε πολύ. Με βρήκε τελείως αδιάβαστο καθώς βασιζόταν σε ένα από τα κεφάλαια του Κορανίου, μ' αποτέλεσμα να μη μπορώ να καταλάβω αρκετά σημεία του.  Παρ' όλα αυτά βρήκα αρκετά στοιχεία που ήταν κάπως χριστιανικά όπως το όνειρο του γενετιστή με την "καιόμενη βάτο" αλλά και τον πειρασμό που εμφανίζεται μπροστά του κατά τη διάρκεια μιας δοκιμασίας.
Κατά τη γνώμη μου, το φιλοσοφικό κομμάτι της ταινίας ήταν και το αδύναμο σημείο της. Όμως στα υπόλοιπα σημεία, ο "Σπόρος" μ' εντυπωσίασε. Πέρα από τα αριστοτεχνικά πλάνα και τις καλές ερμηνείες, ενθουσιάστηκα και με τα τοπία για να οποία θέλω πολύ να μάθω που βρίσκονται, ειδικά ο βράχος με το τζαμί στην κορυφή του.
Ο "Σπόρος" είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις ταινιών που έχουν απαιτήσεις από τον θεατή, ώστε να μπορέσουν να γίνουν απόλυτα κατανοητές. Προσωπικά με μάγεψε τόσο στα κομμάτια που κατάλαβα όσο και σ' αυτά που μου ήταν απολύτως δυσνόητα, κάτι το οποίο μ' έχει κάνει να αναζητώ απαντήσεις.

Βαθμολογία: 7/10