Μετά τη Μοσούλη, τι;

της Μαρίας Κατσουνάκη

​Στην Bebelplatz του Βερολίνου υπάρχει ένα λιτό στην εκτέλεση, συγκλονιστικό στον συμβολισμό του μνημείο: μια εγκιβωτισμένη στο έδαφος βιβλιοθήκη με γυμνά ράφια που θα χωρούσαν 20.000 βιβλία. Δεν είναι εύκολο να τη δεις. Πρέπει να αναζητήσεις πάνω στο πλακόστρωτο της πλατείας ένα άνοιγμα, όχι μεγάλο, καλυμμένο με γυαλί, ως «είσοδο» στην υπόγεια κατασκευή (δημιουργία του Micha Ullman). Σε μια πλακέτα είναι χαραγμένα τα λόγια του Γερμανοεβραίου ποιητή του 19ου αιώνα Χάινριχ Χάινε: «Αυτό ήταν μόνο η αρχή· εκεί όπου καίγονται βιβλία, στο τέλος καίγονται και άνθρωποι».
Το έργο κρατάει ζωντανή τη μνήμη της 10ης Μαΐου 1933, όταν, σε αυτήν την πλατεία, της Οπερας του Βερολίνου, Γερμανοί φοιτητές συγκέντρωσαν και έκαψαν πάνω από 20.000 βιβλία, τα οποία περιείχαν, κατά την κρίση τους, ιδέες αντίθετες προς τα ναζιστικά και γερμανικά ιδεώδη. Προχθές, η είδηση ότι οι τζιχαντιστές λεηλάτησαν βιβλιοθήκες της Μοσούλης, καίγοντας χιλιάδες –ίσως και πάνω από 100.000– βιβλία, χειρόγραφα και χάρτες, μεταξύ των οποίων και σπάνια κειμήλια από το θησαυροφυλάκιο της ανθρώπινης γνώσης, έκανε τον γύρο του κόσμου. Σύμφωνα με πηγές της βρετανικής εφημερίδας «Independent» («Κ» 26/2) «μαχητές του ISIS εφόρμησαν στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Μοσούλης και άναψαν μια τεράστια πυρά, όπου παρέδωσαν επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου κείμενα, προκαλώντας φρίκη στους παρευρισκόμενους φοιτητές». Χθες το απόγευμα στην ιστοσελίδα του A.P. (Associated Press) αναρτήθηκε ένα βίντεο στο οποίο εμφανίζονται μαχητές του ISIS να καταστρέφουν ανεκτίμητες αρχαιότητες στη Μοσούλη (αρχαία Νινευί). Οι σκηνές του βανδαλισμού συνοδεύονται από ένα τραγούδι θρησκευτικού - πατριωτικού περιεχομένου και μια φωνή που προφανώς καταγγέλλει, επιτίθεται, δαιμονοποιεί, «εξηγεί» - ποιος ξέρει; Ο τόνος της και το ύφος της δεν απείχε πάντως από δεκάδες παρόμοια παραληρήματα που έχουμε παρακολουθήσει ως τηλεθεατές σε σκηνές αποκεφαλισμών ομήρων και άλλων αποτρόπαιων πράξεων. Στην πρώτη εικόνα του βίντεο, το άγαλμα κάποιας ασσυριακής (;) θεότητας είναι τυλιγμένο σε πλαστικό. Το αποκαλύπτουν και με σφυριά το συνθλίβουν, μαζί με άλλα εκθέματα ενός πολιτισμού της Μεσοποταμίας, που ήκμασε τον 7ο - 8ο π.Χ. αιώνα. Οι κινήσεις των καταστροφέων είναι μεθοδικές και, παρά το μένος τους, μάλλον αδιάφορες, σαν να κατεδαφίζουν κάποιο ετοιμόρροπο σπίτι.
Το μόνο που δεν προέβλεψε ο Χάινριχ Χάινε (το 1821) ήταν ότι στις θηριωδίες του 21ου αιώνα το κάψιμο ανθρώπων θα προηγείτο των βιβλίων. Πριν από τρεις εβδομάδες οι τζιχαντιστές έκαψαν ζωντανό Ιορδανό πιλότο που κρατούσαν όμηρο. Αλλά σε αυτό το μακελειό που εξελίσσεται εδώ και καιρό, με πολλούς μαχητές να είναι παιδιά δυτικών κοινωνιών, είναι δύσκολο να βρεθούν αναφορές. Οχι γιατί τα γεγονότα είναι πρωτοφανέρωτα στην ιστορία της ανθρωπότητας (αλίμονο)· εκείνο που πολλαπλασιάζει τον αντίκτυπο είναι η τεχνολογία. Η δυνατότητα να απαθανατίζεται η σφαγή, ο βανδαλισμός, από τους ίδιους τους θύτες και να μεταδίδεται σε όλον τον κόσμο, προκαλώντας ποικιλία συναισθημάτων - όπως αποδεικνύεται: από αποτροπιασμό μέχρι θαυμασμό. Η πίστη στην καταστροφή, τροφοδοτούμενη από την παράνοια (και το αντίστροφο) προκαλεί τερατογενέσεις.
Η Μοσούλη φαίνεται μακρινή ιστορία για την Ευρώπη του Διαφωτισμού. Είναι όμως; Οι τόποι και οι άνθρωποι που σαρώνονται από τον ISIS φιλοξένησαν και καλλιέργησαν από τους αρχαιότερους και πλουσιοτέρους πολιτισμούς. Οι βανδαλισμοί πλήττουν τη μνήμη, τη συνέχεια, δηλώνουν έμπρακτα όχι μόνο περιφρόνηση ή μίσος αλλά και μανία. Ισως γιατί το «μήνυμα» αυτού που καταστρέφουν, της γνώσης, της τέχνης, της διανόησης, είναι ανθεκτικότερο της βιντεοσκοπημένης εικόνας. Δεν καίγεται, δεν τεμαχίζεται.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr/

Σβήνοντας τα απομεινάρια ενός σπουδαίου πολιτισμού

Η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, αυτή η στενή χερσαία γη μεταξύ των ποταμών Τίγρη κι Ευφράτη, φλέγεται συνεχόμενα την τελευταία δεκαετία. Στον τόπο αυτό εδραιώθηκαν οι πρώτες πόλεις, οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες, αφήνοντας μας κληρονομιά έναν σπουδαίο πολιτιστικό θησαυρό. Χιλιάδες χρόνια μετά και ύστερα από πολλούς πολέμους, απέμειναν σήμερα περιορισμένα κι ανεκτίμητα απομεινάρια αυτού του πολιτισμού. Κάποια απ' αυτά ταξίδεψαν σε χώρες της Δύσης για να φέρουν τους ανθρώπους σε επαφή με λαούς που απέχουν χιλιόμετρα μακριά από τις χώρες τους. Όσα έμειναν στον τόπο τους, τοποθετήθηκαν ευλαβικά μέσα σε μουσεία, κερδίζοντας τον θαυμασμό των επισκεπτών και την αθανασία που τους πρόσφερε το πολιτιστικό άσυλο αυτών των χώρων. Η αξία αυτών των κειμηλίων είναι τεράστια. Είναι οι τελευταίοι συνδετικοί κρίκοι του παρόντος με το παρελθόν. Ο ομφάλιος λώρος της ανθρωπότητας με την ιστορία μας. 

Δυστυχώς όμως η πολυπόθητη αθανασία δεν είναι παρούσα σε όλες τις γωνιές του κόσμου. Η Μεσοποταμία, το απαρχές του δυτικού πολιτισμού δε φέρει αυτήν την τύχη. Τα τελευταία και σημαντικότερα απομεινάρια που συνέδεαν την Μοσούλη με το παρελθόν της, θρυμματίστηκαν βίαια από τα θανάσιμα χτυπήματα κάποιων φανατικών που κυριαρχούν στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Η λεηλασία αυτή όμως μας σπάραξε περισσότερο διότι κάποια υπανάπτυκτα δίποδα όντα θέλησαν να αποθανατίσουν σε βίντεο τις τελευταίες στιγμές σπουδαίων γλυπτών κι αναγλύφων που στέκονταν περήφανα για δεκαετίες στο μουσείο της πόλης. Μετά τις απάνθρωπες εκτελέσεις ομήρων και χριστιανών των περιοχών αυτών, φτάσαμε να παρακολουθούμε και την μη αναστρέψιμη εκτέλεση της παγκόσμιας Ιστορίας. 

Δάκρυα οργής έκαναν την εμφάνισή τους σε σκηνές, όπως εκείνη στην οποία ένας τεράστιος ανδριάντας σωριάζεται στο έδαφος αλλά παραμένει γερός μέχρι που ένα τέρας τον χτυπάει σαδιστικά στο κεφάλι με βαριοπούλα. Το κεφάλι του ανδριάντα γέρνει λίγο. Άνιση η πάλη του πολιτισμού με τον φανατισμό. Ένα δεύτερο χτύπημα κάνει το κεφάλι να γείρει επικίνδυνα. Στο τρίτο χτύπημα το κεφάλι αποκόβεται και θρυμματίζεται στο πάτωμα. Αμέσως ξεπροβάλει από τον λαιμό ο μεταλλικός σύνδεσμος που συγκρατούσε την κεφαλή με το υπόλοιπο σώμα. Ήταν εμφανές πως το γλυπτό αυτό κάποτε είχε σταθεί τυχερό με την υπομονετική φροντίδα συντηρητών έργων τέχνης. Κάποτε αυτό το γλυπτό ένιωσε ευγνώμων στην ανθρωπότητα που του βρήκε και του συγκόλλησε το κεφάλι. Σήμερα ένα κομμάτι αυτής της ανθρωπότητας του το πήρε πίσω και του το έκανε χίλια κομμάτια, ανοίγοντάς του μ' αυτόν τον τρόπο διάπλατα τις πύλες της λήθης. 

Κι εμείς εδώ, στεκόμαστε σοκαρισμένοι κι άπραγοι να παρακολουθούμε το σβήσιμο ενός ακόμη πολιτισμού, ο οποίος έπεσε θύμα σε μια από τις μορφές φανατισμού που έχουν σκορπίσει τόσο πόνο και θάνατο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Βλέποντας τα γλυπτά να σωριάζονται και να γίνονται μεμιάς σκόνη, κάνουμε αιρετικές σκέψεις αναλογιζόμενοι το πόσο τυχερά στάθηκαν τα γλυπτά της Μεσοποταμίας τα οποία βρίσκονται σήμερα σε μουσεία δυτικών χωρών όπως το Λούβρο στο Παρίσι και το Βρετανικό στο Λονδίνο.

Δολοφόνοι της Ιστορίας και του Πολιτισμού δεν είναι μόνο οι τζιχαντιστές που κατέστρεψαν τα γλυπτά του μουσείου κι έκαψαν τα αρχεία και τους θησαυρούς της βιβλιοθήκης της πόλης. Δολοφόνοι και ηθικοί αυτουργοί είναι κι αυτοί που τους όπλισαν για να ρίξουν μη αρεστά καθεστώτα... 

Φ. Ακίν: «Τη δημοκρατία πρέπει κανείς να την υπερασπίζεται καθημερινά»

«Σήμερα αισθάνομαι πολύ Έλληνας» είπε ο Γερμανός τουρκικής καταγωγής σκηνοθέτης Φατίχ Ακίν, που βρέθηκε στην Αθήνα για να παραστεί στην πρεμιέρα της τελευταίας του ταινίας «The Cut» (Η μαχαιριά), σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Goethe.
Ο πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης, που είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην Ελλάδα, μίλησε μεταξύ άλλων για τη δημοκρατία, για την οποία είπε ότι «δεν έρχεται με το ταχυδρομείο» και ότι «πρέπει κανείς να την υπερασπίζεται καθημερινά».
Ο Φατίχ Ακίν μίλησε και για την ταινία «Η μαχαιριά», που πραγματεύεται την γενοκτονία των Αρμενίων, ένα θέμα που, όπως είπε, θεωρείται ταμπού στην Τουρκία. «Αναζήτησα την αλήθεια διαβάζοντας πολύ, αλλά δεν ήθελα να πετάξω τον τρόμο στα μούτρα του θεατή, ήθελα να τον πακετάρω σε μία φόρμα» τόνισε ο σκηνοθέτης. Στην απόφασή του να γυρίσει τη «Μαχαιριά» ρόλο έπαιξε και η δολοφονία του Τούρκου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ, ύστερα από άρθρο του που δημοσιεύθηκε στον τουρκικό Τύπο.
Δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην τουρκική αριστερά, την οποία κατηγόρησε για δογματισμό, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Από εδώ ως εκεί, είσαι μουσουλμάνος. Παραπέρα δεν είσαι μουσουλμάνος. Κάπως έτσι λειτουργεί και η Αριστερά όπως την έχω βιώσει εγώ, με δογματική αντίληψη».
Για τις σχέσεις της Ελλάδας με τη Γερμανία, είπε ότι δεν είναι ειδικός, ούτε οικονομολόγος και ότι δεν έχει ιδέα για το τι ακριβώς συμβαίνει ανάμεσα στις δυο χώρες. «Δεν ξέρω ποιος έδωσε σε ποιον λεφτά, ποιος έκλεψε από ποιον λεφτά. Δεν έχω ιδέα για τις ιδιωτικοποιήσεις. Ξέρω μόνον ότι υπάρχει πίεση να ιδιωτικοποιήσετε, να ξεπουλήσετε».
Τέλος, έκανε λόγο για μονόπλευρη αντιμετώπιση της Ελλάδας από τα γερμανικά ΜΜΕ, όπου κυριαρχεί η άποψη «να πληρώσουν τα λεφτά».

