Περίπτωση Συνείδησης

Απ' ότι φαίνεται η άνοιξη του ιρανικού κινηματογράφου καλά κρατεί και σίγουρα έχει να μας προσφέρει αρκετές ακόμη εκπλήξεις. Από το αριστουργηματικό Persepolis της Μαρζάν Σατραπί στα κοινωνικά διαμάντια του Ασγκάρ Φαραντί, το Ιράν μας έχει χαρίσει αρκετές δόσεις προβληματισμού κι αναστοχασμού. 

Αυτό που σε κερδίζει απ' αυτές τις ταινίες είναι η απλότητα, η ειλικρίνεια κι η λιτή περιγραφή των γεγονότων. Ανθρώπινες ιστορίες της διπλανής πόρτας που προσπαθούν να μείνουν μυστικές για να διαφυλαχτεί η αξιοπρέπεια των προσώπων-πρωταγωνιστών. Αυτό που με εκπλήσσει επίσης απ'τον ιρανικό κινηματογράφο είναι το πόσο πολύ μοιάζουμε ως Έλληνες σε νοοτροπία και τρόπο ζωής με τους ανθρώπους της μεγάλης αυτής χώρας που έχει παρουσιαστεί ως ένα από τα μέλη του σημερινού άξονα του κακού. 

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από δυο τραγικά πρόσωπα, ενός ιατροδικαστή κι ενός φτωχού οικογενειάρχη. Ένα απρόσμενο τροχαίο θα τους φέρει κοντά. Δυο ζωές που ποτέ δε θα μπορούσαν να υπάρξουν σε παράλληλες πορείες, περιμπλέκονται όταν το πτώμα του παιδιού της οικογενείας καταφτάνει στο νεκροτομείο δυο μέρες μετά το ατύχημα. Κι ενώ η γνωμάτευση αναφέρεται σε τροφική δηλητηρίαση, ο ιατροδικαστής επιμένει να ψάξει περισσότερο την περίπτωση φοβούμενος πως ευθύνεται αυτός για το θάνατο του μικρού. 

Από εκείνο το σημείο ξεκινάει το ξετύλιγμα ενός ακόμη κουβαριού. Με έξυπνο τρόπο αναπτύσσονται οι χαρακτήρες των πρωταγωνιστών της υπόθεσης και βγαίνουν στην επιφάνεια τα μυστικά τους. Ευθύνες, φόβοι κι αξιοπρέπεια συμμετέχουν σε μία ανελέητη μάχη μέσα από την οποία ξεπηδάει η ανθρωπιά. 

Ο ιρανικός κινηματογράφος έχει επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια σε υποθέσεις χαρακτήρων, παίρνοντας άριστα σε κάθε του προσπάθεια. Μία πορεία που ξεκίνησε ο Φαραντί, την οποία συνεχίζουν επιτυχώς οι ακόλουθοί του. Έτσι κι εδώ, η πλοκή εμπλουτίζεται με διάφορα πρόσωπα που επηρεάζουν με τις αποφάσεις τους την εξέλιξη της ιστορίας. Ο πατέρας του νεκρού παιδιού πνίγεται από το άδικο και την ευθύνη. Η αξιοπρέπειά του φαίνεται λίγο μετά το ατύχημα όταν αρνείται αρχικά να χρηματιστεί από τον ιατροδικαστή παρά την οικονομική ανέχεια στην οποία ζει εκείνος κι οι δικοί του. Παράλληλα η φτώχεια θα τον αναγκάσει να αγοράσει φτηνό κρέας για την οικογένειά του το οποίο τελικά ήταν μολυσμένο. Ο θάνατος του γιου του θα γίνει αφορμή ξεσπάσματος. Εξοργισμένος απέναντι σε μία θανάσιμη αδικία θα διεκδικήσει τη δικαιοσύνη μόνος του κάτι που θα τον οδηγήσει στη φυλακή. 

