Λούμπλιν, ένα πολιτισμικό σταυροδρόμι ανατολικά του Βίστουλα

Νωρίς το πρωί πήραμε το τραίνο από τον κεντρικό σταθμό της Βαρσοβίας με προορισμό στο ανατολικό άκρο της Πολωνίας. Εκεί που μοιράζονται τα εδάφη μεταξύ Πολωνίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας. Σ' αυτήν την απόμακρη γωνιά της χώρας βρίσκεται μια ξεχασμένη πόλη. Μια πόλη όπου υπογράφηκε μία ιστορική συμφωνία και που πολύ αργότερα με το πέρασμα των Γερμανών ναζί χαρακτηρίστηκε μαρτυρική. Παρά τη μεγάλη του ιστορία, το Λούμπλιν διανύει πλέον μια ήρεμη περίοδο καθώς έχει μετατραπεί σε μια φιλήσυχη πανεπιστημιούπολη.
Το Λούμπλιν επισημοποιήθηκε ως πόλη τον 14ο αι. αλλά αναφέρεται ιστορικά από τον 6ο αι. Η κορυφαία στιγμή της ιστορίας του ήταν το 1569 όπου υπογράφηκε η ένωση της Πολωνίας με την Λιθουανία. Έκτοτε ξεκίνησε η οικονομική ανάπτυξη της, κάτι που οδήγησε την πόλη να αλλάξει πολλά χέρια. Πρώτοι την κατέλαβαν οι Αυστριακοί κι έπειτα ακολούθησαν οι Ρώσοι ενώ κομμάτι της Πολωνίας έγινε το 1918. Στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς αλλά ξαναχτίστηκε όπως ήταν, προσπαθώντας να διατηρήσει την παράδοσή της στην εκπαίδευση. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως η πόλη είχε χαρακτηριστεί ως η Οξφόρδη των Εβραίων ή η Ιερουσαλήμ της Πολωνίας τόσο λόγω των σχολών της όσο και για την μεγάλη της εβραϊκή κοινότητα.
Μετά από τρεις ώρες διαδρομή φτάσαμε μεσημέρι στο Λούμπλιν. Ο σιδηροδρομικός σταθμός ήταν λίγο πιο έξω από το ιστορικό κέντρο, μ'αποτέλεσμα να σαστίσουμε με τις πρώτες εικόνες που αντικρίσαμε. Γκρίζες εργατικές πολυκατοικίες, άχρωμα κι αδιάφορα πολυκαταστήματα, ένας ξεροπόταμος που διέσχιζε περιμετρικά την πόλη και καταστήματα όπου ανέδυαν μιζέρια. Όσο προχωρούσαμε τόσο η απογοήτευση γινόταν εμφανής στα βλέμματά μας.
Όμως η άσχημη εικόνα της πόλης διακόπηκε απότομα όταν συναντήσαμε την πρώτη πύλη που οδηγούσε στην παλιά πόλη. Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, το σκηνικό γύρω μας άλλαξε εντυπωσιακά. Πολύχρωμες προσόψεις κτιρίων, γραφικά στενά όπου ο χρόνος είχε σταματήσει, όμορφα στέκια γεμάτα φοιτητές κι επισκέπτες, ψηλοί πύργοι κι ένας ακροβάτης να αιωρείται πάνω από τα κεφάλια μας στην πλατεία της παλιάς πόλης.
Από εκεί κατηφορίσαμε πρώτα προς το μεσαιωνικό κάστρο το οποίο στέκει σε ένα αντικριστό ύψωμα. Η όψη του φαίνεται καλοδιατηρημένη και φωτεινή αλλά η ιστορία του είναι σκοτεινή καθώς το κάστρο λειτούργησε ως φυλακές αιχμαλώτων για τους Ρώσους και ως στρατόπεδο συγκέντρωσης Εβραίων όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους Γερμανούς ναζί. Η σημερινή του εικόνα δε θυμίζει σε τίποτα την μακάβρια πτυχή της ιστορίας του. Αξίζει όμως μια επίσκεψη για το παρεκλήσι της Αγίας Τριάδας. Ένα μοναδικό κόσμημα όχι μόνο της πόλης αλλά ολόκληρης της Πολωνίας καθώς το κτίσμα ενώ έχει γοτθικό ρυθμό, η εσωτερική του διακόσμηση αποτελεί έναν συνδυασμό ρωσικής και βυζαντινής τεχνοτροπίας. Οι τοιχογραφίες όμως έχουν υποστεί αρκετές φθορές από το χρόνο κι από παλιές μεθόδους συντήρησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαρκεί η επίσκεψη μόνο λίγα λεπτά, ώστε η θερμοκρασία του χώρου να παραμένει σταθερή. Αρκούν όμως για να προλάβει κανείς να δεις κάθε λεπτομέρεια στις πανέμορφες μορφές που κοσμούν τους τοίχους.
