Το Μαργαριταρένιο Κουμπί

Τι είναι αυτό που μας παρακινεί να κοιτάξουμε προς τα άστρα όταν έχουμε τόσα άλυτα μυστήρια να λύσουμε στη γη; Μία αρχαία φυλή της Παταγονίας είχε βρει την πιο ποιητική απάντηση στο ερώτημα αυτό. Τα άστρα γι' αυτούς ήταν οι πρόγονοί τους και η παρηγοριά για την μετά θάνατον ζωή. Μία φυλή με έντονο το αναρχικό μοντέλο στον τρόπο ζωής, δεν άφησε κανένα μνημείο πίσω της κι έζησε αρμονικά με τη φύση για χιλιάδες χρόνια. Γι' αυτό και δεν έχουν στο λεξιλόγιό τους λέξεις όπως το "θεός" και "αστυνομία". Μοναδικό τους στοιχείο, οι συμπαντικές ζωγραφιές πάνω στα σώματά τους. 

Αυτές οι τόσο ανθρώπινες φυλές της Παταγονίας αφανίστηκαν με τον πιο άγριο τρόπο από τους λευκούς έποικους, οι οποίοι ήθελαν να "αξιοποιήσουν" τα εδάφη τους. Απ' την μεγάλη αυτή σφαγή που κράτησε αιώνες, φτάσαμε στο σημείο να ζουν σήμερα μόνο είκοσι μέλη από τους λαούς αυτούς, κι όλοι σε προχωρημένη ηλικία. Ένα κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας κλείνει οριστικά και μια ιστορία αιώνων περνάει στη λήθη καθώς αυτοί οι διωγμοί κι οι σφαγές που πραγματοποιήθηκαν σ' αυτήν την γωνιά της γης ολοκληρώθηκαν κάτω από μία ύπουλη κοινή σιωπή...

Πως όμως ένα κουμπί συνδέεται με την ιστορία αυτού του τόπου;

Όλα ξεκίνησαν με την χαρτογράφηση των ακτών της Νότιας Χιλής. Ήταν η αρχή του τέλους μίας αρμονικής συνύπαρξης του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης και τη θάλασσα. Για ένα μαργαριταρένιο κουμπί δέχτηκε ένας ιθαγενής να ακολουθήσει τους εξερευνητές στην Βρετανία για να εκπολιτιστεί. Γυρνώντας όμως ξανά στην πατρίδα του, έβγαλε τα βρετανικά ενδύματα για να ενσωματωθεί ξανά στους δικούς του. Τίποτα όμως δεν ήταν πια το ίδιο...

Κι αν ένα μαργαριταρένιο κουμπί μόλυνε την αγνότητα εκείνης της φυλής, ένα άλλο κοκκάλινο κουμπί, κολλημένο πάνω σε μία μεταλλική βαριά ράγα, πρόδωσε την μαύρη περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ. 

Η θάλασσα, το βασίλειο των φυλών της Παταγονίας, είχε μετατραπεί καθ'όλη τη διάρκεια της δικτατορίας σε ένα υγρό τάφο όλων όσων είχαν αντισταθεί στα καθάρματα του καθεστώτος. Όμως η θάλασσα έχει μνήμη και νοημοσύνη. Δεν ήθελε τη συμμετοχή της στο έγκλημα αυτό. Γι' αυτό κι αποφάσισε να αποκαλύψει το έγκλημα ξεβράζοντας το πτώμα μιας γυναίκας...

Η νέα ταινία-δοκίμιο του Πατρίσιο Γκουσμάν, μας ταξιδεύει μέσα στο χρόνο και στο χώρο με μοναδικό μέσο το νερό. Από την αγνότητα και την ειρηνική ύπαρξη των φυλών της Παταγονίας στην αγριότητα των δυτικών που λειτούργησαν ως καρκίνωμα πάνω στην ιστορία και την ισορροπία του τόπου. 

Ο λόγος των προσώπων που συμμετέχουν στην ταινία είναι ποιητικός. Σε μαγεύουν και σε βυθίζουν σε έναν κόσμο που τείνει να γίνει πια ονειρικός. Η σκληρότητα όμως της αλήθειας αποτυπώνεται με απόλυτο ρεαλισμό και σε επαναφέρει στη πραγματικότητα. Αυτό επιτυγχάνεται με την φωτογραφία του νεκρού προσώπου ενός θύματος του Πινοσέτ. Χαρακτηριστικό στοιχείο της σωρού ήταν τα ανοιχτά μάτια που έμειναν άθικτα καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής του άψυχου σώματος στη θάλασσα. Σαν να ήθελε η ίδια η φύση να μας κοιτάξει κατάματα μέσα απ' αυτό το "ζωντανό" βλέμμα για τα χρόνια εγκλήματα της ανθρωπότητας. Γιατί χρησιμοποιώ το πρώτο πληθυντικό; Διότι όπως είπε ένας Χιλιανός ποιητής στην ταινία, σ' αυτά τα εγκλήματα φέρουμε όλοι ευθύνη. Και οι θύτες και τα θύματα αλλά και οι βουβοί θεατές...

Το Μαργαριταρένιο Κουμπί βγήκε στις αίθουσες λίγες μέρες πριν το τέλος κι αυτής της χρονιάς, σπάζοντας έτσι την μοναξιά ενός άλλου αριστουργηματικού ντοκιμαντέρ. Αναφέρομαι στο Αλάτι της Γης του Βίμ Βέντερς. Έτσι αρχίζει να εδραιώνεται ένα νέο είδος κινηματογραφικών ταινιών. Τα κινηματογραφικά δοκίμια.

Όσο για την ταινία, δείτε την οπωσδήποτε. Ένα αξιοπρεπέστατο διαμάντι σε δύο σκοτεινές αίθουσες της Αθήνας, στο Άστυ και στο Πτι Παλαί (συγχαίρω τους δυο συγκεκριμένους κινηματογράφους για την υπέροχη επιλογή τους).

Βαθμολογία: 9/10