Πηγή: efsyn.gr

Το Μικρό Παρίσι των Βαλκανίων

Η παλιά πόλη του Βουκουρεστίου έχει περιοριστεί πια σε ένα μικρό τμήμα της ρουμανικής πρωτεύουσας. Παρατηρώντας τα απομεινάρια μίας πανέμορφης πόλης σκεπτόμενος την ισοπέδωση ενός μεγάλου τμήματος της για να οικοδομηθεί το Παλάτι του Κοινοβουλίου και η Λεωφόρος της Ενότητας, διαπίστωσα πως έχουν γίνει αρχιτεκτονικά εγκλήματα και σε άλλες πόλεις πέρα της Αθήνας. Βέβαια το κομμάτι της παλιάς πόλης του Βουκουρεστίου είναι μεγαλύτερο από την Πλάκα κι άξιζε ένα ξεχωριστό φωτογραφικό βίντεο για να σας το παρουσιάσω.
Η συγκεκριμένη βόλτα ξεκινάει από κει που σταμάτησε η προηγούμενη με την οποία περιπλανηθήκαμε στη σύγχρονη πόλη. Εδώ ξεκινάμε από την άτυπη πύλη της παλιάς πόλης, την οδό Σταυροπόλεως. Απέναντι από το γραφικό δρομάκι βρίσκεται το υπέροχο Παλάτι του Σπιτιού της Οικονομίας και της Κατανάλωσης (00:10-00:40), χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Πολ Γκοτερό. Έχει έντονα τα παρισινά στοιχεία, δίνοντας στην πόλη την αίγλη και την κομψότητα της γαλλική πρωτεύουσας. Κύρια χαρακτηριστικά το κτιρίου είναι η αψίδα πάνω από την είσοδο του κτιρίου, η οποία στηρίζεται σε δύο ζεύγη στύλων κορινθιακού ρυθμού και ο γυάλινος θόλος που αφήνει το φως του ήλιου να διαχέεται στο εσωτερικό του κτιρίου.
Ακολουθούμε την οδό Σταυροπόλεως και χανόμαστε στους υπέροχους δρόμους της παλιάς πόλης (00:41-02:24), οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε πεζόδρομοι για να μπορούν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες να θαυμάζουν ανέμελα τις όμορφες προσόψεις των κτιρίων και να απολαμβάνουν ήσυχα τον καφέ τους ή το ποτό τους σε ένα από τα πολλά μπαρ της περιοχής. Σ' αυτά στα σοκάκια βρίσκεται η εθνική τράπεζα της Ρουμανίας (01:27) και το μουσείο Ιστορίας, το οποίο εκείνες τις μέρες είχε μία ενδιαφέρουσα φωτογραφική έκθεση για την "Επανάσταση του Δεκέμβρη του 1989" (02:10-02:24). Από τις υπαίθριες φωτογραφίες με κέντρισε το χαμόγελο ελπίδας ενός Ρουμάνου καθώς κουβαλούσε με περηφάνια στον ώμο του την ρουμανική σημαία με την τρύπα στη μέση. Τι να σκεφτόταν άραγε εκείνες τις συγκλονιστικές μέρες της αλλαγής τόσο στην χώρα του όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Στο δρόμο συνάντησα αρκετές καλλιτεχνικές πινελιές στους τοίχους των υπέροχων κτιρίων. Άλλες ήταν καλαίσθητες κι άλλες απλά μία ενοχλητική μουτζούρα (01:30-02:00).
Στην οδό Σταυροπόλεως βρίσκεται και η διάσημη εκκλησία της Σταυρουπόλεως (02:32-02:54), η οποία χτίστηκε το 1724 από τον Φαναριώτη Νικόλαο Μαυροκορδάτο και τον Ηπειρώτη Αρχιμανδρίτη Ιαωνίκιο Στρατονικέα σε ρυθμό μπρανκοβεάν. Στο εσωτερικό του ναού συνάντησα υπέροχες αγιογραφίες αλλά και τη ζεστασιά μιας κυριούλας που μου άναψε τα φώτα του ναού για να δω καλύτερα τις τοιχογραφίες. Της χάρισα ένα χαμόγελο θέλοντας έτσι να την ευχαριστήσω για την καλοσύνη της. Κινήσεις λιτές κι ευγενικές που μένουν χαραγμένες για πάντα στη μνήμη.
Η βόλτα ολοκληρώνεται λίγα μέτρα πιο κάτω από την εκκλησία της Σταυρουπόλεως. Πάνω στον ομώνυμο δρόμο βρίσκεται το ιστορικό ζυθοπωλείο Κάρου κου Μπέρε (02:55-03:55). Το κτίριο αυτό χτίστηκε το 1879 και λειτούργησε ως πανδοχείο για τους εμπόρους που έφταναν στην πόλη. Το νεογοτθικό του στυλ εντυπωσιάζει τον επισκέπτη ενώ η γυάλινη οροφή και τα βιτρώο στο βάθος δημιουργούν μία μυστηριακή ατμόσφαιρα στους θαμώνες. Το μυστήριο που πλανάται δεν είναι τυχαίο, μιας και ο χώρος αυτός φημίζεται για την σπιτική του μπύρα της οποίας η συνταγή είναι κρυφή εδώ κι εκατό χρόνια. Το Κάρου κου Μπέρε είναι ένα ιστορικό στέκι της πόλης, ανάλογο με αντίστοιχες περιπτώσεις άλλων πόλεων όπως το Καφέ Γκρέκο της Ρώμης. Αξίζει να το επισκεφθεί κανείς.
Το ταξίδι ολοκληρώνεται σ' αυτήν την ανάρτηση. Η Ρουμανία και η Βουλγαρία μου πρόσφεραν όμορφες κι αξέχαστες στιγμές. Μα πάνω απ' όλα μέσα από τις περιπλανήσεις 3.800 χιλιομέτρων στην ύπαιθρο και τις πόλεις των δύο χωρών γνώρισα περισσότερο την γειτονιά μας, τα Βαλκάνια.

Σοβιετική Ένωση 1985, Ευρωζώνη 2015

του Τάσου Παππά
σχέδιο: Βαγγέλης Παπαβασιλείου

Τηρουμένων των αναλογιών και με μπόλικη δόση αυθαιρεσίας, μπορούμε να ισχυριστούμε πως η σημερινή κατάσταση στην ευρωζώνη θυμίζει τη Σοβιετική Ενωση τη δεκαετία του 1980.
Το σοβιετικό καθεστώς παρουσίαζε σημάδια βαριάς κόπωσης, είχε χάσει προ πολλού την αίγλη του όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά παντού στον κόσμο, και η ηγετική ομάδα του κόμματος βρέθηκε μπροστά σ’ ένα μεγάλο δίλημμα: Συνεχίζουμε να πορευόμαστε με τον ίδιο τρόπο και όσο αντέξουμε ή προσπαθούμε να αλλάξουμε προωθώντας κάποιες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και στο πολιτικό σύστημα που θα εξωραΐζουν την εικόνα της χώρας, θα βελτιώνουν κάπως τα πράγματα για τους πολίτες, θα δίνουν χώρο και σε άλλες δυνάμεις να εκφραστούν, αλλά δεν θα θίγουν τις βάσεις πάνω στις οποίες ακουμπά το σύστημα, δηλαδή τα πέδιλα του σπιτιού όπως είχε πει ο Χ. Φλωράκης σε μια ανάλογη, κρίσιμη για το κόμμα του, στιγμή;
Η σκληροπυρηνική πτέρυγα της σοβιετικής νομενκλατούρας υπό τον Λιγκατσόφ υποστήριζε ότι οποιαδήποτε χαλάρωση στην οικονομία και τους θεσμούς θα προκαλούσε παρενέργειες, θα απελευθέρωνε φυγόκεντρες τάσεις που δεν θα ήταν δυνατόν να ελεγχθούν και θα έθετε σε αμφισβήτηση τις σταθερές του οικοδομήματος. Αγωνίστηκε με φανατισμό να μη συμβεί αυτό. Εχασε στα όργανα του κόμματος και του κράτους.
Από την άλλη πλευρά, οι εκσυγχρονιστές υπό τον Γκορμπατσόφ πίστευαν ότι το σύστημα σηκώνει μεταρρυθμίσεις, ότι έχει την ικανότητα να απορροφήσει τους κραδασμούς και να ενσωματώσει τις ελεγχόμενες από τα πάνω τομές, με άλλα λόγια ότι μπορεί να καλλωπιστεί και να μεταμφιεστεί χωρίς όμως να κινδυνεύσει.
Κέρδισαν την εσωκομματική μάχη. Προσπάθησαν με ενέσεις δημοκρατίας (περεστρόικα) και διαδικασίες διαφάνειας (γκλάσνοστ) να πετύχουν τον στόχο τους. Σήμερα ξέρουμε ότι δίκιο είχε ο ηττημένος Λιγκατσόφ. Αυτό που φοβόταν συνέβη. Ο άνεμος αλλαγής που μπήκε από τη χαραμάδα γρήγορα απλώθηκε παντού και διέλυσε μέσα σε λίγα χρόνια κάθε αντίσταση. Ακόμη και ένα πραξικόπημα που εκδηλώθηκε με καθυστέρηση.
Το συμπέρασμα είναι ότι τα κλειστά συστήματα δεν είναι μεταρρυθμίσιμα. Είτε καταρρέουν υπό το βάρος των αποτυχιών τους είτε σαρώνονται από δυνάμεις που μπαίνουν δυναμικά στο προσκήνιο. Το ερώτημα «Ποια θα ήταν η εξέλιξη αν την περίοδο εκείνη κατίσχυαν στην ΕΣΣΔ οι συντηρητικοί;» δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί. Ενδεχομένως να παρατεινόταν ο βίος του υπαρκτού «σοσιαλισμού», όχι όμως για πολύ ακόμη.
Στον ρόλο του Λιγκατσόφ είναι σήμερα ο Σόιμπλε. Ο, κατά Βαρουφάκη, διανοούμενος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας (διάβαζε της ευρωζώνης), ξέρει πολύ καλά ότι το μοντέλο που υπηρετεί δεν μεταρρυθμίζεται.
Η διατηρείται ως έχει με μερικές ήσσονος σημασίας τροποποιήσεις που θα δίνουν την εντύπωση ότι είναι ευπροσάρμοστο, αλλά δεν θα απειλούν τη συνοχή του ή ανατρέπεται. Θεωρεί εχθρική κάθε πρόταση που δεν συνάδει με την κυρίαρχη γερμανική αντίληψη και κάνει τα πάντα προκειμένου να μην αμφισβητηθεί στον πυρήνα του, γιατί τότε θα κλονιστούν οι ισορροπίες και έτσι δεν θα υπάρχει κανένας λόγος να μείνει η χώρα του σε μια συλλογικότητα όπου οι συσχετισμοί θα είναι αρνητικοί γι’ αυτήν.
Η Γερμανία ευνοείται και οικονομικά και πολιτικά από τη διαιώνιση της παρούσας κατάστασης. Οι επιχειρήσεις της κερδίζουν από την κρίση γιατί δανείζονται με μικρότερα επιτόκια σε σχέση με τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις των άλλων κρατών της ευρωζώνης, τα πλεονάσματά της (για τα οποία δεν έχει τιμωρηθεί, όπως επιτάσσουν οι ιερές κατά τα άλλα συνθήκες και συμφωνίες) οφείλονται στα ελλείμματα των άλλων χωρών, συγκεντρώνει σχεδόν τζάμπα το χρήμα που κυκλοφορεί λόγω της ασφάλειας που προσφέρουν τα κρατικά ομόλογα της, μαζεύει φτηνό επιστημονικό προλεταριάτο από τις χειμαζόμενες χώρες του Νότου, πιέζοντας ασφυκτικά για ιδιωτικοποιήσεις ανοίγει τον δρόμο στις μεγάλες γερμανικές εταιρείες να αποσπάσουν φιλέτα των χρεωμένων κρατών σε εξευτελιστικές τιμές και ταυτοχρόνως κραδαίνοντας τις συμφωνίες για το έλλειμμα και το χρέος –αυτές που δεν πρέπει να επηρεάζονται από εκλογικά αποτελέσματα, όπως λένε Γιούνκερ και οι λοιποί θεματοφύλακες της ευρωπαϊκής ιδέας– εξαναγκάζει τις κυβερνήσεις να χορεύουν στον ρυθμό που τους χτυπάει διαφορετικά θα έρθει η χρεοκοπία.
Αν υπάρχει κάποια βάση στην αναλογία τότε μπορούμε να οδηγηθούμε στην εκτίμηση πως η ευρωζώνη θα έχει την τύχη της Σοβιετικής Ενωσης; Ισως.
Ωστόσο, το τι θα γίνει στη συνέχεια είναι αδύνατον να προβλεφθεί.
Οι εξεγέρσεις δεν διατάζονται. Προκύπτουν από κρίσεις και η έκβασή τους είναι αβέβαιη.

Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών

Ο Τέλλος Φίλης γράφει για το Βαλκανεύοντας

Μια βαθιά και εσωτερική διαδικασία αυτογνωσίας

Ο Γιώργος Χατζελένης μετράει τις αποστάσεις που του έμαθαν με αυτό που ήδη υπάρχει, ερήμην του. Σε διαδρομές πόλεων και αντοχών που τις ήξερε μόνο από τους τηλεοπτικούς δέκτες, όταν τ' απογεύματα, σχολώντας από τη δουλειά, εκπαιδευόταν στην τηλεόραση και τώρα, μπροστά στο άγνωστο μέλλον, επιχειρεί μία αναγνωριστική πτήση - του μυαλού περισσότερο -, ξέροντας ενστικτωδώς πως μόνο έτσι θα μπορέσει να προσδιορίσει ποιος πραγματικά είναι και τι ζητά από τη ζωή του.
Οι σταθμοί του ταξιδιού του λειτουργούν σαν σήματα πορείας χωρίς προδιαγεγραμμένη σηματοδότηση. Ο συγγραφέας καταφέρνει ώς τις τελευταίες σελίδες το αφήγημα να παραμένει ουσιαστικά ένα άγραφο χαρτί, μία taboula rasa συναισθημάτων, προσθέτοντας στην περιήγησή του, εμπειρικά, εικόνες και σπαράγματα μνήμης από μία ιστορία την οποία ήδη αμφισβητεί και θέλει οπωσδήποτε να διατυπώσει τη δική του εκδοχή.
Νικάει τον φόβο για το άγνωστο αύριο με τη σωματική κούραση ή την τεχνητή πείνα, κατά καιρούς σαν γνήσιος ιστορικός, καταφεύγει στις σωματικές λειτουργίες, όχι για να αποσιωπήσει αυτά που κατέγραψε με την εγκεφαλική του σκαπάνη αλλά για να ζητήσει τη συνωμοτική συμμετοχή του αναγνώστη του.
Απαιτεί την ταύτιση με τον ήρωά του για την κατανόηση όλων των ιστορικών στιγμών της τελευταίας πενταετίας, παραθέτοντας ακατάπαυστα εικόνες πόλεων και διαδρομές, όχι για να δημιουργήσει μία σειρά ταξιδιωτικών καρτ ποστάλ, αλλά για να φτιάξει το απαραίτητο κλίμα, σελίδα τη σελίδα της συμμετοχής της δικής μας μνήμης πάνω στις πόλεις, στην ιστορία τους και στη σημερινή τους πραγματικότητα.
Με επίφαση ένα ταξιδιωτικό οδοιπορικό, μας παρασύρει περίτεχνα σε μία βαθιά και πολύ εσωτερική διαδικασία αυτογνωσίας, όχι για να βοηθήσει μα για να μας υπενθυμίσει. Γι' αυτόν, το σημαντικό δεν βρίσκεται στη λύση και στην κάθαρση αλλά στην ισορροπία του ταξιδιού. Αέναοι ταξιδιώτες χωρίς αποσκευές σε πόλεις που αλλάζουν κι ανθρώπους που συντηρούνται χρόνια τώρα μόνο από την επιλεκτική τους μνήμη πάνω σε γεγονότα που γράφτηκαν σε μία σελίδα Ιστορίας, η οποία θα απασχολήσει επόμενες γενιές χρόνια μετά τα συμβάντα.
Κι ενώ συνεχίζουμε με σιγουριά την ανάγνωση μιας από την αρχή προκαθορισμένης πορείας, σίγουροι κι ασφαλείς, στο τέλος μας τραβά το χαλί κάτω από τα πόδια, φουλάρει τις σελίδες με οξυγόνο, δίνοντάς μας το τελικό, το οριστικό του χτύπημα. Και μας πετά σε κενό αέρος. Καμιά ζωή δεν προγραμματίζεται και κάθε μία, κάποια στιγμή, ερήμην των προγραμματισμών μας, θα βρει το νόημά της. Κι αυτό γιατί, είτε το θέλουμε, είτε όχι, αυτή είναι η μεγάλη μας διαφορά, αυτό το απόλυτο ονειρικό μας τοπίο, αυτό το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας, αυτά είναι τα ανομολόγητα Βαλκάνια των ενοχών μας, κι εμείς οι κάτοικοί τους, που αέναα θα βαλκανεύουμε στους αιώνες.