Επιστρέψαμε στην παλιά πόλη από μια πετρόχτιστη γέφυρα. Ο περίπατος στα γραφικά σοκάκια με ένα παγωτό στο χέρι ήταν ιδανικός. Αυτή τη φορά επιλέξαμε να βγούμε από την πύλη της Κρακοβίας, την παλιά είσοδο της πόλης που την συνέδεε με την παλιά πρωτεύουσα της Πολωνίας. Από εκείνο το σημείο ξεκινάει ένας πλατύς πεζόδρομος γεμάτος καφετέριες, εστιατόρια και χαρούμενες φωνές μαθητών και φοιτητών, κάτι που επιβεβαιώνει το μεγάλο αριθμό νέων που ζουν εκεί.
Ο πεζόδρόμος μας έβγαλε σε μια μεγάλη πλατεία, η οποία είχε διάσπαρτα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δυστυχώς πουθενά δε βρήκαμε μια επιγραφή να αναφέρει αν η πλατεία είχε κάποια σχέση με την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε.
Καθώς περπατούσαμε στην πλατεία αυτή, αντικρίσαμε ένα δυσάρεστο σκηνικό. Ένας άνδρα είχε ανέβει στο περβάζι ενός κτιρίου κι ετοιμαζόταν να πέσει στο κενό. Αμέσως τρέξαμε προς τα κει. Μόνο όταν φτάσαμε κοντά, διαπιστώσαμε πως η συγκεκριμένη μορφή ήταν ένα έργο τέχνης, το οποίο προσπαθούσε να περάσει την απόγνωση των προσφύγων και των μεταναστών που βρίσκουν κλειστά σύνορα αλλά κι όλων αυτών που ενώ καταφέρνουν να φτάσουν στον προορισμό τους ο γολγοθάς τους συνεχίζεται καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν τη ξενοφοβία και τον ρατσισμό. Το έργο είναι τόσο πετυχημένο που τον πρώτο καιρό που στήθηκε, η αστυνομία είχε λάβει αρκετές κλήσεις που ανέφεραν ότι ένας άνθρωπος είναι έτοιμος να αυτοκτονήσει.
Από εκείνην την ώρα κι έπειτα ακολουθήσαμε τις πορείες των φοιτητών προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τον δικό τους τρόπο ζωής, τα δικά τους στέκια και δραστηριότητες.
Το Λούμπλιν είναι μια πόλη μικρή, αυθεντική κι ανοιχτή προς όλους. Γι' αυτόν τον λόγο γίνεται όλο και πιο αγαπητή καθώς την ανακαλύπτεις.
Επιστρέφοντας το απόγευμα στο σταθμό, πήραμε τον ίδιο δρόμο. Το τοπίο γύρω μας πάλι άλλαξε. Το χρώμα έμενε πίσω αφήνοντας τη θέση του σε μία γκρίζα απόχρωση. Φτάνοντας στο σταθμό συνειδητοποιήσαμε πως η πόλη είναι ένα καμουφλαρισμένο διαμάντι. Μία πόλη γλυκιά που ντρέπεται να ανοιχτεί αλλά αμέσως αφήνεται σε όποιον ενδιαφέρεται πραγματικά να τη γνωρίσει.
Κατά την επιστροφή, ξεχώριζα στη μνήμη μου τις ομορφότερες εικόνες που θα θελα να κρατήσω κι αυτές δεν ήταν άλλες από τις αγιογραφίες της Αγίας Τριάδας, τα χρώματα στις προσόψεις των σπιτιών και τα φωτεινά πρόσωπα των ανθρώπων.
Το Λούμπλιν είναι πραγματικά ένας κρυμμένος θησαυρός που ανυπομονεί να συναντήσει τους περίεργους ταξιδευτές που θα παρακάμψουν τα πλάνα τους για να περάσουν από κει.