Την ίδια στιγμή ο ιατροδικαστής εισχωρεί σε μία βουβή εσωτερική πάλη, η οποία θα τον φέρει εντάσεις στις σχέσεις του με τους συνεργάτες του. Η εξιλέωσή του θα ρθει όταν ανοιχτεί σε μια έμπιστη συνάδελφό του. Από κείνη τη στιγμή αρχίζει ο δικός του γολγοθάς προσπαθώντας να ισορροπήσει την αδικία του πατέρα με την αναταραχή της δικής του συνείδησης. Μόνο που οι αποφάσεις που παίρνει ο καθένας είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Ο εγωισμός κι η έλλειψη επικοινωνίας μεγαλώνουν το χάσμα,δυσκολεύοντας την τελική έκβαση. Τελικά τι είναι αυτό που υπερισχύει στους ανθρώπους που φοβούνται τη συλλογική ευθύνη;

Η ταινία αναδεικνύει τις ηθικές αξίες που έχουν κλονιστεί στη σύγχρονη κοινωνία. Ηθικές αξίες που δε πηγάζουν μέσα από τους νόμους της κάθε θρησκείας αλλά μέσα από τον ίδιο τον άνθρωπο. Να είσαι καλός και δίκαιος όχι επειδή το επιβάλλει μια ανώτερη δύναμη αλλά επειδή στο λέει μια εσωτερική φωνή. Όσο πιο ανθρώπινος είναι κάποιος τόσο πιο έντονη είναι αυτή η φωνή μέσα του. Μία φωνή που μόνο εκείνος μπορεί να ακούσει και κάποιοι όμοιοί του μπορούν να δουν μέσα από τα μάτια του. Γι' αυτό η συνεργάτιδά του ιατροδικαστή, του ζητάει συνέχεια να την κοιτάει στα μάτια κάθε φορά που κουβεντιάζουν.

Αυτό που κάνει ξεχωριστή τη συγκεκριμένη ταινία δεν είναι η εξιχνίαση του μυστηρίου κι η απόδοση δικαιοσύνης αλλά ο τρόπος που ο καθένας μάχεται εντός του κι εκτός του, προσπαθώντας να αναλάβει την ευθύνη που έχει, παραμερίζοντας με θάρρος τη δειλία και τη ντροπή.

Έπειτα ο σκηνοθέτης Βαχίντ Ζαλιλβάντ προσπαθεί να μπει σε ένα άλλο μονοπάτι ανάλυσης της σημερινής αστικής τάξης. Σε κάποια σημεία το πετυχαίνει και σε κάποια άλλα του λείπει η φρεσκάδα κι η πρωτοτυπία. Κερδίζει όμως τις εντυπώσεις με την έντιμη στάση του και για μένα δικαίως απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Τμήμα Οριζόντων του Φεστιβάλ Βενετίας. 

Επίσης η ταινία κερδίζει τις εντυπώσεις με τις εκπληκτικές ερμηνείες των ηθοποιών. Προσωπικά εντυπωσιάστηκα με τον Ναβίντ Μοχαμαντζαντέχ, ο οποίος έπαιξε απίστευτα πειστικά τον ρόλο του πατέρα μ' αποτέλεσμα να κερδίσει το βραβείο ερμηνείας στο Τμήμα Οριζόντων του Φεστιβάλ Βενετίας. Εκπληκτικός όμως κι ο Αμίρ Αγκαΐ στο ρόλο του ιατροδικαστή κι η εκφραστική Χεντιγέ Τεχρανί η οποία κερδίζει τις εντυπώσεις με το δυναμικό της βλέμμα.

Η "Περίπτωση Συνείδησης" που πέρα από τα παραπάνω βραβεία κέρδισε και τον Αργυρό Αλέξανδρο και το βραβείο κριτικών στη Θεσσαλονίκη, είναι μία διεισδυτική ματιά στην αστική κοινωνία του Ιράν που δε διαφέρει από τη δική μας. Προσεγγίζει με ειλικρίνεια την ταξική πάλη μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρίς υπερβολές και δημιουργεί έναν υγιή προβληματισμό στους θεατές. Ανήκει στις ταινίες που αγαπάμε να βλέπουμε στις σκοτεινές αίθουσες. 

Βαθμολογία: 7/10