Εντευκτήριο τεύχος 106

σελ. 158

Φεβρουάριος 2015

Να γίνει η κρίση ευκαιρία!

του Τάσου Τσακίρογλου

Η απόλυτη δυσανεξία προς τη δημοκρατία και η ροπή προς την αντιδημοκρατική εκτροπή μέσω εκβιασμών, πιέσεων και πάσης φύσεως παρασκηνιακών κινήσεων είναι αυτό που φανερώνει για την ευρωπαϊκή πραγματικότητα η σημερινή κορύφωση του «ελληνικού δράματος».
Ο τοκογλυφικός χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός, με αφορμή την πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα και την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, παρουσιάζει το πραγματικό του πρόσωπο: ένα σύστημα που θεωρεί τη δημοκρατία πολυτέλεια και τους πολίτες αναλώσιμο είδος στη μεγαμηχανή παραγωγής κέρδους.
Η μανία αποθησαυρισμού που επιδεικνύουν οι γερμανικές οικονομικές (και κατά συνέπεια) και πολιτικές ελίτ αποτελεί την κινητήρια δύναμη της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας, η οποία χρησιμοποιεί για ακόμα μία φορά την (κτηνώδη) δύναμή της για να καθυποτάξει όποιον αντιδρά στις επιλογές της. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, σε μια κοινωνία όπου το 1% του πληθυσμού κατέχει πλούτο μεγαλύτερο από εκείνον που βρίσκεται στα χέρια του υπόλοιπου 99%, αναδεικνύεται η διαπίστωση του Μαρξ ότι το «νεκρό παρελθόν», δηλαδή το κεφάλαιο, κυριαρχεί πάνω στους ζωντανούς, δηλαδή τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που πένονται και περιθωριοποιούνται.
Τα αστρονομικά ποσά που βγαίνουν από τα κερδοσκοπικά παιχνίδια σ’ έναν καπιταλισμό-καζίνο, αλλά και τα υπερκέρδη που αποκομίζουν οι κυρίαρχες ελίτ από την αιματηρή λιτότητα και την υπερεκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού, όπως δείχνουν οι σημαντικές αποκαλύψεις των Luxleaks και των Swissleaks, μένουν καλά φυλαγμένα σε λογαριασμούς, θυρίδες και φορολογικούς παραδείσους ανά την υδρόγειο. Ελάχιστο ποσοστό επανεπενδύεται παραγωγικά, με αποτέλεσμα τον σχεδόν απόλυτο παρασιτισμό μιας τάξης που στην κυριολεξία αποτελεί πλέον άχθος αρούρης. Οι σημερινοί επαγγελματίες κήρυκες της δημοσιονομικής ηθικής είναι η ενσάρκωση του αμοραλισμού, της πλεονεξίας και της αρπακτικότητας.
Και, φυσικά, η στάση που κρατούν σήμερα οι κυρίαρχες ελίτ της Ευρώπης δεν οφείλεται, όπως νομίζουν ορισμένοι, σε κάποια τύφλωση ή σε μια μεταφυσική εμμονή με τη λιτότητα. Σε επίπεδο (αστικής) τάξης στηρίζεται σε ένα απολύτως ορθολογικό σχέδιο, οργανωμένο στην κάθε του λεπτομέρεια. Μόνο που αυτό το σχέδιο είναι κοντόφθαλμο ακόμα και για τα δικά της μακροπρόθεσμα συμφέροντα, πόσο μάλλον για την κοινωνία ως όλον.
Ζούμε στην αυγή μιας νέας εποχής, στην οποία θα γίνει -ήδη έχει αρχίσει να γίνεται- μια νέα διαπραγμάτευση για το Κοινωνικό Ζήτημα και θα συνταχθεί ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο. Αυτό δεν θα γίνει χωρίς οδύνες και σπασμούς, χωρίς διεκδίκηση και διαπραγμάτευση, χωρίς πόνο και κόπο. Ο εκδημοκρατισμός της δημοκρατίας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, προϋποθέτει αγώνα, όραμα και νέες ιδέες. Τα στρατόπεδα είναι πλέον ορατά, τα πνεύματα απομαγευμένα.
Πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια θα απαιτήσει ο εξανθρωπισμός της κοινωνίας και η θεραπεία των σημερινών πληγών. Το ζωώδες κυνήγι του πλούτου, η πρωτόγονη επιθυμία επιβολής, η διαστροφική κυριαρχία και η κοινωνική υποκρισία εκπροσωπούν έναν κόσμο λάσπης και στάχτης στον οποίο βυθιζόμαστε αργά αλλά σταθερά. Η υπνοβασία μάς έχει φέρει στο χείλος της καταστροφής. Ίσως είναι η πρώτη φορά που το κλισέ «να κάνουμε την κρίση ευκαιρία» προσλαμβάνει ουσιαστικό περιεχόμενο!

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Σκίτσο: Βαγγέλης Παπαβασιλείου

Ζητείται Έρωτας

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Ξέρεις, σε τούτα τα μέρη, σε τούτη τη χώρα που κάποιοι θέλησαν να την καταντήσουν χώρο, οι άνθρωποι της, ερχόμαστε από μια παράδοση, που καταλαβαίνει την Απόγνωση σαν το πιο ισχυρό πράγμα στον κόσμο, γιατί τίποτα δεν μπορεί να την νικήσει. Αιρετική σκέψη, θα πει κανείς, κόντρα στον κυρίαρχο «ορθολογισμό».
«Ουδέν ισχυρότερον της απογνώσεως», γνωματεύει ένας Όσιος. Άντε να το πεις αυτό στον Ντάϊσεμπλουμ. Ουάου, βλαμμένος είναι, θα σκεφτεί.
«Αύτη ού γιγνώσκει ηττηθήναι υπό τινός. Ότε ο άνθρωπος εν τη διανοία εαυτού κόψει την ελπίδα εκ της ζωής αυτού, ουδέν θαρσαλεώτερον», συνεχίζει. Είναι, με άλλα λόγια, αήττητη η απόγνωση. Δεν χαμπαριάζει από ήττες. Γιατί όταν ο άνθρωπος, αποκόψει στο μυαλό του την ελπίδα για ζωή, δεν υπάρχει τίποτα πιο θαρραλέο. Άμα παραιτηθεί κανείς από την ελπίδα της «πάρτης» του, τίποτα δεν μπορεί να τον σταματήσει.
Ακατανόητα λόγια για τον κάθε Σόϊμπλε. Άρρητα ρήματα για την κάθε Μέρκελ. Έτσι κι αλλιώς, αυτός, αυτή, «σφόδρα γαρ τέρπεται, όταν βλέπει ότι εαυτού απογινώσκω. Εν τούτω γαρ μόνω αγάλλεται, ίνα δια της απογνώσεως ίδη με αιχμάλωτον». Αυτοί, μόνο έτσι ευχαριστιούνται. Όταν με βλέπουν να είμαι σε απόγνωση. Όταν, κατορθώσουν μέσω της απόγνωσης, να με καταστήσουν αιχμάλωτο. Αυτοί, αυτό ξέρουν, αυτό κάνουν. Έτσι νομίζουν.
Εμείς, όμως, λέμε κάτι άλλο: πως αν καταφέρει κανείς, για μια στιγμή, να κόψει την ελπίδα της ζωής του και να παραδοθεί –για παράδειγμα-αφειδώλευτα, δίχως καβάντζες, στον πιο αβέβαιο και επισφαλή έρωτα, ε αυτό είναι πράξη μεγάλου θάρρους. Ας χαίρονται αυτοί με την απόγνωση μας. 
Σαν να ερωτεύεται κανείς, με ασίγαστο πάθος, την πρώτη γκόμενα που όλα δείχνουν πως θα τον παρατήσει «στεγνά» στην «πρώτη στραβή». Γιατί; Γιατί έτσι! Διότι, «ούκ έστι θλίψις ης τινός η φήμη εξασθενήσαι το φρόνημα αυτού ποιεί». Γιατί δεν υπάρχει στεναχώρια που να μπορέσει να εξασθενήσει το φρόνημα μας. Δεν καταλαβαίνουμε Χριστό. Όταν ερωτευόμαστε, δεν καταλαβαίνουμε Χριστό.
Φαντάσου, να έχεις να κάνεις τώρα μ’ έναν τύπο που είναι καψούρης με την πατρίδα του. Όχι αυτήν που «να μην είναι οι κάμποι, να μην είναι τα άπαρτα ψηλά βουνά». Την άλλη, εκείνη που «ενώ εμείς, το μόνο που διαθέτουμε είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας». Αυτήν την πατρίδα! Φαντάσου, λέει, να έχεις να κάνεις μ’ έναν ολόκληρο Λαό που είναι ερωτευμένος μ’ αυτήν την πατρίδα του.
Δεν υπάρχει θλίψη, που να βαστάει να μας «χαλάσει» έναν τέτοιο έρωτα. Βέβαια, ίσως εκεί στην άκρη της απόγνωσης, να ακουστεί το φτερούγισμα του πιο βαρβάτου δαίμονα. Του δαίμονα που γλυκοψιθυρίζει να τα παρατήσει κανείς. Να εγκαταλείψει γιατί -τάχα μου- δεν αξίζει τόση απόγνωση για το τίποτα. Δεν μετράει η γκόμενα, θα σου πει. Δεν φτουράει μία! Σιγά τα ωά! Εδώ μετράνε τα φράγκα!
Εδώ υπάρχει ο κίνδυνος να ξεκρεμάσει κανείς από το τσιγκέλι τις ζυγαριές και τις μεζούρες που μετράνε το βάρος της πανοπλίας του. Να ζυγιαστούν οι ανάγκες και να βρεθούνε υπέρτερες του Έρωτα. Πάντα οι δαίμονες ξέρουνε να στήνουνε ξόβεργες με τις ανάγκες των ανθρώπων. «Η απελπισία περίστροφο και σφαίρες της οι ανάγκες», που ορίζει και ένας άλλος «Όσιος».
Ξέρει καλά το «εγώ», στις περιπτώσεις αυτές, να παριστάνει τον ταλαίπωρο τραυματία. Είναι που ξέρει καλά, στις περιπτώσεις αυτές, αυτή η Σκύλλα η κουτσο-βόλεψη να ζητιανεύει φρονιμάδες, όταν φοβάται τα σπουδαία και τα υψηλά!
Σαν χελώνα που ζυγιάζει το έχει της, το άρρηκτο κέλυφος της, ξεπροβάλλει το δαρμένο κεφαλάκι της στα καφενεία και δηλώνει «Δεν γινότανε αλλιώς! Θα μας «πέταγαν» από το ευρώ!» Τα κεφάλια μέσα. Τα κεφάλια κάτω. Οι σημαίες κάτω.
Είναι επικίνδυνο πράγμα, στ’ αλήθεια, ο έρωτας. Λογίζεται στον αντίποδα του θανάτου.
Δεν είναι γλυκανάλατη αμερικανιά, φιλάκια και νιανιά. Είναι ξόδεμα και κόψιμο στην άκρη της απόγνωσης. Είναι εθελούσια αυτοκατάργηση δίχως προσδοκίες ανταμοιβής. Είναι ριψοκινδύνευση αμετάκλητης έκθεσης, ανεπανόρθωτης προσβολής της μικροαστικής μας εγκυρότητας, γελοιοποίησης της σοβαρής μάσκας του μανατζεριλίδικου καρναβαλιού της καθημερινότητας. Είναι πολύ επικίνδυνο πράγμα ο έρωτας για τον τόπο. Ψηλώνει αυτόματα το πρώτο του «ε» και γίνεται κεφαλαίο. «Ε», όπως Ελευθερία.
Γι’ αυτό και κάτι παραπάνω ξέρανε αυτοί που διαζεύξανε την Ελευθερία με το Θάνατο. Δεν είναι πλάκα αυτός ο Έρωτας. Πρέπει να μπαρκάρεις στο πλοίο του ενός, για να ψηλαφίσεις τις όχθες της αλήθειας του άλλου. Πρέπει να φτάσεις ως στην άκρη της απόγνωσης, για να πάρει μπρός ο τροχός της Ελευθερίας και του Έρωτα. Εκεί είναι που δεν πρέπει να «μασήσεις». Αλλιώς τι σκατά ερωτευμένος θα είσαι; Άστο καλύτερα, μην μας πουλάς έρωτες.
Δεν ξέρω αν υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεθάνει κανείς. Δεν ξέρω ακόμη αν υπάρχουν πολλοί τρόποι να επιβιώσεις, να τη βγάλεις στο τέλος καθαρή, κατά πως λεν. Μα πάει καιρός που έχω ψυλλιαστεί πως υπάρχουν πολλοί τρόποι να υπάρξεις. Έτσι που μπορείς και πεθαμένος, ακόμη, να υπάρχεις. Αλλά, κι απ΄ την άλλη, να είσαι ζωντανός, μα να λογαριάζεσαι για τελειωμένος.
Για δες, κατά πως το λέει ο ποιητής, «τα πεύκα πως βαστούν σφιχτά τη μορφή του αέρα που έφυγε, δεν είναι πια εκεί. Έτσι και τα λόγια βαστούν την μορφή των ανθρώπων, ακόμη κι αν οι άνθρωποι έφυγαν. Δεν είναι πια εκεί». Ο άνεμος υπάρχει στη βουερή αγκαλιά των πεύκων, στο σχήμα τους. Υπάρχει κι ας έφυγε. Τούτο είναι ένα σημείο έρωτα. Η απουσία, που μπορεί και αφήνει ανέγγιχτη την ύπαρξη.
Μα, για γίνε, μάγκα μου, πεύκο. Εδώ σε θέλω! Για κύρτωσε το μεγαλόσχημο σαρκίο σου, για χαμήλωσε να σ’ αγγίξει ο άνεμος, να σου ρίξει κατάχαμα τους καρπούς και τη σιρμαγιά σου, να μείνεις άπορος στα κρυφογέλια των ανέραστων πετυχημένων της Εσπερίας! Πόσα κιλά κατανάλωσης μπορείς να χάσεις για να κρατήσεις τη μορφή του ανέμου στο σχήμα σου; Να σώσεις τη μορφή σου! Να μην καταντήσεις ά-σχημος!
Πόσο μπορείς να κανακέψεις αυτή τη μορφή; Πόσο μπορείς να την παρηγορήσεις, να της χαϊδέψεις τα τερτίπια της, να της γιατροπορέψεις τα φτωχά της ξυπνήματα; Μπορείς;
Μπορείς ακόμη κι όταν θα ξέρεις καλά - κατά πως προβλέπουν οι άλλοι στο πευκοδάσος- πως στο τέλος ο άνεμος θα φύγει; Μπορείς εσύ, εκεί πιστός στη μορφή που σου χάρισε ο άνεμος; Ή θα διαλέξεις τα ανεμομαζώματα για να πορευτείς μ’ αυτά, κι αυτά να σου φτάνουν;
Στην τελική, ένα δάκρυ ρετσίνι παραπάνω. Στ’ αρχίδια σου! Εσύ, που αιώνες τώρα, σε τούτα τα μέρη αγγίχτηκες από τον άνεμο. Εσύ, που χαράχτηκες στις πιο απόμακρες γωνιές σου. Μπορείς να στρώσεις τις πευκοβελόνες σου να ξαποστάσουν και πάλι οι κατάκοποι ροδομάγουλοι τουρίστες του πλανήτη. Θα έχουν να λένε για έναν πλήρη κορμό. Έναν κορμό πλήρους ζωής και ατελεύτητης.
Κι αν η δροσιά του βραδινού συναντήσει τη φοβισμένη χελώνα να σέρνεται, δήθεν μου δικαιωμένη, στον ορθολογισμό της, αυτό το ίδιο αεράκι θα της πάει το μήνυμα. Ο γυρτός κορμός σου, δεν ήταν της ήττας αποτέλεσμα, δεν ήταν λύγισμα, δεν ήταν φλεξιμπίλιτι και ελιγμός επιβίωσης. Δεν ήταν υποταγή στις ανάγκες του καιρού και της στιγμής.
Ήταν ο έρωτας σου προς τον άνεμο, τέτοιος, που σου άφησε αγαπημένο ενθύμιο τη μορφή του. Έτσι, η ζωή θα συνεχίζεται στον τόπο. Με μορφή, μοναδική και γνήσια, ενάντια στην αμορφία των προστατευμένων τραπεζών και των προστατών τους.
Με μια μορφή γεμάτη πλαστικότητα και κάλλος, ενάντια στην αράγιστη σκληρότητα του κελύφους των χελωνών.
Και τότε, είμαι βέβαιος, θα δεις το τρομαγμένο κεφαλάκι της χελώνας, της κάθε χελώνας, να κρύβεται δειλά κάτω απ’ το κέλυφος που κανένας άνεμος δεν κατάφερε ποτέ να δώσει μορφή.
Δεν προβληματίστηκες άραγε ποτέ, γιατί οι χελώνες ζουν εκατό τόσα χρόνια; Αλλά, ζουν;
Γι’ αυτό σου λέω, ρε συ, είμαστε τώρα τόσο ερωτευμένοι, μα τόσο, που άστους να μας φέρουν σε απόγνωση...Αιώνες τώρα, η απόγνωση μας είναι αήττητη! Γι΄ αυτό σου λέω, μη «μασάς» στις χελώνες και στα καβούκια τους...οι ερωτευμένοι δεν φοράνε πανοπλίες. Είσαι όμως; Ερωτευμένος; Με την πατρίδα. Είσαι, ρε συ;

Το άρθρο κοσμεί το έργο του Ντε Κίρικο «Ο αρχαιολόγος».

Πηγή: http://www.thepressproject.gr/article/73302/Ziteitai-Erotas

Το τέρας της μοναξιάς...

Ο σκηνοθέτης Αντρέι Σβιάνγκιτσεφ με εντυπωσίασε πριν λίγα χρόνια με την "Επιστροφή". Η ταινία είχε πέσει τυχαία στα χέρια μου, οπότε χωρίς υψηλές απαιτήσεις την απόλαυσα ένα χειμωνιάτικο βράδυ. Μ' εντυπωσίασε η λιτή αφήγηση, οι καθαροί διάλογοι και οι μυστηριώδης χαρακτήρες της ιστορίας του. Μα πάνω απ' όλα ενθουσιάστηκα με την υπέροχη ερμηνεία του πιτσιρικά. Πως να μην είμαι λοιπόν απαιτητικός το βράδυ του Σαββάτου, όπου επέλεξα το Ιντεάλ για να δω τη νέα του ταινία, το Λεβιάθαν.
Ας αρχίσω με τον τίτλο. Το Λεβιάθαν είναι μία σύνθετη εβραϊκή λέξη. Αποτελείται από το λεβιάθ και το θαννέμ, δηλαδή ένα σύνολο τεράτων. Για την θρησκεία μας είναι ένα φοβερό τέρας, το όποιο τρέπει σε φυγή όλους τους πιστούς. Δεν ήταν τυχαία η επιλογή αυτού του τίτλου για την συγκεκριμένη ταινία, διότι μέσα σ' αυτές τις τρεις ώρες, ο σκηνοθέτης παρουσιάζει με αρκετά κυνικό και σαρκαστικό τρόπο το τέρας που κρύβεται στην ρωσική καθημερινότητα, η οποία δεν διαφέρει και πολύ από την ελληνική.
Απ' όλες τις μορφές "τεράτων" που παρουσιάζονται, εγώ κρατάω αυτό της μοναξιάς. Οι ήρωες της ιστορίας ζουν σε έναν τόπο όμορφο αλλά αραιοκατοικημένο. Οι αποστάσεις μεταξύ τους είναι χαώδης ακόμα κι όταν ζουν στο ίδιο σπίτι. Η μοναξιά τους πνίγεται κάτω από αμέτρητα λίτρα αλκοόλ ή με αποδράσεις σε απόμακρους γκρεμούς κι έρημες παραλίες, για να απολαύσουν την απεραντοσύνη μίας παγωμένης θάλασσας. Η μοναξιά γίνεται ακόμα πιο έντονη όταν ένας απλός πολίτης βρίσκεται αντιμέτωπος με την αδικία της σάπιας πολιτικής σκηνής. Νιώθεις απόλυτα μόνος όταν τα βάζεις με το κατεστημένο, ξέροντας από την αρχή πως θα χάσεις. Όμως η αξιοπρέπεια του "γαμώτο" δεν τον αφήνει ήσυχο αλλά τον οδηγεί με ταχύτητα στο ντουβάρι. Ξέρει πως θα τσακιστεί αλλά μέσα του θα νιώθει ήσυχος με τη συνείδησή του καθαρή πως έκανε αυτό που έλεγε η ψυχούλα του. Το μέσα μας και η "ψυχούλα" μας είναι τα μέρη που κρύβεται η μοναξιά μας.
Η ταινία περνάει έξυπνα την μοναξιά και την κενότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Σπίτια-κλουβιά μας περιμένουν κάθε φορά που γυρνάμε από τη δουλειά. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι περιορισμένες σε καλούπια, τόσο σφραγισμένες που περιορίζουν τους ανθρώπους σε απλές επιφανειακές συζητήσεις την ώρα που οι εκπρόσωποι της εξουσίας μοιράζουν μεταξύ τους εδάφη και πλούτη. Βρήκα αρκετά ευφυής τη σκηνή όπου ο δήμαρχος συζητάει με τον παπά της περιοχής για ένα θέμα που έχει προκύψει. Ο παπάς κλείνει τη κουβέντα με την εξής φράση: "εμείς οι δυο τα πηγαίνουμε μία χαρά όσο εσύ ασχολείσαι με τα δικά σου χωράφια κι εγώ με τα δικά μου".
Η πολιτειακή και η εκκλησιαστική εξουσία είναι a priori διεφθαρμένες. Τόσο ο δήμαρχος, όσο κι ο παπάς δείχνουν πως δεν είναι ικανοί (ή οι κατάλληλοι) για να προστατεύσουν και να φροντίσουν τους ανθρώπους τους. Η σκηνή των παιδιών που πίνουν και καπνίζουν μέσα σε μία γκρεμισμένη εκκλησία, είναι άκρως συμβολική.
Από την ταινία μένει η ιδιαίτερη γκρίζα ατμόσφαιρα που αποπνέει, η εξαιρετική φωτογραφία, οι ερμηνείες, η μουσική της, το μαύρο χιούμορ της αλλά και το ενδιαφέρον σενάριό της. Παρ' όλα αυτά όμως είναι υπερτιμημένη. Ίσως εγώ να έχω γίνει περισσότερο απαιτητικός μετά την αριστουργηματική Χειμέρια Νάρκη. Ίσως...
Βαθμολογία: 7/10. 

Hθικά παραλειπόμενα

του Γιώργου Σταματόπουλου

Ας μην παρασυρόμαστε εύκολα. Υπάρχει η ελπίδα, αλλά υπάρχει και η πλάνη, υπάρχει και η διάψευση. Ολες τούτες οι έννοιες είναι συνθήκες εντός των οποίων ενοικούμε, είτε ως συνένοχοι είτε ως συμπαίκτες. Η αιωνιότητα είναι η διάψευση του «εγώ» μας, ίσως, ποιος ξέρει... Η μύχια και μυστική βαθύτητα εξακολουθεί να ταλαιπωρεί το βασανισμένο μυαλό μας, την ταλαιπωρημένη ψυχή μας. Να αποκλειστούμε δεν μπορούμε. Οι ερειπιώνες της σωματοψυχής αντιδρούν εντούτοις και στη λογική και στο συναίσθημα.
Αργεί η θεραπεία, διότι η αληθοφάνεια επικρατεί, όπως και η ψυχολογική χροιά της λογικής. Αμφιβολία -ειρωνεία- σκεπτικισμός; Ναι. Η τρέλα δεν απειλεί τη λογική τού «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Μην τρελαινόμαστε· ακόμα και η μοναξιά μας είναι ένοχη. Ας απαιτήσουμε λοιπόν τη συλλογικότητα και ας βγάζουν αφρούς οι οπαδοί του ατομικισμού. Ατομικισμός: η ικανότης οιουδήποτε να λείχει τα υποδήματα της εξουσίας, να ξεπουλάει τον εαυτό του για χάρη μιας εντυπωσιακής του παρουσίας στο φτωχούλικο ελληνικό στερέωμα της πολιτικής και της οντολογίας. Ξινός λίγο, όχι;
Η ηθική της παραίτησης αποκτά επιστημονικό μανδύα. Το είχε δει σοφά ο Καρλ Μαρξ: «Η οικονομία είναι η πιο ηθική μεταξύ των επιστημών, διότι έχει ως δόγμα της την παραίτηση από τον εαυτό μας, την παραίτηση από τη ζωή και απ’ όλες τις ανθρώπινες ανάγκες. Οσο λιγότερο τρως, πίνεις, αγοράζεις βιβλία, πηγαίνεις στα θέατρα, στους χορούς και στις ταβέρνες, όσο λιγότερο σκέφτεσαι, αγαπάς, φτιάχνεις θεωρίες, τραγουδάς, ζωγραφίζεις, γράφεις στίχους και τα λοιπά, τόσο περισσότερο εξοικονομείς, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο θησαυρός σου, που ούτε το σαράκι ούτε η σκόνη μπορούν να καταστρέψουν το κεφάλαιό σου».
Υπάρχει ένα αινικτικό απόσπασμα του Ηράκλειτου: Ο θεός ημέρη ευφρόνη, χειμών θέρος, πόλεμος ειρήνη, κόρος λιμός· αλλοιούται δε όκωσπερ πυρ, οπόταν συμμιγή θυώμασιν, ονομάζεται καθ’ ηδονήν εκάστου (ο θεός είναι μέρα, νύχτα, καλοκαίρι, χειμώνας, πόλεμος, ειρήνη, κορεσμός και πείνα. Αλλάζει σαν τη φωτιά, όποτε αναμιχθεί με θυμιάματα, ονομάζεται ανάλογα με τη μυρωδιά του καθενός).
Στον Φαίδρο του ο Πλάτων είχε αποφανθεί ότι τα μεγαλύτερα αγαθά προέρχονται από την τρέλα. Και, ιδού το παράδοξο: ο ευρωπαϊκός πολιτισμός επιζητεί να επαναφέρει τους τρελούς στη φυσιολογία, ουδέποτε όμως τους φυσιολογικούς στην αποδοχή της τρέλας. Η τρέλα, ως γνωστόν, διαπνέεται από τον ενθουσιασμό, κάτι διαφορετικό από το λογικό, κάτι που κατοικεί μέσα στον μυχό μας.
Και να: οι Ελληνες πολίτες εναντιώνονται στη σοβαρότητα της λογικής, προτιμάνε να τα πίνουν με τον Διόνυσο, να παίζουν ζάρια και λοιπά. Τηλεφωνώ στη μικρή μου κόρη να βρεθούμε στη χθεσινή συγκέντρωση. «Είπαμε, μπαμπά -μου λέει τρυφερά- να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ· το κάναμε, πήγαμε και στην πρώτη συγκέντρωση, ε, μην το παρατραβάμε (μην υποτιμάμε εαυτούς, προφανώς εννοούσε). Εκλεισα το ακουστικό με ανακούφιση. Η Δημοκρατία δεν είναι στην εξουσία άλλων, μόνο στο αυτεξούσιο των ανθρώπων. Από το αποκλεισμένο σώμα (και πνεύμα) πρέπει να πάμε μάλλον στο ανοιχτό, ανυπόταχτο σώμα (και πνεύμα).

Πηγή: http://www.efsyn.gr/arthro/hthika-paraleipomena

Τα αρνάκια του χρέους που έγιναν «στρίγγλες»

του Άρης Χατζηστεφάνου

Οι περισσότεροι από τους ηγέτες που τόλμησαν να τα βάλουν με το ΔΝΤ και ξένους δανειστές, επιβάλλοντας μονομερή διαγραφή χρέους, δεν ήταν επαναστάτες. Ηταν μετριοπαθείς πολιτικοί οι οποίοι συνειδητοποίησαν, υπό το βάρος της λαϊκής οργής, ότι ήταν η μόνη βιώσιμη πολιτική.

Η διαπραγμάτευση είναι ένας ευφημισμός για συνθηκολόγηση εάν η σκιά της δύναμής σου δεν καλύπτει όλο των τραπέζι 

Τζορτζ Σουλτζ, οικονομολόγος 

«Πού υπογράφω;», έλεγε το συντομότατο μήνυμα της Μπιργκίτα Γιονσντότιρ, όταν διάβασε το κείμενο της πρωτοβουλίας για τη μονομερή διαγραφή του ελληνικού χρέους, που κυκλοφορεί τις τελευταίες ημέρες στο Ιντερνετ. Για όσους την έχουμε γνωρίσει, η αντίδραση της Ισλανδής βουλευτού ήταν περισσότερο από αναμενόμενη. Εχοντας δώσει τη μάχη στο πλευρό του Ασάνζ για την πρώτη κυκλοφορία των Wikileaks –με κίνδυνο μάλιστα να συλληφθεί από τις αμερικανικές αρχές- η Γιονσντότιρ δεν θα δίσταζε μπροστά σε μια ριζοσπαστική πρωτοβουλία για τη διάσωση μιας χώρας. Αλλωστε ήταν από τους πρώτους Ισλανδούς πολιτικούς που έθεσαν το αίτημα moratorium στην αποπληρωμή των επαχθών χρεών της Ισλανδίας.
Παραδόξως η ριζοσπαστική ψυχή της Γιονσντότιρ αποτελεί μάλλον εξαίρεση μεταξύ των πολιτικών που στήριξαν και πέτυχαν μονομερείς στάσεις πληρωμών και διαγραφές χρεών. Στην πλειονότητά τους ήταν «άνθρωποι του συστήματος» που γνώριζαν από μέσα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και καταλάβαιναν ότι οι αγορές όχι μόνο δεν κρατούν κακία σε όσους αμφισβητούν την εξουσία τους, αλλά σχεδόν πάντα παρακολουθούν τις κινήσεις τους ανήμπορες να αντιδράσουν.
Η ίδια η Ισλανδία, που αθέτησε τις υποχρεώσεις της απέναντι στους τραπεζικούς καρχαρίες της Βρετανίας και της Ολλανδίας, το έκανε με τον πλέον πολιτισμένο τρόπο μέσω δημοψηφισμάτων. Ακόμη και στη Νότια Αμερική όμως οι πρόεδροι που αψήφησαν το ΔΝΤ και τους δανειστές τους, ξεκίνησαν την καριέρα τους από συντηρητικοί έως μετριοπαθείς «σοσιαλδημοκράτες».
Μια νιότη που 'λεγε πως θα γινόταν άλλος είχε, παραδείγματος χάριν, ο πρόεδρος του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα, ο οποίος κατάφερε να διαγράψει περίπου το 70% του ομολογιακού χρέους του Ισημερινού πραγματοποιώντας λογιστικό έλεγχο και στάση πληρωμών. Ο Κορέα όχι μόνο δεν μπορεί να περηφανεύεται για το επαναστατικό του παρελθόν, αλλά υπήρξε υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών στην κυβέρνηση του Αλφρέντο Παλάσιο, που πραγματοποίησε μια γιγαντιαία «κωλοτούμπα» στις προγραμματικές δηλώσεις και αποφάσισε να συνεχίσει την πολιτική λιτότητας των προκατόχων της. Για την Ιστορία, η στιγμή της ριζοσπαστικοποίησης του Κορέα ήρθε όταν η Παγκόσμια Τράπεζα (ως άλλη ΕΚΤ) καθυστέρησε την παροχή της δόσης ενός δανείου, προκειμένου να προκαλέσει προβλήματα ρευστότητας στην οικονομία. Ο Κορέα μετατράπηκε σε ένα είδος λαϊκού ήρωα υποβάλλοντας την παραίτησή του και έναν χρόνο αργότερα, ως πρόεδρος πλέον της χώρας, έγινε φόβος και τρόμος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ο ίδιος μάλιστα ζήτησε προσωπικά την απέλαση του επικεφαλής του ΔΝΤ, Μπομπ Τράα, ο οποίος στη συνέχεια ήρθε στην Ελλάδα για να συνεχίσει την καταστροφική του πολιτική σε μια ακόμη Μπανανία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ουδεμία σχέση με επαναστάσεις και ριζοσπαστικά κινήματα δεν είχε προφανώς και ο πρώην πρόεδρος της Αργεντινής, Νέστορ Κίρχνερ, ο οποίος υπό το βάρος της λαϊκής οργής αναγκάστηκε να χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι του ΔΝΤ και έτσι να χαρίσει στη χώρα του μια δεκαετία εκρηκτικής ανάπτυξης με ρυθμούς που έφταναν ακόμη και το 8%. Γέννημα-θρέμμα περονιστής (το αργεντίνικο ισοδύναμο του καραμανλισμού) ο Κίρχνερ, μαζί με τη σύζυγό του Φερνάντεζ, ήταν ένας από του λαομίσητους δικηγόρους που αναλάμβαναν τις εξώσεις και τις κατασχέσεις σπιτιών για λογαριασμό τραπεζών και ιδιωτικών εταιρειών. Ο αμοραλισμός και η πολιτική ευφυΐα του τού επέτρεψαν να γίνει κυβερνήτης της Σάντα Κρουζ και στη συνέχεια (όταν ο ένας μετά τον άλλο οι «μνημονιακοί» ηγέτες της Αργεντινής φυγαδεύονταν με ελικόπτερα) να καταλάβει και τον προεδρικό θώκο. Χωρίς να διαθέτει την προνοητικότητα και τις οικονομικές γνώσεις του Ραφαέλ Κορέα, για να πραγματοποιήσει λογιστικό έλεγχο και έτσι να εντοπίσει τα παράνομα και απεχθή τμήματα του χρέους, ο Κίρχνερ πραγματοποίησε μια από τις πιο άτσαλες στάσεις πληρωμών της σύγχρονης Ιστορίας. Ακόμη και έτσι όμως με την απόφασή του κατάφερε να ανασύρει εκατομμύρια ανθρώπους από την απόλυτη φτώχεια και να διαψεύσει τις κασσάνδρες που προβλέπουν την απόλυτη καταστροφή πίσω από κάθε μονομερή διαγραφή χρέους.
Αν όμως αυτά κάνουν οι «άνθρωποι του συστήματος», εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι οι κινήσεις τους δεν είναι ριζοσπαστικές, αλλά αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την επιβίωση πτωχευμένων κρατών.

Πηγή: Εφημερία των Συντακτών

Συζητώντας για τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις.

Πριν από λίγους μήνες, μου έγινε η τιμητική πρόταση να μιλήσω στα Εξάρχεια για τον ρατσισμό και την προκατάληψη, βασιζόμενος σε ένα βιβλίο που έχω διαβάσει. Μου άρεσε η ιδέα κι αμέσως την δέχτηκα. Αυτά τα θέματα όμως θέλουν διάλογο, οπότε πόσο πιο όμορφη θα γινόταν η συνάντηση αν υπήρχαν δύο πρόσωπα να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους, με τους οποίους θα δώσουν το πάτημα για μία εποικοδομητική συζήτηση; Η χαρά μου μεγάλωσε όταν ένας αγαπητός μου φίλος και πολλά υποσχόμενος συγγραφέας, δέχτηκε την πρότασή μου, ο Γιωργής Σαράτσης.
Το βιβλίο που επιλέχθηκε για να πατήσουμε πάνω τους προβληματισμούς μας είναι το εξαιρετικό "μ.Χ." του Βασίλη Αλεξάκη.
Θεωρούμε πως η ασέβεια και η ολική καταστροφή ιστορικών και σημαντικών μνημείων άλλων θρησκειών κι άλλων εθνικοτήτων στη χώρα μας, είναι μία μορφή ρατσισμού. Ίσως μία από τις πιο επικίνδυνες διότι η αλλοίωση που δημιουργείται στις αρχιτεκτονικές δομές μίας πόλης, οδηγούν στην καταστροφή πολλών ιστορικών στοιχείων της εκάστοτε κοινωνίας μ' αποτέλεσμα οι νέες γενιές να δέχονται μία παραποιημένη Ιστορία. Κι όπως είναι γνωστό η παραποίηση της Ιστορίας οδηγεί σε προκαταλήψεις.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, τα οποία θα ακουστούν αύριο. Από την άλλη πρέπει να θυμήσουμε πως το γεγονός αυτό δεν είναι σύγχρονο. Υπάρχουν αναφορές αιώνων πριν για καταστροφές και λεηλασίες, με τις οποίες πολιτισμοί ολόκληροι σβήστηκαν από τους χάρτες και τις μνήμες των ανθρώπων. Όμως τότε η γνώση ήταν περιορισμένη και η πλειοψηφία του λαού έφερε μικρότερη ευθύνη. Σήμερα όμως η γνώση είναι ελεύθερη και οι ευθύνες μας τεράστιες.
Η άγνοια και η αδιαφορία είναι το όπλο του ρατσισμού και η τροφή των προκαταλήψεων.
Ας τις τερματίσουμε λοιπόν.

Η συνάντηση θα γίνει στο Revolt cafe-bar (Κωλέττη 25-27, Εξάρχεια, τηλ. 210-3800016) στις 18:30. 

Η πόλη του βοσκού Μπουκούρ

Το Βουκουρέστι είναι πόλη στην οποία μπερδεύεται ο μύθος με την πραγματικότητα και η Ανατολή με την Δύση. Δεν είναι τυχαίο πως ακόμα και το όνομα, το πήρε από έναν βοσκό, τον Μπουκούρ, ο οποίος κατοικούσε σε εκείνη την περιοχή. Ο Μπουκούρ, του οποίου το όνομα σημαίνει ωραίο, έπαιζε φλάουτο για τα πρόβατά του, όμως η μουσική του ήταν τόσο όμορφη, που είχε ως αποτέλεσμα να μαγέψει όλους τους κατοίκους των γύρω χωριών σ' εκείνη τη περιοχή για να τον ακούσουν κι έτσι άρχισε να χτίζεται σιγά σιγά η πόλη του Βουκουρεστίου.
Στην πραγματικότητα όμως η πρώτη αναφορά που γίνεται για το Βουκουρέστι είναι το 1459 όπου υπάρχει μία καταγεγραμμένη αναφορά για το κάστρο του Βουκουρεστίου, το οποίο δεν ήταν άλλο από την κατοικία του θρυλικού πρίγκιπα της Βλαχιάς, Βλάντ Τσέπες του 3ου, του περίφημου Ανασκολοπιστή, ή όπως τον έχουμε μάθει μέσα από τις τέχνες, του διάσημου Κόμη Δράκουλα.
Η πόλη του Βουκουρεστίου άκμασε σε τρεις αυτοκρατορίες, στην Οθωμανική, την Αυστροουγγρική και στην Ρωσική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι γεμάτη με στοιχεία απ' όλες τις εποχές, ενώ μεγάλη επιρροή υπέστη κι από τους Έλληνες του Φαναριού.
Το Βουκουρέστι έγινε πρωτεύουσα της Ρουμανίας το 1862 και κατοικία του βασιλιά Καρόλου Α' το 1881. Από τότε η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία, ενώ Γάλλοι αρχιτέκτονες της πρόσφεραν μία κοσμοπολίτικη αύρα, μ' αποτέλεσμα δικαίως να αποκαλείται ως το Παρίσι των Βαλκανίων ή αλλιώς το Μικρό Παρίσι. Με την έλευση του κομμουνισμού και με τις επεμβάσεις του Τσαουσέσκου, η πόλη άλλαξε όψη, φτάνοντας έτσι στη σημερινή, την οποία και θα σας παρουσιάσω σε δύο φωτογραφικά βίντεο. Στο πρώτο θα δείξω τη σύγχρονη πλευρά της πόλης ενώ στο δεύτερο θα περιπλανηθούμε στην παλιά πόλη που έχει διατηρήσει την παριζιάνικη αύρα.
Η βόλτα ξεκινάει από την πλατεία της Νίκης. Εκεί βρίσκονται μαζεμένα το μουσείο φυσικής ιστορίας (00:31-00:50), το μουσείο Γεωλογίας, το μουσείο του ρουμανικού χωριού και το Παλάτι της Νίκης (01:00) το οποίο λειτουργεί σήμερα ως υπουργικό συμβούλιο και είναι καλυμμένο με μία θεόρατη ρουμανική σημαία.
Από την πλατεία της Νίκης ξεκινάει η μεγάλη οδός Νίκης (01:16-02:44). Σ' αυτήν την οδό συναντάμε όλες τις αρχιτεκτονικές τάσεις της πόλης. Μπαρόκ ρυθμοί δίπλα σε σοβιετικά κτίρια και νεοκλασικά σπίτια δίπλα σε μονοκατοικίες γοτθικού ρυθμού.  Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκαναν τα γκράφιτι και συγκεκριμένα ένα γυναικείο πρόσωπο το οποίο ήταν σχηματισμένο με μία συνεχόμενη γραμμή (02:05 & 02:13).
Σ' αυτήν την οδό βρίσκεται το περίφημο παλάτι του Καντακουζίνο (01:35-01:54). Κτισμένο το 1900 από το βαθύπλουτο Γκρικόρε Καντακουζίνο, το συγκεκριμένο κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της γαλλικής αρχιτεκτονικής επιρροής στην πόλη. Στην είσοδο του κτιρίου δεσπόζουν τα δύο μαρμάρινα λιοντάρια ενώ ιδιαίτερο τόνο δίνουν τα αγάλματα στην σκεπή του κτιρίου.
Η οδός Νίκης καταλήγει στην πλατεία της Επανάστασης. Εκεί βρίσκονται αρκετά σύγχρονα μνημεία της πόλης όπως το κτίριο της Ρουμανικής Ακαδημίας, το Ξενοδοχείο Ατενέε Παλάς, το Μνημείο της Αναγέννησης, το Βασιλικό Παλάτι, η εκκλησία του Κρετσουλέσκου και φυσικά το Ατενέουλ Ρομούν.
Η πλατεία της Επανάστασης έγινε παγκοσμίως γνωστή με τα γεγονότα του 1988, όταν ο πρωθυπουργός της χώρας Νικολάε Τσαουσέσκου έβγαλε από το μπαλκόνι του αρχηγείου του κομμουνιστικού κόμματος την τελευταία του ομιλία προς το λαό του Βουκουρεστίου. Εκείνη τη μέρα, το συγκεντρωμένο πλήθος στράφηκε εξαγριωμένο εναντίον του, μ' αποτέλεσμα ο Τσαουσέσκου να διαφύγει με ελικόπτερο, το οποίο όμως το κατέβασαν λίγο πριν φτάσει στο Παλάτι του Κοινοβουλίου. Τον συνέλαβαν με την γυναίκα του, και μετά από μία γρήγορη δίκη, τους εκτέλεσαν την ίδια μέρα. Στη πλατεία της Επανάστασης υπάρχουν ακόμα κτίρια με σημάδια από τις σφαίρες εκείνων των ημερών, όπως για παράδειγμα ένα γωνιακό τριώροφο δίπλα από το Ατενέουλ Ρομούν (02:41).
Το Ατενέουλ Ρομούν (02:44-04:29), στο οποίο αφιερώνεται και το μεγαλύτερο μέρος του βίντεο, είναι ένα ιδιαίτερο στολίδι όχι μόνο για το Βουκουρέστι αλλά και για ολόκληρα τα Βαλκάνια. Ένα κτίριο το οποίο έχει στοιχεία απ' όλους τους πολιτισμούς της Ευρώπης, όμορφα δεμένα μεταξύ τους. Εκείνες τις μέρες, λόγω γιορτών όλα τα μουσεία και οι χώροι της πόλης, ήταν κλειστοί, όμως ένας "καλοπροαίρετος" φύλακας, μας άφησε να περιπλανηθούμε στο εσωτερικό του κτιρίου. Ήταν εκπληκτικό. Ξεκινούσε με την όμορφη αίθουσα αναμονής του ισογείου με τις στριφογυριστές πλατιές σκάλες και κατέληγε στην κομψότητα του στρογγυλού συναυλιακού χώρου. Η συνεχόμενη τοιχογραφία στον τοίχο της συγκεκριμένης αίθουσας παρουσιάζει όλη την Ιστορία της Ρουμανίας ενώ η θολωτή οροφή παίζει με το φως και την ακουστική. Το λόμπι του κτιρίου είναι ντυμένο με φύλλα χρυσού.  Αν η μουσική αρμονία αναζητούσε έναν οίκο πάνω στη γη, θα τον έβρισκε στο Βουκουρέστι.
Λίγο πιο κάτω από το Ατενέουλ Ρομούν βρίσκεται το Βασιλικό Παλάτι με το έφιππο άγαλμα του Καρόλου Α' (04:29-04:44) και το μνημείο της Αναγέννησης (04:45), το οποίο χτίστηκε το 2005 προς τιμή των θυμάτων της επανάστασης του 1989 με αρχικό τίτλο "Παντοτινή Δόξα στους Ήρωες της Ρουμανικής Επανάστασης" ο οποίος άλλαξε σε "Μνημείο της Αναγέννησης". Το μνημείο αυτό έχει διχάσει τους κατοίκους της πόλης κι όχι άδικα για μένα.
Λίγο πριν μπούμε στην παλιά πόλη του Βουκουρεστίου, συναντάμε την Εκκλησία του Κρετσουλέσκου (04:49-0:59), η οποία χτίστηκε το 1722 και είναι χαρακτηριστική περίπτωση εκκλησίας ρυθμού μπρακονβεάν. Η εκκλησία υπέστη ζημιές στην επανάσταση του 1989, οι οποίες κι αποκαταστάθηκαν.
Το Βουκουρέστι φημίζεται για το Πατριαρχείο του, το οποίο προσπαθεί με κάθε τρόπο να κερδίσει την αίγλη του Φαναριού. Από την βόλτα μου στο λευκό θρησκευτικό συγκρότημα, μου έμεινε το παιχνίδια του ήλιου με τα φωτοστέφανα των αγίων στην πρόσοψη της εκκλησίας (05:11).
Προσπερνάμε την παλιά πόλη και βγαίνουμε στην Λεωφόρο Ενότητας, η οποία μας οδηγεί στην ομώνυμη πλατεία, η οποία βρίσκεται μπροστά από το Παλάτι του Κοινοβουλίου (05:15-06:00). Για να δημιουργηθεί όλο αυτό το συγκρότημα, γκρεμίστηκε το ένα έκτο της πανέμορφης παλιάς πόλης του Βουκουρεστίου. Όπως διαπιστώνουμε εγκλήματα δεν έγιναν μόνο στην Αθήνα αλλά κι αλλού.
Η λεωφόρος της Ενότητας εγκαινιάστηκε το 1984 και είχε αρχικά ονομαστεί Λεωφόρος Νίκης του Σοσιαλισμού. Η μετονομασία έγινε το 1989 με το σκεπτικό πως ο ρουμανικός λαός, ενωμένος θα αφήσει πίσω του παρελθόν και την μεγαλομανία του Τσαουσέσκου, για να πορευθεί για ένα καλύτερο μέλλον. Η λεωφόρος της Ενότητας είναι λίγα μέτρα πιο μεγάλη από την λεωφόρο των Ιλισίων του Παρισιού, κάτι το οποίο είχε επιλέξει ο ίδιος ο Τσαουσέσκου για να τονιστεί το "εγώ" του.
Η λεωφόρος καταλήγει στην πλατεία της Ενότητας. Ένα άνοιγμα 84.000 τ.μ. μπροστά από το Παλάτι του Κοινοβουλίου. Το κτίριο αυτό είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο, με πρώτο το Πεντάγωνο και τρίτο το παλάτι του Ερντογάν στην Άγκυρα. Άρχισε να κτίζεται το 1984 από 700 αρχιτέκτονες και 20.000 εργάτες. Το παλάτι έχει 12 ορόφους, 1.100 δωμάτια και 4 υπόγεια. Όλα τα υλικά προήλθαν από την ρουμανική γη. Συγκεκριμένα χρειάστηκαν 1.000.000 τόνοι μαρμάρου, 3.500 τόνους κρυστάλλου, 900.000 κυβικά μέτρα ξύλου και 200.000 μέτρα μάλλινων χαλιών. Ο εσωτερικός χώρος του κτιρίου είναι διακοσμημένος με υπερβολή και παρανοϊκή πολυτέλεια. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολυέλαιοι που ζυγίζουν 2,5 τόνους, λεπτομερή μωσαϊκά και μάλλινα χαλιά τα οποία υφάνθηκαν επιτόπου διότι ήταν δύσκολο να μεταφερθούν. Όλα αυτά δείχνουν την παράνοια του Τσαουσέσκου.
Το παλάτι αυτό θυμίζει μία εποχή που οι Ρουμάνοι θέλουν να ξεχάσουν. Όμως το διαφημίζουν και το προωθούν αρκετά. Είμαι βέβαιος πως στο μέλλον, το Παλάτι του Τσαουσέσκου και νυν ρουμανικό κοινοβούλιο, θα είναι ένας σύγχρονος "Παρθενώνας" της Ευρώπης...

Πριν από τρία χρόνια...

Χθες το βράδυ ζήσαμε κάτι πρωτόγνωρο στην πλατεία Συντάγματος. Γύρω μου κόσμος χαμογελαστός κι αμήχανος. Ήταν πρώτη φορά που συναντούσα νέα πρόσωπα να περιφέρονται στην Αμαλίας, στην πλατεία Συντάγματος αλλά και στην ελεύθερη πλέον πλατεία του Αγνώστου Στρατιώτη. Νέοι καιροί...

Πριν από τρία χρόνια, στον ίδιο χώρο είχε πραγματοποιηθεί η μεγαλύτερη συγκέντρωση που έχω ζήσει ως τώρα. Ο κόσμος έφτανε μέχρι την Μητρόπολη της Αθήνας κι απλωνόταν μέχρι την Πανεπιστημίου. Ήμασταν αποφασισμένοι. Ήταν η μέρα μας. Το νιώθαμε. Ένας παλμός ηχούσε πάνω από τα κεφάλια μας. Ένας παλμός που έδινε τον ρυθμό στο τραγούδι "θα σημάνουν οι καμπάνες" την ώρα που ο Μίκης Θεοδωράκης με τον Μανώλη Γλέζο και με τη συνοδεία του Απόστολου Γκλέτσου και μερικών Κρητικών, επιχείρησαν να μπουν στη Βουλή.

Η αμορφωσιά των ΜΑΤ φάνηκε όταν ψέκασαν τους δύο σεβαστούς γέροντες, οι οποίοι φυγαδεύτηκαν αμέσως από τον κόσμο, ο οποίος φοβήθηκε για την υγεία τους. Η έλλειψη παιδείας και η απάνθρωπη βία φάνηκαν προς στιγμήν πιο ισχυρές απέναντι στην περηφάνια και την αγωνιστικότητα. Όμως μετά από λίγη ώρα ακούσαμε από μακριά τη φωνή του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μας καλούσε σε ψυχραιμία την ώρα που τα δακρυγόνα και οι βόμβες κρότου λάμψης έσκαγαν μέσα στα πόδια μας. Ήταν η πρώτη φορά που δεν φοβηθήκαμε. Υποχωρούσαμε λίγα μέτρα και μετά πάλι στηνόμασταν μπροστά από την αλυσίδα των ΜΑΤ, περήφανοι κι οργισμένοι απέναντι στην απάνθρωπη και αντιδημοκρατική πολιτική της κυβέρνησης. Γι' αυτό και η καταστολή εκείνο το βράδυ ήταν άγρια (δείτε το συγκεκριμένο video). Πολλά κεφάλια άνοιξαν, πολλά κόκαλα έσπασαν, πολλά δακρυγόνα μας κατέπνιξαν και ένα μέρος του ιστορικού κέντρου της πόλης κάηκε. Μου έχει μείνει αξέχαστος ο τρόμος του ολοήμερου κυνηγητού με την αστυνομία στους δρόμους της Αθήνας. Γύρισα σπίτι μου μεσάνυχτα. Ήταν και η τελευταία φορά που είδα την πλατεία Συντάγματος χωρίς κάγκελα...

Τρία χρόνια μετά, οι ίδιοι δρόμοι ήταν πάλι γεμάτοι αλλά έλειπε η οργή. Οι άνθρωποι ήταν κοντά ο ένας στον άλλον για να ζεσταθούν και να μοιραστούν το πάθος τους και την αγωνία για το νέο που έρχεται. Τα χαμόγελα έδιωχναν το παγετό που εισχωρούσε μέσα στα ρούχα μας. Τα γέλια είχαν αντικαταστήσει τα συνθήματα οργής και μίσους. Οι ηλικίες είχαν μεγαλύτερο εύρος. Νέοι, γέροι, γονείς, παιδιά, παρέες, ζευγάρια, όλοι μαζί σε μία γιορτή αξιοπρέπειας, δημοκρατίας και περηφάνιας.
Πριν από τρία χρόνια μου φαινόταν το μέλλον ζοφερό και μαύρο. Ευτυχώς όμως πριν από τρεις βδομάδες, το φως βρήκε επιτέλους την πολυπόθητη χαραμάδα και κατάφερε να σπάσει το σκοτάδι που μας είχε πλακώσει. Πλέον κοιτάμε το μέλλον με αισιοδοξία, όμως αυτό δε πρέπει να μας οδηγήσει στη λήθη του παρελθόντος. Έχουμε χρέος να θυμόμαστε όλα αυτά που ζήσαμε τα τελευταία πέντε χρόνια και να γίνουν βάση για ένα μέλλον δημοκρατικό, αξιοκρατικό, δίκαιο κι ανθρώπινο.

Οι χθεσινές συγκεντρώσεις ήταν το εναρκτήριο σάλπισμα της αλλαγής στην Ευρώπη.
Όσοι δώσαμε το παρόν το νιώσαμε.
Την Δευτέρα θα είμαστε ακόμα πιο πολλοί! 

Όλη η Ευρώπη μια γροθιά!

Αθήνα - Athens

Θεσσαλονίκη - Thessaloniki

Χίος - Chios

Λάρισα - Larissa

Πόρτο - Oporto

Βερολίνο - Berlin

Λονδίνο - London

Ρώμη - Rome

Βρυξέλλες - Brussel (Bruxelles)

Μιλάνο - Milan

Λοζάννη - Lausanne

Παρίσι - Paris

Ας είμαστε όλοι στις πλατείες!

Πέντε χρόνια υποταγής, ντροπής και μιζέριας τερματίστηκαν πανηγυρικά πριν από δύο βδομάδες. Πέντε χρόνια παρακολουθούσαμε σοκαρισμένοι, άβουλοι κι απαθείς, τα δικαιώματά μας να μειώνονται, τις οικονομίες μας να συρρικνώνονται και την αξιοπρέπειά μας να χάνεται μέρα με την μέρα. Ένα γκρίζο πέπλο καλύπτει τις εικόνες που αποζητώ όταν κοιτάω πίσω μου.
Η κοροϊδία ήταν μεγάλη. Υπήρχαν αρκετές εναλλακτικές λύσεις, με τις οποίες θα είχαν αποτραπεί πολλές καταστροφές στη χώρα. Δυστυχώς όμως η Ελλάδα δεν είχε μπλέξει μόνο σε μία ντόπια ολιγαρχία κεφαλαιοκρατών και μεγαλοκαναλαρχών που κινούσαν τα νήματα της πολιτικής σκηνής. Η Ελλάδα έχει πέσει στην παγίδα διεθνών εκβιαστών που θέλουν να λέγονται "σύμμαχοι", "φίλοι" κι "εταίροι" την ώρα που όχι μόνο δε νοιάζονται για τις ζωές πολιτών ενός κράτους-εταίρου που ανήκει στην ίδια συμμαχία αλλά χλευάζουν κι αρνούνται μία απόφαση που πάρθηκε δημοκρατικά στη χώρα μας. Η στάση αυτών των ανθρώπων υπονομεύει την έννοια της δημοκρατίας ενώ παράλληλα προσβάλλει την νοημοσύνη μας.
Τα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν την σαπίλα του συστήματος, στο οποίο παρακαλούσαμε τόσα χρόνια να παραμείνουμε μέλος, είναι πολλά. Πρώτα απ' όλα, πολλά από τα σκάνδαλα που έγιναν εδώ, κρύβουν γερμανικούς δακτύλους. Από την άλλη, η Μέρκελ υποστήριζε όλα αυτά τα χρόνια ένα ελληνικό καθεστώς το οποίο στη πορεία είχε μετατραπεί σε ακροδεξιό μόρφωμα. Δε με εκπλήσσει όμως η στάση τους αυτή, μιας και τον τελευταίο χρόνο στηρίζουν επίμονα τους νεοναζί της Ουκρανίας. Όλα αυτά τα χρόνια παρακολουθούσαμε τα σκάνδαλα να πέφτουνε βροχή και δε τα προλαβαίνουμε. Πριν αναλύσουμε το ένα εμφανιζόταν ένα άλλο, μ' αποτέλεσμα το προηγούμενο να ξεχνιέται, κάτι το οποίο συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όπως για παράδειγμα χθες, μάθαμε για τις απειλές του Σαρκοζί στον Παπανδρέου όσον αφορά τις καταθέσεις της μητέρας του. Δεν είναι όμως σκοπός μου να θυμηθούμε ξανά τα παλιά. Αυτά μπορεί να βρίσκονται στο παρελθόν αλλά θα χρησιμοποιηθούν σύντομα στις μελλοντικές δίκες που θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες. Οπότε τα αφήνουμε λίγο στην άκρη.
Σήμερα θέλω να αναλογιστώ μαζί σας για τις δύο βδομάδες που διανύσαμε με την νέα κυβέρνηση, για την επιστροφή μιας χαμένης αισιοδοξία στους δρόμους και στις πλατείες της Ελλάδος, για το γαμημένο "όχι" που επιτέλους ακούστηκε στους εκβιαστές μας, για το αναπτερωμένο μας ηθικό το οποίο συνοδεύεται με μία δόση φόβου για το καινούργιο που έρχεται, για το χαμόγελο που έχει επανέλθει στα χείλη μας, για τη συγκίνηση που μας προκάλεσε η πλατεία του Αγνώστου Στρατιώτη χωρίς κάγκελα, για τα δάκρυα που έτρεξαν στην πρώτη πολιτική πράξη της Καισαριανής και για την συγκίνηση της πρώτης πρωθυπουργικής ομιλίας...
Σήμερα θέλω να μιλήσω σε όλους όσους χαμογελούν ξανά κι αισιοδοξούν, ανεξαρτήτου κόμματος. Θέλω να τους επισημάνω πως οι σημερινές συγκεντρώσεις δεν είναι κομματικές. Οι σημερινές συγκεντρώσεις δεν ενδιαφέρονται για το αν είστε δεξιοί, κεντρώοι ή αριστεροί διότι οι σημερινές συγκεντρώσεις είναι καθαρά εθνικές.
Σήμερα θα βγούμε όλοι στους δρόμους διότι θέλουμε την πολυπόθητη αλλαγή που θα φέρει μία νέα πνοή όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Σήμερα βγαίνουμε όλοι στους δρόμους για να δείξουμε στους εκβιαστές πως είμαστε μία γροθιά. Σήμερα βγαίνουμε στους δρόμους για να τιμήσουμε όλους αυτούς που θυσίασαν τη ζωή τους, αγωνιζόμενοι για τις στιγμές που ζούμε εμείς τώρα!
Σήμερα βγαίνουμε στις πλατείες διότι ο κλήρος έτυχε σε μας να κάνουμε την αρχή στην Ευρώπη.
Κι αν χάσουμε, θα χάσουμε με το κεφάλι ψηλά διότι μετά από πέντε χρόνια ταπείνωσης, υψώσαμε το ανάστημά μας για να επαναφέρουμε την αξιοπρέπειά μας.
Τι άλλο θέλετε λοιπόν για να σηκωθείτε από τον καναπέ;
Όλοι λοιπόν στις πλατείες σήμερα!
Το χρωστάμε στους εαυτούς μας, στα παιδιά μας και στους ρομαντικούς της νεώτερης Ιστορίας μας.
Όλοι μια φωνή!
Όλοι μια γροθιά!

Ζούμε κάτι πρωτόγνωρο!

του Κώστα Ζαχαριάδη

Αυτές τις ημέρες ζούμε κάτι πρωτόγνωρο: Υπάρχει μια κυβέρνηση η οποία λέει τα ίδια μετεκλογικά με αυτά που έλεγε προεκλογικά...
Αυτές τις ημέρες ζούμε κάτι πρωτόγνωρο: Η Ελλάδα έχει υψώσει ανάστημα και έχει υποχρεώσει τη παγκόσμια κοινότητα να ασχοληθεί (για πρώτη φορά) με τις προτάσεις και τις θέσεις της κυβέρνησής μας. Με την «Ελλαδίτσα» ασχολούνται από τον Ομπάμα και τη Μέρκελ μέχρι τον Πούτιν και τον Ντράγκι. Πολύ περισσότερο, με την Ελλάδα ασχολούνται οι λαοί. Οι Ισπανοί διαδήλωναν κρατώντας ελληνικές σημαίες, τα γερμανικά συνδικάτα έβγαλαν ανακοίνωση στήριξης της χώρας, 300 από τους κορυφαίους διανοούμενους έκαναν το ίδιο.
Αυτές τις ημέρες ζούμε κάτι πρωτόγνωρο: Οι λέξεις «πολιτικοί» και «πολιτική» αρχίζει να μην είναι συνώνυμες με «διαφθορά», «διαπλοκή», «βόλεμα» κλπ.
Από την πρώτη στιγμή η νέα κυβέρνηση εξέπεμψε ένα διαφορετικό πολιτικό ήθος. Ανταποκρινόμενη στο ώριμο αίτημα της κοινωνίας, απέδειξε ότι μπορούμε να αποφύγουμε την αλαζονική συμπεριφορά, τους στόλους των πολυτελών αυτοκινήτων, καθώς και τις στρατιές συμβούλων και αστυνομικών-φρουρών.
Αυτά όμως είναι τα καλά. Υπάρχουν και τα δύσκολα: Είναι διάχυτη η ανησυχία για το μέλλον της χώρας. Είναι ασφυκτικές οι πιέσεις που ασκούνται από κάθε πλευρά. Ήδη είχαμε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δηλώνει ότι σταματά από τις 11 Φεβρουαρίου να δέχεται ως ενέχυρα (collateral) ελληνικά ομόλογα. Είχαμε υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από οίκους αξιολόγησης. Έχουμε μερική εκροή καταθέσεων λόγω του «εμπορίου φόβου» που ασκείται από γνωστά «παπαγαλάκια», αλλά και από απλή ανάγνωση του τί μεταδίδουν τα διεθνή ΜΜΕ.
Εδώ, «έρχεται η στιγμή για να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις». Η νέα κυβέρνηση η οποία έχει κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, έχει αποφασίσει: Θα πάμε με όσους θέλουν μια Ευρώπη των πολιτών, της προόδου, της αλληλεγγύης. Θα πάμε με όσους θέλουν μια Ελλάδα της αξιοπρέπειας, της ανεξαρτησίας, της κοινωνικής προστασίας, της ανάπτυξης.
Με την κυβέρνηση Τσίπρα βγήκε εκτός ατζέντας το διαβόητο mail Χαρδούβελη – Σαμαρά που προέβλεπε νέα οικονομική αφαίμαξη για τους πιο φτωχούς. Αν το αποτέλεσμα της Κυριακής 25/1 ήταν διαφορετικό, σήμερα δεν θα συζητούσαμε για την έξοδο από τη λιτότητα, αλλά για το βάθεμά της. Αντί να συζητάμε για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και διαγραφή του χρέους, θα συζητούσαμε για περικοπές συντάξεων και νέες απολύσεις.
Δεν θέλουμε, δεν μπορούμε να υποταχθούμε.
Δεν θέλουμε, δεν μπορούμε να γίνουμε σαν τους «προηγούμενους».
Δεν θέλουμε, δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε την ίδια πολιτική που καταδικάστηκε από τους πολίτες στις πρόσφατες εκλογές. 
Θέλουμε και μπορούμε να προχωρήσουμε με συνθετικές πολιτικές.
Θέλουμε και μπορούμε να πετύχουμε μια «τίμια συμφωνία» η οποία θα σέβεται τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας μας, ακριβώς όσο θα σέβεται την ανάγκη για κοινωνική προστασία και ανάπτυξη της χώρας μας.
Θέλουμε και μπορούμε να μείνουμε στην Ευρώπη συνεισφέροντας στη θετική αλλαγή της.
Η διαπραγμάτευση με τους ευρωπαίους εταίρους ξεκίνησε. Για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης ακούγεται στην Ευρώπη η φωνή της Ελλάδας. Με αυτοπεποίθηση και νηφαλιότητα διατυπώνουμε τις απόψεις που ενέκρινε ο ελληνικός λαός, διεκδικώντας ασφαλή και δίκαιη έξοδο από την κρίση. Ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Οικονομικών και άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες επισκέπτονται ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για επαφές στο ανώτατο επίπεδο.
Η Ευρώπη τι λέει για όλα αυτά; Είναι η σειρά της να μιλήσει...

Πηγή:   left.gr
Σκίτσο: Βαγγέλης Παπαβασιλείου

Στο κυρτό της Ιστορίας

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη


«Κι’ όταν, με το καλό, τελειώσουμε την εργασία, κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς, απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία, να δούμε τι απομένει πια, μετά τόση δεινότητα χειρουργική.»

Κ.Π.Καβἀφης, Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ. 

Κάπου στο 1082 μ.Χ. ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός, συνομολογούσε με τους Βενετούς τα εξωφρενικά εμπορικά και οικονομικά προνόμια που μετέτρεψαν την πάλαι ποτέ κραταιά αυτοκρατορία στην, πρώτη στην ιστορία, δυτική αποικία. Οι ύμνοι της κόρης του Άννας, στην περίφημη Αλεξιάδα της, τυπικό δείγμα του ψυχαναλυτικού συμπλέγματος της Ηλέκτρας, δεν θα άρουν προφανώς τις δραματικές συνέπειες της πρώτης αυτής αποικιοκρατικής διείσδυσης της δυτικής φεουδαρχίας, που υπήρξε προοίμιο της ιμπεριαλιστικής θεμελίωσης της δυτικής Ευρώπης.
Η πρώτη αυτή αποικιοκρατική λεηλασία δεν έχει τίποτα να «ζηλέψει» από τις γνωστές βιβλικές περιγραφές των επιθέσεων από χιλιάδες σμήνη ακρίδων. Στόχευση της αποικιοκρατικής επικυριαρχίας, δεν είναι μόνο τα εμπορικά και οικονομική οφέλη, η εξασφάλιση πρώτων υλών ή η ληστρική αναδιανομή του πλούτου από την Ανατολή προς τη Δύση.
Δεν είναι μόνο η επέκταση της ισχύος της μητροπολιτικής κυριαρχίας. Αλλά είναι και ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός και η ως εκ τούτου πολιτιστική αλλοίωση και η πολιτική υποταγή των «ιθαγενών» του βαλκανικού χώρου. Στόχευση είναι εν τέλει η πολιτική, οικονομική και πολιτιστική αέναη εξάρτηση της βαλκανικής περιφέρειας του καπιταλισμού.
Με το χρυσόβουλο του 1082, που υπέγραψε ο Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός –δεν είχαν ακόμη «εφευρεθεί» τα Προεδρικά Διατάγματα της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας- παραχωρούσε στους κοσμικούς και εκκλησιαστικούς άρχοντες της Βενετίας τίτλους και χρηματικές χορηγίες, στους Βενετούς εμπόρους δωρεάν «σκάλες», δηλαδή αποβάθρες και εμπορικά καταστήματα στις προκυμαίες διαφόρων πόλεων, ενώ τους επέτρεψε να εμπορεύονται ελεύθερα, χωρίς να πληρώνουν δασμούς, σε όλα τα σημαντικά βυζαντινά λιμάνια.
Δεν είναι δηλαδή η πρώτη φορά που σε κάποιον ελληνικό αερο-λιμένα κάποια Ηochtief δεν πληρώνει Φ.Π.Α.. Όπως ρητά ορίζει το αυτοκρατορικό διάταγμα «Επιπροσθέτως παραχωρούμε στους Βενετούς τα εργαστήρια μαζί με τους επάνω ορόφους που βρίσκονται στη συνοικία του Περάματος, που εκτείνεται από την Εβραϊκή Πύλη ως την Πύλη της Βίγλας, όπου ζουν Βενετοί και Έλληνες και [τους παραχωρούμε] τρεις σκάλες που καταλήγουν σ' αυτή την περιοχή […]. Δίνεται επίσης στους Βενετούς το δικαίωμα να κάνουν εμπόριο με κάθε λογής εμπορεύματα σ' όλα τα μέρη της Ρωμανίας, γύρω από τη μεγάλη Λαοδίκεια, την Αντιόχεια, τη Μάμιστρα, τα Άδανα, την Ταρσό, την Αττάλεια, τη Στρόβιλο, τη Χίο, τον Θεολόγο (= Έφεσος), τη Φώκαια, το Δυρράχιο, την Αυλώνα, την Κορυφώ (=Κέρκυρα), τη Βονδίτσα (=Βόνιτσα), τη Μεθώνη, την Κορώνη, τη Ναυπλία (το Ναύπλιο), την Κόρινθο, τις Θήβες, την Αθήνα, τον Εύριπο (= Χαλκίδα), τη Δημητριάδα, τη Θεσσαλονίκη, τη Χρυσόπολη, το Περιθεώριον, την Άβυδο, τη Ραιδεστό, την Αδριανούπολη, την Άπρο, την Ηράκλεια, τη Σηλυμβρία, και την ίδια τη Μεγαλόπολη (=Κωνσταντινούπολη) και γενικά όλα τα μέρη που είναι κάτω από την εξουσία της ευσεβούς και ελεήμονος Εξοχότητάς μας, χωρίς να πληρώνουν εντελώς τίποτε για τις δραστηριότητες τους, δηλ. το κομμέρκιον και τους άλλους δασμούς που μπαίνουν στο δημόσιο ταμείο, το ξυλοκάλαμον, το λιμεν(ι)ατικόν, το ποριατικόν, το κανίσκιον, τις εξαφόλλεις, το αρχοντίκιον και τους άλλους εμπορικούς δασμούς. Σε όλους αυτούς τους τόπους η αυτοκρατορική μου εξουσία τους δίνει το δικαίωμα να μη δέχονται οποιοδήποτε έλεγχο.».
Με τούτα και με τ’ άλλα, η Βενετία γίνεται, μόλις μέσα σε ένα χρόνο, και στο εξής, παντοδύναμη στα βυζαντινά ύδατα, ενώ τον Οκτώβριο του 1111 μ.Χ. ο Αλέξιος υποχρεώνεται να παραχωρήσει και στην Πίζα σπουδαία εμπορικά προνόμια. Οι άμεσες συνέπειες της πολιτικής αυτής ήταν η μεγάλη υποτίμηση του νομίσματος, η μεγάλη σύγχυση στην οικονομική ζωή, η άνοδος των πρόσθετων φόρων κατά 50%, η άρση των φορολογικών εξαιρέσεων που προφύλασσε τα φτωχότερα στρώματα του λαού, αλλά και η αποθέωση της αυθαιρεσίας των εφοριακών υπαλλήλων και της εκμίσθωσης των φόρων. Ολόκληρες επαρχίες εκχωρούνταν σε ιδιώτες συλλέκτες φόρων, που θεωρούσαν φυσιολογικό να εισπράττουν έως και διπλάσιο του κανονικού φόρου. Οι σημερινές «εισπρακτικές» των τραπεζών και η παρ’ ολίγον εκχώρηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού σε εταιρείες «ειδικών», συναντούν εδώ τους «λαμπρούς» προγόνους τους.
Ταυτόχρονα, και μέσω του θεσμού της Προνοίας, επιταχύνθηκε και ενισχύθηκε το φεουδαρχικό σύστημα στο Βυζάντιο, σε αντιγραφή του προτύπου της δυτικής μητρόπολης. «Οι φεουδαρχικές δυνάμεις της επαρχίας, οι «Δυνατοί», εναντίον των οποίων είχαν αγωνιστεί με αποφασιστικότητα οι αυτοκράτορες του δέκατου αιώνα, έγιναν οι κύριοι στυλοβάτες του νέου κρατικού μηχανισμού», όπως γράφει ο Georg Ostrogorsky στην Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους.
«Ο Αλέξιος έδωσε το προβάδισμα στους κοινωνικά ισχυρότερους παράγοντες, οι οποίοι είχαν επιζήσει παρά την αντίδραση της κεντρικής εξουσίας στους μέσους βυζαντινούς χρόνους και πάνω σ’ αυτούς οικοδόμησε τη νέα κρατική και στρατιωτική οργάνωση...Το Βυζάντιο εγκατέλειψε οριστικά τα άλλοτε σταθερά θεμέλιά του· η στρατιωτική, οικονομική και νομισματική του ισχύς περιορίσθηκε σε μεγάλο βαθμό. Έτσι εξηγείται το γεγονός γιατί το μεγαλείο της εποχής των Κομνηνών, δεν είχε διάρκεια αλλά το διαδέχθηκε η κατάρρευση του βυζαντινού κράτους».
Ο κάθε «Μπόμπολας», δηλαδή, είναι δημιούργημα και αναγκαίο συμπλήρωμα της αποικιοκρατικής διείσδυσης. Είναι ο κρίσιμος ντόπιος κρίκος στην αλυσίδα της εξαθλίωσης του Λαού, της κατάρρευσης του κράτους και, τελικά, της διαιώνισης της ξένης εξάρτησης.
Μέσα από μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να γίνει κατανοητό, όχι μόνο το πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό αλλά και το παραγωγικό έλλειμμα της χώρας, αφού ακριβώς ο διεθνής καταμερισμός της Εργασίας αποφασίζεται από την αποικιοκρατική μητρόπολη. Δεν είναι δηλαδή τυχαίο –για παράδειγμα- ότι επτακόσια χρόνια μετά τον Αλέξιο Κομνηνό, το 1782 ένας Έλληνας ομογενής ο Σαράντης Παπαδόπουλους, αδυνατεί να ιδρύσει στη Μεθώνη την πρώτη σαπωνοποιία, όταν ο Γάλλος πρέσβης παρεμβαίνει στη Μεγάλη Πύλη, προκειμένου να προστατεύσει την εξαγωγική δραστηριότητα των σαπουνιών της Μασσαλίας, και του αφαιρείται η σχετική άδεια. Ο Γοδεφρείδος του Μπουϊγιόν, ο Ραϋμόνδος της Τουλούζης και όλα τα τ’ άλλα παιδιά, οι σταυροφόροι της 1ης Σταυροφορίας, είναι ακόμη εδώ. Είναι τα εγγόνια τους που οδήγησαν τη χώρα να έχει κατά κεφαλήν εξαγωγική δραστηριότητα μόνο 2.700$, όταν χώρες επίσης της περιφέρειας του καπιταλισμού και ίσου περίπου πληθυσμιακού μεγέθους, όπως η Πορτογαλία, έχουν 5.700$, η Ουγγαρία 9.300$, η Τσεχία 13.100$, η Σουηδία 19.700$ και το Βέλγιο 27.700$. (τιμές 2013).
Ο τόπος έχει πρόβλημα εδώ και εκατοντάδες χρόνια γιατί δεν παράγει. Γιατί δεν αφήνεται να παράγει. Δεν αφήνεται, γιατί η αποικιοκρατική εξάρτηση κρατάει τώρα 933 συναπτά έτη, παρά τις μικρές ή μεγάλες ανά καιρούς αναλαμπές που πάντα όμως μένουν ανολοκλήρωτες.
Γιατί –μεταξύ των άλλων- ο κάθε έμπορος της Βενετίας, ο κάθε Ραϋμόνδος, έχει τους ντόπιους Δυνατούς του, μπολιασμένους στο μεδούλι της κοινωνίας. Εννιακόσια τριάντα τρία χρόνια μετά, η Ιστορία αφού οδήγησε τον τόπο σε ένα ακόμη βαθύ κοίλο, παρέχει σήμερα τη δυνατότητα να αναχθούμε στο κυρτό της και να ξεφύγουμε από το μαγκανοπήγαδο της εξάρτησης.
Για να μην αποδειχτεί ο Αλέξης, ένας ακόμη Αλέξιος! Οι ολιγάρχες, οι «Δυνατοί», του παρόντος αιώνος, έχουν ονοματεπώνυμο και σωρεία εγκληματικών πράξεων κατά του Λαού και της πατρίδας. Εκεί είναι το κουμπί της Αλέξαινας που κουμπώνει την αιώνια Αποικιοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει ένα ελάχιστο παράθυρο, μόλις κάποιων ημερών, για να το ξεκουμπώσει... Λίγο, πριν δούμε οριστικά και τελεσίδικα, ότι τίποτα δεν θα «απομένει πια, μετά τόση δεινότητα χειρουργική...»

Πηγή: http://www.thepressproject.gr/article/72618/Sto-kurto-tis-Istorias

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Χειμερία Νάρκη (2015)

Ο αλληγορικός τίτλος της ταινίας ταιριάζει περισσότερο στον κοιμισμένο νεοελληνικό κινηματογράφο, σε αντίθεση με τον τουρκικό που μας έχει προσφέρει αρκετά διαμάντια τα τελευταία χρόνια. Η "Χειμερία Νάρκη" του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν, είναι ένα μείγμα ταρκοφσκικής λήψης, καραϊνδρικής μουσικής ένδυσης, μπεργκμανικών διαλόγων, αγγελουπολικών τοπίων, γαλλικών ερμηνειών και βαλκανικής νοοτροπίας. Όλα αυτά τόσο όμορφα δεμένα μεταξύ τους, προσφέροντας ένα αξεπέραστο αριστούργημα και μια από τις πέντε ομορφότερες και πιο αγαπημένες για μένα ταινίες.
Το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, είναι ένας πρώην ηθοποιός που λειτουργεί ένα μικρό ξενοδοχείο στην Καππαδοκία μαζί με τη νεαρή γυναίκα του και με την αδελφή του, η οποία πρόσφατα βρήκε καταφύγιο εκεί μετά από ένα πρόσφατο διαζύγιο. Ο πρωταγωνιστής ως πάμπλουτος αστός μιας μικρής κοινωνίας, δεν έχει επαφή καθόλου με την πραγματική ζωή και τις δυσκολίες των ανθρώπων γύρω του, καθώς είναι κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του ξενοδοχείου του και οι μόνοι άνθρωποι τους οποίους συναναστρέφεται είναι η γυναίκα του και η αδελφή του. Όμως κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι μετακινήσεις των ανθρώπων περιορίζονται και το ξενοδοχείο μετατρέπεται σε ένα αναπόδραστο μέρος όπου εντείνονται οι έριδες μεταξύ των ανθρώπων.
Πατώντας ο σπουδαίος Τούρκος σκηνοθέτης πάνω στην όξυνση των συγκεκριμένων σχέσεων, δίνει μια πλήρης ανάλυση του ανθρώπινου εγωισμού σε όλες του τις μορφές. Στον αστό διανοούμενο που θέλει να έχει άποψη για όλα τα θέματα, κρίνοντας τους πάντες εκτός από τον εαυτό του. Αναφέρεται στους γνωστούς ξερόλες που αναζητούν την κοινή αποδοχή μέσα από μία υποτιθέμενη πνευματικότητα, ενώ στην πραγματική τους ζωή επικρατεί η μικροψυχία, ο εγωκεντρισμός κι ο ναρκισσισμός. Ακολουθεί ο εγωισμός της αδράνειας και της απάθειας, ο οποίος συσχετίζεται με ανθρώπους αργόσχολους και τεμπέληδες που μετατρέπονται σε βαρίδια στις πλάτες άλλων. Αναφέρεται στον εγωισμό ανθρώπων που μένουν έξω από τις εξελίξεις και τα κοινά δρώμενα, προτιμώντας την άνεση ενός δερμάτινου καναπέ με μοναδική τους δραστηριότητα να κρίνουν διακριτικά τους πάντες, όχι επειδή θεωρούν τον εαυτό τους καλύτερο αλλά επειδή φοβούνται μη κριθούν κι αυτοί κάποια στιγμή. Υπάρχει κι ο εγωισμός που προκαλείται από την υποτέλεια, την καταπάτηση της προσωπικότητας και της ελεύθερης άποψης εξαιτίας της ανέχειας και της υποδούλωσης σε κεφαλαιοκράτες αστούς. Μέσα σε όλα αυτά βρίσκεται κι ο εγωισμός της πλήξης, ο οποίος συναντιέται σε νέους ανθρώπους που έχουν λύσει όλα τους τα προβλήματα μ' αποτέλεσμα να θέλουν να προσφέρουν βοήθεια και στήριξη σε αδύναμα κοινωνικά στρώματα όχι επειδή νιώθουν ενοχές αλλά διότι θέλουν να φανούν γενναιόδωροι έχοντας απώτερο σκοπό να αναγνωριστούν μέσα από υποκριτικές κινήσεις. Τέλος έχουμε και τον εγωισμό της υπερηφάνειας, ο οποίος είναι ο πιο τίμιος αλλά παράλληλα μπορεί να γίνει αυτοκαταστροφικός τόσο γι' αυτόν που τον έχει όσο και για τους γύρω του.

Τα τοπία στην ταινία είναι υπέροχα. Παντού υπάρχουν ευθείες γραμμές που υποδηλώνουν την απεραντοσύνη της μοναξιάς των προσώπων, οι οποίοι κυκλοφορούν άσκοπα σε τόπους μοναχικούς και ξεχασμένους, αναζητώντας τον ρόλο τους μέσα στη κοινωνία, με κάποιους απ' αυτούς να επιλέγουν την πιο εύκολη οδό, αυτή του κριτή των πάντων πίσω από την οθόνη ενός υπολογιστή ή την στήλη μίας τοπικής εφημερίδας.
Κι όμως όλα αυτά τα σπουδαία πλάνα της ταινίας έρχονται σε δεύτερη μοίρα, καθώς αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι οι καταπληκτικοί διάλογοι που εκτυλίσσονται σε τρεις ώρες ταινίας. Είναι τόσο όμορφες οι συζητήσεις, τόσο έντονες οι κόντρες και τόσο οικείοι οι προβληματισμοί των ηρώων, μ' αποτέλεσμα να γινόμαστε ενεργοί ακροατές των διαλόγων και συνεχιστές αυτών των προβληματισμών μετά τους τίτλους τέλους, αναπτύσσοντας τις απόψεις μας για όλα όσα μας πρόσφερε η ταινία. Συγκλονιστική στιγμή των διαλόγων είναι η σεξπιρική απαγγελία του τοπικού δασκάλου προς τον πλούσιο ξενοδόχο της περιοχής. Η αποθέωση της συνείδησης ενός αφυπνισμένου τμήματος της κοινωνίας το οποίο δε θέλει να σιωπά απέναντι στην αδικία που βλέπει γύρω του. Αυτή η σκηνή με συγκλόνισε προσωπικά πολύ μετά τη πρόσφατη περιπέτεια που έζησα όταν εξέφρασα την άποψή μου για ένα πολιτικό πρόσωπο που κατέβηκε υποψήφιος βουλευτής στο νησί μου. Εκείνη τη στιγμή ήθελα κι εγώ να ουρλιάξω μέσα στη σκοτεινή αίθουσα μαζί με τον ηθοποιό. Γι' αυτό το λόγο σας προσφέρω μέσα από την ανάρτησή μου αυτήν την υπέροχη κινηματογραφική σκηνή (δείτε την εδώ).
Οι ερμηνείες είναι θεαματικές. Σπάνια συναντάς ένα καστ ηθοποιών από τους οποίους παίρνεις το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Εξάλλου όπως δηλώνεται σε μία σκηνή του έργου, η καλύτερη υποκριτική βασίζεται στην ειλικρίνεια. Κι όπως φάνηκε οι ηθοποιοί ήταν απολύτως ειλικρινείς μαζί μας διότι μέσα από τις ερμηνείες του αναδείκνυαν παράλληλα και τους δικούς τους προσωπικούς φόβους και τις ατομικές τους ανασφάλειες. Κι όπως ήταν αναμενόμενο αυτά τα στοιχεία αντιστοιχούν και στους δικούς μας χαρακτήρες. Οπότε στη χθεσινή τρίωρη προβολή ήρθαμε αντιμέτωποι με τους εαυτούς μας.
Επίσης η ταινία είχε εξαιρετικούς συμβολισμούς οι οποίοι μου προκάλεσαν έντονες ανατριχίλες, όπως η κίνηση του πατέρα του μικρού αγοριού που πέταξε την πέτρα στο αμάξι, ο οποίος αιφνιδίασε σπάζοντας με το χέρι του το παράθυρο του φτωχικού του για να τιμωρήσει τον εαυτό του που χαστούκισε το παιδί του αλλά και για να εκδικηθεί τους εκβιαστές του που τον ατίμασαν, πηγαίνοντας σπίτι του για να ζητήσουν εξηγήσεις. Επίσης η μάχη που δίνει το άγριο άλογο με τους δαμαστές του, το οποίο προτιμά να πέσει σε ένα ποτάμι για να γλιτώσει παρά να αιχμαλωτιστεί με απώτερο σκοπό να γίνει οικόσιτο ενός πάμπλουτου. Οι ανάσες του και το ηττημένο του βλέμμα στοίχειωσαν τη συνείδησή μου. Γονατισμένο αλλά αξιοπρεπές, βαριανάσαινε μετά από μία άνιση μάχη, με τη θηλιά να το πνίγει στο λαιμό. Αξέχαστη σκηνή.
Όσο για τη μουσική επένδυση, ομολογώ πως ταίριαζε απόλυτα με το τοπίο, τη μοναξιά και τους χαρακτήρες. Υπέροχη όμως μου φάνηκε και η Καππαδοκία με τα σκαλιστά της σπίτια μέσα στους βράχους. Μαγικό τοπίο το οποίο θέλω σύντομα να επισκεφθώ.

Με τη «Χειμερία Νάρκη» ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος απογειώνεται σε άλλα επίπεδα. Οι εκπληκτικές ερμηνείες των ηθοποιών, η επιλογή της μυστικιστικής Καππαδοκίας, τα τοπία που είναι το ίδιο έρημα με τις ψυχές των ανθρώπων, η σπαρακτική μουσική που πέφτει απαλά πάνω μας σαν το χιόνι, οι σιωπές που δυσκολεύονται να συγκρατηθούν μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός πολυτελούς σπιτιού. Ο σπουδαίος Τούρκος σκηνοθέτης μας προσφέρει ένα πρωτόγνωρο πείραμα που αναζητά απαντήσεις σε βαθιά ηθικά και ψυχολογικά ερωτήματα και να αντικατοπτρίσει την εικόνα μιας κοινωνίας που μοιάζει τόσο πολύ με τη δική μας. Δε χρειάζεται να γράψω κάτι παραπάνω για να αποδείξω τον ενθουσιασμό μου γι' αυτό το τόσο σπουδαίο αριστούργημα. 

Η Χειμέρια Νάρκη ήταν μία γροθιά για μένα, μία ταινία άκρως προσωπική. Δεν έχω άλλη επιλογή από το να της βάλω το απόλυτο δέκα.

Βαθμολογία: 10/10